________________
*, * T'
જ
' ના
ના
મોક્ષમાળા-વિવેચન
૧૧૯ થવાને પુરુષાર્થ કરવાને છે. યત્ના એટલે બાહ્યપ્રવૃત્તિ કરતાં સાવધાન રહેવું. કિયામાં ભૂલ ન આવે તે યત્ના છે. તે દ્રવ્યધર્મરૂપ છે. અને ઉપયોગ એટલે જ્ઞાનદર્શનચારિત્રરૂપ ઉપયોગથી ભાવઘર્મ થાય છે. ૨0 ઘડી = ૮ કલાક ઘણુંખરા લેકે નિદ્રામાં ગાળે છે. રાત્રે ૧૦ થી ૬ સામાન્યપણે નિદ્રાકાળ હોય છે. બાકીની ૪૦ ઘડી ઉપાધિ, ટેલટપ્પા વગેરેમાં ગાળે છે, મૂહના જેવું પ્રવર્તન થાય છે. મોટા ભાગના માણસે હાલમાં આ પ્રમાણે વખત ગાળે છે. તેમાંથી બે ચાર ઘડી જે ઘર્મકર્તવ્ય માટે કાઢે તે એનું પરિણામ ઘણું સારું આવે.
પળ એ અમૂલ્ય ચીજ છે. મનુષ્યભવમાં ભાવ ચઢે તે એક પળમાં સમકિત થાય, એક પળમાં કેવળજ્ઞાન થઈ જાય. ભાવની બલિહારી તે એર છે! એક પળ વ્યર્થ એવાથી એક ભવ હારી જવા જેવું છે” – એક પળને પ્રમાદ કરવાથી કેવા કર્મ બાંધી લે? નરકાયુ વગેરે બંધાઈ જાય તે પછી સંયમ આદિ કરી શકે નહીં. કુંડરિક ને પુંડરિકનું વૃષ્ટાંત છે. કુંડરિકે કેટલા કાળનું ચારિત્ર એક રાત્રિમાં બેઈ નાખ્યું!
એમ તત્વની દ્રષ્ટિએ સિદ્ધ છે= એક પળ વ્યર્થ ખોવાથી એક ભવ કેવી રીતે હારી જાય–બગડી જાય ? એક પળમાં જ બેટો નિર્ણય કરે તેથી ભવ હારી જાય. સમ્યક દર્શન થાય એવું હોય તે પળ પ્રમાદમાં જાય છે તે ભાવ અટકી જાય; તેથી ભવ હારી જાય એમ બને છે. એ તત્વની દ્રષ્ટિએ એટલે આત્માના ભાવની અપેક્ષાએ સત્ય છે. એક ભાવ સારો આવ્યો તે આત્મા આગળ વધે અને
- આ નાનક
