________________
મોક્ષમાળા-વિવેચન
૧૩૧ ઈન્દ્રિયની મદદ વગર જણાય એવું સામાન્ય અવધિજ્ઞાન આ કાળમાં પણ હોય છે. કૃપાળુદેવ આગળથી જાણતા, ચાખ્યા વિના કહેતા વગેરે અનેક પ્રકારે અવધિ હોય છે, તે અનેકને સિદ્ધ થાય છે. મનની વાત પણ મતિકૃતની નિર્મળતાથી જણાય છે.
ગણધરે શરૂઆતમાં વૃષ્ટિવાદ નામનું બારમું અંગ રચું, તેમાં આત્મવાદ વગેરે ચૌદપૂર્વ ગૂંચ્યા. પછી સાધુસાવીને તે સમજાયું નહીં તેથી આચારાંગ આદિ ૧૧ અંગે રચાં. શાને માટે ભાગ વિરછેદ ગયે. ભગવાને કહેલું તેમાંથી થોડુંક રહ્યું છે તે પર સામાન્ય બુદ્ધિવાળા હોય તે ભગવાનને પરમાર્થ સમજી ન શકે તેથી શંકા કરે. ઊંડા ન ઊતરાય ત્યાં સુધી સામાન્ય સમજણ કહેવાય. ઉપર ઉપરથી એક વાર વાંચે અને માને કે હું સમજી ગયે, ને વળી શંકા કરે તે યોગ્ય નથી. શંકા થાય તે બીજા કઈ વિશેષ જાણનાર હોય તેને પૂછવું. ત્યાંથી સમાધાન ન થાય તે પણ જિનવચનમાં શ્રદ્ધા રાખવી. કેવળજ્ઞાની વપેરે આ કાળમાં નથી તેથી સંપૂર્ણ સમાધાન ન પણ થાય, તેથી શ્રદ્ધા ચળવિચળ ન કરવી. ભગવાને એકાંતે કંઈ કહ્યું નથી. સ્વાવાદથી ભગવાનના કથનને સંપૂર્ણ જાણનારા આ કાળમાં વિરલા છે.
રત્નની કિંમત ન જાણે અને દેશ શોઘતે ફરે, તેમ ભગવાનના એક એક કથન રત્ન સમાન છે તેમાં દોષ શોધી શંકા કરે તે ભૂલ છે. જે કથનથી આત્માનું હિત છે તેમાં દેષ જુએ તે પછી શ્રદ્ધા ઊઠી જાય. અહીં લીલેરીનું દૃષ્ટાંત આપ્યું છે. તે ભગવાને કંઈ લીલેતરીને
