________________
૧૪)
' મોક્ષમાળા-વિવેચન છે. સંસારી ઘર્મથી આત્માનું કલ્યાણ થાય નહીં. જો શૃંગારને ઘર્મ કહીએ તે બઘાને ઘેર એ જ છે અને તેમ થતાં પછી ઘરમાં ને ઘર્મ-સ્થાનમાં ભેદ ન રહે. ઘર્મમંદિરમાં ઘર જેવું કરે તે ત્યાં પણ સંસાર જ છે. કેઈ એમ કહે કે ઘર્મસ્થાનમાં તે અમે ભક્તિ કરીએ છીએ, પરંતુ જ્યાં પાંચ ઈન્દ્રિયના વિષયે અને શંગાર ષિાય ત્યાં વૈરાગ્ય નથી, અને જ્યાં વૈરાગ્ય નથી ત્યાં ઘર્મ નથી. જ્યાં વૈરાગ્ય હોય ત્યાં જ ઘર્મ છે.
વીતરાગ ભગવાને કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કરીને જોયું કે આત્મા વિષયાદિક મલિનતાથી સંસારમાં અનાદિકાળથી રઝળે છે. તે મલિનતા ટાળવા વિશુદ્ધભાવરૂપી જળની જરૂર છે. તે વિશુદ્ધભાવ જળથી આત્મા પવિત્ર બને છે. તે થવા પ્રથમ નિગ્રંથ ગુરુ જોઈએ. તેઓ અતનું બોધેલું તત્વ સમજાવે, પણ જીવને વૈરાગ્ય વિના તે સમજાતું નથી. વૈરાગ્યની સાથે ઉત્તમ આચાર સદ્ગુરુની આજ્ઞાએ પાળે તે આત્માને કર્મમળ ઘવાય. સદ્દગુરુ મળ્યા હોય, શાસ્ત્ર શીખ્યા હોય, સદાચાર પાળતું હોય પણ જીવને વૈરાગ્ય ન હોય તે વિષયોમાં જ લાગી રહે, તેથી સંસારથી છૂટે નહીં. વૈરાગ્યરૂપી યોગ્યતા વિના તત્ત્વ સમજાય નહીં. વૈરાગ્ય હોય તે જ ભગવાનને ઉપદેશ અથવા સિદ્ધાંતબોધ પરિણમે. માટે વૈરાગ્ય એ જ ધર્મનું સ્વરૂપ ગણવું જોઈએ.
વૈરાગ્ય હશે તે જ જીવ ચેખે થશે. સંસારથી જીવ ભય પામે તે પિતાના શત્રુ કેણ છે તે જણાય. પાંચ ઈન્દ્રિયના વિષયે જીવને રાગદ્વેષ કરાવી બંધન
