________________
૧૪૨
મોક્ષમાળા-વિવેચન જે મુખ્ય ઘર્મના સ્થાપકે જગતમાં થયા છે તે દરેક એમ કહે છે કે અમારું કહેવું માનશે તે ક્ષે જશે. અમારે ઘર્મ સર્વજ્ઞવાણીરૂપ અને સત્ય છે, બાકીના ઘર્મમતે અસત્ય અને કુતર્કવાદી છે. એમ તેઓ પરસ્પર ખંડન કરે છે. કેઈ સાચાને ખોટું અને કઈ છેટાને સાચું સાબિત કરી બતાવે છે. વેદાંત એક બ્રહ્મ માને, જડ પદાર્થને ન માને. સાંખ્ય પ્રકૃતિ અને પુરુષ એમ બે વસ્તુ માને છે. બૌદ્ધ બધી વસ્તુ ક્ષણિક છે એમ માને છે. ન્યાયમતવાળા – નૈયાયિક દ્રવ્ય ગુણ આદિ સેળ તને માને છે તૈયાયિક અને વૈશેષિકમાં બહુ ભેદ નથી. તે પરમાણુને માને છે. શક્તિપંથી માતાને માને છે. ઈસ્લામી એટલે મુસલમાન અને કઈસ્ટને ધર્મ માનનારા ખ્રિસ્તી પિતપતાના ઘર્મસ્થાપકેને ઈશ્વરના અવતાર માને છે. દરેક કહે છે કે અમારે ઘર્મ માનશે તે મિક્ષ થશે. કૃપાળુદેવ કહે છે કે હવે આપણે શું વિચાર કરે?
વાદી પિતાને જ મત સાચે કરવા કહે અને પ્રતિવાદી તે ખેટો છે એમ સામે જવાબ આપે છે. એ રીતે ખંડનમંડન કરતાં પહેલાં વિચારવાનું છે કે કેઈ એક ઘર્મ જગતમાં સાચે હવે જોઈએ. તે પછી બાકીના ઘર્મમતિની તુલના કરી શકાય.
જિજ્ઞાસુ કહે છે કે સર્વને અસત્ય કહીએ તે આપણે નાસ્તિક કરીએ અને ઘર્મની સચ્ચાઈ જાય. ઘર્મની સચ્ચાઈ વગર કઈ કઈને વિશ્વાસ રાખે નહીં. સર્વને સત્ય કહીએ તે એ દલીલ રેતીની ભીંત જેવી છે, કારણ તે પછી
