________________
૧૧૮
મેક્ષમાળા-વિવેચન આત્મવિચાર કરી મુનિ તે જાગ્રત રહે પ્રમાદને સર્વથા ભય છે, અપ્રમાદીને કઈ રીતે ભય નથી.” (પ૬૯). (૨) વિચક્ષણ પુરુષે – દેશવિરતિ શ્રાવક કે જેમણે ઘરને ત્યાગ કર્યો નથી એવા મુમુક્ષુ કે તીવ્ર મુમુક્ષુ, તે નિયમિતપણે રાત્રિદિવસના અમુક કાળમાં સામાયિક વગેરેથી નિરંતર ધર્મધ્યાનમાં રહે છે. આત્મકર્તવ્યમાં ભૂલ ન આવવા દે તેથી વિચક્ષણ કહ્યા. તે અવસરે અવસરે એટલે કે મહાપુરુષોએ જે જ્ઞાનપ્રાપ્તિ અર્થે આઠમ, ચૌદશ વગેરે તિથિઓ, પર્યુષણ, દિવાળી, જ્ઞાનપંચમી વગેરે પર્વે નિયત
ક્યાં છે તે પર્વ દિવસમાં સામાયિક, પ્રતિક્રમણ, પૂજન, ભક્તિ, વાંચન વગેરે જે કિયા ઉપદેશી છે, તેમાં જાગ્રત ઉપયોગે જેટલે સમય મળે તેટલામાં તે ક્રિયા ઉલ્લાસ અને આનંદપૂર્વક કરે છે. તેમજ બનતા પ્રયત્ન આ બળતી લાય જેવા સંસારમાંથી ઘણે વખત ઘર્મકર્તવ્ય માટે બચાવે છે, તે વિચક્ષણ કહેવાય. (૩) મૂઢ પુરુષે – જેને મેહ વિશેષ છે તેથી ઘર્મ પ્રત્યે મૂઢ બેભાન જેવા છે. તેઓને સમયની કંઈ પડી નથી. તેઓ અમુક વખત ખાવામાં, અમુક વખત કમાવામાં, અમુક વખત ઊંઘવામાં અને બાકી કંઈ વખત રહે તે ચાર પ્રકારની વિકથા તથા રંગરાગ એટલે મજશેખ વગેરેમાં ગુમાવી દે છે. તેથી તેઓને અગતિ કે જ્યાં ઘર્મકર્તવ્ય ન થાય એવી ગતિમાં જવું પડે છે.
માટે આપણે આપણે વિચાર કરવાને છે કે આપણે કેવા થવું છે? અતિ વિચક્ષણ થવાનું છે, પણ વર્તમાનમાં એટલે સંગ ન બને તે તે દ્રષ્ટિમાં રાખીને વિચક્ષણ
