________________
/
મોક્ષમાળા-વિવેચન અનંતકાય, પરસ્ત્રી આદિના નિયમ પાળવાથી આત્માને તે લાભ થાય જ છે અને તેથી શરીર પણ નીરોગી રહે છે. માર્દવ પદાર્થો મનને અવળે રસ્તે દોરે છે. માર્દવ પદાર્થો એટલે સુંવાળા પદાર્થો, સારા સારા કિમતી પદાર્થો, શાતાશીલિયું જીવન ઇદ્રિ, મન જેને ઈચ્છે એવા મનહર મેહક વિલાસના પદાર્થો–સુંવાળા કપડાં, સ્વાદિષ્ટ ભજન, કેમળ શય્યા વગેરે—ઘડી ઘડી મનને તે તરફ લઈ જાય છે, મનને અવળે રસ્તે દોરે છે. પ્રત્યાખ્યાન કરવાથી મન પાછું વળે તેથી તે વિમળ થાય છે એટલે મેહના વિચારે રેકાય તેથી મન નિર્મળ થાય છે. તત્વ જેણે તે ખરી રીતે મન વશ થાય છે. “જ્ઞાને બાંધ્યું મન રહે.” પ્રત્યાખ્યાન તેમાં મદદરૂપ છે.
ત્યાગમાં સંકલ્પ હોય છે કે મારે આ પાપ નથી કરવું. સંકલ્પ કર્યા વગર લાભ નથી. કેઈ રાત્રે ભેજના ન કરતે હોય તેય પચ્ચખાણ ન હોય તે લાભ ન થાય. શ્રેણિકે ભીલના ભાવમાં મહાપુરુષની આજ્ઞાથી ઈચ્છા રેકી તે ફરીથી અનાથીમુનિ મળ્યા અને ત્યાં સમકિત પામ્યા. પછી ભગવાન મળ્યા ત્યારે ક્ષાયિક સમકિત પામ્યા અને તીર્થંકરગોત્ર બાંધ્યું અને આવતી
વીશીમાં પહેલા તીર્થંકર થઈ ઘણું જીવેને તારી ક્ષે ૧ જાની આવૃત્તિઓમાં “માદકને બદલે “માર્દવ” શબ્દ છે, તેને અનુસરીને આ અર્થ કરેલો છે. માદક પદાર્થોને સામાન્ય અર્થ નશીલી વસ્તુઓ થાય છે અને એનો બીજો અર્થ આત્માને મદ એટલે મેહ ઉત્પન્ન કરાવે એવા પદાર્થો એમ પણ કરી શકાય છે, તેથી અહીં માર્દવ' શબ્દનો કરેલ અર્થ પણ બેસી શકે છે.
