________________
૯૯
Bક :
મોક્ષમાળા-વિવેચન શિક્ષાપાઠ ૩૯. સામાયિક વિચાર, ભાગ ૩
વિજ્ઞાનવેત્તા એટલે શાસ્ત્રાદિ વિશેષ જ્ઞાનને જાણનારાએએ સામાયિકને કાળ ઓછામાં ઓછા બે ઘડીને ઠરાવ્યો છે. અવધાન = લક્ષ. સ + અવધાન = સાવધાન = લક્ષપૂર્વક, સામાયિકવ્રત સાવધાનીથી એટલે લક્ષપૂર્વક કરે, દેશે ન લાગવા દે એવા ઉપગપૂર્વક અને એકાગ્રતાથી કરે તે પરમ શાંતિ મળે. સામાયિકમાં બે ઘડી કામ ન હોય તે બહુ ભારે લાગે. વિષયમાં રસ પડે તે કંટાળો ન આવે. ઘર્મ વખતે કર્મ બંધે તે ભારે કમી. એવા જીવે સામાયિક લઈને પણ પાપવિચાર કરે. જે સામાયિકથી કંટાળે તેને પામર કહ્યા. એવા પામર જીવે સામાયિક સાથે પ્રતિક્રમણ કરવાનું હોય તે પણ લક્ષપૂર્વક કરી શકતા નથી.
અનાદિકાળથી જે સાર્થક એટલે આત્મહિત થયું નથી તે બે ઘડીની વિશુદ્ધ સામાયિકથી થાય છે. સામાયિકમાં દિવસે નિયમથી ન બેસાય તે રાત્રે બેસે. વિધિ–વિશુદ્ધ સામાયિક લીધા પછી ચાર લેગસ્સ કે તેથી વધુ કાર્યોત્સર્ગ કરી ચિત્ત સ્થિર કરવું, પછી સૂત્રપાઠ વગેરે બોલવા, વાંચેલું કે સાંભળેલું મનન કરવું. વૈરાગ્યના ઉત્તમ કાવ્યો બેલવાં, પુનરાવર્તન કરવું, નૂતન અભ્યાસ કર, કેઈને શાસ્ત્રને આધારે બેધ આપ કે સાંભળ. એ બધું ન બને તે કેટલેક કાળ લક્ષપૂર્વક કાર્યોત્સર્ગમાં રિક અને કેટલેક કાળ મહાપુરુષના ચરિત્ર વિચારવામાં રેક, કંઈ નહીં તે મંત્રને જાપ ઉત્સાહપૂર્વક કર. પરંતુ વ્યર્થ કાળ કાઢવે નહીં. જેમ બને તેમ ઉપયોગપૂર્વક, વિવેક અને ઉત્સાહથી, ધીરજથી, શાંતિથી (કેદાદિ
