________________
મોક્ષમાળા-વિવેચન
૯૫ કાબૂમાં ન રહે તે ઉન્માદ. સામાયિકમાં છું એ ભૂલીને ચિડાઈ જાય વગેરે. સામાયિકના ૩૨ દેશે જાણ્યા હોય તે તે થતા અટકે. મનના ૧૦ દોષ –
(૧) અવિવેકષ – સામાયિકનું માહાસ્ય જે પહેલા ફકરામાં કહ્યું છે તેનું સ્વરૂપ નહીં જાણવાથી મુહુપત્તી પડિલેહવી વગેરે એટલું જ સામાયિકનું સ્વરૂપ સમજે તેથી એ વિકલ્પ આવે છે આથી તે કેણ તણું હશે? તે અવિવેકષ. સામાયિકવાળી દશા અને સામાયિક વિનાની દશામાં ભેદ કે છે તે સમજાયે નથી ત્યાં સુધી આ દેષ લાગે. પહેલા ફકરામાં કહ્યું છે તેવું માહાભ્ય અનુભવ્યું હોય તે આ દેષ ટળે. દ્રવ્યને લઈને ભાવ થાય છે. ભક્તિ, સામાયિક વગેરે બાહ્ય નિમિત્ત છે. તે જડે ત્યારે સામાયિકના ભાવ પ્રગટે. સામાયિક પ્રત્યે તુચ્છભાવ તે અવિવેકદેષ છે.
(૨) યશોવાંછાદેષ – સામાયિક કરે તેમાં સાથે લેકે વખાણે એવી ઈચ્છા થાય તે યશેવાંછાષ.
(૩) ધનવાંછાદેષ – પુણ્ય બંધાશે, તેથી ઘન મળશે; કષાય રેકીશું વગેરે કરવાથી પુણ્ય બંધાશે તેથી આ ભવ કે પરભવમાં સુખી થઈશું તે ધનવાંછાદેવ.
(૪) ગર્વદેષ -– હું સામાયિક કરું છું, બીજા નથી કરતા, લેકે પણ વખાણે છે, મને વિધિ વગેરે આવડે છે એમ વિચારે, બીજાનું અપમાન કરે તે ગર્વદોષ.
(૫) ભયદેષ – હું ઘમકુળમાં જન્મ્ય છું, સામાયિક નહીં કરું તે લેકે નિંદા કરશે તે ભયદેષ.
