________________
મોક્ષમાળા-વિવેચન
૪૧ (૫) એ સ્વરૂપ જેમ જેમ આત્મામાં પ્રકાશ પામશે તેમ તેમ રાગદ્વેષ ક્ષય થશે અને જેમ જેમ રાગદ્વેષ ક્ષય થશે તેમ તેમ વળી આત્મસ્વરૂપ વિશેષ પ્રકાશ પામશે. આત્મભાવના કરતાં રાગદ્વેષને ક્ષય થાય. એ રીતે પ્રપંચરૂપ વિષય-કષાયને બાળી નાખે.
શિક્ષાપાઠ ૧૬. ખરી મહત્તા
પરમકૃપાળુદેવે પુષ્પમાળા – ૭૩ માં વિચક્ષણના લક્ષણમાં મહત્તા કહી છે. મહત્તા એટલે જેથી મનને કૃતકૃત્યતા લાગે. જ્ઞાની તે આત્માનું હિત થાય તેને મહત્તા માને છે અને તે જ ખરી મહત્તા છે. લૌકિક મહત્તા કલ્પિત છે, આત્માનું અહિત કરે છે. સંસારી લેકે પૈસા, કુટુંબ, પુત્ર, અધિકાર વગેરેથી મહત્તા માને છે. અજ્ઞાનને લઈને આવું મનાય છે. આત્મજ્ઞાન હોય તે એવું થાય કે આ બધું તે “આત્માથી સૌ હીન” છે. જ્ઞાની પુરુષ તેને મહત્તા માનતા નથી પરંતુ ઊલટી લઘુતા માને છે. જેટલી પિતાની પુદ્ગલિક મેટાઈ (મહત્તા) ઇરછે તેટલા હલકા સંભવે.” (૮૫) લમીથી ખાવાપીવાનું, માન વગેરે મળે, પણ તેને મહત્તા માનવી ગ્ય નથી. લક્ષ્મી મેળવવા પાપ ગમે તેવા ઘર્માત્માને પણ કરવું પડે. “સુખ વિષે વિચાર’ નામના ૬૩ મા પાઠમાં શેઠ કહે છે–-ત્યાં કેટલાક પ્રકારથી મારે પાપ કરવાં પડ્યાં હતાં.” લક્ષ્મી મેળવવા ઈચ્છા થાય, દુઃખ થાય વગેરે પાપ જ છે. પુણ્યના ઉદયથી મળે તે અભિમાન થાય કે “મેં મેળવ્યું’, એ પણ પાપ છે. બેભાનતા એટલે ગરીબ દુઃખી તરફ લક્ષ ન આપે,
