________________
માક્ષમાળા–વિવેચન
કરે. મનન કરવા
શિક્ષાપાઠ ૨૬. તત્ત્વ સમજવું શાસ્ત્રો મેાઢે કરે પણ પાતાને તેમાંથી શું કરવાનું છે તે વિચારે નહીં, એ ભૂલ સુધારવા આ પાઠ છે. · ગરથ ( ઘન) ગાંઠે ને વિદ્યા પાઠે'. વીતરાગના વચના શ્રવણ કરે, મુખપાઠ કરે, પછી મનન માટે મુખપાઠ કરવાનું ડાય છે, પણ અર્થ સમજે નહીં તે શું મનન કરે ? થોડું સાંભળીને કે મુખપાઠ કરીને તે પર પ્રૌઢ વિસ્તારપૂર્વક વિચાર કરે, ગંભીરતાથી, વિશાળતાથી વિચાર કરે. દેહથી આત્મા ભિન્ન છે વગેરે વિચારે ખાર ભાવના વિચારે. જ્ઞાનીનાં વચન સૂત્રરૂપ છે. સૂત્ર ઉપર વિસ્તારથી શાસ્ત્ર રચાય છે. તેમ ચેાડું જ્ઞાની પાસે સાંભળ્યું હોય તેનું મહત્ત્વ સમજે અને વિવેકપૂર્વક વિચાર કરે. જ્ઞાનીનાં વચનના આશય સમજી તે પ્રમાણે ભાવ આત્મામાં પ્રગટાવે. જેમકે · વૈરાગ્ય કરવા ' એમ સાંભળ્યું તે તે વિચારી આત્માને વૈરાગ્યમય બનાવે. દરેક પ્રસંગમાં વૈરાગ્યયુક્ત વિચાર કરે અને વર્તે. તત્ત્વને પહેાંચી જવું = વિશેષ મર્મ પામવા. એ કંઈ નાની વાત નથી. કૂદીને દરિયા ઓળંગી જવા એટલે ઘણું અઘરું છે. તત્ત્વ એટલે અર્થ. શબ્દ ઉપરથી તેના ભાવ સુધી જવું. ‘આત્મા' કહેતા આત્માને ઓળખે, એ રીતે કહેનારનાં ભાવને સમજવાં, તેનું નામ તત્ત્વ સમજવું છે. નિગ્રંથપ્રવચન મુખપાઠ કરે એ ઉત્સાહ વડે પુણ્ય બંઘાય. માઢે કરેલું ભાવ થવાનું કારણ છે. ભણેલા ન હાય તેણે મેઢે કરવું જોઈએ, તા ભણેલા જેવું થાય. ગાખવાથી એમાં ને એમાં વૃત્તિ રહેતાં અશુભ ભાવ થાય નહીં તેથી પુણ્ય બંધાય. એમ
6
Co
-
