________________
૬૦
મિક્ષમાળા-વિવેચન કે ઘર્મ, નીતિ, રાજ અને વ્યવહાર એ સંસારના ચાર મુખ્ય પાયા સત્યને આઘારે ટક્યા છે.
-- સત્ય વિના ઘર્મ પ્રકટ થતું નથી. વ્યવહારસત્ય પછી પરમાર્થસત્ય આવે. પરમાર્થસત્યમાં આત્માને લક્ષ રાખીને બોલે. ભગવાને જે જોયું અને કહ્યું તે સત્ય છે.
નીતિ – નીતિને માનનાર અસત્ય બોલતા નથી. સત્યને આધારે પ્રામાણિકપણું, ન્યાય વગેરે નીતિના નિયમે ટકી રહે છે.
રાજ–રાજાનું વચન માન્ય હોય છે કે તે પળશે જ. પહેલાના જમાનામાં રાજાઓ તાંબાના પતરા પર લખી આપતા તે તેના દિકરાના દીકરા બધા માન્ય રાખતા.
વ્યવહાર–અમુક આપીશ એમ કહે એટલે આપે. લેવડદેવડ સત્યને આઘારે ચાલે છે. એક-બીજાના વિશ્વાસે વ્યવહાર ચાલે છે. હાસ્યથી જૂઠું બોલે તે પણ કર્મ બંઘાય છે, જૂઠને ભય નીકળી જાય છે. પછી આગળ વ્યવહાર વગેરેમાં જૂઠું બોલતે થઈ જાય છે. ટેવ પડી હેય એટલે પછી જ્યાં સ્વાર્થ હોય ત્યાં જૂઠું બેલતા પાછો ન પડે. જેમ ચેરી, જુગાર વગેરે શરૂઆતમાં રમતરૂપે કરે, પછી એને વ્યસનરૂપે સે.
પર્વતને પિતા ક્ષીરકદંબ નામે હતા. તેની માતાનું નામ સ્વસ્તિમતિ હતું. પર્વત અને નારદ ભણને મેટા અધ્યાપક થયા હતા. એક વાર નારદ પર્વતને ત્યાં આવ્યો અને પરસ્પર વાદ થયા ત્યારે વસુરાજા ન્યાય કરે એમ ઠર્યું, અને જે બેટો પડે તેની જીભ કાપી નાખવી એવી
