________________
૫૧
મોક્ષમાળા-વિવેચન આ સંસારને જેટલી નીચ ઉપમા આપે તેટલી થડી છે. આત્માને સંસાર દુઃખકારી છે એ સમજાવવા માટે અહીં ચાર ઉપમા આપી છે. તેમજ બીજી પણ અનેક ઉપમાઓ આપી શકાય છે. જેમકે (૧) સંસારરૂપી વન છે જેમાં ચાર ગતિ રૂપી રસ્તામાં જીવ ભટકે છે. (૨) સંસારરૂપી નાટકમાં અનાદિથી જી અનેક વેશ ધરીને નાચે છે. (૩) સંસારરૂપી કૂવે છે જેમાંથી શ્રદ્ધારૂપી દેરડાવડે બહાર નીકળી શકાય છે. આ બધી ઉપમાઓ આપવાને હેતુ એ છે કે સંસાર અપ્રિય લાગે અને તેથી છૂટવાની ભાવના થાય. હવે તેથી છૂટવાના ઉપાય બતાવે છે. | ગમે તેટલે મેટ સાગર પણ કાણાં વગરની સારી નાવ અને સારા નાવિકથી તરાય, તેમ સંસારરૂપી સમુદ્ર તરવા માટે ભગવાને કહેલો ઘર્મ અને એ ઘર્મને પમાડનાર સદ્દગુરુ એ બન્નેની જરૂર છે. સમુદ્રમાં જવા આવવાના માર્ગ નકશામાં બતાવ્યા હોય છે, તેમ ભગવાને આખા લેકને નકશો અને ચાર ગતિમાં જવા આવવાના માર્ગ ગુણસ્થાનરૂપે બતાવ્યા છે. જેમકે “અપૂર્વ અવસરમાં સમ્યક્દર્શન થાય ત્યાંથી સિદ્ધ સુધીની દશાઓ બતાવી છે. | ગમે તેવી અગ્નિ લાગતી હોય તે પાણીથી કરી જાય, તેમ સંસાર અગ્નિરૂપ લાગે તે હવે ફરી જન્મવું નથી એમ વૈરાગ્ય થતાં વિભાવરૂપ બંધના માર્ગને મૂકી સ્વભાવમાં વર્તે. સંસારતાપ શમાવવા વૈરાગ્ય જળની જરૂર છે. વૈરાગ્ય જળ હોય તે સંસાર-અગ્નિ વધે નહીં.
ગાઢ અંધકાર હોય તે અંધારી રાતે જાણીતા માર્ગમાં પણ ભૂલા પડાય, પણ દવે હેય તે દેખાય;
- , , , , ,
, * જન
ની ,
E
