________________
મેાક્ષમાળા–વિવેચન
(૫) અન્યભાવના
આ ભાવનામાં બધું આત્માથી ભિન્ન છે, એમ વિચારવાનું હાય છે. એકત્વ અને અન્યત્વ એ એક જ વાતની બે ખાજુ છે. એકત્વમાં હું એકલા છું, અને અન્યત્વમાં બીજા કોઈ મારા નથી એમ વિચારવાનું હાય છે. પોતાના તરફ લક્ષ છે ત્યાં એકત્વભાવના અને પરના લક્ષે વિચારે કે અન્ય મારું નહીં તે અન્યત્વભાવના. મારાથી જુદું હોય તે મારું નહીં. (૬) અશુચિભાવના આ શરીર અપવિત્ર છે. શરીરની અપવિત્રતાના વિચાર કરવા તે અશુચિભાવના છે. અશુચિ શરીરથી હું ન્યા। છું, એમ વિચારે તે શરીરના માહ મટે. જેનાથી આત્મા બગડે તે સર્વ અશુચિ છે. વિભાવા અશુચિ છે. ભેદજ્ઞાન કરવા માટે અશુચિભાવના વિચારવાની છે.
૫૫
(૭) આસવભાવના - કર્મનું આવવું તે આસવ છે. રાગ દ્વેષ, અજ્ઞાન અને મિથ્યાત્વને લઈને કર્મ આવે છે. રાગદ્વેષમાં ચારિત્રમાહની પચ્ચીસ પ્રકૃતિ સમાવેશ પામે છે. રાગ—લાભ૪, માયા, હાસ્ય, રતિ, વેદ = ૧૩
દ્વેષ ક્રોધ, માન×, અતિ, ભય, શાક, જુગુપ્સા` = ૧૨ અજ્ઞાન—મિથ્યાત્વ સહિત જ્ઞાન તે અજ્ઞાન.
મિથ્યાત્વ— મિથ્યાદર્શન અથવા વિપરીત માન્યતા. જેમકે દંડને આત્મા માનવા, નાશવંતને શાશ્વત માનવું, અશ્િચને ચિ માનવું, દુઃખરૂપને સુખરૂપ માનવું વગેરે.
