________________
૫૦
મોક્ષમાળા-વિવેચન બીજી અગ્નિની ઉપમા–આ લેક ત્રિવિધ તાપથી બળે છે. ત્રિવિધ તાપ એટલે આધિ વ્યાધિ ઉપાધિ અથવા જન્મજરામરણજન્મવું, મેટા થવું ને મરી જવું સંસારમાં બધે એવું ચાલ્યા કરે છે. પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષયમાં મેહ કરવાથી સંસાર અગ્નિ વધે છે.
ત્રીજી અંધકારની ઉપમા–મિથ્યાત્વરૂપી અંધકારથી સત્યને અસત્ય, નાશવંતને નિત્ય, અપવિત્રને પવિત્ર માનવારૂપ વિપરીત માન્યતા થાય છે. સંસારમાં કયાંથી આવ્યો છે, ક્યાં જવું છે તેની જીવને કાંઈ ખબર નથી. બેભાન દશા છે. જેમ અંધકારમાં વસ્તુ ઓળખાય નહીં તેમ સંસારમાં કરવા ગ્ય, ન કરવા ગ્ય, સત્સંગકુસંગ, સગુરુ-કુગુરુ વગેરે ન સમજાય. જેમ અંધકારમાં આ ફાડી ફાડીને જુએ તેય ન દેખાય, તેમ કેવળજ્ઞાન વગેરે શક્તિ હોવા છતાં સંસારરૂપ આવરણથી જીવ મેહાંધ બની જાય છે. અંધારામાં ઘુવડ, સાપ, શિયાળ વગેરે ઉપદ્રવ કરે, તેમ અજ્ઞાન અવસ્થામાં લેભ, માયા, છળ-કપટ વગેરે જીવને દુઃખી કરે છે.
શિક્ષાપાઠ ૨૦. સંસારને ચાર ઉપમા, ભાગ ૨
ચથી શકટચકની એટલે ગાડાના પૈડાની ઉપમા – પૈડા વચ્ચે જેમ લેઢાની ઘરી કાળી હોય તેમ મિથ્યાત્વ અને અનંતાનુબંધી કષાય કાળા છે. સંસારચકમાં શંકા પ્રમાદ આદિ રૂપ આરા આત્માને સંસારમાં ફેરવ્યા કરે છે, દુઃખ આપે છે.
