________________
મોક્ષમાળા-વિવેચન
૪૫. ભારતનું બળ, ચક્રવતી હોવાથી બઘા રાજાઓના સમૂહ કરતાં પણ અધિક હતું. છતાં વ્યક્તિગત યુદ્ધ એટલે વૃષ્ટિયુદ્ધ, શબ્દયુદ્ધ, જલયુદ્ધ, મુષ્ટિયુદ્ધ, મલ્લયુદ્ધ, એમ એક એક યુદ્ધ ચડતા ચડતા પ્રકારે કરતાં દરેક વખતે ભરત બાહુબળથી હાર્યા એમ પાંચ પ્રકારના યુદ્ધમાં હારવાથી ભરત કેઘાવેશમાં આવી ગયા અને બાહુબળ ઉપર ચક મૂકયું તે મારી નાખવા જ. તેથી બાહુબળે પણ, પહેલાં બળ બતાવવા પૂરતું લડતા હતા તે હવે મારી નાખવા જ મુઠ્ઠી ઉગામી. પછી વિચાર્યું કે કદાચ ભરત મરી જાય તે પણ મારી નિંદા થશે કે મોટા ભાઈને મારીને રાજ્ય કર્યું. પછી માન આવ્યું કે મુઠ્ઠી ઉગામી તે પાછી કેમ વળે? એટલી ટેક ખાતર સાઘુ થયા. વળી માન નડ્યું કે ભગવાન પાસે જઈશ તે નાના ભાઈઓને નમવું પડશે. તેથી વનમાં ભૂખ્યા-તરસ્યા સ્થિર ઊભા રહ્યા. બાર મહિના થયા છતાં કેવળજ્ઞાન ન થયું. પછી ભગવાને બ્રાહ્મી અને સુંદરીને પ્રેરણા કરી અને તેમણે ત્યાં જઈને “વીરા મારા, ગજ થકી ઊતરે” એમ કહ્યું ત્યારે બાહુબળે વિચાર્યું કે સાવી જૂઠું બેલે નહીં તેથી મારે હાથી બળી કાઢવું પડશે. એમ વિચારતાં માન પકડાયું અને તરત ભાવ ફયાં કે નમસ્કાર કરવા, માન મૂકવું એ જ સારું છે. એમ વિચારી માન મૂકી નાના ભાઈઓને વંદન કરવા માટે પગલું ભર્યું કે કેવળજ્ઞાનરૂપી અનંત આત્મસંપત્તિને પામ્યા.
દિગંબરી કથામાં એમ આવે છે કે હું ભારતની ભૂમિ પર ઊભું છું એ વિકલ્પ બાહુબળને હતું ત્યાં
