________________
માક્ષમાળા–વિવેચન
૩૭
જેટલા પણ પ્રમાદ કર્યો નહીં. એ બધું સ્મૃતિમાં આવતાં આપણામાં પણ વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થાય. વિવેક = ભગવાને આત્માર્થે જ દેહ ગાળ્યા છે. ગૃહસ્થ અવસ્થામાં પણુ આત્માને ભૂલ્યા નથી. અવધિજ્ઞાન, લબ્ધિએ છતાં તે પ્રત્યે લક્ષ નહીં, જેમ કૃપાળુદેવને સોભાગભાઇએ લખ્યું કે તમને લબ્ધિ છે ? ત્યારે તેમને યાદ આવ્યું અને જોયું તેમ ( પત્રાંક ૪૫૦ ). પેાતે દેહભાવ ભૂલી ગયા છે અને બીજાને પણ આત્મારૂપે જ જુએ છે. એ બધું સ્મૃતિમાં આવતાં એવા વિવેક આપણા આત્મામાં પ્રગટે.
કાળની સ્થિતિનું સૂક્ષ્મ જ્ઞાન = આ અવસર્પિણી કાળ હાવાથી ઊતરતા કાળ છે. ઋષભદેવ ભગવાનથી મહાવીર સુધી આયુષ્ય વગેરે ઘટતા જાય છે. કાળ અનુસાર ઉત્તમ વસ્તુની ક્ષીણુતા થાય છે. આ કાળમાં હીનકર્મવાળા જીવા જન્મે તેથી ભાવ પણ તેવા થાય. એ ઉપરથી કાળનું નામ પડયું. વાસ્તવિક કાળ તા એક સરખા જ છે. ભગવાનનાં ચરિત્ર સંભારવાથી આપણા આત્મા પ્રકાશ પામે છે એટલે જ્ઞાન પામે છે. જ્યાતિ, પ્રકાશ એ જ્ઞાન માટે ઉપમા છે.
જૈન ધર્મને વિષે વિ. સં. ૨૦૩૦ થી દ્યોત થશે એમ કહેવાય છે
વિક્રમ વીસાતીસથી, થાશે ધર્મ પ્રકાશ; ધર્મ મહિમા વાધશે, પાખંડ મત ખલાસો.” આધુનિક કેળવણી = વર્તમાનમાં અપાતી પાશ્ચાત્ય કેળવણી ધર્મ વિનાની છે. પહેલાની કેળવણી ઘર્મને આધારે હતી. જે મુક્તિ પમાડે તે ખરી વિદ્યા છે.
