________________
હિંદુસ્તાનને પ્રાચીન ઇતિહાસ
પ્રાચીન સમયમાં યવન’ શબ્દ તથા હાલના સમયમાં ‘વિલાયતી’ શબ્દ જે અર્થમાં વપરાય છે તેવા અનિશ્ચિત અર્થમાં વાયવ્ય ખૂણામાંથી આવતા કાઈ પણ પરદેશીને માટે ‘હુન’ શબ્દ પાછલા સંસ્કૃત સાહિત્યમાં વાપરવામાં આવે છે. છત્રીસ રાજકુલ ગણાતી રજપૂત જાતિમાંની એકને તેા ‘હુન’ એ જ સંજ્ઞા આપવામાં આવી હતી. અર્થની આવી અનિશ્ચિતતાને લીધે, થાણેશ્વરના રાજા હર્ષ અને તેનેા પિતા છઠ્ઠા સૈકાની આખરમાં અને સાતમા સૈકાની શરૂઆતમાં વાયવ્ય મેાખરા પરની જે હુન જાતિ સામે સતત વિગ્રહ કરવામાં રોકાયા હતા તે કઈ હશે એવી શંકા ઊભી થાય છે. પણ મિહિરગુલના પરાજય પછી માત્ર પચાસ વર્ષમાં જ ‘હુન' શબ્દના ખરા અર્થ ભૂલી જવામાં આવે એ બહુ સંભવિત નથી. હર્ષની સામે બાઝનારાને આપણે હિંદના મેાખરા પરની ટેકરીઓમાં વસેલા હુનાના સીમાંત સંસ્થાન વાસીએ ગણી શકીએ.
વાયવ્ય હિંદમાં પહેાળી પથરાયેલી હાલની ગુર્જર જાતિના શેષરૂપ ગુર્જરાના સંબંધમાં હુનાના અનેકવાર પુસ્તકામાં અને લેખામાં નિર્દેશ થયેલેા જણાય છે. પહેલાંના ગુર્જરા,
ગુર્જરા
હિંદ બહારથી આવેલા જણાય છે. સફેદ હુનાના તે ગાઢ સહચારી હતા અને કદાચ સફેદ હુના સાથે તેમને લાહીને સંબંધ હશે. તેમણે રજપૂતાનામાં એક પ્રબળ રાજ્યની સ્થાપના કરી. તેની રાજધાની આબુ પર્વતની વાયવ્યે ૫૦ માઈલ પર આવેલા ભિન્નમાલ અથવા શ્રીમાળ નગરમાં હતી. સમય જતાં ભિલમાલના ગુર્જર–પ્રતિહાર રાજાઓએ કનાજ જીતી લીધું અને ઉત્તર હિંદમાં પ્ર”ળ સત્તાધીશ બન્યા. એમની હકીકત ચૌદમા પ્રકરણમાં આપવામાં આવશે. ભરૂચને નાનેા ગુર્જર રાજવંશ, ભિલમાલ રાજવંશની એક શાખા માત્ર હતી.
આ સ્થળે હું એ તથ્ય હકીકત તરફ ધ્યાન ખેંચવા માગુંછું
૫૮
‘હન’ શબ્દની વ્યાખ્યા
