________________
ઉત્તર હિંદનાં મધ્ય યુગીન રાજ્યો
૧૪૫ કલયુરિઓને છેલે સ્થાન રેવાના બાગેલોએ લીધું. યુક્તપ્રાંતના
પૂર્વ ભાગમાં આવેલા બલીઆના હો વંશ રજપૂતો મધ્ય હિંદના રતનપુરના રાજાઓના વંશજ હોવાનો દાવો કરે છે, અને ઘણું કરીને તેઓ ખરેખર પ્રાચીન હૈદ્ય વંશની શાખારૂપ છે. પાછળના ચેદિ રાજાઓ એવા એક સંવતને ઉપયોગ કરતા જેનું પ્રથમ વર્ષ ઈ.સ. ૨૪૮-૪૯ની બરાબર છે. આ સંવત જે સૈકુટક પણ કહેવાય છે તેની ઉત્પત્તિ પશ્ચિમ હિંદમાં થઈ અને ત્યાં તેનો ઉપયોગ પાંચમા સૈકા સુધી હતો એવી ભાળ મેળવી શકાય છે. દિ રાજાઓએ તેનો સ્વીકાર કેમ કર્યો તે કાંઈ સમજાતું નથી.
માળવાના પરમાર (પારો) નર્મદાની ઉત્તરે આવેલો પ્રદેશ ભાળવા, પ્રાચીન કાળથી અવંતિ અથવા ઉજજયિનીના રાજ્ય તરીકે જાણીતો છે. પાછળના સંસ્કૃત
સાહિત્યના ઇતિહાસમાં ઘણું વિખ્યાત નામોના આશરે ઈ.સ.૮૧૦ મા- સાહચર્ય સંબંધને કારણે એ માળવાનો પરમાર ળવાનું પરમાર કુળ વંશ ખાસ યાદગાર છે. નવમા સૈકામાં પહેલી જ
વારે સંખ્યાબંધ રાજવંશો ધ્યાન ખેંચતા થાય છે. એ સૈકાના આરંભ કાળમાં ઉપેદ્ર અથવા કૃષ્ણરાજ નામના એક રાજાએ એ વંશની સ્થાપના કરી અને તે આશરે ચાર સૈકા સુધી ચાલતો રહ્યો. આબુ પર્વત પાસેનાં અચળગઢ અને ચંદ્રાવતીની આસપાસ પરમારે ઘણા લાંબા સમયથી સ્થિર થયા હતા અને ઉપેન્દ્ર ત્યાંથી આ તરફ આવ્યો જણાય છે.
વાકપટુતા અને વિદ્યા માટે વિખ્યાતિ પામેલો સાતમે રાજા મુંજ, કવિઓનો આશ્રયદાતા હતો એટલું જ નહિ, પણ પિતે પણ
કાંઇ જેવીતેવી ખ્યાતિવાળ કવિ નહોતે એમ તે ઇ.સ. ૭૪-૫ સમયના કાવ્યસંગ્રહો પરથી જણાય છે. તે રાજા મુંજ સંગ્રહમાંની વિવિધ કૃતિઓ તેની કલમની પેદાશ
