________________
૧૮૬
હિંદુસ્તાનને પ્રાચીન ઇતિહાસ વંશ કે વંશની આપણને કોઈ જ ચક્કસ માહિતી નથી. જો કે એ સમય પછી દક્ષિણના ઉચ્ચ પ્રદેશના દક્ષિણ ભાગમાં રાજ્ય કરતા રાજાઓના સંબંધમાં કાંઈક વધારે માહિતી મળવા પામી છે, ખાસ કરીને ત્રીજા અને છઠ્ઠા સૈકાની વચ્ચે કનારા અને મહીસરના ઉત્તર જિલ્લાઓમાં રાજ્ય કરતા કદંબ વિષે. તો પણ પૂરાતત્ત્વજ્ઞોએ વીણી
૧ આશરે છઠ્ઠા સૈકાની અધવચમાં બ્રાહ્મણોમાંથી ઉત્પન્ન થયેલા કદંબરાજ વંશને દૂર કરી ચાલ્યો આવ્યા. હરિવર્માનાં સંગોલી તામ્રપત્રો પર જે સાલ છે તે ઈ. સ. પર૬ કે ઈ. સ. ૫૪૫ ને મળતી થાય છે. ઘણું કરીને પાછલી સાલ જોડે. કારણકે હરિવર્મા ૫૩૮માં ગાદીએ આવ્યો અને કબોને છેલો રાજા હશે. (એપિ. ઇન્ડિ. XIV (ઍક. ૧૯૧૭) પૃ. ૧૬૬) રાજા હરિવર્મા અને કૃષ્ણવર્મા બીજાનાં તામ્રપત્રો ઉત્તર કાનારામાં મલી આવ્યાં છે (પ્રે. રીપો. એ. એસ. ડબલ્યુ. સી, ૧૯૧૮૫ પૃ. ૩૫)
કદંબા માટે જુઓ રાઈસનું “માયસોર એન્ડ ફર્ગ ક્રોમ ધ ઈસ્ક્રિીપ્શન્સ લંડન, કોન્સ્ટબલ એન્ડ કે. ૧૯૦૯) બીજી રીતે ઉલ્લેખ ન થયો હોય તો આ પ્રકરણમાં આપેલી હકીકત ફલીટના “ડીનેટીઝ ઑફ ધ કેનેરીઝ ડિસ્ટ્રકટસ ની બીજી આવૃત્તિ અને આર. જી. ભાંડારકરના બાંબે ગેઝટીઅર (૧૮૯૬) પુસ્તક I અને II માંના “અલ હિસ્ટરી ઓફ ધ ડેક્કના આધારે આપવામાં આવી છે. એ બંને પુસ્તકમાં મૂળ લેખોના પૂરા ઉલેખો જડશે. કીલોનના “સપ્લીમેટ ટુ ધ લિસ્ટ ઓફ ઇન્ડિક્રાશન્સ ઓફ સધને ઇડિયા” (એપિ. ઇન્ડિ. પુસ્તક VIII પરિશિષ્ટ II) ૧૯૦૬ના જાન્યુઆરી સુધીના શિલાલેખોના અભ્યાસના પરિણામરૂપ ઘણું જ વિશ્વાસપાત્ર વંશાવલીઓ આવે છે. પુલકેશીન તથા બીજાં ઘણાનાં નાનાં સંખ્યાબંધ પાઠાંતરો જોવામાં આવે છે. પુલકેશિન” એવી જોડણી હાલમાં બધે સ્વીકારમાં આવી છે. એ નામ ચાપોની વંશાવલીઓમાં મળી આવે છે અને ચાલુક્ય કુટુંબની બહાર એ નામ મળી આવવાનો પોતાને મળેલો એ એક જ દાખલો છે એમ ફલી ટ કહે છે. સોલંકી અથવા ચાલુકોનો સંબંધ ગુર્જર જોડે હતો જેની “ચાપ” લોક એક શાખા રૂપ છે, એવા જેકસનના મતને આથી પુષ્ટિ મળે છે. (બ. ગેઝટીઅર (૧૮૯૬) પુસ્તક | ભાગ | પૃ. ૧૨૭ નોંધ ૨, ૧૩૮, ૪૬૩ નોંધ ૨, ૪૬૭)
