________________
૧૯૬
હિંદુસ્તાનને પ્રાચીન ઇતિહાસ ચાલુકોનું નામ રાખનાર તૈલે ૨૪ વર્ષ રાજ્ય કર્યું, અને ઘણું કરીને ગુજરાત સિવાયના તેના પૂર્વજોના હાથમાં હતા તે તમામ દેશે
પાછા મેળવવામાં તે સફળ થશે તો. ધારાના ઈ.સ. હલ્પ મુંજને પરમાર રાજા મુંજે છ યુધ્ધમાં તેની પર વધ જ્ય મેળવ્યો હતો. એ ધારાપતિ મુંજ જોડે
લડવામાં તેનો ઘણો સમય રોકાયો હતો. પિતાના અમલના અંત ભાગમાં તૈલને તેના પ્રત્યેની વિરની લાગણી સંતોષવાના પ્રસંગની મેજ અનુભવવાની તક મળી. એ બંનેનાં રાજ્ય વચ્ચેની સીમાપ ગોદાવરી નદી ઓળંગી આવેલા તેના દુશ્મનને તેણે હાર આપી અને કેદ પકડ્યો. શરૂઆતમાં તેની પદ્ધીને છાજે એવા સન્માનથી તે તેની જોડે વર્યો, પણ તેના કેદમાંથી નાશી છૂટવાના યત્નને પરિણામે તેણે તેનાં પૂરતાભ અપમાન કર્યા, તેને ઘેરઘેર ભીખ મંગાવી અને આખરે તેનો શિરચ્છેદ કર્યો. આ બનાવને ઈ.સ. ૯૯૫માં મૂકી શકાય.
ઈ.સ. ૧૦૫રમાં “આઘમલ્લ’ એ નામથી ઓળખાતે સોમેશ્વર પહેલો, કૃષ્ણા પર આવેલા કોપ્પમ ગામ આગળ તે સમયના ચલના
રાજા રાજાધિરાજ જોડે લડથી અને તેમાં આશરે ઈ.સ. ૧૦૦૦ ચોલ રાજા માર્યો ગયો. એ ઉપરાંત સોમેશ્વર રાજરાજ ચેલની ઉત્તરમાં ધારા અને દક્ષિણમાં કાંચીને કબજે ચઢાઇ કરવાના તથા ચેદિના વીર રાજા કર્ણનો પરાજય
કરવાના યશનો દાવો કરે છે. ઈ.સ. ૧૦૬૮માં સેમેશ્વરને અસાધ્ય જ્વર લાગુ પડ્યો અને શિવભક્તિનાં સ્તોત્રોનો પાઠ કરતાં તેણે તુંગભદ્રા નદીમાં જળ સમાધિ
લીધી અને એમ કરી પોતાની શારીરિક યાતનાઇ.સ. ૧૦૬૮ સેમે- એનો અંત આણ્યો.હિંદુ રિવાજોમાં આ પ્રસંગે શ્વર ચાલુયને આત્મહત્યા કરવાનો નિષેધ નથી અને આવી આત્મઘાત રીતે પિતાની જીવનદોરી તોડી નાખનાર રાજા
એનાં એક કરતાં વધારે દૃષ્ટાંતો મળી આવે છે.
