________________
પર
હિંદુસ્તાનના પ્રાચીન ઇતિહાસ
દક્ષિણ વેલ્લારૂ નદીની વચ્ચે આવેલા અને પ્રાચીન પ્રણાલીમાં ‘ચેાલદેશ’ના નામથી ઓળખાતા પ્રદેશ જ હાવા જોઇએ. તેની ભૂમિ રસાળ હતી નિયમિત રીતે ખેડાતી હતી અને તેમાં પુષ્કળ ધાન્ય, ફળ તથા ફૂલ પેદા થતાં હતાં. તેનું પાટનગર એક મેાટું શહેર .હતું અને તેના ધેરાવે આશરે ૫-૬ માઈલના હતા. એ રાજ્યમાં એ યાત્રીએ સેા કરતાં વધારે બૌદ્ધ મઠ્ઠા જોયા હતા અને તેમાં પુષ્કળ સાધુઓ રહેતા હતા. તેણે તેમની સંખ્યા દસ હજાર કરતાં વધારે અડસટેલી છે. લંકાના મેટા ભાગના સાધુ મહાયાનના સ્થવીર સંપ્રદાયના હાય છે, તેમ આ બધા પણ તેજ સંપ્રદાયના હતા. જૈનેાનાં તથા હિંદુઓનાં મળી આશરે ચાર કુડી મંદિરા હતાં અને દક્ષિણ હિંદના બીજા ભાગાની પેઠે અહીં પણ દિગંબર જૈન સંપ્રદાયના ઘણા અનુયાયીઓ હતા. એથી પણ વધારે દક્ષિણમાં પાંડવ દેશમાં તે બૌધ સંપ્રદાય લગભગ લુપ્ત જ હતા. હિંદુએનાં સાત પવિત્ર નગરેામાં જેની ગણના થાય છે એવું કાંચી બૌદોમાં પણ ખાસ નામના પામેલું હતું, કારણકે નાલંદાના મહાન મઠના અધિપતિની પઢી પર ઘુઆન્સાંગના ગુરૂ શીલભદ્રની પહેલાના તે માના અધિપતિ ધર્મપાલની તે જન્મભૂમિ હતી.
માલમપુરમ આગળનાં સાત એક શિલા મં દરેશમાંનું સૌથી પહેલું જે હાલમાં ધર્મરાજરથના નામથી ઓળખાય છે તે નૃસિંહવર્માની કૃતિરૂપ હતું. એ રાજા ‘મહામલ્લ'ની ઉપાધિ ધારણ કરતા હતા અને તેની એ ઉપાધિ ઉપરથી જ એ સ્થાનનું નામ પડેલું જણાય છે. એનાં જેવા જ બીજું મંદિર નૃસિંહવર્મા તથા તેના પરંપરાગત દુશ્મનાને હાથે કાંચી પડયું .ત્યાં સુધીના તેની પછી થયેલા રાજાની આજ્ઞાનુસાર રચાયેલાં છે. તેમાંનાં કેટલાંક મંદિર અપૂર્ણ રહેલાં છે એ બીનાની સમજૂતી કાંચી પર આવી પડેલી આપત્તિથી મળી જાય છે.
કાંચીમાં કૈલાસનાથના નામથી ઓળખાતું ઉમદા મંદિર તથા
ઇમારતા
