________________
દક્ષિણનાં રાજ્ય
૫૫ મોટું રાજ્ય પ્રાપ્ત કર્યું. એણે પુરીમાં જગન્નાથજીનું મંદિર બંધાવ્યું.
પાછળના પલવ સરદારો મોટાં રાજ્યની નોકરી કરતા અમલદાર અથવા આશ્રિત ઉમરાવોનો પદે ઊતરી પડ્યા. અને બારમા
- સૈકાના પ્રારંભમાં તેના ખંડિયા રાજાઓમાં પહલમાં છેલ્લે પલ્લવ રાજા પ્રથમ સ્થાન લેતો હતો એમ નોંધા
છે, ચેલું છે. એ વંશના રાજાઓ છેક તેરમા સૈકા સુધી મર્યાદિત સ્થાનિક સત્તા ભોગવતા આપણે જોઈ શકીએ છીએ; અને સત્તરમા સૈકાના અંત સુધી પલ્લવ ઉમરાવને નિર્દેશ થતો જોવામાં આવે છે. ત્યાર બાદ સ્વતંત્ર જાતિ અથવા ગેત્ર તરીકે પલ્લવેનું કાંઈ નામનિશાન મળતું નથી અને હાલ તો કલ્લર, પાલ્લી અને વેલ્લાલ જાતિઓમાં તેમનું લોહી મળી ગયું લાગે છે.
જેની ચોક્કસ સાલ આપી શકાય છે એવા સૌથી પહેલા પહેલવ રાજા સિંહવર્માએ પાંચમા સૈકામાં અમરાવતીમાં એક મૂર્તિની સ્થાપના
કરી અને બુદ્ધિને આમ ભક્ત તરીકે તે વર્ણવાયો ધર્મ છે. એ વંશના બીજા આદમીઓ પણ ઘણું
કરીને એ જ સંપ્રદાયના હતા. કેટલાક રાજા ખાસ વૈષ્ણવ સંપ્રદાયના હતા. મહેન્દ્રવ તેના જીવનના પ્રારંભમાં જૈન હતો, પણ પાછળથી તેણે શૈવ ધર્મનો સ્વીકાર કર્યો. તે પોતાના પહેલાના સહધર્મીઓનો વિરોધી બન્યા અને તેમના મુખ્ય મઠનો તેણે નાશ કર્યો.
પણ સામાન્યરીતે પ્રતિસ્પર્ધી સંપ્રદાયના અનુયાયીઓ, એકએક જોડે હળીમળીને રહેતા હતા તથા રાજ્ય તરફથી નિષ્પક્ષપાત રક્ષણ ભગવતા હતા એમ જણાય છે. હ્યુઆત્સાંગના કથન પરથી એમ અનુમાન થાય છે કે ઈ.સ. ૬૪૦ માં આવી સ્થિતિ હતી. એમ દેખાય છે કે પાછળના બધા પલ્લવ રાજાઓ શિવ ભક્ત હતા અને તેના નંદીને તેમણે પિતાને વંશનાં લાંછન અથવા ચિહ્ન તરીકે સ્વીકાર્યો હતો; એમાંના બે રાજા તે એટલા બધા ધર્મચુસ્ત હતા કે ૬૩ શૈવ સાધુઓમાં તેમનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.
