________________
sco
હિંદુસ્તાનને પ્રાચીન ઇતિહાસ
વીર મલ્લાલ
ઇ.સ. ૧૧૭૩--૧૨૨૦ તે ખાસ મગરૂબી લે છે. તેની છતાને પરિણામે દક્ષિણના ઉચ્ચભૂમિ પ્રદેશના દક્ષિણ ભાગા સાથેના તમામ દક્ષિ હિંદમાં હેયસલા પૂરા સ્વતંત્ર અને આગળપડતા સત્તાધીશો થઈ રહ્યા.
ઇ.સ. ૧૩૧૦ સુધી આ રાજવંશની સત્તા કાયમ રહી. એ અરસામાં મલેક કાફૂર અને ખ્વાજા હાજી નામના બે મુસલમાન સેનાપતિએ હાયસલ રાજ્યમાં પેઠા, તેને ઉન્નડી ઇ.સ. ૧૩૧૦ હાસસલ નાંખ્યું, તે સમયે રાજ્ય કરતા રાજાને કેદ પકડયો વંશના અંત અને તેનું પાટનગર તેમણે લૂટયું. આખરે ઈ.સ. ૧૩૨૬-૨૭માં મુસલમાન સેનાએ તેને પૂરાનાશ કર્યાં. આ બનાવ પછીનાં ઘેાડાં જ વર્ષ પછીના લેખામાં એ રાજાના પુત્રના એક નાના સ્થાનિક રાજા તરીકે નિર્દેશ કરવામાં આવે છે.
જ
દેવગગિરના યાદવેા, ચાલુકય રાજ્યના ભાયાતાના વંશજો હતા. તેમણે મેળવેલું રાજ્ય દેવગિર (દોલતાબાદ) અને નાસિક વચ્ચે આવેલું હતું અને તે સેવન અથવા સ્મૃત નામથી એદેવગિરિના ચાદવ વંશ ળખાતું હતું. આ યાદવ વંશમાં કાંઈક અગત્યને સ્થાને પહોંચનાર પહેલા પુરુષ ભિલ્લિમ હતા. ઇ.સ. ૧૧૯૧માં એક યુદ્ધમાં તે હાયસલ સરદારને હાથે માર્યાં ગયા હતા. એ વંશમાં સૌથી વધારે સત્તાધારી રાજા સિંધણ હતા. (ઇ.સ. ૧૨૧૦) તેણે ગુજરાત અને બીજા દેશો પર ચઢાઇ કરી હતી. વિસ્તારની બાબતમાં ચાલુકયા અને રાષ્ટ્રકૂટનાં રાજ્યાની ઈ.સ. ૧૨૧૦ રાજસિંહ સ્પર્ધા કરે એવા મહારાજ્યની તેણે સ્થાપના કરી, પણ તે મહારાજ્ય. બહુ અલ્પથ્વી નીવડયું. હાયસલેાની પેઠે આ યાદવ વંશને પણ મુસલમાનોને હાથે ઉચ્છેદ થયા. ઇ.સ. ૧૨૯૪માં યાદવ રાજ્યની ઉત્તર સરહદરૂપ નર્મદા નદી દિલ્હીના સુલતાન અલ્લાઉદ્દીને એળંગી ત્યારે તે સમયે રાજ્ય કરતા રાજા રામચંદ્રને તેને શરણ થવાની અને બાનમાં અણુમાલા
