________________
દક્ષિણનાં રાજ્ય
૨૨૫ તેમનાં કઢંગા અને કિલષ્ટ નામ તથા ઈલકાબ પ્રાચીન રાજાઓ સાથે નિર્દેશ કરે છે. તેમાંનાં કેટલાંક તો બહુ
જૂના જમાનાનાં હતાં એવો નિર્ણય કરી શકાય છે. પણ તદન ચોક્કસપણે સાલવારીમાં મૂકી શકાય એવો પહેલો પાંડ્યા રાજા નીડમચેલીયન હતો. તે ઇસ્વીસનના બીજા સૈકામાં થઈ ગયો હતો અને તે વધારે કે ઓછે અંશે કરિકાલ સેલના પૌત્ર નેકમુઠિકિલિનો, તેમજ બળવાન ચેરરાજા ચેનકુયુવન તથા લંકાના ગજબાહુ પહેલાના સમકાલીન હતો. હિંદના ઇતિહાસમાં સાધારણ રીતે બને છે તેમ એ બધી હકીકત જાણવાની કુંચી કાઈ પરદેશી રાજાના સમકાલીપણામાંથી મળે છે. લંકાના પ્રાચીન રાજાઓની સાલવારી ચોક્કસ રીતે નક્કી થયેલી છે એમ તો કહી શકાય એમ નથી, તોપણ પ્રો. ગીગરે ગરબાહુના અમલને ઈ.સ. ૧૭૩ થી ૧૯૧ની વચ્ચે મૂકેલો છે એ હકીકત લગભગ ખરી છે એમ આપણે સ્વીકારી શકીએ.
એ સમયના પાંડ્ય રાજાઓની એક ખૂબ જાણવાજોગ વિશિષ્ટતા એ હતી કે મદુરામાં તેઓ એક બહુ આબાદ સાહિત્યની મહાશાળા
અથવા સંગમ નભાવતા હતા. એ મહાશાળાના મદુરાની મહા- સભ્યો બહુ ઉત્તમ પ્રતિનું સાહિત્ય પેદા કરતા હતા. પાઠશાળા તામિલ પ્રજાનાં હદયમાં રમી રહેલું તિરૂવલ્લુવાના
પ્રખ્યાત “કુશલ નો સમય ઇ.સ. ૧૦૦ની સહેજ પહેલાં કે સહેજ પછીનો હતે એવો નિર્ણય થઈ શકે છે. “નૂપુર મહાકાવ્ય” અને “રત્નમેખલા” એ રસિક કૃતિઓ એથી એક સકે મોડી થયેલી છે. ખ્રિસ્તી સનના પ્રારંભના સૈકા દરમિયાનના પાંય રાજાઓની સળંગ વાત લખવાનું હાલમાં તો અશક્ય છે. અને તેથી વાચકે આ થોડીઘણું ટીકાઓથી સંતોષ માનવો પડશે. - ઈ.સ. ૬૪૦માં હ્યુએન્સગે દક્ષિણ હિંદની મુલાકાત લીધી ત્યારે તે સમયના દક્ષિણ હિંદના સૌથી બળવાન પલ્લવ રાજા નૃસિંહવર્માની
