________________
દક્ષિણનાં રાજ્ય
૪૮ વોનાં જે લક્ષણો આપણે જાણીએ છીએ તેને ઠીક મળતી થાય છે. છેક હાલના સમય સુધી કલારે કર્ણાટકના શાંતિપ્રિય વતનીઓ પર જબરો કાબૂ ધરાવતા હતા અને મરાઠાઓ “ચેથ'ના નામ નીચે પ્રજા પાસે નાણાં ઊઘરાવતા તેમ તેઓ તેમનું રક્ષણ કરવા બદલ તેમની પાસેથી નાણાં ઊધરાવતા હતા. પલ્લવોની રાજ્યસત્તાનો ઘણું કરીને એવો જ ઉપયોગ થતો હશે એમ જણાય છે, અને જુદાં જુદાં તામિલ રાજ્ય અને તેમની સત્તા બથાવી પાડનાર આ પલ્લવ જાતિનાં પરસ્પર બળના પ્રમાણમાં તેમના ઊઘરાણાનો વિસ્તાર બદલાતો રહેતો હશે. પાલ્લી જ્ઞાતિ અને લોક કહેવતોમાં કલાર અને મરવારની લુટેક જાતિઓ જોડે જોડાયેલી કૃષિકાર જ્ઞાતિ વેલ્લાલના કેટલાક વિભાગ પણ પલ્લવો જોડે પિતાનો સંબંધ હોવાનો દાવો કરે છે. એમ હોય કે લૂ ટેરૂ કહેવાતી જે જાતિઓ પર પલ્લવવંશે એકવાર સત્તા ભોગવી હશે અને તેમને એક આક્રમણકારી બળના રૂપમાં સંગતિ કરી હોય તે તામિલોથી ભિન્ન તથા તેમનાથી વધારે પ્રાચીન એવા વસ્તીના કોઈ વિભાગમાં આવી જતી હશે.
આ વંશના આપણું જાણમાં આવેલા લેખોમાં સૌથી જૂનાં ગંતુર જિલ્લામાંથી મળી આવેલાં તાંબાનાં દાનપત્ર છે. તે આપણને
કાંચીમાં રાજ્ય કરતા એક રાજા વિષે કહે છે. જનામાં જાના તે રાજાના મુલકમાં અમરાવતીનો સમાવેશ પલવ શાજાએ થતો હતો અને તેથી તે કૃષ્ણા નદી સુધી વિસ્તરતું
હશે. ત્રીજા કે ચોથા સૈકાની શરૂઆતની સાલનાં દાનપત્ર, પ્રાકૃત ભાષામાં લખાયેલાં છે અને તે, એ રાજ્ય કેવી રીતે મેળવાયું તેનું કાંઈ જ સૂચન કરતાં નથી. તેની ઉત્પત્તિ ત્રીજા સૈકાના આરંભથી મોડી નહોતી એવો નિર્ણય કરવો એ સલામતી ભર્યું દેખાય છે. આશરે ઈ.સ. ૩૫૦માં સમુદ્રગુપ્તને હાથે પરાજય પામેલો રાજા વિષ્ણુગોપ પલ્લવ હતો, એમ માનવામાં બધા લેખકો સંમત થાય છે. તેનો સમકાલીન લેંગિનો રાજા હસ્તિવર્મા પણ
