________________
હિંદુસ્તાનના પ્રાચીન ઇતિહાસ
પરાંતક પહેલા આશરે ૯૫૩માં કે એથી કાંઇક મેાડા મરણ પામ્યા. તેના પુત્ર રાજાદિત્ય તેના મરતાં પહેલાં જ ઈ. સ. ૯૪૭–૮ના અરસામાં તકકાલાના યુદ્ધમાં રાષ્ટ્રકૂટ રાજા કૃષ્ણરાજા ત્રીજાને હાથ માર્યો ગયા જણાય છે. પરાંતક પહેલા પછી આશરે પાંચેક પ્રખ્યાતિમાં નહિ આવેલા અનુગામીઓ થઇ ગયા. એ બધાનાં રાજ્ય ટૂંકાં અને આપત્તિએથી ભરેલાં હતાં.
૨૪૦
પરાંતક પહેલાના અનુગામીઓ
ઇ. સ. ૯૮૫માં મહાન રાજરાજદેવ જેવા બળવાન રાજા ગાદીએ આવતાં રાજ્યવંશની ખટપટાનો અંત આવ્યા અને દક્ષિણ હિંદમાં ચાલ સત્તાને અગ્રગણ્ય સત્તાને સ્થાને સ્થાપવાની લાયકાત ધરાવનાર એક પુરૂષ ચાલરાજ્યના ઉપરી તરીકે આવ્યું. આશરે ૨૮ વર્ષના ધમાલભર્યાં અમલ દરમિયાન રાજરાજ એક પછી બીજી એમ ઉપરાઉપરી છતા મેળવતા ચાલ્યા અને તેના મરણ સમયે તે દક્ષિણ હિંદના સર્વોપરી અને બિનહરીફ સમ્રાટ્ હતા. વળી હાલના મદ્રાસ ઇલાકા, લંકા તથા મહીસર રાજ્ય મળોને થાય તેવડા મેાટા મુલકના તે ધણી હતા.
ચેર દેશથી તેણે પેાતાની જયની કારકીર્દિની શરૂઆત કરી અને તેના અમલના ચૌદમા વર્ષમાં હિંદની મુખ્ય ભૂમિ પર મેળવેલા દેશમાં પહેલાં પલ્લવાને હાથ હતું તે બેંગીનું પૂર્વ ચાલુક્ય લંકાની જીત વગેરે.રાજ્ય, સૂર્ય, પાંડય મુલક અને દક્ષિણના ઉચ્ચ પ્રદેશમાંના વિશાળ મુલકાના સમાવેશ થતા હતેા. ત્યાર પછીનાં ત્રણ વર્ષ દરમિયાન મલબારકનારા પર કિવલા (કાલ્લમ) તથા ઉત્તરને કલિંગ દેશ તેના રાજ્યમાં ઉમેરાયા. ત્યાર બાદ રાજરાજ લંકા પરતી લાંચ્યા સમયની ચડાઇઓમાં રોકાયા. એ ચડાઓને પરિણામે આખરે તેના અમલના ૨૦મા વર્ષમાં એ દ્વીપ ખાલસા થઇ તેના મુલકમાં ભળી ગયે, ઈ.સ. ૧૦૦૫માં કે તે અરસામાં તેણે તલવાર મ્યાન કરી અને તેના વનનાં બાકીનાં વર્ષ શાંતિમાં વીતાવ્યાં. ૧૦૧૧થી
મહાન રાજરાજ
