________________
૧૯૪
હિંદુસ્તાનને પ્રાચીન ઇતિહાસ નવમા સૈકાના અંત ભાગમાં અને દસમાં સૈકાની શરૂઆતમાં જૈનોના દિગબર સંપ્રદાયની ઝડપી પ્રગતિ થઈ, તેને દ્ધ સંપ્રદાયની આંખે ચઢે એવી પડતી જોડે બહુ સંબંધ હતો. તે સમયમાં બૌદ્ધ સંપ્રદાય તેના ગૌરવના પદ પરથી દિન પર દિન ભ્રષ્ટ થતો જતો હતો અને આખરે બારમા સૈકામાં તે દક્ષિણમાંથી તેનો સદંતર લોપ થઈ ગયે. - કનોજ પરના સફળ હુમલાને કારણે ઈંદ્ર ત્રીજાને ટ્રક અમલ આગળ તરી આવે છે. એને પરિણામે ઉત્તર હિંદનો તે સમયનો પ્રબળ
સત્તાધારી પાંચાલન રાજા મહીપાલ ટૂંક સમયને ઇ.સ. ૯૧૪-૬ ઇંદ્ર માટે પદભ્રષ્ટ થયો હતો. આ વિગ્રહને પરિણામે ત્રીજો ઇદ્ર ત્રીજાના રાજ્યારોહણ વખતે પોતાના
. અમલ નીચેના સૌરાષ્ટ્ર અને બીજા પાશ્ચાત્ય પ્રાંત, મહિપાલે ખેયા.
રાષ્ટ્રકટ પણ ત્રીજાના રાજ્યમાં ચાલે જોડે થયેલો વિગ્રહ, ઈ.સ. ૯૪૯માં ચલ રાજા રાજાદિત્યના રણભૂમિ પર થયેલા મરણ
માટે યાદગાર છે. જન તથા વૈદિક બ્રાહ્મણ ઇ.સ. ૯૪૯ ચેલ સંપ્રદાય એવા બે હરીફ ધર્મોની ચડસાચડસીને રાજાને મારી નાંખે. પરિણામે આ સમયના વિગ્રહોમાં બહુ કડવાસ
દાખલ થવા પામી હતી. રાફટ રાજાઓમાં છેલ્લો રાજા કક્ક બીજો હતો. ઇ.સ.૯૭૩માં જૂના ચાલુક્યોના નબીરા તૈલ અથવા તૈલપ બીજાએ તેને ઉથલાવી
નાખ્યો અને તેમ કરી પોતાના પૂર્વજોના કુટુંબને ઇ.સ. ૯૭૩ ચાલુ નું તેના પૂર્વના યશસ્વી સ્થાને ફરીથી સ્થાપ્યું અને ફરી સત્તા પર આવવું કલ્યાણના ચાલુક્યો એ નામથી ઓળખાતા
રાજવંશની સ્થાપના કરી. જે રાજવંશનું સ્થાન તેણે લીધું હતું તેની પેઠે એ નવો વંશ પણ સવા બે સૈકા સુધી ચાલુ રહ્યો.
આઠમા સૈકાના પ્રારંભમાં કાસિમના પુત્ર મહમદે કરેલી સિંધની
