________________
૧૮૮
હિંદુસ્તાનનો પ્રાચીન ઇતિહાસ કીર્તિવર્મા અને પહેલાએ વધારે ઓછા પ્રમાણમાં જે કુલોને પિમંગળશ તાની સત્તા નીચે આપ્યાં તેમાં પશ્ચિમઘાટ તથા
સમુદ્રની વચ્ચે આવેલી સમુદ્ર કિનારાની ચીચરવટી જેવા કોકણ પ્રદેશમાંના મૌયોનો પણ સમાવેશ થાય છે. પ્રાચીન સામ્રાજ્ય સત્તાધીશ મૌર્યોના કદાચ તેઓ વંશજ પણ હોય.
મંગળશ પછી ગાદીનો વારસ મેળવવાની બાબતમાં તેના અને કીર્તિવર્માના છોકરાઓ વચ્ચે ઝગડો થયો. એમાંના બીજાએ પોતાના
હરીફને હરાવ્યો અને ઈ.સ. ૬ ૦૮માં પુલકેસિન ઈ.સ.૬૦૮ખેલકેસિન બીજાનું નામ ધારણ કરી તે વાતાપિની ગાદીએ
બેઠે. બીજે વર્ષે તેનો વિધિસર રાજ્યભિષેક થયો. આ શક્તિશાળી રાજા લાગલાબટ વીસ વર્ષ સુધી તેની પડોશમાં આવેલા તમામ રાજ્યો પર આક્રમણ કરી તેને જીતી લેવાના કાર્યક્રમમાં લાગ્યો રહ્યો. પશ્ચિમે અને ઉત્તરે લાટ અથવા દક્ષિણ ગુજરાતના રાજાઓ; ગુર્જર અથવા ઉત્તર ગુજરાત અને રજપૂતાના, માળવા અને કોકણના મૌ એ બધાને પુલકેસિના બાહુબળના પરચા મળ્યા.
પૂર્વમાં તેણે કૃષ્ણ અને ગોદાવરી વચ્ચેના વેંગીને પોતાની સત્તા નીચે આપ્યું અને ઇ.સ. ૬૧૧માં પિતાના ભાઈ કુજ વિષ્ણુવર્ધનને
પોતાના પ્રતિનિધિ તરીકે ત્યાં સ્થાપ્યો. તેનું ઈ.સ. ૬૧૧ વિંગીની પાટનગર પિષ્ટપુરના દૂર્ગમાં હતું. આજે ગોદા
છત વરી જિલ્લામાંનું પિથપુરમ તે જ તે પિષ્ટપુર.થોડાં
. વર્ષ બાદ આશરે ઇ.સ. ૬૧પમાં એ સ્વતંત્ર રાજ થઈ પડ્યો અને પૂર્વ ચાલુના વંશની સ્થાપના કરી. ઈ.સ. ૧૦૭૦માં ચોલ વંશમાં ભળી ગયે ત્યાં સુધી એ વંશ ચાલુ રહ્યો હતો.
ચાલ, પાંડય અને કેરલ તેમજ પલ્લવ એ તમામ દક્ષિણનાં રાજ્યોને વાતાપિના આ મહત્વાકાંક્ષી રાજા જોડે અથડામણમાં આવવાની
ફરજ પડી. એ તો નિઃસંદેહ વાત છે કે ઈ.સ. દક્ષિણના વિચહે ૬ ૩૭માં નર્મદાની દક્ષિણે તો તે સૌથી વધારે
