________________
૧૨૯
ઉત્તર હિંદનાં મધ્યયુગીન રાજ્યો અમલ નીચે તે રાજકુલ તેના પ્રતિસ્પર્ધી કનોજના રાજ્ય કરતાં વધારે બળવાન ન હતું.
આ સમયે હિંદુ રજપૂત રાજ્યના રાજ્યનૈતિક સંબંધે મુસલમાન ચઢી આવનારની ચઢાઈઓથી બહુ ગૂંચવાઈ ગયેલા થઈ ગયા.
ઈ. સ. ૭૧રમાં આરબોએ સિંધની છત કરી મુસલમાની તેથી હિદના અંદરના ભાગમાં આવેલાં રાજ્યો ચઢાઈએ પર બહુ ગંભીર અસર થઈ નહિ. એ આરબોએ
તેમના દક્ષિણના બળવાન પડોશી રાષ્ટ્રકટો સાથે એકંદર મૈિત્રી ભર્યો સંબંધ ટકાવી રાખ્યો હતો અને રજપૂતાના અને કનોજના ગૂર્જર રાજાઓના મુલક પરના તેમના હુમલા સરહદી ધાડ કરતાં કદી વધારે મોટા પ્રમાણના થયેલા દેખાતા ન હતા. પણ હવે હિદના દુશ્મનોને અનેકવાર હિંદમાં દાખલ થવાના દરવાજા રૂપ વાયવ્ય ઘાટોમાંથી ઈસ્લામનાં લશ્કરોએ વધારે ભયપ્રદ રીતે દેખા દેવા માંડી.
એ દિવસોમાં સિંધની ઉત્તરે સિંધુની ખીણ તથા પંજાબના ઘણખરા ભાગનો સમાવેશ થાય એવા પશ્ચિમે આવેલા પર્વતો સુધી અને
પૂર્વમાં હકા નદી સુધી વિસ્તરતા મોટા રાજ્ય સબક્લગિન અને પર જયપાલ નામનો એક રાજા રાજ્ય કરતો જ્યપાલ હતો. મુસલમાની ઇતિહાસનું સબરહિંદ અથવા
ભટીંડા તેનું પાટનગર હતું. એ હાલ પતિયાલા રાજ્યમાં છે અને ઘણા સકા સુધી મુલતાન તથા હિંદ ખાને જેડનાર લશ્કરી રસ્તા પર તે એક અગત્યનું કિલ્લેબંધી સ્થાન હતું. ગઝનીના અમર સબક્લગિને ઇ. સ. ૯૮૬–૭માં હિંદ પર પહેલી ચઢાઈ કરી. બે વર્ષ પછી જયપાલે અમીરના મુલક પર ચઢાઈ કરી તેને બદલે વાળ્યો, પણ તે હાર્યો અને પરિણામે મટી રોકડ રકમ આપવાની તથા સંખ્યાબંધ હાથીઓ અને સિંધુ નદીની પશ્ચિમે આવેલા ચાર કિલ્લા સોંપી દેવાની બધણુંવાળી સંધિ સ્વીકારવાની તેને ફરજ પાડવામાં આવી. જ્યપાલે એ સંધિનો ભંગ કર્યો તેથી એખરાનો
