________________
133
ઉત્તર હિંદનાં મધ્યયુગીન રા યે
પાછળથી રાઠોડ નામથી ઓળખાતું અને ચંદ્રદેવે સ્થાપેલું ગહરવાળનું કુળ ઈ.સ. ૧૧૯૪માં શિહાબ-ઉદ-દીને કનોજનું રાજ્ય
તાબે કર્યું ત્યાં સુધી ચાલ્યું. ચંદ્રદેવના પાત્ર કને જનું ગહરવાળ ચંદ્ર લાંબા સમય સુધી રાજપદ ભગવ્યું.
તેમાં ઇ.સ. ૧૧૦૪થી ૧૧૧૫ સુધીના સમયને
સમાવેશ થતો હતો. તેનાં સંખ્યાબંધ જમીનોનાં દાનપત્રો અને બહુ વિસ્તાર પરથી મળી આવતા સિકકાએ સાબિત કરે છે કે તે મોટે ભાગે કનાજના ભૂતકાળના યશને પાછો આણવામાં અને પિતાની જાતને બહુ અગત્યના સત્તાધીશ તરીકે સ્થાપવામાં સફળ થયો હતો,
વિચંદ્રનો પત્ર જ્યચંદ્ર હતો. હિંદી લોકગીતમાં અને ઉત્તર હિંદની વાતોમાં તે રાજા જયચંદ નામથી મશહૂર છે. અજમેરનો રાય પિથોરા અથવા પૃથ્વીરાજ ચૌહાણ તેની પુત્રીનું હરણ કરી ગયો હતો. મુસલમાન ઇતિહાસકારેને તે કાશીના રાજા તરીકે જાણીતા હતો. કાશી તેનું પાટનગર હશે એમ તે ઉપરથી માની શકાય. હિંદના મેટામાં મોટા રાજા તરીકેની તેની ખ્યાતિ હતી. એમ કહેવાય છે કે તેનો મુલક ચીનની સરહદથી માળવા પ્રાંત સુધી અને સમુદ્રથી માંડી લાહોરથી દસ દિવસની મુસાફરી જેટલા પ્રદેશ સુધી વિસ્તરતો હતું. પણ તેના રાજ્યનો વિસ્તાર ખરેખર આવડો બધો હશે એ
બર્લિન. ૧૭૯૧, પૃ. ૧૨૫) કેટલાક લેખોમાં અને લોકગીતોમાં દિલ્હી યોગિનીપુર કહેવાયું છે (ઇન્ડ. ઍન્ટિ. ૧૯૧૨ પૃ. ૮૬ અને એપિ ઇન્ડિ . xii ૪પ). ૧. એ કુલે કરેલી આશરે ૬૦ દાનની સનદ જાણમાં છે, અને તેમાંની ઘણીખરી ગોવિંદચંદ્રના અમલ દરમિયાનની છે. અયોધ્યામાંની ગેવિંદચંદ્રની એક સનદ જેની પર ૧૧૮૬ની સાલ છે=(ઈ.સ. ૧૧ર૯) તેમાં નુરૂષ્ક દંડનો ઉલ્લેખ છે. મુસલમાનોની ચઢાઈની સામે થવાના ખર્ચને પહોંચી વળવા માટે ઉઘરાવવામાં આવતો એ ખાસ કર છે.
