________________
૧૦૬
હિંદુસ્તાનને પ્રાચીન ઇતિહાસ તે સમયે આખા મધ્ય એશિયામાં પયગંબરના ધર્મને પ્રચાર કરવામાં રોકાયેલો હતો.
ઈ.સ. ૭૧૩માં સમ્રાટ હ્યુએચુંગ ગાદીએ આવતાં ચીનની ચળવળ ફરી જાગ્રત થઈ, અને લશ્કરી બળ તથા મંત્રણાઓથી
પામિરના ઘાટ ખુલ્લા રાખવાના, તેમજ કોઈક ઇ.સ. ૭૧૫-૪૭.હિંદ- વાર ભેગા મળીને નહિતર છુટા છુટા રહી કામ ની સરહદ પર ચીન કરતા આરબ તથા તિબેટીઓની મહત્વાકાંક્ષાને નાઈ પ્રભાવને રોકવા મક્કમ પ્રયત્નો કરવામાં આવ્યા હતા. પુનર્જીવન ઇ.સ. ૭૧૯માં સમરકંદ તથા બીજી રાએ
ઈરલામનાં લશ્કર સામે થતાં ચીનની સહાય માગી અને આરબ નેતાઓએ હિદની સરહદ પરનાં નાનાં નાનાં રાજ્યોને સહકાર મેળવવા યત્ન કર્યો. ઉદ્યાન (સુવાટ) બોટટાલ (બંદાક્ષનની પશ્ચિમે) અને ચિત્રાલના નાયકોએ મુસલમાની લલચામણુને ન ગણકારી તેથી ચીનના બાદશાહે તે દરેકને રાજાને ઇલ્કાબ આપતી સનદોથી નવાજ્યા. યાસિન (નાનું પે-લુ) ઝબુલિસ્તાન (ગઝની), કપિસા અને કાશ્મીરના રાજ્યકર્તાઓને પણ તેવું જ માન આપવામાં આવ્યું હતું. આરબ તથા તિબેટીઓની સામે કાર્યસાધક આડરૂપ થાય એવી રીતે એ મોખરાનાં રાજ્યોને વ્યવસ્થિત કરવા ચીને તેનાથી બનતા સૌ યત્નો કર્યા. ઈ.સ. ૭૨૦માં કાશ્મીરના રાજા ચંદ્રાપીડને ચીનના બાદશાહ તરફથી પટ્ટાભિષેક થયો અને ૭૩૩માં તેના ભાઈ મુક્તાપીડ લલિતાદિત્યને પણ તેવું જ માન મળ્યું. - ડાં વર્ષો પછી ૭૪૪માં તથા ૭૪૭માં ચીનના પ્રભાવનો એટલો તે વિસ્તાર થયો કે કાપીઅન સમુદ્રની દક્ષિણે આવેલા તબારિસ્તાનના રાજાને બાદશાહે પદવી પ્રદાન કર્યું. ત્યાર પછીના વર્ષમાં એક ચીની લશ્કરે બધી મુશીબતોને વટાવી પામીરને પર્વત ઓળંગ્યો અને યાસિનના રાજાને વશ કર્યો.
પણ સાતમા સૈકાની પેઠે આઠમા સૈકામાં પણ પશ્ચિમના દેશો
