________________
૧૧૬
- હિંદુસ્તાનને પ્રાચીન ઇતિહાસ આપણું લક્ષ ખેંચવાનો આસામને બીજે સારો દાવો એ મુદ્દા પર આધાર રાખે છે કે ઈસ્લામી આક્રમણના ચઢતા પૂરને સફળતાથી
પાછું વાળી, પિતાને ઉથલાવી નાખવાના ઉપરા મુસલમાનેના ઉપરી થતા યત્નો છતાં પોતાની સ્વતંત્રતા હુમલા રક્ષી રાખનારા જે ડાઘણા હિદી પ્રાતો છે
તેમાંનો એ એક છે. બંગાળા અને બિહારના વિજેતા બતિયાર મહમદના છોકરાએ ઇ.સ. ૧૨૦૪-પમાં અવિચારીપણે કરેલી ચડાઈ-એજ આ પુસ્તકમાં લીધેલા ગાળામાં કામરૂપ દેશપર થયેલું એકજ ઈરલામી આક્રમણ છે. તે સમયે કામરૂપની પશ્ચિમ સરહદ આંકતી કારતોય નદીને કિનારે તે ઉત્તર તરફ આગળ વચ્ચે અને દાર્જીલીંગની ઉત્તરે આવેલા પર્વતપ્રદેશને ભેદી તેમાં દાખલ થવામાં તે સફળ થયા, પણ પગદંડે જમાવવાનું કોઈ ચોક્કસ સ્થાન ન મળવાથી તેને પીછેહઠ કરવાની ફરજ પડી. તેની એ પીછેહઠ ખૂબ વિનાશકારક નીવડી. સહીસલામત રીતે નદી પાર કરવાના એક જ સાધન રૂપ ઘણી કમાનવાળા પૂલને કામરૂપના લોકોએ તોડી નાખ્યો હતો, તેથી તેનાં લગભગ બધાં જ માણસો ડૂબી મૂઓ. એ ચઢાઈને સરદાર જેમ તેમ કરી સો ઘડેસ્વાર સાથે નદી પાર કરી ગયો, પણ ત્યારબાદ, પોતાની ચઢાઈની નિષ્ફળતાના શેકથી માંદો. પડ્યો. બીજે વર્ષે .સ. ૧૨૦૫-૬માં તેનું ખૂન કરવામાં આવ્યું. ત્યારપછી થયેલા મુસલમાની હુમલા પણ તેવા જ નીષ્ફળ નીવડ્યા. ઈ.સ. ૧૬૬રમાં એ દેશપર હુમલો કરનાર મિર જુમલા જેડે ગયેલો મુસલમાન ઇતિહાસકાર તે દેશ તથા તેના લોકોને પરદેશીઓ કેવી અતિશય ભય અને ઘણાની નજરે જોતા તેને અસરકારક ભાષામાં ચિતાર આપે છે. ઈ.સ. ૧૮૧૬ સુધી એ દેશે પોતાનું વાર્તવ્ય જાળવી રાખ્યું. તે સમયે બ્રહ્મદેશના લોકોએ તેને કબજે લીધો. ઈ.સ. ૧૮૨૪ સુધી તે દેશ તેમને તાબે રહ્યો. બ્રિટિશ લશ્કરે બ્રહ્મીઓને હાંકી કાઢ્યા અને ૧૮૨૬માં આસામ હિંદી મહારાજ્યનો પ્રાંત બની ગયું.
