________________
૧૧૪
હિંદુસ્તાનના પ્રાચીન ઇતિહાસ
એટલામાં કનેાજના સમ્રાટ હર્ષ શિલાદિત્યે, કામરૂપના રાજાને સંદેશા મોકલ્યા અને તેમાં હ્યુએન્સાંગને પોતાની પાસે તુરત મેાકલી આપવાની આજ્ઞા કરી હતી. રાજાએ જવાબ વાળ્યેા કે હર્ષ તેનું માથું લઇ શકશે, પણ તેના ચીની પરાણાને તે નહિ મેળવી શકે. તેમ છતાં જ્યારે હર્ષે એવી મતલબનેા કડક હુકમ મેકલ્યા કે તે પેાતાના દૂત જોડે તેનું માથું પાછું મેાકલવાની તેને તસ્દી આપશે, ત્યારે શાંતિથી વિચાર કરતાં, તેને પેાતાના ઉપરી રાજાની માંગણી પ્રમાણે વર્તવાનું સલાહભર્યું લાગ્યું અને તેથી એ યાત્રીને જોડે લઈ તુરત તે હર્ષની મુલાકાતે ગયા.
'
વા કુમાર
એ રાજાનું નામ ભાસ્કરવમાં હતું અને તે કુમારના નામથી પણ એળખાતા. તે એક બહુ પ્રાચીન કુળના હતા. તે કુળ એક હજાર પેઢીથી હયાતીમાં હતું. હ્યુએન્સાંગ તેને ભાસ્કરવાં અથ-બ્રાહ્મણ વર્ણના વર્ણવે છે, પણ તેના નામના પ્રકારપરથી એમ સમજાય છે કે તે પેાતાની જાતને ક્ષત્રિય અથવા રજપૂત ગણતા હતા અને એમ જણાય છે કે એમ લખવામાં તે યાત્રીને હેતુ એમ કહેવાના હતા કે ભાસ્કરવમાં બ્રાહ્મણાના હિંદુ ધર્મ પાળતા હતા. પાછલા સમયના સેન રાજાએ પેઠે તે કદાચ બ્રહ્મક્ષત્રિય’ હોય. તેના મુલકમાં બૌદ્ધ સંપ્રદાયને ભાગ્યે જ કાઈ જાણતું અને તેમાં એકે મા નહાતા.
કેટલાય સૈકા સુધી કામરૂપના તિહાસની બાબતમાં કાંઈ વધારે નોંધાયલું જણાતું નથી. કેટલાક પાલ રાજાઓના મુલકમાં તે દેશના સમાવેશ કરવામાં આવ્યા હતા અને બારમા સૈકામાં તે પુલના કુમારપાલ નામના એક સભ્યે પેાતાના મંત્રી વૈશ્વદેવને રાજસત્તા સાથે એ પ્રાંતના રાજ્યકર્તા નીમ્યા હતેા.
પાલકુલ
તેરમા સૈકાની શરૂઆતમાં ઈ.સ. ૧૨૨૮ની આસપાસમાં આહેમ
