Book Title: Comprehensive Critical Dictionary of Prakrit Languages Volum 01
Author(s): A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
View full book text ________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
भगणिका(इयत्त
73
से तेयलिपुत्ते सुकंसि तणकुडंसि अगणिकायं पक्खिवइ Naya. 1.14.76%3; बहवे na-sthāna) n. place where the fire is enkindled, AMg. जे अयकुंडीओ अप्पेगश्याओ ... अगणिकायंसि अदहिया चिट्ठति Viva. 120; भिक्खू वा भिक्खुणी वा सेन्जं पुण थंडिलं जाणेज्जा ... विसभक्खणट्ठाणेसु वा पलालेण वा वेढित्ता अगणिकाएणं झामिज्जइ RayPa. 767%; जावं च णं अगणिफंडणहाणेसु वा ... णो उच्चारपासवणं वोसिरेजा Ayar. 2.10.19 बायरे अगणिकाए तावं च णं अस्सि लोए. त्ति पवुच्चइ Jivabhi. 3.841; (658) से गं मंते अगणिकायस्स मन्झामन्झेणं वीईवएज्जा Anuog. 343(2)
अगणिमह (agani-maha<agni-matha) m. who churns __ अगणिका(इ)यत्त (agani-ka(i)yatta<agni-kāyi(k)a-tva) the fire, थकारान्तः पुंलिङ्गः अग्निमच्छब्दः । अगागमः। 'स्नेहाग्न्यो । n. the state of being a creature with a fiery body, AMg. तमुक्काए इति अगणिमहो Laksmi.(Gr.) 2.2.87 (p. 126) णं भंते सब्वे पाणा भूया जीवा सत्ता पुढवीकाइयत्ताए ... अगणिकाइयत्ताए वा अगणिमुह (agani-muha<agni-mukha) m. god, Ayar. उववन्नपुब्वा Viy. 6.5.16 (6.88); इहेगइया सत्ता अगणिजोगिया - 2 [? PSM.1 अगणिकायत्ताए विउद्भृति Siy. 2.3.90(743)
__ अगणिय (a-ganiya) cf. अगणिअ. __ अगणिजिय (agani-jiya<agni-jiva) m. fire as a living अगणिवक्कम (agani-vakkama<agny-av(p)akrama) adj. being, having fire as his body, JM. अगणिजियाणं भेआ JivViy. 6. coming out of fire, growing in fire, AMg. इहेगइया सत्ता अगणि
भगणिजीव (agani-jiva<agni-jiva) m. the creature in जोणिया अगणिसंभवा अगणिवकमा ... अगणीसु अगणिकायत्ताप विउटुंति the form of fire, AMg. सव्वबहुअगणिजीवा णिरंतर जत्तियं भरेज्ज॑सु Siy. 2.3.90(738). Nandi. gā. 46.
अगणिवण (agani-vanna < agni-varna) (अगणिवण्णो अगणिजीवसरीर (agani-jiva-sarira <agni-jiva-sarira) Laksmi.(Gr.) 1.4.97 (p. 49)] adj. having the colour of fire, adj. having the body of fiery beings, AMg. (ओदणे कुम्मासे AMg. छट्ठीसत्तमासु काऊअगणिवण्णाभा भाणियव्वा Jivabhi. 3.77; ते गं सुरा) तओ पच्छा सत्थातीया सत्थपरिणामिया ... अगणिजीवसरीराइ वत्तव्यं णरगा काऊअगणिवण्णाभा Pannav. 2.20.2(167); परमदुब्भिगंधा काउसिया Viy. 5.2.14(51): 5.2.15(52)
अगणिवण्णाभा कक्खडफासा ... असुभा नरगा Dash. 6.5. __ अगणिजोणिय (agani-joniya<agni-yoni-ka) adj. whose अगणिसत्थ (agani-sattha<agni-Sastra). fire used as birth place is fire, AMg. इहेगइया सत्ता अगणिजोणिया अगणिसंभवा a weapon, AMg. अण्णे वा अगणिसत्यं समारभमाणे समणुजाण Ayar. अगणिवकमा ... अगणिजोणिण्मु अगणीसु अगणिकायत्ताप, विउटृति Siy. 1.1.4.5 (1.34) 2.3.91(739)
अगणिसंभव (agani-sambhava<agni-sam-bhava) adj. अगणिज्जंती (a-ganijjantica-ganyanānā) adj. (.) not having one's birth in fire, AMg. इहेगइया सत्ता अगणिजोणिया अगणिbeing repeated, अगणिज्जंती नासे विजा Prakrtastiktaratnamala 66 संभवा अगणिवकमा ... अगणीसु अगणिकायत्ताए विउटुंति Suy. 2.3.90(738) [PSM.]
अगणिसेविय (agani-seviya<agni-sevita)[v.1. for अगणिअगणिज्झामिय (agani-jjhāmiya<agni-dhyamita=agni- झूसिय] dagdha) adi. burnt by fire, AMg. तओ पच्छा सत्यातीया सत्य- अगणेत (a-ganenta<a-ganayat) adj. (pr. part.) [also परिणामिया अगणिज्झामिया ... अगणिपरिमिया अगणिजीवसरीराइ वक्तब्ध अगणित] [f-i] not caring for, disregarding, AMg. मरणभयं सिया Viy.5.2.14 (5.51)
अगणितो संभावियाउपज्जंतोArahPad. 45%B JM. महिला कुलं सर्वस पर __ अगणिज्झसिय (agani-jjhāsiya<agni-sosita?) adj. dried सुयं मायरं च पियरं च। विसयंधा अगणिती दुक्खसमुद्दम्मि पाडे ArahPad. up by fire, AMg. तओ पच्छा सत्थतीता ... अगणिज्झामिता अगणिज्झ- (v.) 564%; मारेंतो जीवाई अगणेतो गरयवियणाओ KuvMiKa. सिता ... अगणिजीवसरीरा इ वत्तव्वं सिया Viy. 5.2.14(51)
187.33. अगणिहाण (agani-tthāna<agni-sthāna). place where अगणेमाण (a-ganemana <a-ganayamāna) adj. not the fire is burning, AMg. जहाणामए केइ पुरिसे एगं महंतं जोइट्ठाणं caring for, disregarding, neglecting, AMg. तुम्भे सब्वाई भगणेमाणा (v. 1. अगणिट्ठाणं) काउं Nandi. 23.
ममं विप्पजहाय .- वीईवयह Naya. 1.9.39. __ अगणिणिविखत्त (agani-nikkhitta<agni-niksipta) adj. अगंठिल्ल (a-ganthilla<a-granthi-mat) adj. not having thrown in fire, AMg. असगं वा पाणं वा ... अगणिणिक्खित्तं, तहप्पगारं knots, AMg. से जहा नामए कोइ पुरिसे तरुणे बलवं. एगं मई सामलिगंडियं असणं ... णो पडिगाहेजा Ayar. 2.1.114(363)
उल्लं अजटिलं अगठिलं ... तिक्खेण परसुणा अक्कमेज्जा Viy. 16.4.7(52) . अगणित्ता (a-ganitta <a-ganitva = aganayitva) ger. अगंडिगेह (agandigeha) adj. Desi. maddened with youth, having set aside, having neglected, JS. इय अप्पपरिस्समगगणित्ता अगंडिगेहो अ जोब्वणुम्मत्ते DENaMa. 1.40; अगंडिगेदो यौवनोन्मत्तः। खवयस्म सब्वपडिचरणे । वस॒तो आयरिओ Bhaira. 457; अगणित्ता गुरुव- अगंडिगेहं। अज्झवसिएण कि सहि भरेसि DENaMi. 1.40 comm. यणं परिस्थिवेसं च आसि सेवंतो SraA.(V.) 164.
cf. अगंडिगोहो Trivi.(Gr.) p. 331 (No. 685 यौवनोत्कटः) अगणिपरिणय (agani-pari-naya<agni-pari-nata) adj. अगंडूयग (a-gandiya-ga <a-kanduya-ka) adj. not changed into fire, AMg. अये धंते समाणे सव्वे अगणिपरिणए, भवइ itching, not scratching, [?w. r. for अकंडुया Suy. 2.2.66 PSM.J RayPa. p. 316.5%3; सयो अगणिपरिणओ निगोयजीवे तहा जाण Pannav. अगत (a-gata) adj. not gone, AMg. तए णं ते अन्नउस्थिर 1.48gā. 56 (54gd. 102)
थेरे भगवंते एवं बयासी तुब्भेणं अजो गम्ममाणे अगते बीइकमिजमाणे अगणिपरिणामिय (agani-parinamiya<agni-parinamita) अवीइकले, रायगिहं नगरं संपाविउकामे असंपत्ते Viy. 8.7.22 (8.291); adj. modified or changed by fire, AMg. तओ पच्छा सत्यातीता .. 8.7.23 (8.292); cf. अगय. अगणिपरिणामिया अगणिजीवसरीरा इ वत्तब्वं Viy. 5.2.14 (5.51); भगत (agata<agada) m. [writing a for अ<द] medicine, 15.1.82 (5.116)
JM. विसदिढतो अगतेन एगाए अंगुलीए ठवितं । एवं विभासा AvTi, अगणिफंडणट्ठाण (agani-phandana-tthāna<agni-spanda- 835a.8; cf. अगय.
P.D. 10
For Private and Personal Use Only
Loading... Page Navigation 1 ... 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430