Book Title: Comprehensive Critical Dictionary of Prakrit Languages Volum 01
Author(s): A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
अगुरुलपरिणाम
अगुरुलहुपरिणाम (a-guru-lahu-parināma a-gurulaghu-parināma) m [also अगरुयलहुयपरिणाम ] modification which has the quality of being neither heavy nor light, AMg. दसविधे अजीवपरिणामे अगुरु लहुपरिणामे Thara 10.19 (713); बावीसतिविधे पोग्गलपरिणामे पण्णत्ते, तं जहा कालयवण्णपरिणामे अगुवलयपरिणामे Samav 22 (1) ; अगुस्यलहुयपरिणामे णं भंते कतिविहे पण्णत्ते । गोयमा गागारे पण्णत्ते Pannav. 13.956 ( 13.21)
81
अगुरुवर (aguru-vara ) [AMED.], cf. अगरुवर.
अगुलु (agulu) m a kind of fragrant wood, alce wood (PSM at Nischu. 2.467on NisBha. 2593 ), cf. अगरु.
अगू (agūcāku) adj. an artificial word to explain the Prakrit form of 5 in the sense who cats the sugar-cane or to whom sugar-cane is given, AMg को सट्टवणे व जगू तेग होति इक्खागा Tittho. 278; cf. इक्खाग
गृहमाण (a-gūhamānaa-gūhamāna) adj. (pr. part.) not concealing, not hiding, AMg दसोसविन्मुकं तम्हा एवं अगृहमाणेणं । जं किंपि कथमवज्जं तं जहवत्तं कहेयव्वं Mahi Pacc. 32; J.S. अववादियलिंगको विसयासत्ति अगृहमाणो य। दिणगहणत्तो सुज्झदि उवधिं परिहरंतो Bhaāra. 87.
अगूहित (a-gūhinta <a-gūhayat) adj. (pr.part.) [also अगूत ] not concealing, not hiding, AMg. जो अध्यारो कोई तं आलोए अगृहिंतो Maragavi. 94; अभितरवा हिरयं कुणसु तवं वीरियं अगूहितो ArihPad. (V. ) 709 JM. सुहं परिसेविडं दुवखं आलोएडं, एवं णाम एस आलोएड अगृहंतो āvri. (H.) 52a. 5.
अगेज्झ (agejjha a grāhya) adj. (pr.) 1 not to be grasped or caught hold of AMg दव्वपरमाणू णं भंते चडव्विहे पन्नत्ते, तं जहा अच्छेज्जे .. अगेज्झे Viy. 20.6.16 (20.38) ; पायवे ... बनवासा vv. 5 Jivābhi. 3.274; JS. मुटुमा हु संति पाणा दुष्पेक्खा अविखणो अगेज्झा हु Mali 913 (10) ; 2 not to be won over, JM. उमेण अहम्मेण य सामदुवारेण दंडवारेण । केण वि का वि अशा बहि पसाइया तणुवी KumaCa.(H.) 3.57.
not
af (a-genhia <a-grhya a-grhitvä) ger. having taken with, Mg ( शकार) अंगहि वर्शतशेणिअं Mcch.
1.498.
लगेहि (agehica-grddhi) f. absence of greed or covetousness, AMg. लाववियं अपिच्छा अच्छा ओही अपडिवद्धता समगाणं निग्वाणं सत्य हंता गोयमा Viy 1.9.17 (1.417)
अगोअर (a-go-ara <a-go-cara ) adj. [ also अगोयर ] not perceptible, beyond the range of knowledge, M. तं सत्ये ण सुबह अगो तं महाकई पि Lili 546; (राजा) जाला हेलाविहनिअरई लोणागोअरे सावाला तालापदिकसा चंदिआमंदवाओं Candle. 2.8; JM तम्स य रयणी तुम्ह दंसणेणं परिसा अवस्था जा सयलवयणाणमगोचरे (?) CaupCa. 108.2; Apa. उदयगिरिवरमवित्तो वि नयणाणमगोयल वि अतिव्यस्यावपसरु वि SanKuCa. 458.2.
अगोत्त (a-gotta <a-gotra) adj. having no Gotra (noble standing), AMg. ते सब्वगोत्तावगया महेसी उच्च अगोतंच गई वयंति Siy. 1,13,16.
अगोत्तखरुण (a-gotta-khalana <a-gotra-skhalana) n. not to use the name of one's beloved to address one's wife (thus not betraying one's inconsistency), JM तस्स य जाया ....
P.D.11
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अग्ग
अगोतखळणारिहा मगोरमा नामा KaKo Pra. 171.27.
अगोत्तजा (a-gotta jā agotra-ja) adj. f. not born in the same family, IM तरस य समाणजाइजाया जाया अगोत्तजा...मणोरमा नामा KaKoPra. 171.27.
उप्पण्ण
अगोय (a goya <a-gotra) adj. not having a noble family status, AMg. खयनिकरणे अणेगविहे पण्णत्ते, तं जहा पार्वणरे अन्हा जिणे अगोए निगोए Aug. 244. (a-poyari-bhūya<a-gocari-bhüta)
we
adj.
who has not come into the range of perception, beyond any grasp, JM सयवयमाणं अगोयरीओ तं सि CaupCa. 135.10; माणुसचक्रण अगोयरीभूवं रूवं काऊ गओ कगमईमवणं CaupCa. 120.30.
अगोदित (a-govinta <a-gopayat ) adj. (pr. part.) not concealing, not hiding, AMg आलोया य संविग्गो अगोविंतो य दुक्कियं ārahPal. 171; आलोपज्ञा अगोविंदोऽत्य दुक्कयं ārabPag. 17.
अग्ग (agga <ag-ra) n [egga as a neuter noun means the top, the tip, the highest point of a thing. The same meaning is expressed by agga as a second member of a compound. As a first member, besides its usual meaning, it has developed the sense of first, excellent, ahead, in which sence it has become identical in its sounds with Skt. agrya, cf. दब्योगहण आएसकाल-कम-गणण-संच भावे अगं āyarNi 2.4] top, tip, the end (of a thing), AMg. अगं च मूलं च विगिंच धीरे पलिडिदियाणं णिक्कम्मदंसी āyār. 1.3.2.4 ( 115 ); एरिसा जावई एसा अग्गे वेणुव्व करिसिया 1.3.4.15(218); से जहानामख दिया ५०- यगे जाए मूलच्छिन्ने अग्गे गए Dasā. 6.6; से किं तं विकारे । उस अनं दण्ड ग्रन् AnuOg. 231; JM. वखस्स य पव्वयस्य य जह अग्गा हे AvarNi. 2.5; M. दिष्पंति पदममगेण तअणु मूले राई Gau Va. 572 (comm. अग्रभागैः ? अग्रभागेन ) ( द्वितीयः वैतालिकः ) मुले सामलमग्गलग्गभलं लक्खिज्जए final KupMani. 1.16: असम (aggammiagra-smin agre) adv. in front, M. (राजा) अग्र्गामि भिंगसरणी णअणाण तीए KapMañ. 2.6; Apa. इय विचितरु जाव अग्गमि चड पंच वि पय खिवइ Sa: KuCa. 613.1; अगे (agge <agre) adv. in front, ahead, JM. (अ) घणं मूळे थिरं मज्झे अग्गे मवत्तया । एगंगियं अज्झुसिरं पोरायामं तिपासियं (स्यहरणं) OghNi. 707; अग्गे भइ राउ SurSuCa. 1.6; M. अग्गे सेलगगआ इंदुमऊहा इव महीए Gau Va. 77; Apa. जा ता अग्गे आवणमग्गे तणु: सीमाला विट्ठा बाला SudCa. (N.) 4.1.10; अट्ठा सट्ठी पुरवहु अग्ने दोहा देहु PraPaing. 1.133; वीराहत्था अग्गे खग्गा राजंता PraPaing. 2.113; जो भुवनमंडलमंडल अग्में जहिँ पहु जयसिरिमंडल अग्गे SiVCa. 1.4.1; 1.6.2; अरिंग (aggi agre) adv. in front, Apa. चंडियाहिं अग्गि ताहिं । ते पंडति SudCa. ( N. ) 6.11.17-18; अगेण (aggena < agrena) at the top, M. दिप्पंति पढममग्गेण तअंगु मूरेणरण्णाई GauVa. 572.
For Private and Personal Use Only
अग्ग (agga <agr-ya ) adj. at the head hence excellent, best, foremost, AMg. अहिं वरेहिं गोहिं मलेहिं अचेति Viy. 9.33. 56 (9.189); अग्गाई दराई पुप्फाई गहाय जेणेव मोग्गरपाणिस्स जक्खाययणे तेणेव उवागच्छ Antag. 101. अग्गे हि वरेहिं मलेहि य गंधेहि य अच्चेंति Jambuddi. 2120; JS. तीच सुद्रणाणावरणीयस्स अण्णं परूवणं कस्सामो, पावयणं पवयणीयं लगुक्तीयवादी अगं मग्गं पुव्वादिपुब्वं चेदि Satāg. 5.5.51; Apa. तब वग्गाराद्धकुसुमभग्गणो MahāPu. (P.) 49.4.1 (..); n. the best part, AMg. अगं वणिएहिं आहियं धारेंति राईपिया Sy. 1.2.3.3(145)
भग्ग (agga) Desi. Interjection to convey pleasantry or for