Comprehensive Critical Dictionary of Prakrit Languages Volum 01

Author(s): A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute

Page 328

भादिमिच्छादि
दमिच्छादि (anidiya-miochli ditthi anidika mithyā-drsti) adj. having beginningless false belief, JS. खणमेत्तेण अणादियमिच्छादिट्ठी वि वद्धणो राया ।... गदो सिद्धि Bhaārā
2027.
अणादियविस्तसाध (anadiya-vissasa-bandha anadika-visrasa-bandha) m. the bondage which is beginningless and natural ( or inherent ), J8 जो सो विस्ससाबंधी णाम सो दुविहो - सादियविस्ससाबंधो चेव अणादियविस्ससाबंधो चेव sutāg. 5.6.1.28; जो सो अणादियविस्ससाबंधो णाम सो तिविहो धम्मत्थिया, अधम्मत्थिया आगासत्थिया चेदि Satāg. 5.6.1.30.
अनादियसरीरिबंध ( anadiya sariri-bandha anādikaśariri-bandha) m. the bondage of the embodied (soul) which is beginningless, ( these are Audärika and Vaikriyika bodies), JS. जो सो सरीबिंधो णाम सो दुविहो- सादियसरीरिबंधो चेव अनादियसरी बिंधो चेव Satāx 5.6.1.61; जो अणादियसरी रिबंधो णाम यथा अट्ठणं जीवमज्झपदेसाणं अण्णोण्णपदेससंबंधो भवदि सब्वो अणादिय सरीरिबंधो णाम Satāg. 5.6.1.63.
अनादियसिद्धंत ( anādiya-siddhanta anādika-siddhān ta) m. the beginningless (:. . eternal ) doctrine, AMg से किं तं दसनामे ? दसविहे पण्णत्ते, तं जहा पाहण्णयाए, अणादिसिद्धं तेणं ... पमाणेणं AnuOg. 203 ( comm. अमनं अन्तो वाच्यवाचकरूपतया परिछेदोऽनादिसिद्धावन्तानादिसिद्धान्तस्तेन, अनादिकालादारभ्ये वाचक मिदं तु वाच्यमित्येवं सिद्धः प्रतिष्ठितो योऽसावन्तः परिच्छेदस्तेन किमपि नाम भवतीत्यर्थः तच्च प्राग्व्याख्यातार्थ धर्मास्तिकायादि p. 142a. 8 )
259
अणादिसंसार (anadi-samsāra <anadi-samsāra) m. eternal cycle of birth and death ( existence), JS जिन्भोवत्यणिमित्तं जीवो दुक्खं अणादिसंसारे Male. 990 ( 10 )
अणादिवसिदध (anadi-sa-pajjavasida-bandha < anadi-sa-paryavasita-bandha) m. the bondage (of Karman) which is beginningless and which may have an end, JŚ. तत्थ जे अक्खवय अणुवसामगा ते दुविहा - अणादिअपज्जवसिदबंधा च अणादिसपज्जवसिदबंधा चेदि Dhavala 7.5.9.
...
अणादीय (anadiya < anādika) adj. 1 beginningless, AMg. असंडा अणादीयं भमिर्हिति पुणो पुणो Suy. 1. 1. 3. 16; अणादीयं परिणाय ... सास तमसासते यावि, इति दिट्ठि न धारए Suy. 2. 5.2(755) ; दोहि ठाणेहिं संपणे अणगारे अणादीयं संसारकंतारं वीरवएज्जा Thāna. 2.40 (53) ; 3. 88 (144); गोयमा ! संबुडे अणगारे अणादीयं च णं ... संसारकंतारं वीईवयइ Vi/. 1.47 [Ldn.]; गोयमा ! अण्णाणी, मइअण्णाणी, सुयअण्णाणी य तिविहे पण्णत्ते, तं जहा - अणादीए वा अपज्जबसिए viy. 8.198 [Ldn.]; तं भंते! किं अणादीयं सपज्जवसिय बंधर ? अणादीयं अपज्जवलियं बंध Viy. 3.307 [Ldn.]; 8 313 [Ldn.]; पयोगबंधे तिविहे पण्णत्ते, तं जहा – अणादीए वा अपज्जबसिए सादीए वा अपज्जवलिए viy. 8.354 [Ldn.]; तेयासरीरप्पयोगबंधे अणादीए वा अपज्जबसिए viy. 8.416 [Ldn.]; गोयमा ! अणादीयस्स अपज्जवसियस्स नत्थि अंतरं viy. 8.417; 18.110; 15.187 16.91 [Ldn.] सेढीओ णं भंते !... अणादीयाओ सपज्जवसियाओ अणादीयाओ अपज्जवसियाओ Viy. 25 83; 25.84; 25. 85 [Ldn.]; तर णं से विजए तक्करे ... अणादीयं संसारकंतारं अणुपरियट्टिस्सइ Nayā. 1. 2.67; पंचविहो पण्णत्तो जिणेहिं इह अण्हओ अणादीओ Panha. 1.1 (ga. 2); 4.13; गोयमा ! सवेदए तिविहे पण्णत्ते, तं जहा अणादीए वा अपज्जवसिते, अणादीए वा सपज्जवसिते Jivabhi. 9.23; अण्णाणिस्स अणादीयस्स अपज्जवसियस्स णत्थि अंतरं, अणादीयस्स सपज्जवसियस्स थि अंतरंJivabhi. 9. 34; गोयमा । चरिमे (जीवे) अणादीए सपज्जवसिए
...
...
अणाधारयमाण
avabai 2.64 मिच्छादिस्सि अगादीवत्स अजबसिबस्स पत्थि अंतरं अणादीयस्स सपज्जवसियस्स णत्थि अंतरं Jivabhi. 9. 72; संसारापरित्तै दुविहे पण्णत्ते, तं जहा - अणादीए वा अपज्जवसिते अणादीए वा सपज्जवसिते Jivabhi. 981; भवसिद्धिए अणादीए सपज्जवसिए, अभवसिद्धिए अणादीए अपज्जवसिए Jivābhi. 3.110; 3. 174; 3.202; 3. 206; गोयमा । सईदिए दुविहे पण्णत्ते, तं जहा - अणाईए वा अपज्जवसिए, अणादीए वा सपज्जवसिए Pannav: 1271 (MV.); सकाइए दुविहे पण्णत्ते, तं जहा - अणादीए वा अपज्जवसिए अणादीए वा सपज्जवसिए Pannav. 18.25 ( 1285) ; 18.55 (1321) ; 2 a kind of Srutajñāna, AMg दुवालसंगं गणिपिडगं ... अविउच्छित्तिणयट्टयाए अणादीयं अपज्जवसिदं Nandr. 73; सुयणाणपारोक्खं चोदसविहं पण्णत्तं तं जहा • अक्खरसुयं अणादीयं Nandi 61; 77.
अवससायंध (anādiya-visasā bandha<anädikavisrasā bandha) m. the bondage which is beginningless and natural (or inherent), AMg. वीससाबंवे दुविहे पण्णत्ते, तं जहा - सादीयवीससाबंधे य अणादीयवीससाध्वे य Viy 1874; 8.346; 8.349 [Ldn.]
भ्रूणादेल (an-acejiaan ideya) ill. (pot. part) not fis to be accepted (a kind of nāmakarman ), AMg जहिं जहिं आउयं निबंधति पावकारी भवंतऽणादेज्ज दुब्विणीया णेव जिब्बुति उवलमंति Panhā. 3. 24; JŚ. नामस्स कम्मस्स अट्ठ ठाणाणि । तत्थ इमं अट्ठावीसाए द्वाणं दुस्सर अणादेज्ज अजसकित्तिणिमिणणामं Satāg. 19.2.61;
1. 9. 2. 64; 1. 9. 2. 66; दुभग दुस्सर- अणादेज्जाणं सांतरो बंधो Dhaval 3. 99. 10; अथिरअसुहदुब्भगयाणादेज्जं ... णाम बादाले Mals. 1239 (12) ; Apa गाउं अगादेज्जउ जसकित्ति वि Maha Pu. (P.) 11.31.13. of. अणाएज.
***
अणादेजणाम ( anādejja nāma <anādeya-nāman ) nan unacceptable_name (a kind of nāmakarman), AMg. नामस्स कम्मस्स अट्ठावीसं उत्तरपगडीओ णिबंधति ... अणादेज्जणामं Samav. 23; णामस्स कम्मस्स पणुवीसं उत्तरपगडीओ णिबंधति तं जहा • अगादेज्जणामं अजसो कित्तीणामं Samav. 25; णामे णं कम्मे वायालीसविहे पण्णत्ते अगादेज्जणा मे Samav. 42.6; णामे बायालीसइविहे पण्णत्ते ... आदेज्जणा मे अणादेज्जणामे Pannav. 25.38 ( 1693) ; J8 आदेज्जणामं भणादेज्जणामं णामस्स कम्मस्स बादालीसं पिंडपयडीणामाई Satāg. 19.1.28 of. अणाएजणाम.
...
अणालवण (anidejia-vayana anādeya-vacana) adj. whose word is not acceptable, AMg मणुया भविस्संति ... अणादेज्जवय (१णा) पच्चायाता (01 अणादिज्ज) Viy. 7.6.33 (7.119) (comm. प्रत्याजातं तु जन्म p. 308a. 4 ); Jambuddr. 2. 133. et क्षणाएज्जवयण.
अणादेस (an-adesa < anādeśa) m. not specified (as correct) (i.e. false view of Botikas and other), JM. जो चरमपोग्गले पुण वेदेती वेयगं तयं विंति । केसिंचि अणादेसो, वेयगदिट्ठी खओवसमो KappBhā. 130 (comm. बोटिकानामयमादेशः ... वेदकसम्यग्दर्शनं क्षायोपशमिकं सम्यग्दर्शनम्, सोऽनादेशः, सम्यक्त्वापरिज्ञानादिति ) ef. अणाएस.
अणाधा (a-nādhā a- nāthā adj. (f.) having no protector, helpless, Ś. ( पृथिवी ) वत्से अवेक्षणीयौ ते पुत्रकौ । (सीता) अणाध म्हि । किं एदेहिं UttRaCa. 7.77 ( सागरिका ) हा ताद! हा अम्ब ! एसा दाणिं अहं अणाधा असरणा विवज्जामि मंदभाइणी Ratna. 3. 15.35.
अगाधारयमाण (an-idharayamina anādhārayamana ) adj. (caus. pr. part.) not making (the soul) as his support, JM छ एयासु (वागरण ) जोणीसु अप्पा भवर कारणं । अणाधारयमाणस्स अप्पमाणं हि लक्खणं AngVi. 11.1.