Book Title: Comprehensive Critical Dictionary of Prakrit Languages Volum 01
Author(s): A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
View full book text ________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
आणि मिसलोयण
अणिमिसलोयण (a-nimisa-loyana < a- nimisa-locana) adj. having unwinking eyes, Apa, अणिभिसलोयणु होए वि थक्कु CandappaCa.(Y.) 8. 11.6.
अणिमेस (a-nimesa <a-nimesa) adj. not winking, S. (विदूषक) अभिलाणाए मालाए अणिमेसेहिं लोभणेहिं .- पञ्चभिण्णादा तदा दे लोअवाला Naish. 3.10.70.
www.kobatirth.org
अणिम्मल (a-nimmalla <a-nirmālya ) n. not used and faded (garland), JM. तुह आणा ओमालं सिरम्मि घरिमो, जहा अणिम्मलं (comm.] तत्कालविकसितशतपत्रिकाचम्पकादि दाम ) Kumaa. (H.) 1.29. अम्मिविडं ( a- nimmavium=a-nirmāpya ) ger without making fit, without refining or perfecting, JM. जं पिय दारुं जोग्गं, जस्स उ वत्थुस्स तं पि हुन सक्का जोएउमणिम्मविडं तच्छण-दलवेह कुस्सेहिं KappBha. 217.
अणिम्माअ (animmāaa-nirmita) adj. not performed or discharged, JM. नेच्छइ सग्गग्गमणं - गरुयपडिवक्खपेलियसामियकज्जे अणिम्माए VajLag. 169.
अणिम्माण (animmānaa-nirmāna ) s not preparing (a studied teacher), JM वरिसतिगं ठाइ तर्हि तओ जहिच्छं ठिई अणिमाणे GurTaVi. 3.27.
280
अणिम्माद (animmāda <a-nirmata = anipuna) adj. not elever, skilful or eapable, JS. जह ण करेदि तिमिच्छं वाधिस्स तिगिंच्हओ अणिम्मादो। ववहारमयाणंतो ण सोधिकामो विलुज्झेर Bhaāra. 453.
अणिमुक्ख (animmukkha <a-nirmoksa ) m. absence of (linal) release, J31. नासे य सव्वनासो जीवनासे य जिणमयच्चाओ। तत्तो य अणिमुक्खो दिक्खावे फलदोसा य ViāvBha. 2468,
अणिय (aniya <anika) front part, prow (Vedic usage), AMg. सच्चेण महासमुदमज्झं निति, न निमज्जति मूढाणिया वि पोया Paphā. 7.2 (comm.] मूढं नियतदिग्गमनाप्रत्ययं ' अणियं' ति अयं तुण्डं अनीकं वा तत्प्रवर्त्तकं जनसैन्यं येषां ते तथा पोता बोधिस्था (Prakrit बोहित्था ) p. 1158. 10)
अणिय (aniya <anika) n army, Aug. चमरस्स नं असुरिंदस्स पंच संगामिया अणिया Thana. 5.57-61 (404); सकस्स णं देविंदस्स पंचसंगानिया अणिया Thapa. 5. 64-65 (404) ; धरणे य नागकुमारिंदे .. सत्तण्हं अणियाणं ... संपरिवुडे Viy. 3. 1.13 ( 314 ) ; 3.1.16 ( 3. 17 ); लोगंतिया देवा सत्तहिं अणि हिं ... संपरिवुडा Naya. 1. 8.202; काली देवी... सत्तहिं अणिएहिं ... संपरिवुडा Naya. 2.1.10; सके देविंदे देवराया
TEL
...
सतहिं अणियाणं भागए एवमाक्सs Uvas 2.40; सच्चेण महासमुदमज्झे चिट्ठेति न निमज्जति मूढाणिया वि पोया Papha. 7. 2; (comm. मूडं नियत दिग्गमनाप्रत्ययं 'अणियं' ति अयं तुण्डं अनीकं वा तत्प्रवर्त्तकं जनसैन्यं येषां ते तथा तेऽपि पोता वोधिस्थाः ); बहवे रायाणो गरुलवूहा - इहि अएिहि उत्थरंता अभिभूय हरंति परचणाई Papha. 3.4; सलोगपालअम्गगत परिसाणिव आयर परिवुडा Uvav. 37; सूरिया देवे सत्तहिं अणिएहि ... सद्धिं संपरिवुडे Ray Pa. 7.47; सूरियामे देवे दोहि अणिरहिं संपरिवुडे RayPa. 7.58; विजए णाम देवे ... सत्ताहं अनियाणं आहेवचं कारेमाणे विहरs Jivibhi. 3. 350; 3.446; बहवे भवणवासी देवा साणं साणं अणियाणं आहेबचं कारेमाणा विहरंति Pannav. 2.50 (177) 9.35 (182 [2] ); 241 (188) ; 3.51 [Ldn.]; दाहिणड्डूभरहे दाहिणभर पार्म देते. सत्ता अणिवाणं माहेव रे ... हर कारेमाणे (Jambuddi. 1.45; अट्ठ दिसाकुमारीओ सत्तहिं अणिएहिं सद्धि संपरिवुडाओ Jambndi. 5. 1; पभू णं चंदे जोतिसिंदे जोतिसराया - सत्तहिं अणिएहिं ... सद्धि ... दिव्वाई भोगाई भुंजमाणे विहरितए SūraP. 18.93; सत्तण्हं अणियाणं सत्तं अणियाहिवईणं आहेवचं कारेमाणे ... विहरर Kapp. ( S) 9
एवं
अणियहि
संपेहित्ता हरिणेगमेसि पायत्ताणियाहिवरं देवं सद्दावेइ Kapp. (J.) 21; JM.. ततो अणियाभिमुद्दो गओ VasuHi. 206. 27; सत्तन्हं अणियाणं अणियाहिवईण तह य सत्तण्डं Kalka 1294.
अनियंसिया (aniyarsiyā ca nivasana) a. [.] without garments or articles (of s sadhvi ), JM उवेति अन्ना वि उ ( सती ) वच्चपत्ततं, अपाउता जा अणियंसिया य KappBha. 4117.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अणियच्छिय (aniyacchiya==a-drsta) adj. (ppp.) not seen, JM अणियच्छिय-सव्वावयव दुत्थपरिकलियलोयणो जाओ Jambu.SaCa. 5. 3; [et. नियच्छिअनिदर्शित PaiLaNa. 135 ]; Apa तहिँ अवसरे कंचुइ दुक्कु पासु ... अणियच्छिय-पहु पक्खलिय-वाणि PaumCa. (S.) 22.1.8.
fing (a-niyatta <a-nivṛtta) adj. (pp) who has not abstained (from worldly pleasures etc.), AMg. इह कामानियस्स अत्तट्ठे अवरज्झई । सोच्या नेयाज्यं मग्गं जं भुज्जो परिभस्सई Utt. 7.25.
figmfa (a-piyatta-gami<a-nivarta-gamin) adj. (Seh and St. ean it be a nivrtta-gīmin? ) who goes to a place of non-return (i.e. liberation), AMg दुरणुचरो मग्गो वीराणं अणियट्टगामीणं āyār. 1.4.4.1.
afaaf (aniyatti<anivṛtti). [les aff) ab viation for the 9th stage in the series of guyasthanas. Tradition gives the word two distinet meanings, (i) mitrtti, non-retara, which means a person at this stage will not be permanently. downgraded (ie lose the quality of samyattva), (ii) anivrtti is explained as non-distinction between the various persons who have reached this stage as regards the purity of thoughts, JS. अपि अस्थि समा 1. 1. 17; (कसायो ) ण च एदि पर्वसेदं अणियट्टी मुस्साए Mula. 885 (9); मिच्छो सासण मिस्सो अविरदसम्मो य देसविरदो य विरदा पमत्त इदरो अपुव्व अणियट्ठि सुमो य ( चउदस जीवसमासा) Goma. (J.) 9; होंति अनियद्विणो ते पडिसमयं जेस्सिमेक्कपरिणामा विमलयर - झाण हुयवहसिहाहिं निकम्मवणा Gom Sa. (J) 57; Gom Sh. (K) 912; पुरिसं चदुसंजलणं कमेण अणियद्विपंचभागेसु Gom.sa. (K) 101 अणियट्टि चरमठाणा चत्तारि वि एकहीण सुहुमस्त Gom Sa. (K.) 389; JM करणं अहापवत्तं अपुच्वमणियट्टि चैव भव्वाणं । इयरेसिं पढमं चिय भण्णइ करण त्ति परिणामो PaieaPra. 3.29 (comm.] अन्योन्यं नातिवर्तन्ते परिणामा अस्मिन्नित्यनिवृत्तिकरणम् [gnoted in AR.]; न निवर्तते नापैति मोक्षतत्त्वबीजकल्पं सम्यक्त्वमनासाथ इति एवंशीलम्, परिणामो जीवाध्यवसायः Pañict Pra. 3.29 ); Apa. पुणु अनुब्धु अणियट्टि भणिज्जद Viddhaca. 10.36.8.
अणियहि ( a- niyatti <a - nivartin ) . I one of the eightyeight large planets (Mahagrahas) (lit, which does not retrace its course, Alg. जंबुद्दीवे दीवे ... दो इंगाला दो सुव्वता, दो अणियट्टी
—
...
..
दो भावकेऊ (all astronomical objeets are considered as going in pairs) Thana. 2325(95) ; तत्थ खलु मे अट्ठासीति महग्गहा पण्णत्ता, तं जहा • इंगालए सुब्बते अणियट्टी SuraP. 20.8; 2 name of a future Tirthavikara (lit. who does not retreat ), ANg. चवीसं तित्थयरा भविस्संति, तं जहा • संवरे अणियद्वी य विवास विमते ति य Sunar 476.5; == Samav P. 251.4; Titthi 1114-18; 3 adj. (of meditation) non-retrograde (bodily activity becoming subtle or in5nitesimal). (the 3rd or 4th type of sukladhyana), AMg. सुकझाणे चउब्विहे चउपडोयारे पण्णत्ते, तं जहा - पुहत्तवितके संवियारी, सुडुम किरिए अणिट्टी, समुच्छिष्णकिरिए अप्पडिवाई Thapa. 4. 69(247), Viy. 25. 7. 246 (25.609); सुक्कज्झाणे चउब्विहे चउपडोयारे पण्णत्ते, तं जहा पुहुत्तवियके सवियारी, एगत्तवियके अवियारि, मुहुमकिरिए अप्पडिवाई
For Private and Personal Use Only
Loading... Page Navigation 1 ... 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430