Book Title: Comprehensive Critical Dictionary of Prakrit Languages Volum 01
Author(s): A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute

View full book text
Previous | Next

Page 379
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 310 अणुत्तर - anoun) (1) the best or unsurpassed ( in respect of quality ), AMg. अयं धम्मे अणुत्तरे Sūy. 1.2.2.24; से ... अणुत्तरे सब्वजगं सि बिज्जं Suy 16.5 (356); अणुत्तरं धम्ममिणं जिणाणं Sūy 1.6.7 (358); अणुत्तरे य ठाणे से कासवेण प्रवेदिते Sūy. 1. 15. 21 (627); ( Cu ठाणं आयतनं चरित्तठाणं ); केवलिस्स दस अणुत्तरा पण्णत्ता, तं जहा - अणुत्तरे णाणे ... अणुत्तरे लाघवे Thana. 10.138 (763); निग्गंथे पावयणे सच्चे अणुत्तरे viy. 9.33.43 (9.177) ; = 993.44 (9.178); Nya.1.1.112 मोसमरभोपविष्णुको मुहमत न पत्तो Nanil. 111; पुब्बि पिणं समणस्स भगवओ महावीरस्स माणुस्साओ गिहत्थधम्माओ अणुत्तरे अभोश्ए अप्पडिवाई णाण- दंसणे होत्था Kapp. (J.) 112; वेज्ज निज्जरापेही आरियं धम्मऽणुत्तरं Utt. 2. 37; शड्डी जुई जसो वण्णो आउं सुहमणुत्तरं । भुज्जो जत्थ मणुस्सेसु तत्थ से उववज्जई Utt. 7. 27; अणुत्तरे भुंजिय कामभोगे अणुत्तरे सो नरए पविट्टो Utt. 13. 35; अणुत्तरं संजमं पालइत्ता अणुत्तरं सिद्धिगरं गओ Utt. 13. 35; सुहावहं धम्मधुरं अणुत्तरं धारे निव्वाणगुणावहं महं Utt. 19.98; इणमेव निग्गंथं पावयणं सच्चं अणुत्तरं केवलियं पडिपुण्णं āv. 28; JM तरितु ते दुक्खभरं सुदुत्तरं खमण पावंति सुहं अणुत्तरं UvaSat. 73; Js. णिग्गंथं पावयणं इणमेव अणुत्तरं सुपरिसुद्धं Bhaāra. 43; धम्ममणुत्तरमिमं कम्ममलपडलपाडयं जिणक्खादं Mala 780 (9); Apa. क्रियउ अणुत्तरवयणविसेस BhaviKa. 137.1; तड गुणसंपर तुज्झ मदि तु अणुत्तरखंति Hem. ( Gr.) 4.372 [ ङसिङस्भ्यां तर तुज्झ तुभ ]; ( 2 ) ( of śrutajñāna), Jis. तस्सेव सुदणाणावरणीयस्स अण्णं परूवणं कस्सामो पावयणं अणुत्तरं पुव्वादिपुच्वं चेदि Satāg. 5.5.50-51; (3) (in respect of location; a kind of heavenly abode (deva-vimāna ) located at the extreme end ( towards the zenith) of the heaven (in north, south, east, west and the zenith) called Vijaya, Vejayanta, Jayanta, Aparajita, and Sarvārtha-Siddhi, AMg. गेविज्जविमाणावाससते वीतीवतित्ता तेण परं दूरं गता गौरया णिम्मला वितिमिरा विसुद्धा पंचदिसिं पंच अणुत्तरा महतिमहालया विमाणा पण्णत्ता, तं जहा- बिजए वेजयंते जयंते अपराजिते सब्बट्ठसिद्धे Pannav. 2.63(210) ; सव्वे विमाणपवरे अणुत्तरे भुंजिऊण से भोए Tittho. 91; पंचेवऽणुत्तराई अणुत्तरगईहिं जाई दिट्ठाई । जत्थ अणुत्तर देवा भोगसुहं अणुवमं पत्ता DevTha. 221; तओ गेविज्जऽणुत्तरादीसुं चिरमभिरमेऊण ... सिज्झेज्जा Maha Nis. 3. 30.8; JM. धन्नो सो उववन्नो अणुत्तरे सुरविमाणम्मि PuhCa. 205.2; Apa. णव गयणे वियाणु अणुत्तरा, तहो उवरि ठिय पंचोत्तराई (anuttara for anudisa) PaNaCa. (P.) 16. 5. 11; णव अणुदिरूपंचाणुत्तरिल तिहुयणि महल । तहो सोक्ख वि को वण्णेवि सक्कु वि असक्कु SudCa. (N.) 2.9.10; ( 4 ) ( of gods living in the Anuttara Vimānas), AMg. विजया वैजयंता य जयंता अपराजिया । सव्वत्थसिद्धगा चैव पंचहाणुत्तरा सुरा Utt. 36.214-215; JM कयसंजमाओऽणुत्तरसुरेस वसिऊण सुहजोगा । जायाओ जायाओ एवं भवियब्वयानिओगेण PuhCa. 221.14-15; JS. अणुदिसणुत्तरदेवा एया रयणी सरीराणि Mala 1070 (12) ; Apa. तिजगणाडि पेक्खति अणुत्तर MahaPu. (P.) 11.27.8; ( 5 ) ( kind of hell, located at the extreme end (towards nadir) in north, south, east, west and the nadir), AMg. अवेलोगे णं पंच अणुत्तरा महतिमहालया महानिरया पन्नत्ता, तं जहा - काले महाकाले, रोरुए, महारोरुए अप्पतिट्ठाणे Thaya. 5. 196 (451) ( comm. सर्वोत्कृष्टा - उत्कृष्टवेदनादित्वात्ततः परं नरकाभावाद्वा p. 341 ); पंचेव अणुत्तरा नरगा Samav - Pra. 149; अहे सत्तमाए पंच अणुत्तरा महतिमहालया महाणरगा पण्णत्ता Jivahbhi. 3. 12; तमतमाए पुढवीए ... पंचदिसिं पंच अणुत्तरा महइमहालया महाणिरया पण्णत्ता Pannav. 2. 27 (174); अणुत्तरे भुंजियकामभोगे अणुत्तरे सो नरए पविट्टो Utt. 13.84; अणुत्तरेसु नरएस वेयणाओ अणुत्तरा Maha- • Pace. 123; (6) (of the zenith and the nadir because the one Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir अन्तरसि has no downward and the other has no upward extension), JM दुपसाई दुरुत्तर एगपएसा अणुत्तरा चेव । चउरो चउरो य दिसा चउरा अणुत्तरा दुण्णि āyārNi. ( Sr. ) p. 14.3.gd. 44 (comm. 'अनुत्तरा वृद्धिरहिताः ऊर्ध्वाधोदिग्द्वयं त्वनुत्तरमेव ); ( 7 ) ( in respect of sequeवृद्धिरहिताः ऊर्ध्वादियं त्वनुत्तरमेव ); nse), the ultimate or the highest ( knowledge viz. kevalajītina), AMg. अपुब्वकरणं अणुपविट्ठस्स अणते अणुत्तरे जाव केबलवरणाणदंसणे समुप्पने Antag 57; तस्स भगवतो ... अनंते अणुत्तरे केवलवरगागदंसणे समुप्यजिरिति RayP. 814 समणे भगवं महावीरे पंचहरे होत्या, तं जहा • हत्थुत्तराहिं अगंते अणुत्तरे निव्वाघाए केवलवरणाणदंसणे समुप्पन्ने ĀyarDas. 8.1; समणे भगवं महावीरे ... हत्थुत्तराहिं अ अणुत्तरे निव्वाघाए निरावरणे कक्षिणे पडिपुण्णे केवलवरणाण- दंसणे समुप्पण्णे Kapp.(J.) 1; (8) the ultimate and the highest (form of existence (gati ) viz. siddhagati, moksa or nirvana ), AMg. मूलपढ़माणुओगे णं अरहंताणं भगवंताणं भवा अन्तरगती व... कहिया Nandi 111; इक्खागरायवसभी ...मोक्खं गओ अणुत्तरं Utt. 18.89; Js. सोहेतो य ससीलो णिव्वाणमणुत्तरं पत्तो STIPS 28; बोसट्टचत्तदेहा निव्वाणमणुत्तरं पत्ता DaniPa. 36; सत्तट्ठभवग्गहणे णिब्वाणमणुत्तरं लहदि Mala. 118 (3) ; ( 9 ) having no next in order, youngest of the uterines, JM जाओ अणुक्कमेण सुग्गीवो तस्सऽणुत्तरो भाया PaumCa.(V.) 9. 4. (an-uttaram <an-uttaram) ade. 1 to highest degree, AMg अणुत्तरं तप्पति सूरिए वा Sūy. 1.6.6(357); JM. जया मुंडे भवित्ताणं पव्वइए अणगारिअं । तया संवरमुक्किट्ठे धम्मं फासे अणुत्तरं DasaveTi. ( H. ) p. 158bga. 10 (comm. स्पृशत्यनुत्तरं सम्यगासेवत इत्यर्थः ); 2 ultimately, JM ते उ उभयोवणीया सम्मदंसणमणुत्तरं होंति SannTa 3. 51. अणुत्तर गइ (an-uttara-gaian-uttara-gati) adj. having the highest existence, AMg एस करेमि पणामं तित्थयराणं अणुत्तर-गईणं MahaPaee. 1; पंचेवऽणुत्तराक्षं अणुत्तरगईहिं जाई दिट्ठाई तत्थ अणुत्तरदेवा भोगसुहं अणुवमं पत्ता Dev Tha. 991. ... अणुत्तरगति (an-uttara-gati anuttara-gati) f. the highest existence, AMg अणुत्तरगती य जत्तिया, जत्तिया सिद्धा .. एवमादी भावा पढमाणुओगे कहिया SamavPr. 128. अणुत्तरगुण ( anuttara gunaanuttara guna) m. unsurpassed or excellent virtue, JM किन्नु विहारेणऽब्भुज्जएण विहराम - णुत्तरगुणेणं । आओ अब्भुज्जयसासणेण विहिणा अणुमरामि KappBha. 1282 अणुत्तरगुणधर (anuttara guna-dhara anuttara-gua na-dhara) adj. (0.7. for गुणुत्तरधर at Utt 12.1 ) possessing unsurpassed virtues, JM. गुणं अनुत्तरं धारयतीति अणुत्तरगुणधरो Utt.. Cup. 203.10 [ef. san. 357] अणुत्तररंग ( anuttaragga anuttarāgrya ) adj. [ra ] the highest (existonec) on the top (of the world ), AMg. अणुतरगं परमं महेसी असेसकम्मं च विसोहरत्ता सिद्धिं गति साश्मणंतपत्ते नाणेण सीलेण य दंसणेण Say. 1.6.17 (368) For Private and Personal Use Only अणुत्तरणवास ( an uttaranavāsa < anuttaranavāsa ) m. residence (i.e. existence) from which no escape is possi-. ble, JII. संबंधणसंजोगो संसाराओ अणुत्तरणवासो । तं छितु विप्पमुक्का माइपश्सुयाइ य भवंति UttNI. 69 (Ś. न विद्यते उत्तरणं पारगमनं अस्मिन् सति इति अणुत्तरणवासः अवस्थानं p. 43.9 ) अणुत्तरणाणि ( anuttaranlini anuttara jñanin) adj. having the highest knowledge (Kevalnjñāna), AMg. एवं से उदाहु अणुत्तरणाणी अणुत्तरदंसी Suy. 1.2.3.29; = Utt. 6. 17. अणुतरदंसि ( anuttara damsi < anuttara darśin ) adj.

Loading...

Page Navigation
1 ... 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430