Book Title: Comprehensive Critical Dictionary of Prakrit Languages Volum 01
Author(s): A M Ghatage
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
अगहियनाम
acceptance of things which are not accepted or rejected, JM. परिबंध निरागरणं केई अण्णे अगहियगहणस्स । तस्साउंटणमाणं एत्थवरे बेति भावत्थं PañcaPra. 17.19 ( comm. अगृहीतग्रहणस्य साधुभिरस्वीकृत - भक्तादिदातव्यद्रव्यस्य )
snft (a-gahiya-nama <a-grhita-näman) a whose name is not to be uttered, Apa. तयगु अगहियनामु सुहया सु • सणिउ सणिउ मुंजइ SanKuCa. 692.1.
www
अगहिल गहिल (agahila-gahila
agrahila-grahila)
adj. though not under the influence of a planet who became possessed by a planet (i. c. evil star), JM. एत्थं पुण आहरणं विष्णेयं णाणसंगयं एयं । अगहिलगहिलो राया बुद्धीए अणट्टरजो त्ति UvPay
843.
Fires (a-gahilla <a-grahila) adj. not possessed by an evil spirit, way-ward, irratic, JM. जगहिलगहिलेणं तेण वि अवहीलिडं लोयं । ते छगणपिंडगा नियगिहम्मि संवारिया जया सब्बे UvPayTi p. 274b. vs. 86-87.
अहिलराय (a-gahilla rāya) m. name of a king [PSM. Ti. 21, probably a mistake for गद्दभिल. cf ViTirka. 21. p. 39. 1. 3]
अगाअ (a-gāaca-gamya ) adj. who cannot be known, Apa. (परमजिणु ) अगाओ आओ सुया सुभावो NayCa. (P.) 2.3.12. अगाढ (a-gādha) adj. not deep, shallow, JS. चलमलिणम गाढं च वजिय सम्मत्तदिकवाडेण मिच्छत्तासवदार गिरोहो होदि त्ति जिणेहिं furf BaAņu. 61.
|
अगाढत्त (a-gādhatta <a gādhatva ) n. shallowness, Is चलमलिणमगादत्तविवज्जियमद्दणमेव सम्मत्तं NiySa. 52 ( comm, चलमहिमानगाव)
अगाढपरितावण (a-gādha-paritāvanaa gadha-paritāpana) ". heating not very greatly, JM अगाढपरितावणे पुणे पु० ( = मासलघु ), गाढपरितावणे ए० ( मासगुरु ) ViMáPra. 81.7. अगाधमाणस (a-gādha-mānasaa gādha-mānasa ) unfathomable mind, S. (सीता) अगाधमाणसदसिदक्षिणेहसंभारा अज्जउत्तस्स उल्लावा UttaRaCa. 3.14.1.
...
77
अगामिया (a-gāmiya <a-grāmikā) adj. (f.) without any village, desolate, AMg. अत्येगइया निग्गंथा य निग्गंथिओ य एवं म अगामि दीपा गोठा वा सेवा ... णाक्कमंति Thāna. 5.2.107 (417); तए णं तेसिं परिव्वायगाणं तीसे अगामियाए छिण्णोवायाए दोहमद्धाए अडवीए उदए झीणे Uvav. 83; 85; Viy. 14.108; 15.86; तए णं से चिलाए भीए तत्थे सुसुमं दारियं गहाय एवं महं अगामियं दीहम अडविं अणुष्पविट्टे Naya. 1. 18.44; 1.18.46.
अगार (a-gāra<a kāra) m, the sound or letter अ. JM इय सब्वम जाणतो नागारं सव्वहा मुणइ ViāvBha. 484 (482)
अगार (a-gāra) [wrong analysis for äkära in the phrase सिंगारागारचारुवेसा Uvav 15 ( comm. शृंगाराय अगारमिव स्थानमिव चारुः वेषः । अथवा शृंगारस्य आकार: संस्थानं चारुश्च वेषः p. 13a. 13 ) RayPa. 70; 133; cf. āgSabko अगार. Index Angasuttai 4. 1 अगार ]
अगार (agāra ) n. 1 house, residence, AMg. पुणो पुणो गुणासाए बंकसमायारे पमतेऽगारमावसे āyar. 1.1.5.341; 1.5.3.4; अगारमावसंता वि अरण्णा वा वि पव्वया Sūy. 1.1.1.19; कोडगारमावसे Suy. 1.2.2.10; तओगारं पहावर Suy. 1.3.2.9; नीवारमेव बुझेजा नो • इच्छे अगारमागंतुं Siy. 1.4.1.31; समरेषु अगारेसुं संधीसु य महापहे । एगो
***
अगार सामाइय
आवरण उवक्खराण कए
एगथिए सद्धिं नेव चिट्ठे न संलवे Uit. 1.26; अगारपरियारभक्खभोयण freifa Panha. 1.18; [the most frequent phrase in, AMg. मुंडे भवित्ता अगाराओ अगगारियं पव्वइए Thāna. 2.43 (54) ; 4.1; Samav. 19.5; 30.6; Viy. 2.34; Naya. 1.1.101; 1.2.18; 1.11.3; Uvas. 23; Viva. 1.1.70; Paanav. 20.17; Jambuddi. 2.65; Kapp. 108; Dasā. 10.31; Uvav. 23] 2 (the conduct of the ) householder, JM. दुविहं चैव चरितं अगारमगर बेवāvNI, 796,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अगारग (a-gāragaa-kāraka) m. who does not do anything (the soul) which is inactive, JM. पंचमहाभूय एकप्पए य तज्जीवतस्सरीरे य तह य अगारगवाई अत्तच्छट्टो अफलवाई Say Ni. 30.
अगारचरित्तधम्म (agāra-caritta-dhamma < agāra-caritra-dharma : 'cāritra') m. religion consisting of good conduct suitable for a householder, AMg चरित्तधम्मे दुविहे पण्णत्ते, तं जहा - अगारचरितम्मे चैव अणगारचरितधम्मे चेव Thana.
2.1.109(61)
अगारडाह (agāradāhaagāra-dāha ) m. burning of the house, AMg. नस्सर वा से विनस्सर वा से अगारडाहेण वा से उज्झर āyār. 1.2.3.5 (79)
अगारत्थ (agāra-tthaagāra-stha ) adj. who remains in the house, who is a householder, AMg जे केइमे अगारत्था मीसीभाव पहाय से झाइ āyār. 1.9.1.7 (260) ; किं वा कहिज्ज छारा दगसोयरिया व अहवऽगारत्था Pind Ni. 314; तस्स णं तमगारत्थं वहमाणस्स से पचक्खाणे भग्गे भवइ । णेति Say. 2.7.17 ( 853) ; नाणासीला अगारत्था विसमसीला य भिक्खुणो Utt. 5.19.
अगारधम्म (agāra-dhamma
agāra-dharma ) m. religion or duties of a householder, AMg. समणे भगवं महावीरे दुविहं धम्मं पण्णवेश, तं जहा – अगारधम्मं च अगगारधम्मं च Thāna. 10.750 (10.103); Uvav. 57; Viy. 16.6.21 (16.91)
अगारबंधण (agāra-bandhana < agāra-bandhana ) the bondage of the householder's life, the bond of the householder, AMg एवं समुट्ठिए भिक्खू वोसिज्जागारबंधणं Say. 1.3.3.7.
अगारव (a-gārava<a gārava from the alternative form of gr- (IE gwr-) = a-gaurava ) adj. not having pride, AMg. अगारवो य निस्सलो जीवो होइ अणासवो Utt. 30.3; सासणं भगवतो अभियागे अगर गाय Papha. 10.1. अगारवास (agāravāsa) m. residence in the house, the state or condition of a householder, AMg जया णं अमगारवासमावसामि तदा Thana. 4.3.325 (4.450); पण्णत्तरि वासस्य सहस्साई अगारवासमज्झावसित्ता Samav 75; 83; तीसं वासाई अगारवास मज्ये वसित्ता Viy. 15.1.21 (15.20); पणपण्णं मल्ली णं अरहा एवं वासस्यं अगारवा समज्झे वाससहस्साई वाससयऊणाई... पाउणित्ता Nayā. 1. 8.235; जया णं अहं अगारवासं वसामि Nirayā. 124; Jambuddi. 2.87; 3.225; सेओ अगारवासो त्ति इह भिक्खू न चितए Utt. 2.29.
अगारविणय (agāra-vinaya < agāra- vinaya) m rules of conduct proper for the life of a householder, AMg विणयमूले धम्मे दुविहे पण्णत्ते, तं जहा अगारविणए अणगारविणए य Nāyā. 1.5.59. अगारविल्ल (a-gārav-illa agārav-illa a-gauravavat) adj. having no pride, JM सरलो अगारविलो सुहनामं अनहा असुहं ( कम्मं बंधइ ) Kam Vi. (D) 58.
-
For Private and Personal Use Only
अगारसा माझ्य (agāra sāmāiya < agāra sāmāyika ) n. the performance of equanimity (rules of good conduct ) proper