Book Title: Updesh Rahasya
Author(s): Chandrashekharvijay
Publisher: Kamal Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023161/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jI -- gre kamalaprakAzane zrutasamudvAra granthamALA: grantha-1 mahAmahepAdhyAya nyAya vizArada bhagavAna yazovijayajI mahArAjA pratApajJagrantha upadezarahasya - sampAdaka che munizrI candrazekharavijayajI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka kamala prakAzana bakula saMjIvanI pAse amadAvAda-7 sampAdakaparicaya siddhAntamadaSi, saccAritra cUDAmaNi, gacchAdhipati A. bhagavaMta zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjA sAhebazrInA vineya munivarya zrImad candrazekharavijayajI prathamavRtti: nakala pa00 vi.saM.2023 paryuSaNa prathamadina mUlya: jJAnabhaMDAro mATe: mAtrapisTeja kharca 1-50 gRhastha mATe: 11-10 mudraka maphatalAla jhaveracaMda gAMdhI, nayana prinTIMga presa rIcIpula nIce, DhIMkvAvADI amadAvAda, Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haLavada nivAsI zrAddhava zeThazrI gulAkhacaMda gapherabhAie A granthanA prakAzanamAM rUpiyA 5001nu` dAna karIne apUrva zrutabhakti karI che te badala ame temanA aMtaHkaraNathI AbhAra mAnIe chIe. AbhAra pradarzana ane... nayana prinTarInA mAlika zrAddhavaya paDita maphatalAla jhaveracaMda gAMdhIe eka ja mAsanA samayamAM 23 krmAMnuM A grantharatna amane taiyAra karI ApIne je asAdhAraNa Azcaya sajyuM che te khadala ame aMtaHkaraNathI temanuM abhivAdana karIe chIe. kamala prakAzana pablikaTrasTanu -TrasTI maMDaLa- Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya bhagavAna haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA sAhebane mahAkAya grantha upadezapada. adabhuta che emAM padArthonuM nirUpaNa sanehara che emAM daSTAntanuM saMkalanaakhI che emAM adhyAtmanI saragama. vItarAga sarvajJa bhagavaMtanI AjJAne ja vAthe, juo, sAMbhaLe, spaze ane ene ja AtmAnA pradeza-pradezamAM ramADI de. AjJA ja khAo, AjJA ja pIe, AjJA ja pacAve, AjJA pAlananuM ja jIvana, AjJApAlanamAM ja maraNa AjhAganI mastImAM muktineya bhUlI javAya evI varNanAtIta AnaMdapaLAnI sparzanA kare. A che upadezapanuM rahasya bhagavAna yazovijayajI mahArAjAe e mahAkAya granthamAMthI A rahasyane ja tAravI lIdhuM. ene ja banyuM che A upadezarahasya grantha. sAdhanAnA vizuddha paMthe saphaLa prayANa karavAnI IcchAvALA mumukSuo A grantharananA padArthone AtmasAt karavA ja paDaze. pravacanamAM zuddha zAstrIya prapaNuM jALavI rAkhavA mATe pravacanakAree A granthanuM maMthana karyuM ja chUTake che. kamalaprakAzana saMsthAnA TrasTImaMDaLe A granthanuM sampAdana kArya mane seMpIne apUrva svAdhyAyanI taka ApI! mArAthI zakaya zubhayatna meM Adaryo ! enA phaLasvarUpa A grantharatna mumukSuonA hAthamAM Ave che. A mAre mana khUba ja AnaMdanI bInA che. - grantharananA vAMcanathI aneka mumukSue je AtmavikAsa sAdhe emAM mArA phALe je puNya Ave te puNya mArA pUjyapAda gurudevanA AtmAnA pradeza-pradezamAM mane vasavATa Ape e ja aMtaranI kAmanA dAnasUrijI jaina jJAnamaMdira - candrazekharavijya - kALupura reDa, amadAvAda. 2023, piyUSaNuM parva-prathamadina Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIyaH jJAna ane eya samrajJAna. samyajJAna vinA AtmAnuM jJAna kayAMthI saMbhavI zake? samyajJAnathI te AtmAne lAdhe che pAradarzI saMjyadaSTi. e saMjyadaSi AtmAne dorI jAya che carama vikAsanA anuttara zikhara para. " AjanA yugamAM sAmAnya jJAnanuM paNa keTaluM vizALa mahatva che e bhAgyeja keInAthI ajANyuM haze. je sAmAnya vyavahAra jJAnanuM paNa ATaluM mahatva hoya te samyajJAna keTaluM mahatvapUrNa che enuM vivecana karavAnI jarUra che kharI? samyajJAna svarUpa jinAgamane rasAsvAda karatAM karatAM bhagavAna haribhadrasUrijInA antaHkaraNamAM e rasadha sadhAye ke e ananya vibhUtinA mukhamAMthI paNa A udgAra sarI paDyA, "bhagavAna jinanuM samyajJAna na hota to A pAMcamA ArAmAM enA vinA anAtha banI jatA amArA jevAnA zA hAla thAta?" A che samyajJAnanuM aparimeya mahatva. ApaNe bhAgyazALI chIe ke A samyakazruta pUrvanA mahApuruSonI kRpAe ApaNu sudhI pahoMcyuM che. ane sAthe abhAgI paNa chIe ke ApaNu vArAmAM ja e vizeSataH naSTa thavA beThuM che. ApaNuM e aMgenI sariyAma upekSAne kAraNe. . pUrvanA mahApuruSoe Apelo samyakzatane A aNamela vAra bhAvI peDhIo sudhI pahoMcADavAnI ApaNI pharaja kharI ke nahi? ApaNuM pavitra kartavya kharuM ke nahi? ApaNI naitika javAbadArI kharI ke nahi? A maMgaLa vArase ApaNuM bhAvI peDhI sudhI pahoMcADavAnI vyavasthA na karIe ane e rIte vizvamAtranuM kalyANa sAdhavA mATe samartha evA maMgaLa grutanuM rakSaNa na karIe to bhAvI peDhI ApaNane dharmadrohI ane zrutadrohI tarIke oLakhAve te navAI nahi. . . Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi nahi AvuM te kema ja banavA devAya? ame nirdhAra karyo che, aDaga nizcaya karyo che ke e naSTa thatA kRtanuM navaprakAzana [punarmudraNa karIne enuM rakSaNa karavuM ane e maMgaLa vAraso bhAvI peDhI mATe surakSita karo ane jJAna bhaMDAremAM saMsthApita karI de. kamala prakAzane A bIDuM jhaDapyuM che. amArI saMsthA eTale samagra jaina saMghanI saMsthA. bezaka, ame A bIDuM jhaDapyuM che kharuM paraMtu enI saphaLatAne AdhAra ApanA upara che, saMgha upara che, saMghanA agragaNya vahIvaTadAre upara che. A badhAne amane sAtha maLe te ApaNuM alabhya ane durlabhya granthanuM punaH prakAzana karavAnuM hAtha dhareluM kArya sahajamAM te nahi, paraMtu ochI kaThinAIo pAra paDe tevuM che. pUjya A. bhagavaMte tathA pU. vidvAna munivare amane yogya mArgadarzana Ape ane aprakAzita tathA alabhya granthanI sUci melI Ape ane saMghanA vahIvaTadAre jaina saMghane zrutajJAnanuM mahatva samajAvI A mArge jJAnadravyane ane dAnane pravAha vALe te amArA kAryamAM e pAyAne sahakAra Ape gaNaze. Aje aneka zahera tathA gAmanA saMghamAM jJAnakhAtAnuM aNavaparAyeluM ghaNuM nANuM paDayuM che. tene upayoga karavAne samaya have pAkI gayA che. zrI saMghanA AgevAne A vAtane samaje ane samyakRtanA vArasAne surakSita karavAnA amArA prayAsane vega Ape evI vinamra prArthanA che. e paNa smaraNamAM rAkhavAnuM ati Avazyaka che ke A paripakava samaye jJAnakhAtAnI e rakamane yogya upayoga karI levAmAM nahi Ave te e nANuM khoTe mArge vaparAI javAne bhaya paNa mAthe taLAI ja rahe che. kAraNa ke sarakAranA DoLA AvA dharmadravyanI rakama upara kayAranAya katarAI cUkyA che. AvA samaye keIpaNa zANuM AgevAnanI pharaja zuM heI zake? gya samaye zrutasamudvAranA egya kAryamAM saMghanA AgevAne A dravya nahi vApare te kayAre vAparaze? Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. haribhadrasUrijI mahArAja, pU. hemacandrasUrijI mahArAja, tathA pU. upAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAja vagerenA keTalAya granthA ke je ceAga, adhyAtma, upadeza, jyAtiSa, nyAya vagere aneka gaMbhIra viSayAne AvarI le che ane vizvane mUlyavAna mA darzana Ape che, e varSothI alabhya che. pUjya sAdhu-sAdhvIjIone adhyayana mATe paNa e nathI maLI zakatA. grantha 'DArAmAM paNa enI prati duSprApya banI che. jo Ama thoDo samaya cAlyuM teA haMmeza mATe amUlya granthAnA lepa thaI jaze. eTale eka bAju jJAnakhAtAnI rakama bIjA koI azAsrIya mAge DhasaDAI jaIne nAza pAmI javAnA bhaya DALA kAtarI rahyo che, ane bIjI mAjI vizvakalyANakara samyajJAnanI seMkaDo pratAnA vinAza thai javAnA bhaya paNa DAkiyA karI rahayA che. auddha dharmanA tripiTakAnA sAhityane cira'jIva banAvavA mATe surakSita vAlyumeA"mAM kaMDArI devAmAM AvyuM che te Apa jANA ? teA zu Apane ema nathI lAgatu ke jainadharmAMnA prANavAna zrutane paNa AvI rIte surakSita karIne ciraMjIva banAvI devu joie ? aDhaLaka amUlya granthA saDI jaine pastInA bhAve vecAI jAya che! ApaNe e prAcIna zrutaratnAne granthAmAM surakSita na karI zakIe ? zu Apa ApanA dhananA AvA kAryamAM upayAga karavAmAM jarAya AnAkAnI karaze ? zu Apa jJAnakhAtAnI rakameAne A mAge vALavAmAM vahIvaTadArAne preraNA karavA dvArA amane sahAyabhUta na banI zake? sADA aDhAra hajAra varSa sudhI jinazAsananI je bhavya imArata khaDI rahevAnI che tenA eka pAyAmAM A zrutanA ja IMTa-cUnA paDelA che. teA e pAyAnI majabUtAI mATe Apa paNa thADI IMTo ane gheADI cUnAnI kaNA ApanA zubhahaste tyAM pUrIne vipula puNya karmAMnA saMcaya na karI ? AvA aNumela lAbha khIje kyAM maLaze ? ane chatAM jo A viSayamAM upekSAvRtti keLavAI tA jJAnadravya ane zrutanidhi beyanA vinAza ApaNA ja jIvatA thavA lAgaze. eya vinAza akSamya che; eya saMhAra asahya che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI ja kamala prakAzana ApanI samakSa evI janA rajU kare che ke jenAthI jJAnadravyane ane samyakatane thate vinAza satvare khALI zakAya. ApanA hRdayamAM A vAta jacI jatI hoya te Aje ja, re! A paLe ja Apa je kAMI banI zake te avazya karajo. Apane vinaMtI che ke Apane dhyAnamAM punarmudraNa karAvavA jevA alabhya ke durlabhya granthanI smRti heya te amane zakaya vigata sAthe avazya jaNAvaze. e sAthe ApanA A samuddhAra kAryamAM je kAMI sUcana karavA jevuM lAge te avazya karaze. jethI ApaNuM A kArya kSatirahita banIne sarvAMgasuMdara bane. A virATa kArya pAra pADavA mATe amane pU.munirAjazrI candrazekharavijayajInuM satata mArgadarzana ane sakriya sahakAra maLI rahe che e amAruM ahobhAgya che. pU. munizrInI rAhabarI nIce A bhagIratha kArya pAra pADavAnI amArI mahecchA che. emaNe amArI prArthanA svIkArIne amane yathAzakaya lAbha ApavAnuM kabUlI amane khUba upakRta karyA che. paraMtu e sAthe emaNe Arthika AjanathI pitAnI jAtane sarvathA dUra rAkhavAnuM amane mahatvapUrNa sUcana karyuM che je ame saharSa svIkAryuM che. amane te emanA jJAnane lAbha maLe ane bIjI bAju bhAgyazALI zrImate dAnane pravAha relAve te pachI A zrutasamudvAranA bhavya rathamAM gati AvatAM keTalI. vAra? ane emAM vega AvatAMya zI vAra? amane vizvAsa che ke zrutasamudvAranA A kAryanuM mahatva samajIne vyakti ane saMgha, vyaktigata ane saMghagata dravyane amane sahakAra Apaze, ane samyakrutanA vArasAnA rakSaNa mATenI pitAnI kartavyaniSThA bajAvIne puNyanA bhAgI banaze. prastuta zrutasamuddhAranuM kArya vyavasthita rIte sAkAra bane ane tene sarvataH AvakAra maLe, sahu yathAzakti lAbha uThAvIne potAnI jAtane kRtakRtya banAvI zake e maMgaLa hetuthI nIce pramANenI eka janA ame prastuta karIe chIe. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prathamavarga:- rUA. 11001 ke tethI vadhu dAna karanAra vyakti ke saMghane prastuta granthamALA taraphathI zrutasamuddhAraka tarIke sanmAnita gaNavAmAM Avaze. - rUA. pa001 ke tethI vadhu dAna karanArane zrutarakSaka tarIke sanmAnita gaNavAmAM Avaze. dvitIyavarga - rUA. 2501, ke tethI vadhu dAna karanArane granthamALA taraphathI mRtabhakta tarIke sanmAnita gaNavAmAM Avaze. tRtIyavarga - rU. 1001, ke tethI vadhu dAna karanArane zrutAnurAgI tarIke sanmAnita gaNavAmAM Avaze. - 501 ke tethI vadhu dAna karanArane zrutasabhya tarIke sanmAnita gaNavAmAM Avaze. niyamAvaliH . kamalaprakAzana tasamudvArakagranthamALA taraphathI prakAzita thatA pratyeka granthanI - 1. dasa TakA prati kamalaprakAzana potAnA hastaka rAkhaze ane tene yogya upayoga karaze. 2. pAMca prati kamalaprakAzana surakSita kRtanidhi khAte rAkhavAmAM Avaze. 3. ochAmAM ochI eka prati amArI sUcimAM seMdhAvAelA dareka jJAnabhaMDAramAM vinA mUlya ApavAmAM Avaze. 4. eka prati ukta prathamavarganA saMgha ke vyaktine vinA mUlya apAze. , 5. dasa prakAzana sudhInA dareka granthanI eka prati bIjA varganA saMgha ke vyaktine vinA mUlya apAze. tathA te pachInA prakAzane noMdhAvyA haze te 25 TakA vaLatarathI ApavAmAM Avaze. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. prathamanA pAMca prakAzananI eka eka prati trIjA varganA sa Mdha ke vyaktine vinA mUlye, tathA te pachInAM prakAzanA noMdhAvyA haze teA 10 TakA vaLatarathI ApavAmAM Avaze. 7. pratyeka pratimAM zrutasamuddhAraka, zrutarakSaka tathA zrutabhakata tathA zratAnurAgInI zubhanAmAvali prakAzita karavAmAM Avaze. noMdhaH kamalaprakAzana saMsthAnuM pablika TrasTa karavAmAM AvyuM che. jethI dAnavIrAne baMdhAraNanI 15 B kalama mujaba karamuktinA lAbha prApta thaI zake. tA. ka. adyatana zailimAM pragaTa thatAM gujarAtI sAhityanI mAhitI mATe saMsthA pAsethI Avedana patrA vagere Aje ja pAsTathI ma gAvA. 3 Aphsi bakula' saMjIvanI pAse amadAvAda 7. li. subAdhacaMdra lAlabhAI kamala prakAzana TrasTIma`DaLa vatI - Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezarahasyam 3 nmH|| ekArakalitarUpAM matvA vAgdevatAM vidhavanyAma / nijamupadezarahasyaM vivRNomi gabhIramathena // 1 // iha hi vipulapuNyaprAgbhAralabhyamavApya manujatvaM, saMsevya ca gurukulavAsaM parimAya ca pravacanAnuyogaM samyak svaparahitAvitayA mArgopadezAya prayatitanyamityayamupakramastatreyamAyagAthAnamiUNa vaddhamANaM vucchaM bhaviANa bohnntttthaae| sammaM guruvai8 uvaesarahassamukTuiM // 1 // namiUNatti natvA tattvataH svAbhedenAMtarbhUtadhyAtRdhyeyabhAvena praNidhAya, varddhamAnaM varSamAnatIrthAdhipatitvenAsabopakAriNa garbhAvatArasamayamArabhyaiva prabardamAnadhanadhAnyAdivipulavibhavamaDhavibhAvya pramuditAbhyAM mAtApitRbhyAM dattavarddhamAnAbhidhAnaM caramatIrthakaraM, anena nirvighragranthaparisamAptaye ziSTAcAraparipAlanAya ca maGgalamupanibaddhaM, vakSye pratipAdayiSyAmi, upadezasya hitapravRttyanukUlavAkyasya, rahasyamupaniSadbhUtamityuttareNa yogaH, anenaabhidheymuktm| kIdRzamityAha-samyak sUtroktavidhinA, gulagiranuyoga, upadiSTamupadati, anena mulvAcanogatamAmUlatayA sAvikatvamasmAditaM bhavati, murupakramAmayasampAdaSito bhavati, Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evaM so'yaM pratipAdyapratipAdakabhAvasambandho'pi sAmarthyAgamyate / ' punaH kIdRzamityAha-utkRSTamAgamaikAdhikArikatvena mumukSapAdeya vAditaragranthAtizayitaM, anenAdhikArI prtypaadi| kimarthamityAha-bhavyAnAM bhagavadbhahumAnitayAsannasiddhikAnAM duHSamAkAladoSavazAdanatisUkSmadhiyAM duravabodhaviprakIrNatattacavacanArthAnAM tatvajijJAsanAM, bodhanArtha saGkalitakatipayopAdeyArthaparijJAnArtha, anena prayojanamuktaM, paramaprayojanasya mokSasyAvizeSe'pi saGkalitatathAvidhArthatatvaparicchedasyAsya vizeSaprayojanatvAt // 1 // , pratijJAtamevAha lakhUNa mANusattaM sudullahaM vIyarAgapaNNatte / * dhamme pavaTTiyavvaM niuNehiM suttaNIIe // 2 // - labdhvA prakRtitanukaSAyatvAdiguNasamAjenAvApya, sudurlabhamajJAnapramAdadoSaprabhavapratipAtena mudIdhaikendriyAdikAyasthityavaguNThitasaMsAracakravAlaparinnamaNAntaritatayA samayaprasiddhaizcollakapAzakAdidRSTAntaratidurAsAdapunarutpattikam , manujatvaM dharmazravaNAdisAmagryupahitaM narabhavam, vItarAgaprajJapte sarvajJabhASite, dharme tapazcaraNAdhanuSThAne, pravartitavyaM yathAzaktyudhamo vidheyo, nipuNaidharmaparIkSAdakSaH, sUtranItyA sUtrAjJAnatikrameNa, AjJAvyAkopasya mahApAyanibandhanatvAt // 2 // ___athAgamapramANe balavattvAbhimAninAmeva bhavatAM sUtranItyavalambanAgrahaH sa ca na zobhana ityabhiprAyavAn paraH zaGkatenaNu vippaDisiddhesu vayaNesuM kassa hoi vIsAso / so dhammo kAyavvo jattha ahiMsA paramarammA // 3 // ... nanvityAkSepe, vipratiSiddheSu sarvadarzaninAM parasparamasammateSu, Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacaneSu svasvAgamarUpeSu, kasya nAma madhyasthasya puMsaH, bhavatu / vizvAsaH prAmANyapratiprattirUpaH, na ca vizvAsAviSayIbhUtaM vacanaM pravRttimAdhAtumutsahate, na ca svaparigrahamAtraM vizvAsanimittaM bhavitumarhati, . atAttvikavizvAsasyApi tato mAdhyasthyApratibaddhatayAnutthAnAta, anyathA jainavAkyAdivatkApilAdivAkyAdapi prAmANikAH kiM na pravatteran ? kathaM tAmuSmikIpravRttirityata Aha / sa dharmaH kartavyo yatrAhiMsA jIvadayA paramaramyA sUkSmAbhogapUrvikA, pratipAditA bhavatIti vAkyazeSaH, itthaM ca zuddhAhiMsAdezakatvameva vacanaM (ne) vizvAsaMbIjamiti bhaavH| yuktaM caitat , anyairapyaGgIkRtatvAt / tadAhuH "zrUyatAM dharmasarvasvaM zrutvA caivAvadhAryatAm / AtmanaH pratikUlAni pareSAM na samAcaret" // 3 // iti etat pratividhAtumAhabhaSNai ANAbajjhA loguttaraNIio Na u ahiMsA / sA Najai suttAo heusarUvANubaMdhehiM // 4 // bhaNyate'trottaraM dIyate, AjJAbAhyA sUtraviSayasvatantravizvAsAprayojyapravRttikA, ahiMsaiva tAvallokottaranItito na bhavati, prAmukapuSpaphalazaivalAdibhojinAM vijanAraNyavAsinAM bAlatapasvinAM svacchandAgItArthAnAM lokottarayatInAM ca gurukulavAsatadvinayakaraprazAstrAbhyAsAdivarjitAyAH kevalAyAstasyAH lokamUlatvena laukikatvAnapAyAt / tadAha bhagavAn haribhadrasariH "dhammaTThANamahiMsA sAro esotti ujjamai etto / sambaparizcAraNaM ego iha logniiiietti"| dhamalyAnamahiMsA sAra eSa iti udyacchati itaH / sarvaparityAgeneka iha lokanItyeti // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na ceyaM saMsArasAgaranistAratarI, laukikAnuSThAnasya saMsArAvinAmAvitvAt / kayaM tarhi zuddhA'hiMsA jJAyate ityatrAha, sA zuddhA'hiMsA, hetusvarUpAnubandhaiH, sUtrAtsarvajJavacanAda, jJAyate, tathAhi-hetutastAvadayatanA'pararyAyAtpramAdAt , svarUpatazca prANavyaparopaNataH, anuvandhatazca pApakarmabandhArjitaduHkhalakSaNAt, iha hiMsA prtiiyte| tathA ca sUtram-. . . "ajayaM caramANo a pANabhUyAI hiMsai / baMdhaI pAvayaM kammaM taM se hoi kaDuaM phalaM " // iti etadvailakSaNyaM cAhiMsAyAM yojanIyaM, yatanAyA hetutvAtparaprANAvyaparopaNasya svarUpatvAdAtyantikamukhalAbhasya caanubndhtvaat| tathA ca zuddhAhiMsApratItivizvAso vacanavizvAsAcadvivArayAhiMsAdhIvizvAsAdityanyonyAzrayAmAhiMsAdezakatvaM vacanavizvAse bIjamiti svAtantryeNaivAgamasya paralokavidhau pravartakatvAdalavattvamavyAitamiti phalitam / yathoktam "paralokavidhau zAstrAt prAyo nAnyadapekSate / Asanamavyo matimAn shrddhaapnsmnvitH||1|| pApAmayoSaSaM zAkhaM zAstra puNyanibandhanam / cakSuH sarvatragaM zAstraM zAkhaM sarvArthasAdhanam // 2 // " iti / vizvAsabIjaM cAtrA''zoktatvameva, rAgadveSamohAnAmevAvRtavacanabIjatvena tatkSayavato bhagavato vcnsyaanRttvshaanupptteH| . . taduvAca vAcakamukhya: 2 ayataM paraMzca prANibhUtApi hinasti / badhnAti pApakaM karma utsava bhavati bahu phlmiti| .. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "rAvAdvA dveSAdvA mohAdvA vAkyamucyate hyanRtam / yasya tu naite doSAstasyAnRtakAraNaM kiM syAt // iti / AptoktatvaM ca mahAjanaparigrahAtsaMvAdijAtIyatvAdvA sugrahamiti vipazcitamanyatra // 4 // nanu kimiha kAlavilambocitaprayAsakAriNA sUtrAbhyAsenAhiMsopAyenaiva piNDavizuddhayeSaNAdinA pariNAmavizuddhayA nistAropapatestAvanmAtraparijJAnasya ca svacchandatayA'pyupapatteH kiM gurukulacAsAdiprayAsenetyAzaGka cArapariNAmovi aNiyamA ANAbajjho Na suMdaro bhnnio| titthayare bahumANAsaggahaduTThotti taMtaMmi // 5 // AjJAbAhyaH svecchAmAtrapravRttiH, pariNAmo'pi prastAvAjjIvarakSaNAdiviSayazubhAntaHkaraNapariNatirUpo'pi, niyamAbhizcayena, na sundaraH kuzalAnubandhI, bhaNitaH pratipAditaH, tIrthakare AjJAdAtari sarvajJe, bahuH svAtmApekSayA balIyAn mAno namanaM bahumAnastadviparIto'bahumAno'bhaktipariNAma iti yAvat tato yo'saGgaistadAhitaviparyayavAsanArUpastena duSTaH, iti hetoH, tantre bhagabaspravacane / na hi yo badvacananirapekSaH pravarttate sa tatra bahumAnavAn bhavati / yathA kApilAdiH sugatazivAdau / jinavacananiever gurukulavAsAdiparityAgena zuddhapiNDeSaNAdikArI svacchandasAdhuriti na bhavati bhagavadbahumAnI, na ca tadvAsanAvirahitaH zubho'pi pariNAmaH paramArthataH sundaraH paGkAvilajalasthAnIyatvena vizuddhacanaGgasvAt / yadAhu: " vacanArAdhanayA khalu dharmastadvAdhayA tvadharma iti / idamatra dharmaguhyaM sarvasvaM caitadevAsya // 1 // Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asmin hRdayasthe sati hRdayasthastattvato munIndra iti / . . hRdayasthite ca tasmin niyamAtsarvArthasaMsiddhiH // 2 // " iti / ata eva bhagavadabahumAnagarbhatayA svacchandayatipariNAmaH saMsAramocakAdipariNAmavat pratyapAyabahulatayA'zubha eva nirNItaH tadAhuH... galamacchabhavavibhoaMgavisi (sa?) abhoINa jAriso eso| mohA suhovi amuho tapphalao evamesA ve(vi) tti3" // 5 // nanvevaM zuddhaH pariNAmo viziSTazrutopayogAdeveti mASatupAdInAM tadanupapattiriti zuddhapariNAmahetumupadarzayannAhasuddho suovaogA maggaNusArittao a kesiNcii| jAyai galie niyamA micchattakae vivajAse // 6 // . zuddhaH pariNAmaH, zrutopayogAtpravacanajJAnAdbahUnAm , keSAJcicca mASatuSaprabhRtInAm , mArgAnusAritvataH, mArgazcetaso'vakragamanaM bhujaGgamanalikAyAmatulyo viziSTaguNasthAnAvAptipraguNaH svarasavAhI jIvapariNativizeSastadanusaraNazIlatvAt , jAyate-utpadyate, bahuvizeSAvadhAraNakSamazrutajJAnAdi(de)va mArgAnusAritvAhitazubhauSasaMjJAnAdapi raudrasaMsAraduHkhanistArakagurukulavAsabahumAnAdbhagavadAhumAnAdbhagavadbhaktivAsanopapatteH, dRzyante hi bahibahuzrutamapaThanto'pyatitIkSNasUkSmaprazatayA bahupAThakasthUlaprajJapuruSAnupalabdhaM tattvamupalabhamAnAH katipaye / . nanvevaM guruviSayayAthArthyajJAnAvaraNavigamAttattattvajJAnopapattAvapi mASatuSAdInAM zeSatattvaviSayavibhramasadbhAvAt kathamekAnta3 galamatsyabhavavimocakavizoNa (viSAna? ) bhojinaH yAdRza paSaH / mohAt zubho'pyazubhaH tatphalata paSameSa (po'pI)ti // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhapariNAmopapattirityata Aha / galite - vyapagate, niyamA bhizcayataH, mithyAtvakRte, viparyAse'sadgrahe / tathA ca mithyAtvAbhAvAnna teSAM viparItavAsanAhitaH zeSatasvaviSayo'pi vibhramaH, tathA kriyAnyatyayahetukaSAyavizeSAbhAvAcca na tathAvidhakriyAnupapattiH, nibiDajaDimajanitAnAbhogazca nAtmaguNaM dUSayitumalaM saMzayAnadhyavasAyApekSayA viparyAsadoSasyaiva balIyastvAt / tadAhu:"na mithyAtvasamaH zatrurna mithyAtvasamaM viSam / mithyAtvasamo rogo na mithyAtvasamaM tamaH // " iti na kizcidduSTam ||6|| nanu mArgAnusAritvaM svAbhipretasAmAcArIniSThAnAmeva na tvanyeSAmityAgrahamAtramityata Aha / maMDukkacuNNakappo kiriAjaNio va kilesANaM / taddaThThacuNNakappo nANakao taM ca ANAe // 7 // - kriyAjanito vitathakriyAbhyAsamAtrotpAditaH, klezAnAM duHkhAnAm, vyayo'pagamaH, tathAvidhasAmagrIlAbhabhAvyutpattikatvena jIvabIjatayA maNDUkacUrNakalpaH punarbhaviSyattathApariNAmabhekAtisUkSmakSodatulyaH / AjJAbAhyAnAM kriyAmAtrakAlabhAvibhyAM prabalaviparyAsAbhyAM rAgadveSAbhyAM pApAnubandhinaH sAtavedanIyAdeH karmaNo bandhe mithyAtvamohanIyasyApi niyamato bandhAdbhavAntaraprAptau tatpuNyavipAke samudIrNamithyAtvamohAnAM hitAhitakRtyeSu mUDhatAsupagatAnAM prAgupAttakarmasthitikSaye niHpAranarakapArAvAramajjanopapatteH / jJAnakRtazca klezAnAM vyayastaddagdhacUrNakalpaH pAvakapluSTabhekacUrNakalpaH, nirbIjatvAt jJAnasya niranubandhAzubhaprakRtyupahitapuNyAnubandhipuNyahetukriyAkAriNaH AnuSaGgikasukhabhogadvArA nira Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paduHkhabhayahetutvAt / tacca zAnamAjhyA gussAratatryalayamA pratIpate, tasyA guvAdiviNyAviparyAsamAnakAryasyAt / itvaM ca saMpanve'pi mAgAnusAriNaH syustadA niyAmAce svachandatayA maMjuratAH syuH kintu jJAnAvitayA murUpArasatyamevAbhayeyuriti palitam // 7 // nanvevamAzayaiva jJAnavyavasthitau kayaM pareSAM tadvinA mAsakSapaNAdiviziSTakriyA, kathaM vA svapakSabaddhodhurAdarANAmapi pretyahitAya pravarttamAnAnAM prazamo dRzyata ityAvasyAhakiriyAvi kheyamittaM mohakayA haMdi hoi aNNesi / sammohasacchyAe pasamo pariNAmao moho // 8 // kriyA'pi mAsakSapaNAdikA, anyeSAmAlAbAhyAnAm, moikRtA mRgatRSNAyAmudakabhramavatAM pravRttiriva prabalamohamUlaviparyAsadhIjanitA, khedamAtraM phalAnupahitazramarUpaiva / paralokAnupAye'pi sadayitayA pravarsamAnAnAM bAlAnAM doSamAsaM polocya bahucuNakalitamapi guruDalavAsaM parityajatAM svachandayatInAM ca mohamArakalyAnapAyAt / tadidayuktam "pAyaM abhibhagaMThItamA u taha dukarapi kuvvtaa| bajJaJcaNa(?) te sAhU ghaMkhAharaNeNa viSNeyA " ||iti| tathA sammohasvacchatayA rAgamoisabhipAtalakSaNamyAvarakAvasthAlakSaNayA hetubhUtayA, prathamo rAgaddezamandasAsa pariNAmata bhApatiphalayonpatAlakSaNAra, moho'pikaalaa| 4 prAyo'bhidhapasthitamAstu tathA duSkaramapi pntH| bANatyAga ( te sAyako dhvAMsAharaNena vivA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthA hi vAtapittazleSmasaMkSomajanitavyAdherdezAdatulAre'pi kuto'pi velAklAdanukAvasthAyAM mandatApi punaradhikasaiko prayojakatayA tatvato doSarUpeva, tathA nijatvaM nivarvIjavAbhi mulpaM kA vinA mohapariNatyavasthAvizeSatA rAgavamandatAki doksapaika, tadAhu: jo maMdarAgadoso pariNAmo suddhao to hoi| mohammi ya pabalambi Na maMdayA haMdi eesiM5 // sammohasacchayAe jahAhio iMta dukkhprinnaamo| ANAvajyasamAo eyArisako u vidheotti6 // itthaM ca pareSAM kriyAprazamayormohahetukasvAna mAnakAryatva miti vyavasthitam // 8 // ___ atha svacchandacAriNAM sarvApi kriyA kathaM zramamAtra, gurukulavAsAdiparityAgakriyAyA bhramahetukatve'pi zuddhAhAragrahaNAdikriyAyA atathAtvAt , tyaktakriyAMze ca bhagavadvacanAbahumAnapItarAMze tadayogAdabahumatAMze'pItareSAmiva dRDhatarakpiAMsAyogA caityAzakacAitesiM akagAmI pariNAmo Natthi teNa kiriaae| annANe bahupaDaNaM vavahArA NicchayA NiyamA // 9 // teSAmAjJAbAkhAnAm , avakragAmI svarasata RjumArgAbhimukhaH, pariNAmaH kSayopazamavizeSopanataH, nAsti / tena kriyAyAH, vyavahArAd vyavahAranayamAzritya, ajJAne bahupatanaM bahuSu sthaletsa5 yo mandarAgadeSA pariNAmaH zuddhakastato bhavati / / mohera prabale na mandatA handi (nizcaye) paveSAm // 6 sammoharakatayA yathAdhikA hanta prinnaam| bAmAbAbasamAka patArazastu vikSaya iti / / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gargApavAdAdiparyAlocanAsambhavena viparyAsopapatteH, stokasya tu na bhavatyapi vyavahAratastatra patanam , ApAtataH zrutasaMvAdAda, nizcayato nizcayanayamAzritya, niyamAtsarvathaiva tatkriyAyA ajJAne patanam , ApAtataH zrutasaMvAdinyA api tatkriyAyAH kSayopazamavizeSasahakAryabhAvena viziSTanirjarAM pratyapratyalatvenAkizcitkaratvAt / itthaM ca, "aparicchiasuaNihasassa kevlmbhinnsuttcaariss| savvu jameNa vi kayaM anANatave bahuM paDaI" // ityAdyAgamamanusRtya teSu stokajJAnasambhAvanayA na vyAmoho vidheyo, mArgAnusAritvAbhAve doSasya mRdumadhyAdimAve'pi mArgAnusAriphalAnupapatteH // 9 // __ atha kIdRzo'vakragAmI syAdityAha - maggaNusArI saDDho panavaNijo kiyAvaro ceva / guNarAgI jo sakaM Arabhai avaMkagAmI so // 10 // ____mArgAnusArI nisargatastattvAnukUlapravRttirapAyahetukliSTakarmavigamAdupazamAt, eSa cAbhilaSitAvApti pratyavandhyakAraNaM kAntAragatapratiniyatapuraprAptiyogyatAyuktAndhasyeva, na caivaM zrutAtizayAnupayogaprasaGgaH, viziSya tattvapratipattau tadupayogAt , yogyatAmAtrasya ca tattvaviSayaughasaMjJAnamAtrahetutvAt , dRzyate hi nIlAdidhIyogyatAmAtrAtadatizayAca nIlAdiviSayakasAmAnyavizeSadhIvizeSa iti / tathA zrAddhastatvaM prati zraddhAvAn svapratyanIkale. zahAsAtizayAvAptavyamahAnidhAnagrahaNavidhAnopadezazraddhAlunaravat vi. 7 aparicchinnazrutanikaSasya (0). kevalamabhinnasUtracAriNaH / . sarvodhamenApi kRtaM ajJAnatapasi bahu patati / Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hitAnuSThAnaruci, ata eva hetudvayAt prajJApanIyaH kathaJcidanA: bhogAdanyathApravRttau tathAvidhagItAyana sambodhayituM zakyatvAttathAvidhakarmakSayopazamAdavidyamAnAsadabhinivezaH prAptavyamahAnidhigrahaNAnyathApravRttamukarasambodhananaravat , tathA'ta eva hetoH, kriyAparacAritramohanIyakarmakSayopazamajanitamuktisAdhanAnuSThAnakaraNaparAyaNaH, tathAvidhanidhAnagrahaNavyApRtapuruSavat , caH samuccaye, evo'vadhAraNe, tathA guNarAgI vizuddhAdhyavasAyatayA svagateSu paragateSu vA guNeSu jJAnAdiSu rAgaH pramodo yasyAstyasau matsaravirodhipariNAmavAnityarthaH, idaM hi guNalAbhAnubandhe'vandhyaM bIjaM pratibandhakasya matsarasyApagamAt, tathA yaH zakyaM svakRtisAdhyaM guruvAlaglAnAdiviSayavaiyAvRttyAdhanuSThAnamArabhate, na tvazakyaM azakyArambhasyottarakAlamAvazyakaparihANizarIraglAnyAdijanakatvenottarottarazubhAnubandhAnuvRttyanupapatteH, AjJAzuddhaM prekSApUrvakaM svasAdhyAnuSThAnaM hi suvarNaghaTasadRzam, tadviparItaM ca mRnmayaghaTasadRzaM niranubandhatvAt , iti hi samayavidaH zakyamArabhata ityuktyA nAzakyamArabhate, na ca zakye pramAdyatItyapi labhyate, so'vakragAmI nAnyaH kriyAmAtrapara iti, itthaM ca AjJApAratantryaM vinA na zuddhiriti vyavasthitam // 10 // . . nanvevamekAkivihAra utsIdedevetyata Ahaetto'panavaNijA asakkamegAgicAramicchaMtA / ANAbajjhA geyA suttaM gIyatthavisayaM tu // 11 // ___ita AjJApAratantryasyaiva cAritrAGgatvAt , aprajJApanIyA gurukulavAsatyAgo nocita iti dRDhanirbandhenApi gItArthabodhayitumazakyAH, azakyaM tathAvidhajJAnAbhAvena khatantratayA'labhyacAritra Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhikam , ekAkicAramekAkivihAram, icchantaH prArthayamAnA, kalahAdihetutayA nocitaH samudAyavAsa iti viparyastadhIduSTAnta:karaNatvAt , AjJAvAyA jJeyAH, "appAgamo kilissai jaivi karei aidukaraM ca tavaM / suMdarabuddhIi kayaM bahuaMpi Na suMdara hoi||8 ityaadivcnaa| sundarapariNAmasyApi teSAM tattvato duSTatvAt / nanvevaM___ "na yAlabhijjA NiuNa sahAyaM guNAhikaM vA guNI samaM vaa| ikovi pAvAI vivajayaMto vihareja kAmesu asajja mANo9" // iti sUtroktaikAkivihAravirodha ityata Aha-sUtraM tUpadarzitaM gItAviSayaM tasya puSTAlambanaM vinA ekAkivihArAnabhyanujJAnAt // 11 // ____ kathaM gItArthaviSayatvamuktaM sUtrasyeti samarthayatipApaM vivajayaMto kAmesa tahA asajjamANo y| NAgIyo annANI ki kAhIcAivayaNAo // 12 // ____ uktasUtre hi pApavarjanaM kAmAsaGgazApavAdikaikAkivihAre'dhikArivizeSaNatayoktau, na cAgIto bhImo bhImasena iti nyAyAdagItArthaH pApaM varjayan tathA kAmeSvasanamAno bhavati / kuta ityAha - "abhANI kiM kAhI" ityAdivacanAt / uktaM hi sUtre 8 alpAgamaH kliSyati yadyapi karotyatiduSkaraM ca tapaH / sundarakhuddhayA kRtaM bahukamapi na sundaraM bhavati / 9 bAlampayet nipurNa sahAyaM guNAdhika yA guNavA sama vaa| ekopi pApAni vivajayan san viharet kaamedhvsjmaan|| - Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h "paDhamaM nANaM tao dayA evaM ciTThai savvasaMjao / annANI kiM kAhI kiM vA nAhI cheyapAvagaM 10" / / iti granthenAgItArthasya pApAparijJAnam, na ca tatparijJAnavirahe tasya tadvarjanaM sambhavati, na ca tadabhAve kAmAnAsaGgo'pi, tasya tattvato jJAnanirbarttanIyatvAt, ato vizeSaNAnyathAnupapattyaivAsya vizeSaviSayatvamAvazyakam // 12 // vipakSe doSamAha - aore virujjhae kira gIaNNavihAravajjaNappamuhaM / ammi vi uciyamiNaM tayaNNalAbhaMtarAyammi // 13 // anyathoktasUtrasya gItArthAviSayakatve, viruddhayate'saGgatArthaM bhavati, kila, gItAnyavihAro gItArthAnizritA'gItArthavihArastadvarjanapramukham, tathAhi - " gIyattho ya vihAro bIyo gIyatthamIsito bhaNio / itto taiavihAro nANunnAo jiNavarehiM 11" // ityAdinA gItArthatannizrAtiriktavihAro niSiddhaH, tathA - "egANissa dosA itthI sANe taheva paDiNIe / bhikkhuvisohi mahavvaya tamhA sabiijjae gamaNaM 12" // ityAdinA ekAkinaH sato bhikSATane strIkRtasaMkSobhe icchAnicchAkRtAvizuddhiH, sahAyAbhAvAzaGkitazvAdiparAbhavaH, ekAkitA 10 prathamaM jJAnaM tato dayA evaM tiSThati sarva saMyataH / ajJAnI kiM kariSyati kiM vA zAsyati chedapApakam // 11 gItArthazdha vihAro dvitIyo gItArthamizrito bhaNitaH / itastRtIyavihAro mAnujJAto jinavaraiH // 12 ekAkino doSAH, strI zvA tathaiva pratyanIkaH / mikSuvizuddhimahAvratAni, tasmAtsa dvitIyake gamanam // Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAlocanakRtapratyanIkAbhibhavaH, yugapad gRhatrayasya bhikSAgrahaNe ekakasyopayogakaraNe'zaktatvAcadazuddhiH, tata eva ca prANAtipAtavirAdhanA, nimicaprazne ca niHzaGkatayA tadbhaNane mRSAvAdA, viprakIrNadravyadarzane jighRkSAdibhAvAdadacAdAnam , strImukhanirIkSaNAdau maithunam , tatra snehAtparigraha iti doSakadambakam , yatastasmAtsadvitIyasyaiva gamanamanujJAtam, bahukAlabhAvini vihAre caitadvizeSata eva yujyate / kiJca "mujhaM me AussaMteNaM bhagavayA evamakkhAyaM 13" ityAcAraprathamasUtrepi zrutaM mayA vasatA gurukule bhagavataivamAkhyAtamityarthAtsarbasamAcArasyAdau nirUpitatvena gurukulavAsasyaiva prakRSTAjJArUpatvaM nishciiyte| yadAha - . "esA ya parA ANA, payaDA jaM gurukulaM na mottavyaM / AyArapaDhamasutte, etto ciya daMsikaM eyN14|| itthaM cAjJArucitvasya gurukulavAsavyApyatvaM pratIyate, tadubhayapariNAmayohetuhetumadbhAvAt , ata eva gurukulavAsAbhAve AjJArucitvasyApyabhAvaH tadAha - . "eyammi paricatte, ANA khalu bhagavao priccttaa| tIe a paricAge, dohavi logANa cAutti15" // "tA na caraNapariNAme evaM asamaMjasaM ihaM hoi / AsaNNasiddhiANaM jIvANaM tahA ya bhaNimiNaM16 // 13 zrutaM mayA, AyuSmatA bhagavataivamAkhyAtam // 14 eSA ca parA AzA prakaTA yad gurukulaM na moktamyam / - AcAraprathamasUtre, ita eva dazitametat // . 15 etasmin parityake, AkSA khalu bhagavataH prityktaa| tasyAzca parityAge, yorapi lokayostyAga iti / 16. tasmona caraNapariNAme etadasamaJjasamiha bhavati / AsannasiddhikAnAM jIvAnAM tathA va bhaNitamidam // Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "nANassa hoi bhAgI thirayarao dasaNe caritte ya / dhannA AkkahAe gurukulavAsaM Na muMcaMtitti17" // ----- na caivaM gurukulavAsatyAginAM svasminnAjJArucitvasvasaMvedanAnupapattiH, svAjJArucau bhagavadAjJArucitvabhramAttadupapatteH / api ca kulavadhvAdijJAtairapi tatra tatra pravacane gurukulavAsAtyAga eva dRDhIkriyate / tatra nivasatAmeva bAhyAnuSThAnAbhAvepi sadupadezazravaNAdijanitasaMvegasya kSamAdiguNaprakarSasya suvihitasahAyatayA brahmacaryaguptivizuddherguruvaiyAvRtyAdijanitamahAnirjarAlAbhasya casambhavAt / api cAjAtakalpavatAmagItArthAnAM jAtakalpavatAM gItArthAnAmapi RtubaddhakAle paJcabhyo varSAsu ca glAnatvAdisambhavAtsasabhyo nyUnatayA'samAptAnAmutsargatastatkSetragataziSyabhaktapAnavastrapAtrAdiviSayAgamaprasiddhAbhAvyaniSedha uktaH / tadAha - "jAo a ajAo a, duviho kappo ahoi viNNeo / ikiko puNa duviho, samattakappo a asamatto18" // "gIyattha jAyakappo, amgIo khalu bhave ajAo a / paNagasamacakappo tadaNago hoi asamatto9" // uubar3he, vAsAmu ya sattasamato tadaNago iyro| asamattAjAyANaM oheNa hoiAhaccaMti (hoi aaivvNti)20"| 17 bhAnasya bhavati bhAgI. sthiratarako darzane caritre va / dhanyA yAvatkathaM gurukulabAsa namazcanti iti / 18 jAtazcAjAtazca dvividhA kalpazca bhavati vijnyeyH| pakaikA punarvividhaH samAptakalpazcAsamAptakalpazca / 19 gItAryoM jAtakalpaH, agItArthaH khalu bhavedajAlazca / pazcakasamAptakalpaH, tadUnako bhvtysmaaptH|| 20 Rtubade, varSAsu ca saptasamAptaH tadUnaka itrH| asamAptAjAtAnAM opena bhavati Ahatya / (bhavati Ahavam ) iti| - - Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na caitatsamutrasUtreNAgItArthavihArAnusAne sAta iti / gIte'pi gItArthe'pyucitamidamuktasUtram, tadanyasya gItAryAnyasya khAhInasumaktA, lAmA prAptiH, tadantarAye tadvighne, anyathA sasahAyatAyA eva yuktatvAta, yato'bhidhIyate-- . "kAlammi saMphiliDe chakkAyadayAvaro'vi saMvigyo / jayajomINamalaMbhe paNagabhavareNa saMvasai / pArthasthAvasabhakuzIlasaMsaktayathAcchandAbhidhAnAM pazcAna sAthanAmekatareNa saha ksatItyarthaH / itvaM ca ktayogyaprAptenimittatvamapi kadAcidapodhata iti / nAtizavitaduHsAtyAgAdikAraNaM kinA gItArthasyApyekAkino vihArojnujJAtaH, tathAvidhakAraNe tu mItArtha ekAkyapi vihareta, agItArthastu na sarvati siddham // 13 // snu sphuTArtha sUtraM kimityevaM yuktyA vyAkulIkriyata ityata AhasuttaM atyaNibaddhaM chAyAchAyAvaojaha nnibddhaa| teNaM kevalasutte aNuratto hoi paDiNIo // 14 // sUtram, arthasya. niyuktibhASyAdivyAkhyAnasya, nibaddha paratantram, yathA chAyA, chAyAvataH puruSasya, nibaddhA paratanmA, chAyAgamanAgamanayoniyamataH svAzrayagamanAgamanAnuvidhAyitvAt, evaM hi sUtramapyarthapAlocanaprApyatAtparya evaM pramANa nAnyathA'tiprasaMgAdinA pramANasya nizcetumazakyatvAt, iti bhavatyarthaprAmANyAdhInaprAmANyakatvAtsUtramarthanibaddham / taduktaM bRhatkalpabhASye"chAyA jahA chAyavato NibaddhA saMpaDhie jAti Thite ya tthaati| atyo tahA gacchatti panavesu mulaMpiH asthANucaraM tarecara // . 21 kAle saMkliSTe' SaTakAyadayAparo'pi svimH| yatayoginAmalAme paJcakAnyatareka svsti|. .22 chAyA yathA yAvata nivAsaMsthite vAti sthite tisstthti| ... mastathAgacchati paryAya pusatramarpi maryAnuvaraM tathaiva / / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GA bihI va mujhe tarhi vAraNA vA ubhayaM ca kanyeti vivahA / ussaggaDa va suaM pamANaM na vA'pamANaM kusalA vayaMti23 // yaMtro a paMguM bahae sa cAvi kahe donhaM pi hitAya paMthamiti9411 / / api ca yathAzrutasyaiva trasya prAmANye'nuyogakramavaiyarthya - prasaGgaH / tadAhuH---- "jaM jaha suro bhaNiyaM tava jai tavviAlaNA Natthi / kiM kAliANuogo diTTho diDippahANehiMti25" // itthamanabhyupagacchatAmapAyamupadarzayati - tena sUtrasyArthanibaddhatvena, kevalasUtre, anuraktaH, sUtramevaikaM naH pramANaM nAnyaditi bhUtAyaca iva prakurbana, bhavati, pratyanIkaH, arthaprAmANyamanabhyupagacchato'pi zrutaM prati pratyanIkatAbhidhAnAt / tathA ca vyAkhyAprajJaptisUtram -- "suaM pahuca kara paDiNIA paNNattA - goyamA, tao paDiNI paNNattA, taM sutapaDibIe, atthapaDiNIe, tadubhayapaDijIetti26" || yathAzrutArthaviparyayAbhyupagamamAtrAdevArthapratyanIkala 23 vidhirvA sUtre tatra vAraNA vA / ubhayaM ca itthaM trayo vikalpanArthAH / utsarga to naiva bhUtaM pramANaM na vA'pramANaM kuzalA vadanti / 24 madhapaM vahate sa cApi kathayati dvAvapi hitAma panthAnamiti // 25 yaha yathA sa bhaNita tathaiva yadi tadvicAraNA nAsti ki kAlikAnuyogo hapTo dRSTipradhAneriti // 14 26 zrutaM pratItya kati pratyanIkAH pracatAH - gautama, jayaH pratyanIkA prazaptAH tadyathA-sUtrapratyanIkaH, artha pratyanIkaH tadubhayapratyanIka iti / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ta miti pAmaraH, tatra, "suttattho khalu paDhamo" ityAdyuktakramavato'rthasya kApyaMze'prAmANyAbhyupagame pratyanIkatAnapAyAditi / tathA cArya - pratyanIkatAyA nibiDajJAnAvaraNakarmabandhahetutvAttAmutsRjyopadarzitasUtrArthe na zaGkA vidheyA // 14 // nanvevaM svAdhInavihAriNazcAritraniSedhe bhagavatyuktavirodhaH iti zaGkate - jo sIlavaM asuavaM so desArAhago kahaM evaM / jannANe'NuTThANaM puSNaM iharA ya No deso // 15 // yaH zIlavAnudyatAnuSThAnasampannaH, tathA'zrutavAn bhAvato'navigatazrutajJAnaH, sa dezArAdhakazcAritrarUpadezapAlanaparaH / kathamevamaparatantrasya cAritraniSedhe yujyate / yad yasmAt kAraNAd jJAne satyanuSThAnaM pUrNa ratnatrayasamudAyAskanditameva sambhavati, alpazrutAnAmapi mASatuSAdInAM gurupAratantryeNa ratnatrayasAmrAjyopapateH, bahuzrutApekSayA'lpazrutAnuSThAnasya dezatve cAkevalimaH, dezArAdhakatvAvizrAmaprasaGgAt / na cAtra nizcayanayasUkSmekSikAsti yena sarvasaMvara eva tadvizrAmopapattAviSTApattiH karttuM zakyA, tadAnIM zrutazIlasanipAtAyogAt itarathA ca jJAnAbhAve ca nodezastadanuSThAnaM yujyate, yatraiva hi vizakalite yatsamudAyaghaTakarUpaM pratIyate, tatraiva taddezatvaM nAnyatra yathA vizakalitaguDAdau madirAdyavayavagatasvAdavizeSavattayA pratIyamAne madirAdidezatvaM, nAnyatra yathA sikatAdau na ca prakRte ratnasamudAyaghaTakacAritrarUpaM pAratantryalakSaNamaparatantrazIle sambhavatIti kathaM tatra dezatvam / " itthaM ca tattha NaM je se paDhame purisajAe se NaM purise sIlavaM asuavaM uvarae aviSNAtadhamme esa NaM goyamA mae Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 purise desArAharU paNNatte 27 " // iti bhAgavatavacanAdaparatantrasyApyananyagatyA cAritramupeyamiti bhAvaH ||16|| samAdhatte -- bhannai davvArAhaNameyaM suttaM pahuca daTTavvaM / so puNa davvapayattho duviho iha suttaNIIe // 16 // bhaNyate'trottaraM dIyate / etacchIlavato azrutavato dezArAdhakatvapratipAdakaM vyAkhyAprajJaptisUtraM dravyArAdhanAM bAhyatapazcaraNAdyanuSThAnapAlanAm, pratItyAzritya draSTavyaM nirNeyam, samudayaniSpannasya pAratantryarUpasyobhayAsAdhAraNyepi bAhyakriyAtvasyobhayasAdhAraNatvena dezakhAnapAyAt, na khalu guDAdAvapi samudayani SpannadravatvavizeSAdirUpAbhAve'pyubhayadazAsAdhAraNavivecyAvivecyabhA vavarjitasvAdavizeSabhAvamAtrAnmadirAdidezatvaM vyAhanyate / yadi ca samudAyapRthagbhUte dezavyavahAro nAstyevetyabhimAnastadA'stu triSu madhye dravyata ekapAlanaM pAribhASikameva dezArAdhakattvam / na caivaM zrutamAtra sampa'pi dezArAdhakatvaprasaGgaH, tatra prAptadezApAlanatadaprAptAnyatararUpadezavirAdhakatvasyaiva paribhASaNAt, svatantraparibhASAyA aparyanuyojyatvAt, tadAha bhagavatIvRttikAraH - "desavirAhapatti" / dezaM stokamaMzaM jJAnadarzanacAritrarUpasya mokSamArgasya tRtIyabhAgarUpaM cAritraM virAdhayatItyarthaH prAptasya tasyApAlanAdaprApterveti / na caivaM zrutavato dravyacAritraprAptau sarvArAdhakatvaprasaGgaH, 27 itthaM ca tatra yaH sa prathamaH puruSajAtaH sa puruSaH zIlavAn azrutavAn uparataH avijJAtadharma eSa gautama ! mayA puruSaH dezarrAdhakaH prazaptaH // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tato mAvacAritrasyaiva prAse, atazabdena tAttvikajJAnadarzanayoreva grahaNAt / idamapi vyavahAranayamatena, etamaye bhagnacAritrasyApi kasyacitpazcAttApAdiliGgakazrutapariNAmAbhaGgAbhyupagamAt / nizcayanayamate tu caraNabharu zrutabhaGgo'pyAvazyakaH, zrutaphalasya viramaNAderamAve zrutasya sattve'pyasatkalpatvAt / tadidamuktamAgame "NicchayaNayassa caraNassuvadhAe nANadasaNavahovi / vavahArassa u caraNe hayammi bhayaNA u sesANaMti28" // bhajanAM punarotthaM vivecayanti vRddhAH "evaM ca abhiNivesA caraNavidhAe na nANamAiA tappaDisidA sevaNamohA sadahaNabhAvehi aNabhiNivesAo puNa vivajayA hoti tamvidhAe vi tavajjuvalaMbhAo pacchAyAvAibhAveNa29 iti / na cAtra prastAvAdubhayorekarUpeNaiva grahaNaM yuktaM, arthApalyA dravyazIlasyaiva grahaNaucityAditi dik / dravyapadArtha vivecayitumAha-sa dravyArAdhanAghaTakaH punaH dravyapadArthaH, dvividho dviprakAraH, iha jagati, sUtranItyA, jJAtavyaH // 16 // daividhyameva darzayatiego appAhanne aNNo puNa hoi bhAvajoggatte / paDhamo gaThigayANaM bitio puNa baMdhagAiNaM // 17 // eko dravyapadArthaH, aprAdhAnye mukhyapadArthAmAvalakSaNe, 28 nizcayanayasya caraNasyopaghAte zAnadarzanavadho'pi / vyavahArasya tu caraNe hate bhajanA tu zeSANAm iti / 29 evaM cAbhinivezAt varaNavidhAte nahAnAdayA tatpratiSitAH sevanAmohAt zraddhAnabhAvaH anabhinivezAtpunarviSajyaM kA bhavanti, tadvighAte'pi tatkAyo palambhAtpazcAttApAdibhAvena // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vartate, aprAdhAnyamAtrasyApekSikatvenAvyavasthitatvAt , yathA jIcAryalakSavAbhAvavattayA'jAramardako dravyAcArya iti vyapadizyate / tadAha "appAhane vi ihaM katthA diTTho u danvasahoti / ... aMgAramahago jaha davvAyario sayA'bhannoti"30 // .. Aya: punarbhavati, bhAvayogyatve phalajananayogyatve, yathA mRtpiNDo ghaTajananayogyaH san dravyaghaTa iti vyapadizyate, suzrAvakazca sAdhuguNapratipattiyogyo dravyasAdhuriti, sAdhuzca devamAvapratipattiyogyo dravyadeva iti / tadAha-- "miupiMDI davvaghaDo musAvago taha ya dadhvasAhutti / sAhU a davadevo emAi sue jo bhaNi31" // iti / __etacca yogyatvamekamavikabaddhAyuSkAbhimukhanAmagotralakSaNaM nayabhedato vicitraM draSTavyaM / tathAhi naigamasaMgrahavyavahArA eva triviSaM yogyatvamicchanti, sthUladRSTisvAt , dRzyate hi sthUladRzAM kAraNe kAryopacAraM kRtvA ityaM vyapadezapravRttiH, yathA rAjyAIkumAre rAjazabdasya ghRtaprakSepayogye ca ghaTe ghRtaghaTazabdasyeti / RjusUtrastu dvividhamevecchati baddhAyuSkamabhimukhanAmagotraM ca, pUrvanayebhyo vizuddhasvAdAdhaspAtivyavahitatvenAtiprasaktatvAt / zabdAdayastu prayo vizuddhatarasvAd dvitIyamapyativyavahitaM na manyante, atiprasaGgamayAdekameva carama 30 aprAdhAnye'pIha kutracidRSTastu dravyazabda iti / manAramadako yathA dravyAcAryaH sadA'bhavya iti // 31 mRtpiNDo dravyaghaTaH suzrAvakastathA ca dravyalAdhuriti / sAdhuzca dravyadeva evamAdi zrute pato bhaNitam / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhedamicchantIti / tadidamuktamupadezapade___ "ano puNa jogatte citte Nayabhedo muNeavvotti dvayordravyavirAdhanayoH svAmivibhAgamupadarzayati / prathamo'prAdhAnyavRttiH dravyapadArthaH, pranthiriva granthirghanarAgadveSapariNAmaH, tadAha bhASyakAra: "gaMThitti sudumbheo kakkhaDaghaNarUDhagUDhagaMThivya / jIvassa kammajaNio ghaNarAgahosapariNAmotti33" // taM gatAH taM prAptAsteSAm , ativyavahitakAlavartitvena teSAM bhAvArAdhanajananocitaparyAyarUpayogyatAyA abhAvAt , dvitIyo yogyatvavRttivyapadArthaH, punarapunarbandhakAdInAm , teSAmAsanasiddhikatvena bhAvAzAjananapariNatirUpayogyatAyA avyAhatatvAt // 17 // ___ atha ke te granthigatAH, kathaM ca teSAM dravyArAdhanasambhava ityAhagaThigayA saibaMdhaga maggAbhimuhA ya maggapaDiA ya / taha abhaviA ya tesi pUAdathyeNa davvANA // 18 // granthigatAzcAtreme'dhikRtAH, apunarbandhakasya pRthagnirdiSTatvena gobalIvardanyAyena tadatiriktatvalAbhAt, sakRdvandhakA ye nAma yathApravRttakaraNena pranthipradezamAgatA apyabhiSagranthayaH sakRdevotkahAM sAgaropamakoTAkoTIsaptatilakSaNAM sthiti bhrazyanti, mArgAbhimukhAzca kSayopazamavizeSamArgarUpanagaranikaTasthAH, mArgapatitAzcAvyavadhAnato bahirbhUtAH, tatheti samuccaye, caH punararthe, abhanyAH 32 anyaH punayogyatve citre nayamedato jJAtavya iti // 33 pranthiriti sudumai daH karka zaghanarUDhaguptapranthivat / / jIvasya karmaamito dhanarAgadveSapariNAma iti / - Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadApi muktigamanAyogyAH, teSAM pUjAghartha tIrthakarAdipUjAdarzanAtatprAptyAdhartham, dravyAjJA dravyacAritragrahaNarUpA, bhavati / tathA coktaM paramapUjyaiH "tithyaMkarAipUrNa dahUNaNNeNa vAvi kajjeNa / muasAmAialAbho hojja amanvassa gNtthimmitti||18|| dravyAjJAyA liGgAnyAhaliMgAI hoti tIse Na tadathyAloaNaM na gunnraago| nApattapuvvahariso vihibhaMge No bhavabhayaM ca // 19 // liGgAni vyApyAni, bhavanti tasyA dravyAjJAyAH, na tadalocanam AjJAvidhAyakasAmAyikAdisUtrArthaparyAlocanAmAvaH, tathA, na naiva, guNarAgaH sAmAyikAdyupadezake bhagavati sAmAyikAdisUtresAmAyikAdyarthe ca yathAsthitaparamahitopadezakatvAnyasamayavilakSaNasunizcitaprAmANyakatvApavargakaphalakatvAdiguNabahumAnalakSaNa, tathA, na aprAptapUrvaharSaH vismayAmApUrvaprAptavilakSaNapramodaH, na khalvanAdibhave paryaTatA mayA kadApIdaM daridreNa mahAnidhAnamiva pAramezvaramanuSThAnaM prAptam , idAnIM ca tadupalambhAt kRtArtho'smItyAdiprazaMsAghabhivyaGgaH, tathA, vidhibhaGge pramAdato vidhiparityAge, na, bhavabhayaM ca saMsAratrAsazceti // 19 // . . tadarthAnAlocanAdiSu dravyAjJAliGgeSvantavRttyApi sopapattikaM dravyapadapravRttimupadarzayannAhaee khu aNuvaagA etto ciyo haMdi appahANattaM / jamaNuvaogabhavAoNaMtAo hu~ti kiriyaao||20|| ete. tadarthAnAlocanAdayaH khu iti nizcaye, anupayogA 34 tIrtha dipUjAM dRSTayA'nyena vApi kAryeNa / zrutasAmAyikalAmo bhavedabhavyasya prathAviti / Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayogapratipakSapariNAmavizeSAH, itthaM ca "anupayogo dradhyamiti" bacanAdantarvRtyA dravpapadapravRttiraviruddhA, vizeSAbhAve sAmAnyAbhAvAt, ita evAnupayogasadAvAdeva, indItyupadarzane, apradhAnatvam, prakRtakriyAyA iti zeSaH, upayuktadravyakriyAyA eva bhA. bakriyAprAptihetutvAditi bhAvaH, vipakSe vAdhakamAi yad yasmAkAraNAt, anupayogabhavA upayogApUrvikAH, kriyAH, anantA aparimitA, bhavanti, abhavyAnAmadhyanantalo jainakriyAsAdhyapraiveyakopapAtazravaNAt, na caivaM pradhAnahetoH phalAsannidhAnaM yujyata iti // 20 // nanvevaM tayAvidhopayogazUnyo gRhasthAnAM dravyastavo niSphala eva spAt, athASTApattireva AjArAgAmAvAdAvastavAhetutvena tannadravyatvAbhAvAda, sadviSayagAmitvena bhogavizeSahetutve'pi tasya mokSahetutvAbhAvenApradhAnatvenaiva dravyatvabyavasthiteH, tadidamuktam "jaM puNa eyavi urAM egaMteNeva bhAvamuSNati / taM visayammi vi ga to bhAktthayAheuto NeyaM35 // appAhaNNA evaM imassa daSvatthayattamaviruddhaM / ANAvajjhattaNao na hoi mukkhaMgayA pravaraM36 // bhogAviphalaviseso u atyi evo vi visayabhedeNa / tuccho atago jamA havadi samAraMtareNAvi37 // iti / 35 panyunaretadapyukkamekAmneva bhAvazUnyamiti / . tadviSaye'pi na to bhASastavAveto heyam / 36 aprAdhAnyAdevamasya vyastayatvamavidasam / / mAzAvAsyatvato na bhavati mokSAMgatA bhavaram / 37 bhogAdikalavizeSasvastItopaviSayamedena / tumcho'sAmyasmAt mapati prakArAntareNApita Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti cet, tathApyabhinavazrAdAnAM tadarthAlocanAdivirahiNAM prAsaGgikadravastakAdau mugdhazrAbAdInAM rohiNyAditapasi anatyAsanasiddhikAno mArgapravezArtha muvihitAnujAte dIkSAgrahaNAdau / pravRttiH kavayupapavetetyata AhapAhaNaM vi ya itthaM kuggahavirahAu gurUniogeNaM / tahavi hu mukkhaphalaM paha appAhaNNaM vi aviruddhaM // 21 // ___prAdhAnyamapyatra cyAtAyAm , guruniyogena gurUpAratanyega, kumahavirahAdasadgrahaparityAgAt bhavati, abhinavazrAdAnAmapi yathAkathazcit dravyastavAdipratyAdinA'tyAmbhAsadahAnniArogya zrAddhAdInAmapi rohiNyAdisapasi tattadevatAdhudezenAdhyupapamatamA pravRttau mugdhatAsahakRtAnuSaGgikakaSAyanirodhabrahmajinapUjAdipariNAmena mArgAnusAribhAvaprAptAvasahanivRtteH / tadAha "evaM paDivattIe etto maggANusAribhAvAo / caraNaM vihiyaM bahave pattA jIvA mahAbhAgA // iti / mArgapravezArtha grAhitadIkSAyA api dravyasamyaktvAropapUrvakasadabhyAsasahakRtAyAH sakRdandhakAdInAmanyasamayAbhyAsavAsanAhitAsagRhatiraskaraNakSamatvAt / tadAha- . "dikkhAbihANamenaM bhASijaM saM tu taMtaNIIe / sai aghuNabaMdhagANaM kuggahavira lahuM kuNaicIti39 // tathApi mukhyaphalaM bhAvAzArAdhanaM pratyaprAdhAnyamapyavirudham / ayamartha:-yacaMpyatrAsadAparityAgaphasApekSayA yogyatayaiva dranyasvaM 38 evaM pratipattyetasmAnmArgAnusAribhAvAt / paNa vihitaM bahaka prAptI jIvA mahAbhAgyA // 19 dImAvidhAyametadvApada para tbgiiyaa|| sakRdapunarbandhakAnAM kuprahavirahaM laghu karotIti / - - - - - Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathApi bhAvAjJArAdhanaM prati tattvatopradhAnatayaiva tayAtvam, ghaTa prati kumbhakAreNa kumbhakArapituriva, samyagdarzanAdikaM pratyasadbhahaparityAgenAnyathAsiddhayA dravyadIkSAyA hetutvAyogAditi / nanvasadhaparityAgadvArA'punarbandhakAdInAmiva, sakRdvandhakAdInAmapi dravyAjJAyA yogyatyA hetutvamaviruddham , vyApAreNa vyApAriNo'nyathAsiddhayayogAt, anyathA'punarbandhakIyadravyAjJAyA apyahetutvAditi cet, satyam , tathApi vyavadhAnAvyavadhAnAbhyAmeva samayapratiniyatAbhyAM yogyAyogyatvavyavasthite phalasannidhAnAsannidhAnayohetubhedaprayojyatvena tadbhedavyavasthitezca sarvathA svarUpaparAvRtti vinA sahakAriyogyatAyA apyanupapatteH, vivecitaM cedaM syAdvAdakalpalatAyAmiti neha prayAsaH // 21 // atha ke'punarbandhakAdayaH kathaM ca teSAM yogyatayA dravyAjJA* sambhava iti gAthApazcakenAha so apuNabaMdhago jo jo pAvaM kuNai tibvabhAveNaM / bahumaNNai Neva bhavaM sevai savvattha uciyaThiI // 22 // ___ so'punarbandhakaH granthipradezAgataH san punarutkRSTasthityabanyaupayikayogyatAvAn, yaH, pApamazuddhaM karma, tatkAraNatvAddhiMsAdhapi, tIvrabhAvena gADhasaMkliSTapariNAmena, na karoti na vidhatteatyantotkaTamithyAtvAdikSayopazamena labdhAtmanaimalyavizeSatvAt, tIvetivizeSaNAdApannamatIvrabhAvAt karotyapi tathAvidhakarmadopAt, tathA, naiva, bahu manyate utkaTecchAviSayIkaroti, bhavaM saMsAram, tatra sukhasya duHkhAnubandhitvenAniSTatvapratisannAnAda tadA, sarvatra mAtApitRdevAtithiprabhRtiSu, ucitasthiti dezakAlA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasthApekSayA ghaTamAnapratipattirUpAm, sevate bhajate, karmalAghavena mArgAnusAritAbhimukhatvAt // 22 // sussUsai aNurajjai dhamme NiyameNa kuNai jahasati / gurudevANaM bhartti sammaddiTThI imo bhaNio // 23 // zuzrUSati dharmaM zrotumicchati, dharmazravaNecchA veha jijJAsotarakAlabhAvinI taruNIsamAliGgitarAgajJataruNa kinnarageyazuzrUSAdhikA grAhyA, yadAha " yUno vaidagdhyavataH kAntAyuktasya kAmino'pi dRDham / kinarageyazravaNAdadhiko dharmazrutau rAgaH " // iti / tathA, dharme kuzalAnuSThAne, anurajyati sAmagrI vaikalyAttadakaraNe'pi tatraiva cittAbhilASamanubadhnAti, kAntArAtItadaridrabrAhmaNahaviHpUrNa bhojanAbhilASAdapyadhikam, tathA yathAzakti svayogasamAdhAnamanatikramya na punarasaGgraheNa, gurudevAnAM dharmAcAryaparamArAdhyAnAm, bhakti vaiyAvRttyAdipratipattirUpAm, niyamena niyogena avazyaM mayaitad gurukArya, devakArya vA karttavyamityavicchinnAbhinivezalakSaNena guNazraddhAlu manuSyacintAmaNivaiyAvRttyaniyamAdhikena, karoti, ayamIdRgguNayuktaH, samyagdRSTi:, bhaNitaH pratipAditaH, zuzrUSAdInAM samyagdarzanaliGgatvAt, vratapratipattezca bhajanAprAptatvena nAtra grahaNam, samyaktvapratipattyuttaramapratipAtena zrAvakatvaprAptyantarakAlasya palyopamapRthakmAnasya kasyacidatizayitavIryollAsena zIghramapavarttane'pi bahUnAM yathokttAntaropapatteH, devAdibhave ca yAvatIM sthitiM kSapayati tAvatyA eva bhavasvAbhAvyAdadhikAyA arjanena bahantarabhA - vAt / tadidamAha 66 "svasa dhammarAo gurudevANaM jahA samAhIe / gAvacce Niyamo vayapaDivattI ya bhayaNAotti 40" // 23 // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 pacakkhANavihANaM jANato thUlapAvao virao / ANAsuddhe joge vaTTato desacAritI // 24 // pratyAkhyAnavidhAnaM bhaGgakadambakopetaM pratyAkhyAnaprakAras, jAnansupayujya paricchindan san, sthUlapApato nIrAgakhasajantUnAM saGkalpapUrvakanirapekSahiMsAdirUpAt virato nivRttaH, bhaGgakadakaM cAtretthaM bhAvanIyas sthUlaprANAtipAtaM pratyAcakSANaH zramaNopAsakastAvadatItaM pratikrAmati nindAdvAreNa tato nivarttata ityarthaH, pratyutpannaM ca saMvRNoti na karotItyarthaH anAgataM ca pratyAkhyAti na kariSyAmItyAdipratijJAviSayIkuruta ityarthaH, tatra pratyeka mekonapaJcAzadvikalpAH, kRtakAritAnumatamadhye trividhadvividhaikavidha - pratyAkhyeyeSu manovAkkAyakaraNamadhyAtridvayekasaMyogena pratyekaM tridhA bhidyamAneSu ekatritritrinavanavatrinavanavabhaGgAnAmutpatteH / tadAha " tiNi tiyA tiNi duyA tiSNi ya ikA havaMti jogesu / tidukaM tiduekaM tidupakaM ceti karamAi11" // ego tiSNi ya tiyagA do navagA taha sa tiSNi nava nava ya / maMganavagasta evaM gaMgA egUNapaNNAsaM42 // 333/222/111 evaM sarvamIlane saptacatvAriMzada321 321 321 cikaM bhaGgakazataM bhavati, ekonapaJcAzatAM 133 399 399 / trigumitAnAmetAvatAM bhAvAt / tatrAtIta 30 zuzrUSA dharmarAgo gurudevAnAM yathAsamAdhi / vaiyAvRtye niyamo vratapratipattizca bhajanAta iti // 41 yastrikA dvikAAyA pakakA bhavanti yogeSu / tridvaSeka tridvayeka triiyeka ceti karaNAni // 42 ekAca trikA aau mavako tathA ca prayo nava nava ca / bhaGganavakasya evaM bhaGgA ekonapaJcAzat // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlamapeya manasA kutAdvA, ito'haM yena mayA tadAsau na ita, ityevamanudhyAnAdviramaNam, itarasyAsarakhena nivarcayitumazakyatvAt, manasA kAritAca viramaNaM 'hanta na puktaM kRtaM . yadasau pareNa na ghAtita' iti cintanAta, manasAnumatAca viramA itAyanusmaraNena tadanumodanAva evaM vacasA tathAvidhavacanamavacanAt / kAyena ca tathAvidhAGgavikArakaraNAt, athavA kutAdInAM manaprabhRtikA nindanena tadanumodana niSedhAbhivRttiH, anyathA tabhindanAbhAve tar3anumodanAnivRtteH kRtAdeH kriyamANAditulyatApatteH / vartamAnakAlamapekSya bhAvanA ca sugamaiva / bhaviSyatkAlamapekSya tu manasA'karaNaM haniSyAmyenamityacintanAda, akAraNaM ca ghAtayiSyAmyenamityacintanAva, ananumatizca bhAvinaM vadhamanuzrutya harSAkaraNAta, evaM vAcA kAyena ca tathAvidhaceSTAmistattabhivRttibhAvyA / atha kAyavAGmanasAM yathAkramaM karaNakAraNAnumatya evaM sambhavanti na kAraNAdInIti cet, na, vaktRvivakSAdhInavikalpatalpagatakAraNAdibhedasyApi duSpariharatvAva, karmabandhavizeSaprayojakaprayatnabhedasya prAmApikatvAcA, ata eva kathaM manasA karaNAdIti prazne yathA vAkAyayorityera siddhAntitaM vRddhaiH / tathA cAhuH Aha kahaM puNa maNasA karaNaM kArAvaNaM aNumaI a| jaha vaitaNujogehi karaNAI taha bhave maNasA53 // tayahINatA vayataNukaraNAINaM ca ahava maNakaraNaM / sAvajjajogamaNaNaM paNataM vIyarAgehiM44 // 43 Aha kathaM punarma nasA karaNaM kArApaNamanumatizca / yathA vAktanuyogAbhyAM karaNAdi tathA bhavenmanasA // 44 tadadhInatvAdacastanukaraNAdonAM cAthavA manaHkaraNam / sAvadhayogamananaM prAptaM vItarAgaiH // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArAvaNaM puNa maNasA citei kArau esa sAvajaM / citei a kAUNaM sukayaM aNumaI hoitti45" // evaM mRSAvAdAdiviramaNe'pi saptacatvAriMzadadhikabhaGgazatasadbhAvAt pazcasvaNuvrateSu saptazatAni pazcatriMzadadhikAni bhaGgakAmAM bhavantIti / etatparijJAnenaiva zramaNopAsakAnAmAjIvakopAsakesya utkarSAt pratyAkhyAnavidhAnajJAnaM mukhyavizeSaNamupAttam / tathA coktaM bhagavatyAm "ete khalu erisagA samaNovAsagA bhavati / No khalu erisagA AjIviovAsagA bhavaMtitti" // atra khalvIdRzatvaniSedha AjIvakopAsakAnAmuktArthAparijJAnAdvivRta iti / tathA AjJAzuddhe zuddhAjJAbahumAnagarmite, yoge AvazyakAnuSThAne, vartamAna AjJAbhaGgAt kRtAntakopAdiva vibhyad dezacAritrI vratazrAvakaH bhavati // 24 // pAUNa pariharaMto savvaM sAvajjajogamujjutto / paMcasamio tigutto sabvacarittI mahAsatto // 25 // .. jJAtvA upAdeyazuddhAtmasvabhAvapratipanthyazubhopayoganimittatayA heyatvena vivicya, sarva sthUlaviSayatvAdvyavacchadekavarjitatvena niravazeSam, sAvadhayoga prANAtipAtAdipApavyApAram, pariharan trividhaM trividhena pratyAcakSANaH, udyuktaH svAbhilaSitavanitAvizeSaprAptAvAntarAlikaM zItAdikaSTasahanaM kAmIva muktau dRDhAnurAgitayA tattrAptAvAntarAlikamupasthitaM parISahopasargacakramagaNayan 45 kArApaNaM punarmanasA bintayati kArayatu eSa sAvadham / cintayati va kArApayitvA sukRtamanumatirbhavatIti / 46 pate khalu patAdRzAH zramaNopAsakA manti / ma balu etAtyA AjIvikopAsakA bhavantIti / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktyupAyAnusaraNe dRDhAbhyAsavAn tathA paJcabhirIryAdibhiH samitaH, tisRbhirmanoguptyAdibhirgupto bhavati, cAritrI sarvavirataH, mahAsatvo'maranaraparSadakSobhyAjJArucitvAvaguNThitayogasthairyanaNavattvAt // 25 // eesi davvANA bhAvANAjaNaNajoggayAe u / thovAvi hu jaM suddhA bIAhANeNa punnnnphlaa||26|| ___eteSAmapunarbandhakAdInAM sarvavirataparyantAnAm, dravyAjJA svasvocitabAhyAnuSThAnarUpA, bhAvAjJAjananayogyatayA, tu, turevakArArthaH, mAvAsAjananayogyatayaiva nAnyathA, nanvevaM bhAvAjJAlAbhAva prAgapunarbandhakasya dravyAjJopapattAvapi taduttaramaviratasamyagdRSTayAdInAM tadanupapattiH siddhAsiddhAvasthayoH phalatadyogyatayorvirodhAdityAzaMkyAha-stokApi alpApi, yad yasmAtkAraNAt , bIjAdhAnena zuddhA satI pUrNaphalA utkRSTAjJAjananI bhavatyAjJeti yogaH / evaM cAviratasamyagdRSTayAdInAmapyanutkRSTAjJA'sambhavepyutarottaroskRSTAzAjananAma dravyAjJAnupapattiriti bhAvaH // 26 // ... atha bhAva eva bhAvAbhivRddhihetuH "sai saMjAo bhAvo pAya bhAvataraM tao kuNai7" // iti vacanAt / jIvavizeSokRSTabhAve'nutkRSTabhAvasaJcayasya hetutvAvadhAraNAt, ata evAmRte dehagatamAtre dehasauSThavArogyAdikamivAntargatazubhabhAvasadbhAva eva bhaktivRddhayAdikam / anyairapyuktam / tadAha "amae dehagae jaha apariNayammi vi subhAu bhAvatti / taha mokkhaheuamae aNNehi vi haMdi NidivA8 // 47 sakRtsakhAto bhAvaH prAyo bhASAntaraM tataH karoti // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyAzotkarSasya tu na bhASAzItkarmahetutvam, stokAyA aft praNidhAnazuddhAyAstasyAbhAvastusvAda, ata eva mAMsakalpavihArAdAvatyantAsaktau saMstAraparAkcIdinApi vizirANalAbhApracyavamupadizanti / tadAhu: " saMthAraparAvataM abhiAI cena cicavaM tu / etro u kusalabuddhI bihArapaDimAdisu kareMti 49 // tathA ca kathamapunarbrandhakAdau dravyAdvAvizeSastadavizeSe'pi bhAvavizeSAt phalavizeSAvirodhAdityAzaMkyAha N jahavi hU AyasabhAve mAve pariNAmikAraNaM bhASo / bIAhANavisuddhA tahavi NimittaM khu davvANA // 27 // yadyapi, AtmasvabhAve, dravyArthatayA tAdAtmyavRttimajahati bhAve, pariNAmikAraNaM bhAva eva, ghaTaM prati sRsthiNDasyeva kAryaspatayA pariNamataH kAraNasya pariNAmikAraNalAt, ma tu dravyAzA, kAyapuGgalAdipariNAmarUpa / yAstasvA bhAvapariNatyayogAt, audayikI hi sA kSAyopazamikatha bhAva ityanayoH pariNAmi pariNAmakabhAvo darotsArita eva / tathApi, khu iti nizraye, NirantarddhA, dravyAzA, nimittaM nimittakAraNam / itthamapi yA utkarSa upapadyata eva nizcayato bIjAdhAnenAntato vyaktivizeSarUpasyaivAtizayasya jananAt, utkRSTaphalAjanakarUpaparityAga 48 mate dehamate vathA'pariNate'ci ghumato yAca iti / tathA mokSaheturamRte'nyairapi handi nirdiSTaH // 49 saMstA parAvartta abhicaiva tu / itastu kuzalabuddhiH vihArapratimAdiSu kurvanti // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 vinotkRSTaphalajanakatvAnupapatteH, utkarmAkSepakanAja, ata eva ghaTAdivizeSe daNDAdivizeSolIyana eva, kurvadrUpatvena hetutvAt , astu vA bIjAdhAnameva dravyAjJAyAM vizeSaH, bIjAdhAnaviziSTakriyAtvenaiva zuddhabhAvahetutvAttavizeSasya ca bhAvavizeSAdevopapatte, kriyAyAmapi tatsambandhAdeva viziSTatvavyavahAropapatterityanyatra vistaraH // 27 // . bIjAdhAnenaiva vyAzAyA bhAvAzAjananayogyatvamityuktam, ato bIjAdhAnasvarUpamaiva nispayati / bIAhANaM ihuI bhAkANAe u hor3a buhumANo / takArapari AtA jaM davvayamo visadAmao Rall bIjAdhAnam, ihaiti anna prakraye, bhAvAzAyAsaha, harejakArArthaH, - bhAvAzAyA eva, bhavati, bahumAna upAdeyatvajJAnarUpazraddhAjanitaH pramodo'numodanAkhyaH, zAlimadAdibIjavapanaM binA suvRSTerapi kSetre zasyasyeva, enaM binA hetusahasrAdapyAtmani dhamAtpatterayogAta, yadAha "akae bIjakkheve jA suvAse vi na bhavaI sassaM / taha dhammabIyavirahe na sussamAe vi tassassaM50" // yadyapi zAstrAntare'nyAnyapi dharmabIjAni paThitAni, tathAhi "jineSu kuzalaM citra tAmaskAra eva ca / pramANAdi ca saMzuddha dharmabIjamanuttamam // 1 // upAdeyadhiyAtyantaM saMjJAviSkambhaNNAnvitam / phalAbhisandhirahitaM saMzraddhaM caitadIyam // 2 // 50 bhakate bIjakSepe yathA suSarSAyAmapi na bhavati sasyam / tathA dharmabIjavirahe na suSamAyAmapi tatsasyam // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . AcAryAdiSvapi tavizuddha bhAvayogiSu / vaiyAvRttyaM ca vidhivacchuddhAzayavizeSataH // 3 // bhavogazca sahajo dravyAbhigrahapAlanam / tathA siddhAntamAzritya vidhinA likhitAdi ca // 4 // racanA pUjanA dAnaM zravaNaM vacanAmahaH / prakAzanAtha svAdhyAyazcitanA bhAvaneti ca // 5 // duHkhiteSu dayAtyantamaddeSo guNavatsu ca / aucityAsevanaM caivaM sarvatraivAvizeSataH // 6 // " ityaadi| tathApyatra mukhyakhAdavyabhicAritvAca bhAvAsAbahumAna eva pahItaH / ata evopadezapade'pi, bIjAdhAnArthinAmatizayenAtraiva prayatnaH kartavyatayopadiSTaH / taduktam "tA eammi payatto oheNaM vIyarAgavayaNammi / bahumANo kAyanvo dhIrehiM kayaM pasa~geNaM51" // atraudhena sAmAnyena vItarAgavacane vItarAgapratipAditeDapunarbandhakaceSTAprabhRtyayogikevaliparyavasAne tattacchuddhasAmAcAre, bahumAno bhAvapratibandhaH kSayopazamavaicitryAnsadumadhyAdhimAtraH, kartavya iti vikRtam, bhAvAzAyA eva bahumAnasya bIjAdhAnatve tadyogyadravyAzAyA api bahumAnasya vyavacchedaprasanmayAdAha-tatkAraNe'pi bhAvAjhAkAraNe'pi, arthAdiSTopAyatvAt, bahumAno bIjAdhAna bhavatIti yogH| yad yasmAt, dravyastavo'pi puSpAdinA bhagavatpUjAdilakSaNo gRhiNAmAcAro'pi, satAM tIrthakarAdInAmajumato'numodanAviSayaH / tadidamAha A . A . 51 tasmAt patasmin prayatnaH mona potarAgavacane / . bahumAnaH kartavyo dhIreH kRtaM prasaMgena / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jo ceva bhAvaleso so ceva ya bhagavao bahumao u| Na to viNeyareNaM ti attho so vi emeva52 // kaja ityaM teNaM aNaMtaraM kAraNaM pi iha tu / / jaha AhArajatitti ityaM teNeha AhArotti53" // 28 // dravyastavasya sadanumatatvameva tantragarbhayuktyopapAdayabAhaeyaM ca NeyamevaM visae aNisehao jinniNdss| ceiapaaNavattiyakAussagA ya sAhaNaM // 29 // etacca dravyastavasya sadanumatatvam, evamityameva jJeyaM nAnyathA, kuta ityAha, viSaye balyupahArAdau jinaprAsAdAdau ca / vidheye rAjarAjAmAtyabharatAdau yogyaprajJApye, jinendrasya tIrthakRtaH, aniSedhAdanivAraNAt, itthaM cAtrAyaM prayogo draSTavyaH, dravyastavo bhagavadanumativiSayaH, yogyaprajJApye bhagavadanivAritatvAt, yauvaM tannaivam , yathA kAmAdayaH, jamAlivihArAdAvanekazaH pRSTasyApi bhagavatastUSNImbhAvena vyabhicAraparihArArtha yogyaprajJApya iti vizeSaNam, yadi ca bhagavAnenaM nAnvamodayiSyattadA nirAkariSyata, anyathA'yogye niSedhyamaniSedhyopadezAntaradAne tadanumatiprasAda, itthameva sarvaviratimanuddizya prathamata eva dezaviratipathopadeze kramabhaGgavyavasthiteH iti vipakSabAdhakastarkaH / tadidamAha"osaraNe balimAdI Na ceha jaM bhagavayA vi paDisiddhaM / tA esa aNuNNAo uciANaM gammatI teNa54 // tathA52 yazcaiva bhAvalezaH sa caiva ca bhagavato bahumavastu / na tato vinetareNetyarthataH so'pyevameva // 53 kAryamatra tena anantaraM kAraNamapi iSTaM tu / yathAhArajaptiH itthaM teneha AhAra iti // 54 aghasaraNe (samavasaraNe) balyAdina ceha yadbhagavatApi prtissiddhm|| tasmAdeSo'nuzAta ucitAnAM gamyate tena / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagamanakAraNAdi vi bharahAINa Na nivAri / jaha ciya kAma sallavisAdIhi jAhiM 55 // ba tApi aNumayaM ciya appaDisehAu tatajutIe / zya sesANa vi evaM zraNumonA Na viruddhaM 56 // ; punaH, caityapUjanapratyaga sAdhUnAmidamityameva vijJeyam, "arahaMtaceiANaM vattiAe, pUrvaNavattiAe, sakAravRttiAe" ityAdi vanaM hi arhayaityAnAM vandanapUjanasatkArAdinA yo lAbhaH sa mametaH kAyotsargAdbhavatvityetatprArthanAparaM tim, tatra pUjA mAlyAdibhiH, sarakAratha vastrAdibhiH / anye tu viparyayeNa vyAcakSate / dvidhApi dravyastavasyAnumodanaM sAdhUnAM prA kAyotsargasamakakSatayopAdeyatvadhiyA taMtrAtyantikotsAhodayAt / tadidamAha- 1 "jaNoM vi hu devatthayabhedA arjumA arjeNa atyitti / evaM ca etya ye iyaM mude taju57 // ussago / taitammi vaMdurNapUaNa sakAraheDa jANo vihu NiriTTho te puNaM dabvatthaasarUve 55 jinabhavanakAraNAdyapi bharatAdonI meM nivArita tenaM / paMthA teSAM caiva kAmAH zarviSAdibhijJataH // 56 tasmAt tadapyanumataM caiva bhapratiSedhAtavasthA / iti vANAmapi maMtra anumodanAdi ma viruddham // 57 yaterapi dravyasta medaH anumodana astIti etacAtra jJeyaM iti zuddhaM tatrayuktyA // 6 58 tantre vandanapUjanasatkAraheturutsamaH / baterapi khalu nirdiSTaH rte punaH dravyaMstavasvarUpAH // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madirAha pUjI sakArA pavaravatthamAzAha / aNe vivajaoM iha duhA vi devatyamoM etya // 39 nandhavamArambhAnumatiprasana pArammAnamatiprasaMgoM dravyastavasya paciMcyAdyapamardana . nAntarIyakatvAdityAzaGkyAhaNa ya AraMbhANumaI etthaM bhAvassa ceva bhumaannaa| khaliadharaNAimuttaya bahumANe sA bhave iharA // 30 // ___ na cAtra dravyastavAnumodaka bhArambhAnumatiH, kuta ityAhabhAvasya caiva bahumAnAta, sAkSAda savanumodanIyatvaM mAvasyaiva, vadvArA da dravyastavasyeti, tadanumodane'pi phalato bhAvasyaivAnumodanAbhArambhAnumatistasya, tadaphalakatvAt / vipakSe bAdhakamAhaitarathA mAvavizeSamupAdAyArambhavadanumatAvArambhAnumatyabhyupagamyamAnAyAm, skhalitacaraNasya bahirgatasya sato varSati meSe pAlibandhena jale patadyahaM nidhAya tarantIM nAvamiva salilaM prekSitavataH paTakAyopamardanAbhAyaM cAritradharmasya yogyo bAla iti sthaviraininditasya virASitacAritrasyAtimuktakasya, bahumAne bhagavacaraNakamalasamIpamupAgatAnAM sthavirANAM puradharamazarIrI khalvayaM tenaM na hIlanI : kintu mAnidhAnamivAglAnyA vidhinA paripAlanIya iti bhagavatkRtaprazaMsAlakSaNe; sA ArambhAhamatiH bhavettadAnItanatadIpabhAvaskArambhaniyatatvAt / atha, tatrArambhadoSamupekSyAsabasiddhikapariNAmAnubadaM tadIyajIvadravyameva bhagavatAnumatamiti cet, prakRte'pi tamupekSya zuddhabhAvAnubaddhaM dravyastavasvarUpamanumodayataH ko doSa iti nimAlanIya sUkSmadRzA // 30 // 59 mAlyAdikaH pUjA satkAraH pravaravalAdibhiH / manye viparyaya iha vidhApiM vyastayo' / -- - . . . Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - nanvatimuktake'numodyopekSayoH pAriNAmikabhAvArambhayomeMdAnmA bhUdekAnumodana itarAnumodanam, prakRte tu dravyastavasyaiva snAna puSpArcanakRSNAgarudhUpAdipUrvAparakriyAkadambakAtmakasya jalAdijIvaprANatyAgAnukUlacyApAratvAdekAnumodana itarAnumodanamAvazya kamityAzaya prasaGgAntaramAhasomiladAhANumaI avi jiNavaraNemiNA kayA hoi / gayasukumAlamasANaTThANaM aNumaNNamANeNa // 31 // api punarevamArambhAnumatAvabhyupagamyamAnAyAm. jinavaraneminA kevalimukhyena neminAthena, somiladAhasya nijaputrIparityAgAnusandhAnaprajvalitaroSAgninA zvasureNa somilena kRtasya bhagavantaM neminAthamApRcchaya vipulanirjarAlAbhArthitayA smazAne kRtakAyotsargasya meroriva niHprakampasya gajasukumArasya tIvrAGgArabhRtamRttikApAlibandhena mastakadAhasya.. anumatiH, kRtA bhaveda, kimbhUtena, gajamukumArasmazAnasthAnamanumanyamAnena, etadIyaM smazAnasthAnameva hi zirodahanAnukUlavyApAraH, tadabhAve somilavyApArAnupapatteH, tathA ca tadanumodane tadIyazirodahanAnukUlavyApArasyApyanumatiprasaktiH, yadi cAtra nirjarAnukUlavyApAratvenaivAnumatistadIyatadvyApAratvAdinA vA, na tu rUpAntareNa, daNDAdau ghaTasAdhanatvAdinA vA ghaTAdiviSayakecchAjanyecchAviSayatve'pi dravyavAdinA tadabhAvavadupapatteriti vibhAvyate, tadA prakRte'pi tulyam, dravyastavasyApi jinpuujaatvaadinaivaanumteH||31|| nanvatra bhAvAnumatidvArakAnumatirna yuktA dharmajanakatvabhramamUlakapravRttiviSayatvenAsya dharmArthahiMsAtvena dharmAjanakatvAditi pApiSThamatamAzaGkya nirAkurvavAha Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Na ya dhammaTThA hiMsA eso sAvajao sarUveNa / aNNaha puDhAlaMbaNa NaiuttArAi vihaDijA // 32 // _ na ca eSo dravyasto dharmAzaM hiMsA, kuta ityatra hetugarma vizeSaNamAha, sAvadha eva sAvadhakaH, svAyeM kapratyayaH, svarUpeNa avadhAraNaphalatvAdvAkyasya svarUpeNaiva sAvadho yata ityarthaH anupandhatastu niravadya evAyam , bhagavadatacaraNAdiguNabahumAnagarmatvena caraNapratipattihetutvAt , ata evAsyA bhAvastavAnuvidatvamiSyate, AjJAparatantratvAllaukikakumAvanikadravyastavApekSayAdhikaudAyauMcisyAdiguNayogitayA viziSTobhatinimittatvAca, tadAha "davvattho vi evaM ANAparataMtabhAvaleseNa / . samaNugao viya o higAriNo suparimudo:tti0 // loge salAhaNijjo visesajogA va uNNaiNimittaM / . jo sAsaNassa jAyai so Neo suparisudo ti61 // " vipakSe bAdhakamAha-anyathA anubandhato niravadhasyApi svarUpataHsAvadhasya hiMsAtve, puSTAlambanaM bhayaparihArAdipuSTakAraNArtha vihitam, nadhuttArAdi, vighaTeta, nadyuttArAderapi jalAdijIvavirAdhanAmayatvena svarUpataH sAvadhatvAt, vihitaM ca nadhuttArAdikamasargato niSiddhamapyapavAdataH pravacane, tathA ca sthAnAMgasUtram"no kappai NiggaMyANa vA NigaMthINa vA imAo uhiTAo gaNiAo vijiAo paMcamahaNNavAo mahANaIo - 60 inyastayo'pi evaM AzAparatantrabhAvalezena / samanugato'pibayA madhikAriNaH suparizuddha iti / 61 loke zlAghanIyo vizeSayogA iyobhatinimittam / paH zAsanasya nAyate sa zeyaH suparizuddha iti / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BB aMtA mAsassa dukkhutto vA tikkhutto vA uttaritae vA saMtaritae vA / taM jahA- gaMgA jauNA sarau erAvaI mahI / paMcahiM kati taM jahA - bhayaMsi vA dubbhikkhasi vA pavvajja va NaM koI daosiyA ejjamANaMsi mahayA vA aNArie - hita62" / / bhaya'siti' bha'ye' rA'jjapratyanIkAdeH sakAzAdupadhyapahAraviSa, bhikSA'bhAve 2, pavvajjati pranyayetAntamkAritArthatvAt pravAiye kati pratyanIkRstataH 3, osici udakauSe vA gaGgAdInAmunmArgragrAmitvenAmucchati 4, mahatA kA, ATopeneti zeSaH, aNArie ci vibhaktivyatyayAdanAthaimleMcchAdibhirjIvitacAritrApahAribhiH, abhibhUtAnAmiti zeSaH 5 / bhayAdiparihAsarthatvAdatra na dharmArthahiMsAtvamiti ceta na phalatastasyApi dharmArthatvAt, anyathA zarIrAdyarthatvena zrAmaNyavyAghAtAt, sAkSAd jJAnAdidharmArthamapi varSAsu grAmAnugrAmavihArAdikaM prAgniSiddhamapyapohitaM zrUyata eva tathA cAm"zo kappara NimathANa vA vimAMthINa vA gAmANumgAmaM dakSi hue| paMcAhi~ dvANehiM kappara, taM jahA- nAmaiyAe 1, daMkhapAyAe 2, castiyAe 3, AyariauvajjhAe vA se vItuM bhejA 4 62 mo kalpate nirmanthAnAM vA nirmanthInAM vA mA ui gaNitA vyaJjitA paMcamahArNavA mahAnadyaH amtomAsasya dvikRtvo vA trikRtvo vA santarintu vA / tadyathA- begA yamunA sarayU irAvatI mahI / pacamiH sthAneH kalpante, tathA - bhaye vA durbhikSe vA pravyatheta vA kacida udakaudhe mA Agacchati mahatA vA anAyairiti '30 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyariyaudamAyANa vA bahiyAveyAvatrakaraNayAe 5 63 // " ityAdi / vihitatvAmAtra hiMsAtvam, pramAdayogena prANavyaparopaNasyaiva tallakSaNatvAt, anyathA'tiprasaGgAdAvazyakakriyayApi kadAcita prANavyApatisambhavAt, na cAtra pramAdo'sti / ajJAnarUpasya vidhiskhalanakRtayogaduHpraNidhAnAdirUpasya vA tasyAparidRzyamAnasvAditi cet, tulyamidamanyatra samAdhAnam // 32 // vihitatvamevAtra samarthayamAha- . jutto ya imo bhaNio visyAvirayANa kuuvnnaaenn| samayammi aNNahA puNa nivaDijA asthadaMDammi // 33 // ____ yuktazreSphalazca, ayaM dravyastavaH, viratAviratAnAM dezasayamavatAm, kUpajJAtena kUpadRSTAntena, samaye jinprvcne| tathA cAvazyakaniyuktigranthaH "akasiNapaSacagANaM virayAvirayANa esa khalu jutto| saMsArapayaNukaraNe davvatthae kUvadihattotti 64" // asyA arthaH-akRtsnamaparipUrNa saMyama pravartayanti vidadhati ye te'kRtsnapravarzakAsteSAm, ata eva viratAca te nivRttA 63 no kalpate ninyAnAM vA ninthInAM vA prAmAnumAna drotum / paMcabhiH sthAnaH kalpate / tadyathA-zAnArthatayAra darzanArtha tayAra cAritrArtha tayA3 AcAryopAdhyAyaM vA tasya vizvambhavet (vizrameta)4 AcAyopAdhyAyAnAM vA bahirvaiyA. vRttyakaraNatAye5 // 64 akRtsnapravartakAnAM viratAviratAnAmeva khalu. yuktaH / saMsArapratanukaraNe dravyastave kUpaDazAntaH / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthalAdivizeSaNebhyaH prANAtipAtAdibhyo'viratAvAnivRttAH sUkSmAdivizeSaNebhyastebhya eveti viratAviratAsteSAm , eSa nyastavaH, khaluravadhAraNe mitrakramaca, yukta eva saGgata eva, kimphalo'yamityAha-saMsAraM bhavaM pratanumalpaM karotIti saMsArapatanukaraNaH, iha ca vizeSaNasya paranipAtaH siddhasenAcArya ityAdAviva na duSTaH, luptabhAvapratyayatvAdvA saMsArapratanutAkaraNa iti dRzyam / nanu kathaJcit sAvadhatayA sadoSatvenAnAzrayaNIyatvAdasya kayaM saMsArapratanukAritvamityAzajhyAha-dravyastave AzrayaNIyatayA sAdhayitumiSTe, kUpadRSTAnto'vaTakhananadRSTAntaH / yathAhiM tatkhanane zramapipAsAdidoSasambhave'pyagre svAdujalaprAdurbhutau tadapanayanapUrvakaguNAntaradarzanAbhAyuktatvaM tathA dravyastave'pi pRthivyAghArambhaprabhavadoSApanayanapUrvakaguNAntaradarzanAna tathAtvam / tathA mahAnizIyazrutaskaMdhe'pyuktam___"akasiNapavattagANaM virayAvirayANa esa khalu jutto / je kasiNasaMjamaviU puSphAina kappae tesiM65 // " ityAdi / tathA"kAuM pi jiNAyayaNehiM maMDiyaM sayalameiNIvI / dANAicaukkeNa vi muTu vi gacchinna accukaM na parao66" itypi| __tatra davyastavAcAritramutkarSayituM pratipAdayatA tasyAnantayeNAcyutaprAptiphalakatvaM dAnAdicatuSkasamakakSatvaM tatprANatvaM vA pratipAditaM bhavatIti vimucyAsadaI rahasi paryAlocanIyam / 65 bhakRtsnapravartakAnAM viratAviratAnAmeSa khalu yuktaH / ye kRtsnasaMyamavidaH puSpAdina kalpate teSAm // 66 kRtvApi jimAyatanaH maNDitaM sakalamedinIvartam / dAnAdicatuSkenApi suSvapi gacchet macyutaM na parata Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAnizIthAderaprAmANye ca gatamAcArAdiprAmANyenApi, viroSasya sarvatroGkayituM samAdhAtuM vA zakyatvAt / yadi ca naivamiSyate tadA''ha, anyathA punarnipatedayamarthadaNDena / tathA ca sUtrakRtAMge kriyAsthAnAdhyayane-"paDhame daMDasamAdANe ahAdaMDavattietti Ahijjai se jahA NAmae kei purise AyaheuM vA, NAiheuM vA, agAraheuM vA, parivAraheuM vA, mittaheuM vA, nAgaheuM vA, bhUyaheuM vA, jakkhaheuM vA taM daMDaM tasathAvarehi pANehi sayameva nnisiri671|| ityAdyarthadaNDapradipAdanAdhikAre jinapratimAyA api nAgAditulyatayA grahaprasaGgaH, na copalakSaNAttadgraho'styeveti vAcyam , asadRzasyopalakSayitumazakyatvAt, ata evAnyatra caityAdharthamAzravAbhidhAnasthale caityAdipadenAnyapratimAdikamevotprekSayanti cakSu. manta iti bhAvaH // 33 // ___yatInAM dravyastavAnumatau vacanAntaramAhaceiyaveyAvaccaM jaM suamuvayArio a jo vinno| so davvatthao NiyamA teNa jaI tamaNumaNaMti // 34 // - caityavaiyAvRttyaM yat zrutam-"aha kerisae puNa ArAhae vayamiNaM, je se uvahi bhattapANasaMgahadANakusale accaMtabAla dubbalabuvakhavage pavattayAyariauvajjhAe sehe sAhammie tavassI67 prathama daNDasamAdAnaM arthadaNDapratyaya ityAkhyAyate, tadyathA nAma kazcitpuruSaH AtmahetuM vA zAtihetuM vA AgArahetu pA parivArahetuM vA mitraheSA nAgahetu vA bhUtahetuM vA yakSahetuM vA taM daNDa prasasthAvaraiH prANimiH (prasasthAvareSu prANiSu) svayameva nisRjati // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ilagaNasaMghacedaya ya vijjarahI peyAcaM baNissiya vasaviI bahuvihaM pakareittilApraznavyAkaraNe yacaupacAriko vinayaH dhuto vinayasamAdhyayanAdau, tatra hi zAnadarzanacAritropacArabhedAcatuSidho vinaya uktastatra copacAro lokavyavahAraH pUjA vA prayojanamasyopacAriko bhaktirUpaH sa ca, "titthayarasiddhakulagaNasaMghakiriyadhammanANanANINaM AyariyaperuvamAyagaNI] terasapayANi, aMgAsAyaNA ya bhattI bahumANo taha ya vaNajaNaNaM tityayarAiterasa caugguNA hoti vaavnnnnaa69||" iti gAthAdvayoktakrameNa dvipaMcApadabhedo bhavati, prakRte ca tIrthakadviSayo'yaM prAyaH sa niyamA vyastavavetyayAvRttyasya tIrthakadupacArasya vA tattvatastadpatvArona yatayastavyastavamanumanyate danumatereva tatsaMpAdanArthatvAt / aMta eva "AyariyauvamAyatheratavassIgilANasehANaM / sAhammiyakulagaNasaMghasaMgayaM tamiha kaayvN0||" T.L .. 68 atha kIDazA punarArAdhayati matamidanA, yA sa upavibhakta pAnasamAdAnalA atyantavAlapavalapar3e kA cAryopAdhyAye kSe sAmika tapasvikulagaNasaM tyAca nirArthI yAdRsya anizcita viSa bahuvidha prakarotIti / .................. ... 69 tIrthakarasikalaguNasaMpaliyAdharmAdAvitA mAvAsya viropAdhyAya gaNinAM prayodazapadAni bhagAyAtanA ki mAnastayAba barmama tIrAviSayodaya bANA bhavanti dvipaMcAzat // OM prAcAryopAdhyAyasthavirataparikalAlasANAm / sAmikakulagaNasaMghalagatA tadita kasaMvyam / Brain 5 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti gAthoktadicyA dazavidhasyAnapAnAdidAnabhedenAnekaprakAraspAnizritasya vaiyAvRtyasya karaNe'dhikAriNo'tyaMtabAlAdyarthakanirjarArthitvamadhikArivizeSaNamuktam, ceiaheya ityantra saptamIprayogAdetAsAM yo'rthaH prayojane sa tathA, tatra ca nirjarArthI karmakSayakAma iti vyAkhyAnAdbhavati ca yatkiJcicchuddhayogavyApAre caityAdikRtyasaMpattiH, yaduktaM niyuktikRtA "veiyakulagaNasaMce AyariANaM ca pavayaNasuesa sambe viM teNa karya tavasaMjamamujjamateNaM 71" / / iti / atra ca viziSTasya prAyo mithatarbhAvAt yacAdhikArivizeSaNaSaTakam, taniyamAdanumodyameva saMpAdyameva caiti sarvamavadAtam // 34 // nanvanumodyatve'sya sAkSAtkarttavyatvamapi na kathamityAzaGkA yAmAha sakkhAu saMjayANaM bhAvapahANattaoM Na so jutto bhAboatayaNumoaNametto taM caiva juttaraM // 35 // sAkSAsu svayaMkaraNataH punaH saMpatAnA sarvaviratAmAm, nAsI vanyastavaH yuktaH, kuta ityAha-mAvapradhAnatvAt vyastavaphalIbhUtetizuddhapariNAmaparapravRttikatvAt, snAnAdyadhikAritvAbhA vena tadanupapaceH kAryArtha tasyAzrIyatAM ko doSa iti cet, na, tadupapattau svarUpataH sAvayasyAzramitumayuktatvAt, na khalu bhujAbhyAM nadIM tarI samayastiducaraNAyeM kaTakAdiyukta kASThamAdbhiyaMte, na cauSaNaM vinaivArcireMNa rogopazamayogyatAvaMto dIrghakAlabhAvi - / 71 baityakulagaNalaca mAcAryANAM ca pravacanabhUteSu / sarveSvapi tena karva tapasayamopamavatA // Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rogopazamahetubhUte kaTukoSadhapAnakSArazarAvadhAdAvAdRtA bhavanti, dravyastavato hi puNyAnubaMdhipuNyopalaMbhAt mudevatvamumAnuSatvAdilAbhakrameNaiva karmakSaya', bhAvastavAttu Ahatyaiveti, tadidamAha_"asuhattaramucaraNappAo danvatyaoM samato y| nadimAisu paro puNa samatya bAhucaraNakappo72 / / kaDugosahAdijogA maMthararogasamasaNNiho vAri / paDhamo viNosaheNaM takkhayatullo a bitio tya73 // paDhamAu kusalabaMdho tassa vivAgeNa sugaimAdIA / tatto paraMparAe bitio vi hu hoi kAleNaM74 // caraNapaDivatirUvo thoavvo ciya paviciguruo u / saMpuNNANAkaraNaM kayakicce haMdi uciyaM tu75 // " na caivaM niravadhatvAdbhAvapradhAnatvaM zrAvakasyApyAzrayaNIyam, kathaJcidAjJAkaraNaguNaparijJAne'pi cAritramohanIyakarmavipAkamAvalyA takriyAyA hAlAhalavyAptapuruSavyApArasadRzatvena guNIbhUtabhAvatvAt, cikitsAItayA dravyapradhAnatvAJca, na cedevaM bhAvamAtrAdeva teSAM kRtArthatve supAtradAnAdikamapi vicchigheta, tadvidhAnakAle tadavidhAnaM doSAyeti cet, prakRte'pyetat kiM nAlocayasi, AraMbhabhayAnAlocayAmIti cet, vidhibhaktimatAmito bhagavadarcanAdi72 asukhottAraM uttaraNaprAyo draSyastavaH samastazca / nadhAdiSu paraH punaH samarthoM baahuuttrnnklpH|| 73 kaTukoSadhAdiyogAnmathararogazamasalimo pAri / prathamo vinauSadhena tatkSayatulyazca dvitiiyo'tr|| . 74 prathamataH kuzalabandhaH tasya vipAke sugtyaadyH| - tataH paramparayA dvitIyo'pi khalu bhati kAlena / 75 varaNapratipattirUpaH stoka eva prvRttigurukr| sampUrNAjhAkaraNaM kRtakRtye handi ucitantu // A Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanAihavaH pratibuddhaya zivaM yAsyato SaDjIvanikAyaM rakSiSyantItyAdiAryAlocanajanitasamullAsAnAM nAstyeva tadavakAzaH, itareSAM ca bhamacitatayA na kApyadhikAra iti vibhAvanIyam / tadevaM . saMyatAnAmakartavyo dravyastavo gRhiNAM ca karttavya iti vyavasthitam / nanu yad yasyAkarttavyaM na tattasyAnumoghaM, yathA dhArmikANAM hiMsAdikaM, iti kathaM dravyastavasyAkartavyatve yatInAmanumodyatvamityatrAha-mAvezca tadanumodanaM dravyastavAnumodanam, sukRtAnumodanasya cAritraprANatvAt, atastacca etasya bhimakramavAt, yuktatarameva atizayena yuktameva, tato bhAvapradhAnatvAbhaMgAva, pratyuta tatastadupacayAd bhAvadhArayaiva gunnshrennybhivRddhH| "avizuddhassa Na vaDai guNaseDhI tattiyA hAI "76 // iti vacanAt / uktAnumAnaM ca svAtaMtryeNa supAtradAna eva vyabhicAri, dravyAbhAvena tasya yatInAmakarttavyatve'pyanumo catvAditi bhaavH|| 35 // .. ___yata evaM dravyastavAnumodanameva sAdhoryuktamata iyaM vyava sthopapadyata ityAha - ettociya paNNavaNI taSphalabhAsA Na ceva aannmnnii| Na ya puTThassa bhagavao bhAsA icchANulomA ya // 36 // .. ita eva sAdhovyastavAnumodanamAtrasya yuktatvAdeva, tatphalabhASA dravyastavaphalapratipAdikA gIH, prajJApanI zradAtizayajanakaphalajJApanamAtraparA, na caivAjJApanI tvaM prAsAdArtha pRthivIM khana, jalAdikaM vA''nayetyAdhamilApena dravyastavAMgakartavyatAdezakatayA sAkSAt pravartikA / atha "yastRNamayImapi kuTI kuryAdayAttathaikamapi puSpam / bhakyA paramagurubhyaH puNyonmAnaM kutastasya / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raDha jinabhavanaM jinabiMba jinapUjAM jinamataM ca yaH kuryAt / tasya narAmarazivamukhaphalAni karapallavasthAni // " ityAdivAcakamukhyavacanAnAM kArakatvameva pratibhAti na tu jhApakatvamiti ceda, na, phalApanamAtratAtparyakebhya etebhyaH phalArthinAM zrotRRNAM svata eva pravRtteH, zrotAra ito dravyasta pravartantAmiti tAtparyAbhAvena phalato'pi sAkSAdapravartakAeM / yadi punaH sAkSAt parapravarzanayApyetAni vacanAnyaduSTAni syuH tadA sAkSAdeva tatra tada pravartanamapi vidheyaM syAt, tathA ca vairasvAmicaritAlaMbanasya puSTatvameva syAt, puSTatvaM ca tasya zrUyate vaMdanakaniryuktau, etasya bhagnazubhapariNAmAlaMbanatayopadiSTatvAt, tathAhi " ce akulagaNasaM anaM vA kiM pikAU nissANaM / ahavA bi ajjavahare to sa caitIakaraNijjaM / erry ki varasAmiNA muNiapuvvasAreNa / na kayA pUriAi tao mokkhaMgaM sA vi sAhUNaM 77 // iti / na ca naiva, pRSTasya nATakAdikaM pradarzayAmItyAdimirA devAdinA paryanuyuktasya, bhagavataH, cAritragrahaNAdipraznasthala ivecchAtulomA ca bhASA yathAsukhamityAdyAkArA pravarttate tasyA nisargata 76 avizuddhasya na vardhate guNazreNiH tAvatI tiSThati / 77 caityakulagaNasaMghAn anyadvA kimapi kRtvA nizrAm / athavA'pi AryavajraH tasmAt tacaityakaraNIyam / vaityapUjA ki vajrasvAminA jJAtapUrva sAreNa / na kadA pUritA tato mokSA sApi sAdhUnAm // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApteSTasAdhanatAsApakatvena "iSTaM vaijhopadiSTam" iti nyAyAt sAkSAt prAcihetuprAyatvAt // 36 // ____ atha hInatvAdeva nAnumodyatvaM dravyastavasya sAdhUnAmityAzaGkAzeSa pariharabhAiaha hISaM davvatvayaM aNumaNijA yA saMmao ti mii| tA kassavi suhajogaM titthyase NAzumazNijA // 37 // __athetyupanyAse yadi, hInaM svayogApekSayA tuccham dravyasta nAnumanyetteti matiste, tatkasyApi zubhayoga tIrthakaro nAnumanyeta, adhastanaguNasthAnatinAM sarveSAmapi zubhayogalya tIrthakarApekSayA hInatvAta, viratirUpatvameva tadanumodyatAyAM prayojakamiti tu yadyAdriyate, tadA dravyastavasyApyasadAraMbhanivRttirUpatvAt kimiti nAnumodyatvam / vastuta AjJAzuddhatvameva tathA, bIrthakaranAmakarmAzravarUpasya samyaktvasyApi tathAtvAt, tazcAtrAkSatamevetyavaseyam // 37 // upasaMharamAhaalametya pasaMgaNaM doNhavi aNumoaNAI ANaNaM / bIAhANavisuddhA davANA hoi NAyavvA // 30 // alamatra prakRtavicAre, prasaMgena -AnuSaMmikavistareNa, iyorapi pradhAnanyabhAvasaMgatayoH AjJayoH, anumodanavA bIjAvAnavizuddhA dravyAjJA bhavati jJAtanyA, cIjIbhUtathA tayA'punarbadhakAdhucitabhAvajananapradhAnanyAjJAyAH pretyopptteH| dvayorityuNyA'pradhAnAjJAnumodanAyAH pratyapAyabahulatvameva sUcyate, tathA ca haribhadrAcAryavacanam Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 "tersi bahumANeNaM ummamgaNumoaNA aNiTThaphalA / tamhA titthayarANATThiesa jutto kittha bahumANo78 // " ci yadi ca paraMparayA - bhAvAjJAprayojakatayA sA'pyanumodyA syAt tadA nigodabhAvAderapi svopamarddapUrvaka pariNAmAMtaravyavahitatatpariNAmaprayojakatayA'numodyatvaprasaktirityavaseyam // 38 // atha kriyAyAM vidhizuddhopayogayogAdeva dravyAjJAyAH prAdhAnyamupapadyate-- celAivihANammi tamgayacittAraNA ya vibheo / tabbudvibhAvabhAvehiM taha ya davveyaraviseso79 ||" iti vacanAt, tathA ca Agamadeze kriyArUpabhAve AgamaniSedhAno Agamato bhAvAjJAtvameva yuktam, nozabdasya dezaniSedhArthatvAt, na tu dravyAjJAtvamityAzaGkAyAmAha -- noAgamabhAvANA esA No bajjhakiriyamAhigiJca / davveNa ya bhAveNa ya cheyattaM sue bhaNiaM // 39 // eSA adhikRtadravyAzA, no naiva, bAhyakriyAmadhikRtya, moAgamabhAvAjJA, aMtarvRtyA jIvapariNAmarUpAyAH kriyAyA bhAvatve'pi, bahirvRttyA zarIrapariNAmarUpAyAstasyA dravyatvAviroghAt, etaccetthameva, yad yasmAt zrute AvazyakaniryuktyAdila 78 teSAM bahumAnenonmArgAnumodanA'niSTaphalA / tasmAsIryakarAzAsthiteSu yuktaH kutra bahumAna iti // 79 celAdi (ziSyAdi) vidhAne tadratavittAdinA ca vijJeyaH / tadvRddhibhAvabhAvaistathA ca dravyetaravizeSaH // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaNe, dravyeNa bhAvena ca, chekatvaM vaMdanayA saMpUrNaphalaprayojakatvalakSaNam, bhaNitam, tathA ca tadgranthaH "rUppaM TaMka visamAhayakkharaM gavi ya rUvago cheyo / doNhaM vi samAoge vo cheyattaNamuvei80 // rUppaM patteyabuhA TaMkaM je liMgadhAriNo samaNA / davvassa ya bhAvassa ya cheo samaNo samAoge81 // ti| atra dravyabhAvasamAyogavataH TaMkayuktarUpyasthAnIyaprathamabhaMgapatitasya vaMdanA mokSaphalatayA ekAntazuddhaiva / dravyAnupetasya bhAvavataH TaMkAnAlikhitarUpyasthAnIyadvitIyabhaMgapatitasyApi mokSAbhyudayaphalasAdhakatvAttathaiva, bhAvaprAdhAnyAt, Aha ca "kriyAzUnyazca yo bhAvo bhAvazUnyA ca yA kriyaa| anayoraMtaraM jJeyaM bhAnukhadyotayoriva // " iti / ___ bhAvavihInadravyakriyAvataH TaMkalikhitabhinnadravyasthAnIyatRtIyabhaMgapatitasyobhayahInasya mudrAmAtrasthAnIyacaturthabhaMgapatitasya ca prAyaH kliSTasatvAnAM saMbhavatIti kudevtvaadipryojktyaa'nissttphlaiv| anye tvAhuH, nAmamAtreNAItyapyaMtyabhaMgadvayavaMdanA laukikyeva, laukikavaMdanAyAH phalasyaivaitasyAH phalatvAt / yadi ceyaM jainI syAt, tadA vidhyavidhyAsevanasahakAribhyAmiSTAniSTArthaphalA syAta, tasyAstatsvabhAvatvAt, na ceto'vidhyAsevane'pi sAkSAdaniSTaphalaM pazyAmaH, tato jainIvadAbhAsamAnA'pIyaM laukikyeveti / atra 80 rupya TaMka viSamAhatAkSaraM nApi ca rUpyaka chekaH / iyorapi samAyoge rUpyaM chekatvamupaiti // 81 rUpyaM pratyekabudhAH TaMka ye liGgadhAriNaH zramaNAH / . dravyasya bhAvasya chekara bhramaNa samAyoga iti / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathamamage bhAvasatve'pi dravyApracyavAmidhAnAdupayuktAnAmapi dravyAzA nAyukteti phalitam // 39 // ___ uktA saprasagaM dravyAjJA, ayopAdevA bhAvAnAM nirUpayatibhAvANA puNaM jAyai sammadRiSTissa mUlamahigizca / kajAkajje NAo pavaTTai tao hie pAyaM // 40 // bhAvAjhA punarjAyate samyagdRSTeH, mUlaM Adim , adhikRtya tadanaMtarameva prshmsNvegnivedaanukNpaastikyruupmoksspurpraaptisaarthoNplbdhH| tataH kAryAkAyeM ihalokaparalokayohitAhite nItivyavahArakunItiparadravyApahArAdilakSaNe, sAtvA ihalokaparalokayoH zubhAzubhaphalatvena nizcitya, prAyo hite pravartate, asati pratibaMdhe nivedaprANasya tasya hita evotkaTecchAjananavabhAvatvAt, tadguNaprAbalyaprayojyaprayatnasya viratyAvarakakarmasthityapavartanapravaNatvAca // 40 // ___ api ca mAgapravRttisvabhAvasya jIvasyonmArgaprattihetumidhyAtvAMbhyanivRttau svabhAvataH eva hite pravRttirityupapAdayatiparapariNAmummagge catte laddhe a nANadIvammi / maggammi jaM pavaTTai esa sahAvA hu jIvassa // 41 // ___parapariNAme laukikamAvacanikavAsanAjanitasvAbhedasvIyasvAdijJAnarUpe tajanitAbhyAsikaparadravyasaMbaMdharUpe ca, ummAge, tyakte sati, labdhe ca jJAnadIpe, mArge svAtmapratibaMdhamAtravizrAMtazrAmaNyarUpe, yat pravartate eSa svabhAvo hi jIvasya, na khalu japAkusumatApicchoparAgajanitapATalimakAlimabilaye sphaTikasya prAdurmavantI zuddhatApi meM asvAbhAvikI, anyAmadhInatyata, evaM Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAnadarzanacAritrarUpamArgasvabhAvasyAtmano'pi karmopAdhikasamapaki laye prAdurbhavantI mArgapravRttirapi nAsvAbhAvikI tata eva, aba yA janyatvenApAramArvikatayA nivRtyAvazyakatve'nirmokSApAtAt / na hi yasparAdhInaM rUpaM tattabhittAkpyanuvartate, yathA sphaTiko parAgo japAkusumAdinivRttAviti bhAvaH // 41 // nanu yadi mArgapravRttirAtmanaH svabhAva eva tadA prAgapi tatprasaGga iti zakatekaha esa purA catto ko cattA teNa NicamutteNa / annANavilayamattaM cittaM tu kameNa Nicchayao // 42 // - kabameSa mArgapravRttisvabhAvaH, purA mithyAdRSTacAvidazAyAm , tyaktaH svabhAvatyAge svabhAvavato'vasthAnAnupapateH, samApase, ma tyataH tena AtmanA'dhikRtaH svabhAvaH, kIrona mityamuktena sadA paradradhyapRthagbhUtaTakotkIrNasvabhAvavatA bahicyA prdrvysNbNdhe| 'pyatattyo puSkarapatravattasya sarvadA niryapasvAt / kayaM taI guNasthAnakramavyavasthA, kayaM vA mutparya pravRttiH prAtasya prAptyayogAt ityatrAha- citraM prAtisvikaguNasthAnamiyatam , ajJAnavidyamAnaM tu, krameNa guNasthAmArohAnukrameNa, nizcayato jJAnanayamavalaMbyeSyate, mRdumadhyAdhimAtrAmAnavizeSanAzAdeva tahakramopapatteH, anyathA tanmUlakamithyAtvAdipariNAmanAzakriyAnupapatteH, viratyAdInAM tu guNAnAM zAnakASThArUpatvenAbhivyasyatvameva, muktyartha pravRttistu kaMThagatacAmIkaranyAyenAnavAhatvajJAnAdeva, ma caivaM samyagdRSTestadanupapattiH, muktibhavasAmyapariNatajJAnAdeva tadAhitavAsanAnivRtteH tadarthameva ca prAk pravRtyupayogAt, na caivaM zAnanayAvalaMbanamanyAyyam, sarvanayAtmake bhagavatpravacane yathopayoga Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhikRtanayAvalaMbanasyAduSTatvAt , vipazcitaM cedaM kalpalatAyAm // 42 // nanu samyagdRzo bhAvAjJAyAM mArgapravRtyupapattau sarveSAM kAlAvaiSamyena muktiprAptiprasaGga ityata AhapaDibaMdhovi ya etyaM kaMTakajaramohasannibho bhnnio| taMte tavigameNaM mukkhapure gamaNamaireNaM // 43 // pratibandho'pi visAmagrIkRtakAlavilaMbarUpaH, atra bhAvAjJAyAm, pATalipurAdau prasthitasya pathikasyevAvazyaM vedyakarmapAzAt, kaMTakajvaramohasannibho meghakumAradahanamurAIdattAnAmiva sannihitadUradUratarAvadhikatvAt , bhaNitaH, tantre upadezapadAdau, dezasaurAjyamubhikSatvAdiguNaparijJAnavataH pathikasya kaMTakAdita iva mokSaviSayakAjarAmaratvAdiguNaparijJAnavataH samyagdRzaH sukhazIlatvamAyonmAdazabalAnuSThAnAdasadabhyAsavato mRdumdhyaaghimaatrprtibndhopptteH| tadvigamena uktapratibaMdhavigamena, mokSapure acireNa avilaMbena, gamanaM saMpadyate, asati pratibandhe bhAvAjJAyA muktiprApakasvabhAvatvAt // 43 // yata evaM bhAvAjJAvato'pi pratibandhaH sambhavI ato'trAtizayitatvaM karttavyatayopadizaznAhaevaM NAUNa sayA buheNa hoabbamappamatteNa / parisuddhANAjoge kammaM No phalai ruddapi // 44 // .. evaM bhAvAjJAprAptAvapi pratibandhasya kaTukavipAkatAM jJAtvA, sadA sarvadA, budhena muktimArgapravRttilakSaNa, bhavitavyamapramattena Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 sarvAticAraparihAraparAyaNena, itthamevAjJAzuddhayupapatteH, tataH kiM syAdityAha - parizuddhAjJAyoge dIrghakAlAdaranairaMtaryAsevitavizuddhAjJAsaMpattau, karma nikAcanAvasthAmaprAptaM jJAnAvaraNAdikaM, raudramapi narakAdiviDaMbanAdAyakatvena dAruNamapi na phalati na svavipAkena viSacyate, yathA hi naktaM svacchaMdaprasarA api zazAMkakarAbhagavato raverudaye niSphalatvameva bibhrati tathAsvAbhAvyaniyamAt tathA parizuddhAzAbhyAsAdAtmamAtrapratibaddhamAnasAnAmatyantanirguNabhavabhrAntiparizrAntAnAM dAruNapariNAmamithyAtvAdinimittopAttamapyazuddhaM karma na svaphalamupadhAtuM samartha syAditi // 44 // etadeva prativastUpamayA bhAvayati -- jaha tullanimittANaM dIsaha vAhI tahA samAhI a / parihAreyarabhAvA taheva epi davaM // 45 // yathA tulyanimittayoH bahusadRzatAyAmekatvapratipattihetunA vyavahAramayAdezenaikabhojanAdijo nizcayata evaM vaktumazakya tvAt " nAkAraNaM bhavet kAryaM nAnyakAraNakAraNam / anyathA na vyavasthA syAtkAryakAraNayoH kvacit // iti granthena tena kAryabhede kAraNa bhedAbhyupagamAt / tadidamuktaM"vavahArao NimitaM tulaM eso vi ettha taMtaMgaM / eto pabittio khalu NicchayaNayabhAvajoggao82 // ti / myAdhistathA samAdhi dRzyate kathamityAha- parihAra upasthitaroganidAnAjIrNAdiparityAgaH, itaraca aparihAraH, 82 vyavahAramayo nimittaM tulyameSo'pyatra tattvAGgam / itaH pravRtitaH cAlu nizcayanayabhAvayogyata iti / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadAbAda , tadayomAda, tathA etadapi upasthitakarmavyAnI sadabhirinipaMdhanAvidhyAsevane tatsAphalyaM tatparityAge ba bajhaiphalyAdAvArogyamiti draSTavyam / yo hi yabhimitto zeSa: sa tatpratipakSAsevAta eva nivartate, yathA zItAsevanAtmaka jADayamuSNasevAta iti // 45 // ___ tadevaM parizuddhAjJAyogasya duSTakarmopakramahetulamityuktam / tatra ca svabhAvata eva lAghavaM bhavatItyekAMtapratikSepAyAsyaiva puruSakAratvaM vidhAtuM karmaNo'vazyavedhatvaniyamenokArthAnupapattizarakAM ca parihartumAhaeso ya purisagAro Na dhAvaNAI gayANugaio a / aNiyayasahAvakamme eso a uvakamaNaheU // 46 // __eSa ca parizuddhAjJAyogalakSaNaH, puruSakAra AtmanyApAraH, kraupakramalakSaNaM phalaM prati 'draSTavyaH, na dhAvanAdiH laukikaH, AdinA varaganAdigrahaH, na vA gatAnugatika aMdhaparaMparAnupAtI, ityamevAsmadIyaiH samAcaritamityabhigrahAbhinivezapezalo'jJAninAM pAkhaMDinAM jainAbhAsAnAM vA duHSamAkAlAdikadAlaMbanagrahaNapravaNAnAmavidhyupajIvinAM saMvandhI, tataH karmAnubandhasvaivAnuvRtteH, tathA eSa cAniyatasvabhAve phaladAnaM prasyaniktarUpe karmaNi, upakramahetuH, tena" nAkSIyate karma klpkottishtairpi| 'avazyameva bhoktavyaM kRtaM karma zubhAzubham // " - iti sarvalokapravAdazravaNAna bhayaM vidheyam / vividhaM hi jInAH prathamataH karma vaghnanti, ekaM zithilapariNayatayA parsa atyaniyatarUpaM, dvitIya cAtyaMtadRDhapariNAmanibaddhatayA'vayaM svaphalasaMpAdakam / tatra prathamasya tattadravyAdisAmagrImapekSya pratI Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArasahatvAttAdRzAsadvedyAyazaHkIrtilAbhAnArAyA sAmarthyAna virodha iti, yathA caitattattvaM tathA nirmA tmamataparIkSAyAm / na caivaM svasminnupakramaNIyaM karmAnivimvato nAzArthinaH nAzyAnizvaye pravRttyamupapattiriti zakkanIya, balavato nAzyaspa saMzaye'pi sarpAdidaMzajanyavipasaMzaye tamAzArtha bheSajapAnAdAviSa vighnasaMzaye'pi tamAzArtha maMgalakaraNAdAviva vA sya virodhAt / adRSTajapravRtyoM nAzvanizcayAnapekSAvirodha' ityama nye // 46 // i namveSamapi parizuddhAjJAyogo'dRSTaparipAkAdeva, tulyasAdhanA meM nAmapyanyatamasyaivIdayAt tathA ca taddhetoriti nyAyAdaSTameva phalaheturastvityAzaGkAM pariharannAhaevaM tulabalattaM uvavaNNa dahavapurisagArANaM / aNNoSNasamaNuviddhA jaM dAvi phalaM pasArhati // 47 // evaM uktarItyA, daivapuruSakArayoH, tulyabalatveM samaprAdhAnyanaikakAryahetusvalakSaNa, upapanna bhavati, yadyasmAt dvavipyetI, anyonyasamanuviddhau parasparopagRhItau phalaM prasAdhayataH karmalakSaNasya devasya svarUpayogyatAyA AtmarUpasya ca puruSakArasya sahakAriyomyatIyA ghaTakatvAt ||47|| etadeva : bhAvayati--- dArusamaM khalu dahaveM paDimAtulo aM purisamAroti' daiveNa phalakkheve aippasa~go have payaDe // 48 // dArutamaM - pratimAdala bhUtakASThasameM khalu nizraye daiva tatra pratyakSAnumAnAdinA divyadRzA vyavahAraDizA ca phalayogyatA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcayAt, pratimAtulyazca pratimAniSpAdanakriyAsadRzazca, puruSakAraH, iti pAdapUraNe, prAguktopapattihetvoM vA / ma ca "zaktayaH sarvabhAvAnAM kAryApattigocarA" iti vacanAt kAryAnupahitayogyatAyAM mAnAbhAvAt kimajAgalastanAyamAnena puruSakAreNeti zaGkanIya, kuto'pi hetoH pratimAnutpattAvapi dArudale zabdajJAnapravRttirUpasya yogyatvavyavahArasyAyogyatvavyavahAravilakSaNasyAgopAlAganAprasiddhatvena parAka mazakyatvAt / ata eva na daivasyaiva prAdhAnyamityAha-devena karmaNA, phalAkSepe puruSakAramanapekSya phalajanane'bhyupagamyamAne, atiprasaGgo anavAptAze'pi mokSaphalApattilakSaNaH, bhavet prakaTaH sarvalokasiddhaH // 48 // atha na daivamAtrameva phalaheturyenAtiprasaGgaH syAt , kintu viziSTadaivameva tatheti zaGkateaha taM visiTamevaM teNa na daannaaibheannuvvttii| akkhivai purisagAraM taM naNu aNNatya tullamiNaM // 49 // ___ atha tat daivaM, viziSTaM vilakSaNazaktimadeva, evaM adhiRtaphalahetuH, tena dAnAdeH sakAzAt AdinA hiMsAdigrahaH, yo bhedaH puNyapApotkarSApakarSalakSaNaH, tadanupapatinaM bhavati, sarvAstikasammatatadanupapattihiM prakRtirevaikAkArA zubhAzubharUpAsu kriyAsu vyApriyata iti niyuktikasAMkhyamatamAsthitAnAM puruSakAravAdibhirdAtuM zakyeta adhyAtmabhedaM vinA tadanupapatteH, tathA ca paThanti te "abhisandheH phalaM bhigamanuSyAne same'pi hi / paramo naH sa eveha vArIva kRSikarmaNi // " iti / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadi cotkRSTApakRSTazubhAzubhAnubaMdhyAtmakAridaivabheda eveSyate, tadA nAyaM doSAvakAza iti, etadevAha-tat adhikRtadevaM, puruSakAraM niyatAbhisaMdhikaprayavarUpam, AkSipati niyataphalajananAya vyApArayati / samAdhatte, nanvityakSamAyAm, anyatra puruSakAre, tulyamidaM zakyaM hyetat puruSakAravAdinApi vaktuM puruSakAra eva tathAsvabhAvatvAt karmopakramya zubhamazubhaM vA phalaM janayatIti / devena puruSakArasyeva tena devasyApi kiMkaravadgale gRhItvA vyApArayituM zakyatvAt / tadidamAha- . "tArisayaM ciya ahayaM suhANubaMdhe ajhappakAritti / purisassa erisatte taduvakamaNammi ko doso83" // 49 // etadeva bhAvayatijaha kammasaMtaI iha taha taha pariNAmiNitti mnnNti| taha purisagAradhArA juttA pariNAmiNI vottuM // 50 // yathA karmasaMtatiH svahetorlabdhAtizayA ekAzrayA karmapariNAmazreNI, tathA tathA pariNAminI svAzrayA'pRthagbhUtapratiniyataphalajananI, iti manyante karmavAdinaH, tathA puruSakAradhArA jIvavyApArasaMtatiH, yuktA pariNAminI pratiniyataphalajananI vaktum , uttarottarapuruSakAre pUrvapUrvapuruSakArAdatizayAdhAnopapatteH / ayaivaM puruSakArasya tattatphalaM prati vilakSaNazaktimatvena hetutve puruSakAratvena sAmAnyahetutvabhaMgaprasaGgaH / kiMcaitAdRzazaktikalpanamudAsInapadArthe'pi suvacam , api caivaM tatkSaNaviziSTakArye tatkSaNasya hetutvAt svAzritakArye cAzrayasya tathAtvAdanatiprasaGgAt kAraNA83 tAdRzaM caivAhataM zubhAnubandhamadhyAtmakArIti / puruSasyatArazatve tadupakramaNe ko doSaH // .. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 ravi iti cet, karmavADe'pi tulymetdkhilduussnnjaamuuN| yadi ca "vyavahArAdinA karmatvenaiva karmaNo janyamAtra hetusvasvIkArAya doSaH hetvantaropanipAtena phalavizeSopapatteriti" vibhAvya, lar3A pukAre'pi tulyametat sarvatra kAlAdikalApajanyavasya saMmatyAdisiddhatvAt na caivaM drayaNukAdihetupuruSakArAzrayatasezvarasiddhayApatiH, taddhetukarmAzrayatatrApi puruSAntarasiddhayApatteHsaMbaMdhavizeSeNa zaktivizeSeNa vA jIvagatakarmaNA eva sakalakAryopapatau tvanyatrApyevaM suvacatvAdityanyatra vistaraH // 50 // upasaMharacAha - tumhA u dovi heU aviseseNaM paropparaM miliA / mokkhova kammajaNio vibhAgarUvo jameyassa // 51 // tasmAttu dvAvapi devapuruSakArau, hetuphalajanakau, avizeSeNa samaprAdhAnyena, parasparaM militau anyonyamupagRhItau / nanu nAnayorniyataM paraspara milanamasti, mokSe vyabhicArAt, dharmAdharmakSayakatvena tatra karmaNo'nyApAsadityatrAha mokSo'pi karmajanito yad yasmAt etasya karmaNo vibhAgarUpaH khalvayam sa cAlA yogikaH karmavyatiyomika zreti / karmApyatra pratiyogitayA hetureva, vastutaH pUrvakRtasya tAvadvyApArasaMbaMdheva muktihetutvaM nAnupapannam, vyavajhareNA tapaHsaMyamanirbranthapravacanAnAM prayANAmeSAMtarbahirvRtyA devapuruSakArarUpeNaH hetutvAjuGgAnAda, tathAH caH Agamana: * "taba saMjamo aNumao piNaM ca kahAse 845 // " samayasyAvaviniyAmakatvAcca nAtiprasaGga iti, tadidamAha"ubhayatAbhAvo putra sammatraH varaMda51 // iti| // 84 tapaH saMyamo 'numataH 85 umayatathAbhAvaH punaH janAko navaramitiH // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manvevaM sarva kArya syAdevakRtam, syAca puruSakaritamiti sthAdvAda evaM siddhaH, tathA ca kathaM sarvalokasammatI viviktanyavahAra ityAzazvapAhavavahAro puNa etya guNapahANataNeNaM pavibhattoM / kajjamiNaM daivakayaM evaM puNa purisajaNiyati // 55 // idaM kArya daivakRtaM etat punaH puruSajanitaM puruSakArakRtam, iti vyavahAraH punaratra viSaye, guNapradhAnatvana anyatarAlpatvabahutvalakSaNena, pravimako bhinnaviSayatayA vyavasthitaH, tathAhiMalpaprayAsasAhAyyena phalamupanayamAnena karmaNA janita daivakRtamiti vyapadizyate, bahuprayAsasAhAyyena phalamupanayamAnena ca tena janitaM puruSakArakRtamiti, athavA alpakarmasahakRtapuruSakArajanya puruSakArakRtamiti vyapadizyate, bahukarmasahakRtapuruSakArajanya ca daivakRtamiti / vinigamakAbhAvAditthaM prajJApanayorbhedAt, vyavahAranayavyutpattivizeSAccairva vizeSyopasthite sAmAnyazabdAnImapi kacidvizeSaparatvasaMbhavAttadidamAha--- .. "vahAro vi hu doNhaghi iha pAhaNAdi NiyuttoM // jamudagaM bevaNa kammapariNAmayAseNa // taM daiko vivasa tu puritagAro munneycyo| ahavappakammadeU. kvasAo hoI purisagAro ti|| bahukammaNimitto uNa ajJavasAo daivo ti86 // . 86 vyavahAro'pi khalu duyorapi iha praadhaanyaabhiyukt| yadunaM stokena karmapariNAmAyAsena // tavaM viparIta tu puruSakArI bAtamyA / apavAlyakAlaklAyo bhavati puruSa-kAra bahukarmanimittaM punaravyavasAyo devamiti // Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nanvalpatvaM bahutvaM vA na prakRtavyavahArAMgam, alpasyApyutkaTasya svakAryakSamatvAt bahorapyanutkaTasyAkiJcitkaratvAt , vyapadizyate ca bahutareNApi prayatnena janite daridrakurUpakuzIloSahatendriyadhigjAtIyarAjyalAbhAdau daivakRtatvavyapadezaH, tatra devasyaiva bahutvaM kalpyata iti na doSa iti cet , na, kAryagatavizeSAsiddhau tadasiddhe, utkaTatvasya tu pariNAmavizeSaprayojyasyAnapAyatvAt , bahutvAlpatvapadAbhyAmutkaTatvAnutkaTatve evocyate iti ko doSa iti cet, na, tathApi kAlAntarIyaprayatnApekSayotkaTenedAnIMtanAlpadevena janite daivakRtatvavyapadezApatteH idAnIMtanatvasya prayatnavizeSaNatvAna doSa iti cet, na, tathApi parakIyaprayatnamAdAya tadoSatAdavasthyAs / vasamAnAdhikaraNatvasyApi vizeSaNAna doSa iti cet, na, tathApi kAlAntarIyadevamAdAya tadoSatAdavasthyAt, svasamAnakAlInatvasyApi vizeSaNatvAcA doSa iti cet, na, tathApItarAvadhAraNArthapratiSedhAnupapaNe na daivakRtamityatra svasamAnAdhikaraNasvasamAnakAlInapuruSakArAdhikadevasyAprasiddhatvena tajjanitatvasya niSeddhamazakyatvAditi cet, atra brUma; prakRte etatkAryajanakadaive niruktapuruSakArAdhikatvAbhAvAnvayAta kAryavizeSApekSaniruktAdhikyAvAdhAdvA na doSa ekasyApi bhAvasya dravyAdyapekSayA vicitratvAttathaiva vastusthite zabalatvenAnAMzikasyApyAMzikatvAvirodhAt / yattu daivajanitatvAdika caitraprabhavatvAdivajAtivizeSa eveti, tantra, sarvatraiva divyazA tadavadhAraNAt, vyAvahArikaM tadvinameveti cet, na, vyavahArasya viSayasaMkocamAtreNavopapAdanAdadhikakalpanAyAM mAnAbhAvAt // 52 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakArAntareNa vyavahAramupapAdayannAhaahavAbhimANamattaM vavahAro Naya Na esa tacaMgaM / NiyavisayadIvaNatyaM icchAjaNio jamabhimANo / 53 // . athavA abhimAnamAtra, itaraniSedhAMze bAdhitaviSaya eSa, vyavahAro daivakRtamidaM na tu puruSakArakRtamityAdilakSaNaH / nanvevamubhayanayasamAjarUpasyAdvAdavAkyajanyasamUhAlaMbanajJAnavirodhitvAdapAramAthiko'yaM syAdityatrAha-na caiSa vyavahAro na tatvAMgaM, yad yasmAt abhimAnaH prakRtabhramalakSaNaH nijaviSayasya alpAbhAvavivakSAlakSaNasya svasAdhyasya, dIpanArtha AvirbhAvAya, icchAjanitaH svarasasiddhaH, vyavahAramayAhitavAsanAvaMto hi kvacana kArya daivajanitatvaM pratisaMdadhAnAstulyavittivedyatayA'lpaprayatnajanyatvamapi pratisaMdadhati, tato'lpAbhAvavacanasya svasaMpradAyasiddhatveneSTatayA tatsAdhanatayA jJAta, tatra tadabhAvajJAnamicchanti, tatazceSTatatsAdhanasaMkalpapravRttau tathA jAnanti itIcchAjanyamAmAsikaM tadabhAvajJAnaM na tajjJAnapratibaMdhakam , anAhAryatadabhAvavattAjJAnasyaiva tadvattAjJAnapratibandhakatvAvadhAraNAt / yuktaM caitat, itthameva svaviSayaprAdhAnyasya saMbhavAt, AbhAsikAvadhAraNasyaiva prAdhAnyapadArthatvAt / itthameva nayAnAmitaranayArthanirAkaraNamupapadyate, anyathetarAMzapratikSepitvena durnayatvApatteriti vivecitaM nayarahasye // 53 // tadevamAjJAyogata ubhayasAmrAjyasiddhaH sa eva zreyAniti viziSTakalamukhenopadizatitamhA ANAjogo aNusariyanvo buhehiM jaM eso| kajjalamivappaIvo aNubaMdhai uttaraM dhammaM // 54 // tasmAt ubhayasAmrAjyaniyatatvAta, AjJAyogo'nusartavyo Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ budhaiH mokSopAyAnusaraNanipuNaiH kSaNamapyatra na pramAdo vidheya iti yAvat, yad yasmAt eSa samyagdarzanakAlIna AjJAyogaH, pradIpaH kajjalamiva uttaraM dharme dezaviratyAdyanuSThAnam, anubadhnAti saMtatyA samidhApayati / pradIpasthAnIyaM hi samyagdarzanam prakAzakatvAt; kajjalasthAnIya cottara dharmam, bhAvacakSurnirmalatAdhAyakatvAt nirvAtasthAnanivezocitadhAjJAyogaH, tataH kAryAnubhA vicchedAdityanazreyam // 54 // uktameva svapara samayasaMmatyA draDhayati. etto u jogasuddhI gaMbhIrA joMgasaMgahesu suA / ajjhatabaddhamUlA aNNehi vi uvarAyA kiriyA // 55 // itastu ita evAjJAyaremapUrvakAnuSThAnasya sAnubaMdhatvAdeto dRSTizuddhiH tatsampragdarzananirmalatA, gaMbhIrA anudghATamahAnidhAmamitrAparikalanIyasArA, yogasaMgraheSu : sAdhujanAnuSThAnasaMgrAhakasiddhAMtAlAmakeSu dvAtriMzatsaMkhyeSu zrutAH zravaNagocIkRtA, tathA: anyairapi, tIrthAntarIcairapi adhyAtmato vacanAnusArimaitryAdibhAva saMyuktacitrAtmakAt, bajrasUtAH sughaTita bhUmikA, kriyA upamatA adhyAtmavirahitAgrAstasyA abaddhamUlaprAsAvaracannAyA iva viparIta phalatvAt / yuktaM caitadaSi, anyathA kriyAbhedAbhAvena durabhavyAsabhAbhavyAdibhedabhAjAM sattvAnAM dharmasthAnavizuddhibhedAnupapatte // // 55 // atha kIdRzamidaM kutubha janyata ityAhajeNa virahiA kiriA taNugayareNUvamA tamajjhampaM / / aNubaMdhapahANAu sudANAz2ogao lambhaM // 56 // yeva: virahitA kriyA bAlAjukSanAtmikA, tanugatareyupamA zarIrarUdara josa bridasadabhinivezayastatvena mAlinyakAritayA'tyannA Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatucchA, tat kriyAyA dhyAnopaskArarUpaparamavizuddhijanakatAyA ghaTakaM adhyAtmam , anubandhapradhAnAt uttarottaradharmasaMtatyavicchedakAriNaH zuddhAjJAyogAllabhyam // 56 // nanvayaM keSAM bhavati, samyagdRzAmityuktameveti cet, kimatra niyAmakaM, zuddhAjJAyA AhetazrutarUpAyAH prAgapi lAbhasaMbhavAdata AhagaMThimmi abhinnammi eso puNa tattao Na jIvANaM / nANaphalAbhAvAo annANaguNA jao bhaNiyaM // 57 // ___ andhau dhanarAgadveSapariNAmalakSaNe abhinna apUrvakaraNavajeNAkRtacchidre, eSa zuddhAjJAyogaH, tattvato'ntarvRttyA na bhavati jIvAnAM, kuta ityAha-jJAnaphalAbhAvAt zabdArthamAtragocarazrutajJAnasatve'pi sUkSmamohena tatvavicAraNAbhAvAt / taddhi tat phalam , tadAhuH-muddheH phalaM tattvavicAraNaM ceti, tato'jJAnaguNAdeyopAdeyavivekazUnyatvarUpatadguNasAmrAjyAt // 57 // .. . . ____utArthe saMmatiM pradarzayati yato bhaNitamAgamevehapariNAmarahie na guNAhANamiha hoi rayaNammi / jaha taha suttAhANaM na bhAvao bhinnagaThimmi // 50 // ___ vedhapariNAmarahite'vAtitamadhyacchidre prayogapATavAdapi, na nava, guNAdhAnaM sUtratantupravezaH, iha bhavati, ratne parAgAdau, yathA, tathA sUtrAdhAnaM pAragatoditAgamanyAsalakSaNam, na naiva, bhAvataH tattvavRtyA'bhiSagraMthe jIve, tatrAcApi sUtrAdhAnasya sadbodhasaMpAdakasAmarthyAbhAvAt , tatsaMpAdanena ca tasyAvikalasvarUpalAmasaMbhavAditi // 5 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ etadeva sodAharaNaM bhAvayatiiha davvasuttajogA pAyamasaMtA ya bhAvao saMtA / bAlassa bAlabhAve jaha nANaM jaha ya tabvigame // 59 // iha dravyasUtrayogAH prAyo'santaH, maNau vedhapariNAmarahitena guNena yogAnAmiva, tatprayojanArthibhiH pumbhiH saMpAghamAnAnAmapi teSAM bAhyarUpatayA madhyapravezavirahAta, svacchandatayA mativyApAreNeva jatuprabhRtinA zleSadravyeNa ratnasya saMyojanecchAyA vinAzasyeva mUlato bhraMzasya saMbhavAttadantareNa ca tatra tasyAva- - sthAnasthairyAbhAvAt, prAyograhaNena caitajjJApayati yadapunarbadhakAdInAmAjJArucInAM dravyasUtrayogo'pi vyavahAreNa tAttvikaH, zuddhabodhalAbhAvaMdhyahetutvAditi, yathoktaM yogaviMdau-"apunabandhakasyAyaM vyavahAreNa tAttvika" ityaadi| caH punarau~ bhinnakramazca, bhAvata ityuttaraM yojyate, bhAvatazca aviratasamyagdRSTyAdInAM dravyasUtrayogA bhiSagraMthitayA madhyapraviSTatvenAvasthAnasthairyAda, santaH paramArthasanto, nizcayato vyavahAratazca, tAttvikatvAt / yeSAmapi marudevyAdInAM vyavahArato nopalabhyanta ete, teSAmapi nizcayAt etatsattvamabhyupagantavyam, tatphalasya saMpannatvAt, ata evAce pUrvavida ityAdikamupapadyate, kevalajJAnaprAptiyogyatayA'numIyamAnasyAghazukladvayasya tatra bhAvataH pUrvavitvaM vinA'saMbhavAt, anyathA sUtrArthAnupapatterityAdikaM vivecitaM latAdau / ihApi cAnupadameva gaMThimmItyAdinA vivecayiSyate kizcidityavadheyam / uktArthe dRSTAntamAha-bAlasya bAlabhAve yathA ca tadvigame bAlabhAvanAze'vikalatAruNyaprAptI, yathAhi-bAlasya bAr3hamAve'kSaratnAdau na vivekaH samujjRmbhate, kintu viSayapratibhAsamAtrameva bhavati kiJcididamityAdi, tadvigame ca tadgataguNadoSAdipari Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 jJAnaM hAnopAdAnaphalaM spaSTataramupalabhyate, tathA'bhinnagranthInAM dravyazrutapratibhAsamAtrameva bhavati, asUkSmaprajJatvAt, bhinnagranthInAM tu hAnopAdAnaphalaM vizeSaviSayaM tatparipUrNameveti / tadidamAha "visayapaDihAsamittaM baalssevkkhrynnvisyNti| . vayaNAimesu nANaM savvacchannANa moNeyaM // 1 // bhine tu ito nANaM jahakkharayaNemu taggayaM ceva / 59 / tti87 nanu bhinne'pi granthau mASatuSAdInAM na vizadavimarzavazopalabdhavizuddhatattvatayA zuddhabodhaH samujjRmbhate atinibiDajaDimamanacittatvAttataH kathaM tatra sUtrAdhAnasaMbhava ityatrAhagaMThimmi vibhinnaMmi nANaM paDibaMdhao vi paDipuNNaM / jaha pADivao caMdo paDipuno sukapakkhammi // 60 // anyau vibhinne pratibaMdhato'pi tathAvidhajJAnAvaraNodayakRtavighAta saMbhave'pi, jJAnaM pratipUrNa avikalameva "tameva, saccaM NIsaMke jaM jiNehiM paveia88" ityAdizraddhAnarUpayA gItArthaprajJApanIyatvAdirUpayA bA yogyatayA tucchasyApi tajjJAnasya pUrNatvAditi bhAvaH / svarUpatastucchasyApi yogyatayA pUrNatvavyapadeze dRSTAntamAha-yathA zuklapakSe prAtipadaH pratipattithisambandhI, candraH pratipUrNaH tadujjvalabhAvasyAcirAdeva saMpUrNaujjvalabhAvasaMpanimittatvAt / tadidamuktam 87 viSayapratibhAsamAtra bAlasyevAkSaratnaviSayamiti / vacanAdiSu mAnaM sarvacchAtrAnAM jJeyam // bhinne tu to zAnaM yathArakSaneSu tadgataM caiveti // .. 88 tadeva satyaM niHzakaM yajineH praveditam // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phrUTa " " paDivayammi visruddhAdibhAvao samma tu89" / nanu pratipaccandrastAvadAvaraNairvimudhyamAnaH sarvathA'nAvRtatayA pUrNIbhavan yogyatayA prAgapi tatheti vaktuM yujyate, prakRte tu naivam, zrutajJAnasyaiva pravarddhamAnasya kevalajJAnapariNAmAtmakapUrNatAnupapatteH, "naThThammi a chAumatthie nANe90" iti vacanAditi cet / syAdevam, yadi sarvathA chAdmasthikajJAnAnAM nAzaM brUmaH, na caivamasti, kintu vikalaprakAzapariNAmena naSTA dhruvA cetanaiva kevalajJAnatayA pariNamate, itthameva trailakSaNyopapatteriti vibhAvanIyam / idamiha phalitaM, dUrabhavyAdInAM dravyasUtrayogAd dravyaMtaH santo'pi bhAvato'santaH, mASatuSAdInAM ca te dravyato'santo'pi bhAvataH santaH, aviratAdInAM cobhayato'pi santaH, tadUbAbAnAM cobhayato'pyasanta iti // 60 // etasya pUrNatAmeva hetunA bhAvayatijamiNa hoi phalaMgaM davveNa asappavittijuttaM vi / aNubaMdhaccheyAo so khalu mUlaM kilesANaM // 61 // yad yasmAt idaM pratibandhakAlInamapi zraddhAdisamanvitabhinnagranthikajJAnam, dravyeNa manorucivikalatvalakSaNenApradhAnabhAvena, asatpravRttyA prabalAvazyavedyacAritramohodayAdIndriyAnukUlAcaraNarUpayA yuktamapi phalAMgaM mokSalakSaNaphalanimittaM bhavati / kuta ityAha- anubaMdho jJAnAvaraNAdipApaprakRtInAM uttarottaravRddhirUpastasya .89 pratipadi vizuddhAvibhAvataH samyagrUpantu // 14 90 naSTe va chAdUmasthike zAne // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chedo'vasthitaprakRtiSvanubandhajananazaktivighaTanam, viparyAsasAhityAbhAvena tathAvidhazatyupetAgrimakarmAjananaM vA tataH, kiM tata ityata Aha-so'nubandhaH, khalu nizcaye mUlaM klezAnAM, viparyAsajalAsicyamAnAnubandhamUlA eva hi klezapAdapA duHkhalakSaNAya phalAya kalpyante, samyagjJAnadahanadayamAnamUlAstu truTitasakalasaphaladAnazaktayo vandhyabhAvApattyA asatkalpA eva jAyanta iti, evaM cAnubandhacchede lezavyavacchedAt siddhamavikalamokSaphalatvametajJAnasyeti // 61 // .. __ anubandhasyaiva klezamUlatvAttadvarjanamupadizativajjeyabbo eso aNNaha dhammo vi sabalao hoi / eyassa pabhAveNaM aNaMtasaMsAriA bahave // 2 // vayitavya eSaH azubhaprakRtyanubandhaH svakAraNIbhUtAsatpravRttinindAgarhAdinA sAdhuzrAvakasamAcArasamanvitaiH, anyathA, azubhAnubandhavarjanAbhAve, dho'pi zabalakaH aticArapaMkamAlinyakalmaSarUpatAmApanaH bhavati, mahati doSAnubandhe hi mUlaguNAdibhaMgarUpe vidhIyamAne dharmaH svarUpameva na labhate'lpAticArAnubandhe ca bhavapi dharmaH zabalasvarUpa eva saMbhavatIti taatprym| adharmastAvattattvato bhvtyevetypishbdaarthH| tathA etasya azumAnubandhasya, prabhAveNa apratihatazaktikatvena, bahavo'nantasaMsAriNaH prAptadarzanAcaturdazapUrvadharAdayo'pi iti dRzyam, zrUyate hi prAptadarzanAdInAmapi pratipatitAnAM punastadguNalAmavyavadhAne'nantaH kAlaH samaye / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 "kAlamaNaMtaM ca sue addhApariaTTao a desUNo / AsAyaNabahulANaM ukosaM antaraM hoi // ti91 "sa cAzubhAnubandhamAhAtmyaM vinA nopapadyate / na hyavazya vedyamazubhAnubandhamantareNa prakRtaguNabhaMge punarlabdhau kiyatkAlavyavadhAne kazcidanyo heturasti, granthibhedAt prAgapyasakRdanantasaMsArArjane'syaiva hetutvAt / tadAha "gaMThIo Arao vi hu asaIbandho Na aNNahA hoi / tAe so vi hu evaM Neo asuhANubaMdho // ti92 nanu zuddhAjJAyoge'pi caturdazapUrvadharAdInAmazubhAnubandhAvyavacchedAbhiyatiparipAkamAtrasAdhye kastadvarjanaprayAsa ityAzaGkyAhaeso ANAjattA NAsai rogo jahosahapayattA / tappabalate vi imo jutto abbhAsaheutti // 3 // eSo'zubhAnubandhaH AjJAyatnAt bhagavadAjJAyA nairantaryAdarasevanAt nazyati, dRSTAntamAha-yathA roga auSadhaprayatnAt / na khalvauSadhaM svarUpeNaiva rogavyavahAracchedakaraM, kintu hInAdhikamAtrAparihArataducitAnapAnAdiprayatnasahakRtam, tathAjJAyogo'pi svarUpamAtrAmAzubhAnubandhavicchedakArI kiM tvanAyatanavarjanasadAyatanasevanApUrvajJAnagrahaNaguruvinayAbhyutthAnabhaktiyazovAdavaiyAvRtyatapaHsaMyamanirantaravratAnusmaraNAdiprayatnasahakRta eva, ata eva sarvatra bhAgavatA'pramAda eva purskRtH| 91 kAlamanantaM ca zrute arthaparAvasaMca dezoSaH / mAzAtanAbahulAnAM utkarSamantaraM bhavatoti // 92 pranthita Arato'pi khalu asakandho nAnyathA / bhavati tadapi so'pi khalvevaM jJeyaH zubhAnubandha iti / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ "tacitte tammaNNe tallesse 93" ityAdinA'pyupayuktasyaiva bhAvAvazyakAbhidhAnAdanupayuktasya cAskhalitAdiguNopetasUtrocAraNe'pi dravyAvazyakApracyavAt / yadi cAdyo'pyazubhAnubandho na vyavacchinnastadAjJAyatno'pi na labdha evetyanumIyate, na hi kAraNaM svakAryamanutpAdayat svarUpameva labhate, nizcayatastasya kurvadrUpatvAt / nanvevaM prAcInAjJApAlanasya niSphalatvamApadyatetyata Ahatatprabalatve'pi azubhAnubandhasya nikAcitatvenopakramaNAyogyatve'pyAgantukapramAdayogenAtivRddhatve'pi vA AjJAyatno'bhyAsahetuH auSadhayatna iva kuto'pi pramAdAt kriyopacAre jAte'nubhUte ca tatphale vedanAsahanalakSaNe punastatprAptiheturiti, yukta AzrayaNIyaH, tadidamuktam "khAovasamigalAme daDhajattakayaM suhaM aNuhANaM / parivaDiaM pi ya hujjA puNo vi tabbhAvavuDDhikaraM" // 94 ___ ana svottarasajAtIyAjJAyoge AjJAyogo hetuH pratibandhakAbhAvazca sahakArItyAdi vivecitamanyatra // 63 // auSadhatulyatvAdevAjJAyogasya kAlAkAlau vibhAvanIyAvityAhaetto a ettha NeyaM kAlAkAlehi sahalavihalattaM / ghaNamicchattamakAlo kaalo'punnbNdhgaaiio||64|| itazcauSadhatulyatvAt, atrAjJAyatne, kAlAkAlAbhyAM saphalaviphalatvaM jJeyam / yathA bakAlaprayoge'bhinavajvarAdAvauSadhapradA 93 tacittastammanAstallezyaH // 94 kSAyopazamikalAme dRDhayatnakRtaM zubhamanuSThAnam / pariNatitamapi ca bhavet punarapi tadbhAvaddhikaram // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naM tadvyAdhyupazamaM pratyakiJcitkaratvAnniH phalaM samadhikabAdhAvidhAyitayA viparItaphalaM vA bhavati, kAlaprayoge cAnIdRzatvAt saphalameva, tathA saMsArarogagrasteSvapyAjJApradAnamakAle niSphalaM viparItaphalaM vA, kAle tu phalavadeveti / tatra ko nAmA'kAla; kazca kAla ityAha--naM mahAmeghAvaluptasakalanakSatrAdiprabhAprasarabhAdrapadAdyamAvAsyAmadhyabhAgasamudbhUtAndhakAravaniviDaM midhyAtvaM tatvaviparyAsalakSaNamupacArAttatkAlazvaramapudgalaparAvarttavyatirikta zeSapudgalaparAvarttalakSaNa / akAlo bhagavadAjJauSadhaprayoge, caramapudralaparAvarttalakSaNastu tathAbhavyatvaparipAkato bIjAdhAnAdiSu syAdapi kAla:, ata eva dIkSAvidhAnapaJcAzake yathApravRttakaraNenApacitadIrghakarma sthitikatayA vizuddhayamAnasyaiva dIkSAdhikAritvamuktam " caramaMmi caiva bhaNiyA esA khalu poggalANa pariaTTe / suddhasahAvassa tahA vimujjhamANassa jIvassa95 " // ata evAha - kAlastva punarbandhakAdikaH apunarvandhakAdikAlalakSaNaH, tatrApunarvandhakaH "pAvaM na tivvabhAvA kuNai 96" / / ityAdilakSaNa; AdizabdAt mArgAbhimukha mArgapatitau gRhyete tatra mArgacetaso'vakragamanaM bhujaMgamanalikAyAnatulyaH svarasavAhI kSayopazamavizeSo hetusvarUpaphalazuddhAbhimukhastatra patitaH praviSTo bhavyavizeSo mArgapatita ityucyate, tadAdibhAvApadmazca mArgAbhimukha iti / etau ca caramayathApravRttakaraNabhAgabhAjAveva / yadyapyatra trayo'pyekarUpA eva 95 carame caiva bhaNitA gayA khalu pudgalAnAM parAvarte / zuddhasvabhAvasya tathA vizuddhamAnasya jIvasya // 96 pApaM na timrabhAvAt karoti // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ labhyante, tathApi caityavaMdanapazcAzakavRttau abhayadevasUribhirbhAnaMdanAdhikAritAyAmapunarvedhakavadetAvanadhikRtau sakRdabaMdhakAdivat pRthakkRtau cetyasmAbhirapi vyAvarttamAnAvetau vivakSAviSayIkRtya "gaThimayA" ityAdinA'pradhAnAyuktAviti yathAzAstra paribhAvanIyaM sudhIbhiH ||64 || ayaM ca vyavahArataH kAla ukto'tha nizcayatastamAha-Nicchayao puNa kAlo o eassa gaThibheammi / poggalapariaTTaddhaM jamUNameyammi saMsAro // 65 // nizvayato nizcayanayamatena, punaH etasya AjJAyogasya, kAlo granthibhede, apUrvakaraNAnivRttikaraNAbhyAM granthibhedasamaya eva, kathamityAha, yat yasmAt tasmin granthibhede UnaM dezonaM pudgala parAvarttArddha saMsAraH, utkRSTo'pyetAvAneva nAdhika ityarthaH, tathA cAtrAjJauSadhavidhAnaM karmarogasyAdIrghasthitikatvaprabhAvena vidhinA sadAnupAlyamAnaM guNAya bhavati, anyathApi sadabhyAsahetutayA tathaiva pratibandhasyApi tasvataH phalakAlopanAyakatvAt, tathA ca paThyate-- " labdhvA muhUrttamapi ye parivarjayanti / samyaktvaratnamanavadyaphalapradAyi // yAsyanti te'pi na ciraM bhavavArirAzau / tadvibhratAM cirataraM kimihAsti vAcyam || 1 || " iti / apunarbandhakAdInAM cAnAbhoga bahulatvena sUkSmabodhAnAdhAyakatvAma tatheti paryavasthitam // 65 // paraH praznayati Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evamakAlapaoge kaha gevejasuhaM Nu suasiddha / naNu taM jogappabhavaM Na u pariNAmeNa ko doso // 66 // __evamakAlaprayogasya guNAhetutve, akAlaprayoge tathAmavyatvAparipAkalakSaNe'kAle AjJAyogopakramalakSaNe, kathaM aveyakamukhaM, nu iti vitake, zrutasiddhaM, dUraM bhanyAnAmabhanyanAM ceti draSTavyaM, zrUyate ca zrute "titthaMkarAipUaM daNaNNeNa yA vi kajjeNa / muasAmAialAbho hoja abhavvassa gaThimmi 97 // " brkh je desaNavAvaNNA liMgaggahaNaM kareMti sAmaNNe / tesi ciya uvavAo ukoso jAva gevijA98 / iti| atrottaraM vidhIyate-nanviti parapakSAkSamAyAm, tat praiveyakamukham, dUrabhavyAdInAM yogaprabhavaM kriyoSadhayogamAtrajanitam, na tu pariNAmena AyatikAlazubhAnubandhena / yathAhi sadaupadharmakAlaprayogAt kSaNamAtra svasambandhasAmarthyAdasAdhyavyAdhau saukhyamupanayati, tadanantaraM ca samadhikavyAdhiprakopAya saMpadyate, evamadhikRtAjJAyogauSadhaprayogo'pyapakvabhavyatvAnAM sattvAnAM graiveyakAdisukhasiddhimAtramAdhAya pazcAt paryAyeNa narakAdidurgatipravezaphalaH saMpadyata iti ko doSaH prakRte, na kazcidityarthaH / yadi hi pariNAmataH sukhaM mokSalakSaNataH syAttadA syAdapi vyabhidhAra 97 tIrthaMkarAvipUjAM dRSTvA'nyena vApi kAryeNa / atasAmAyikalAbho bhavedabhanyasya pranyo / 98 ye darzanavyApanA liMgagrahaNaM kurvanti zrAmaNye / teSAmevopapAta utkarSoM yAvad praiveyakam / / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSaNo doSaH, idaM tvApAtamAtrasukhaM na phalaM, kintvAnuSaGgikaM, kRSeriva palAlamiti bhAvaH // 66 // vastuto nedaM sukhamapIti draDhayatiNaya saMpi aMtaraMga aviddhataMbe suvaNNavaNNovva / visavAriassa jaha vA ghaNacandaNakAmiNIsaMgo // 67 // na ca tadapi durabhavyAdInAmAjhayogajanitaM graiveyakAdisukhamapi, aMtaraMga abhyaMtarapariNAmaprAptam, aMtardAruNamithyAtvakAlAnalajvalitacittatayA bahireva teSAmauSadhaparatantrasyeva bhogAt sukhasyotpatteH; tatra dRSTAntamAha-aviddhe siddhapAradAdinA'kRtamadhyavedhe, tAmre kenacidauSadhayogAdinA bahirjanitaH suvarNavarNa iva suvarNasadRzavarNa iva, tadIyajIvadravyatAmrasya zuddhAjJAnairantaryAdarasiddhapAradenAviddhamadhyatvAdAjJAbhyAsamAtreNa ca bahireva vedhAdbahirava - cchedenaiva sukhotpatterantaravacchedena tadayogAt, bahirindriyasukhapariNatyAMtastRSNAyA evAdhAnAt / dRSTAntAntaramAha-yathA vA viSavAritasya halAhalavyAptasya, ghanaM bahulaM caMdanaM, kAminI ca yuvatI, tayoH saMgaH sarvAgINasambandhaH, kArye kAraNopacArAt tajjanyasukhamityarthaH / yathAhi tasya tadavyaktIbhUtaM vyaktaviSavedanAbhibhUtatvAttattvato'sukhameva, tathA hi mithyAdRSTermithyAtvaviSajanitatRSNAvedanAbhibhUtatvAccakravartyAdipadavIprAptAvapi tattvato'sukha mevetyarthaH // 67 // dRSTAntAntaramAha jaha vA dahassa sArayaravikiraNakayaM jalassa upahattaM / aMgho jahA Na pAsaI taha na kudiTThI suhaM lahai // 68 // yathA vA idasya zAradaravikiraNakRtaM zaratkAlInakaThora Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taraNikiraNatApAhitaM jalasyoSNatvaM, bahireva hi tadupalabhyate, madhye punaratizItalabhAva eva gaMbhIratvAt / evaM hi mithyATerapi vaiSayikaM bahireva sukhaM, alabdhamadhyapAramithyAtvayogAvAMtaHpariNatyA duHkhameva / dRSTAntAntaramAi-yathAndho na pazyati tathA kudRSTimithyAdRSTiH mukhaM na lamate, yAdRzo bandhapuruSasya prAsAdabhayyAsanavasanavanitAdibhogo'nupalabdhatattvarUpasya dikSApUDamogaprAyaH, tathA mithyAdRSTerapi rAjyAdimukhamogo'pi mithyAtvadIpakRtalipsApUA'bhogaprAya eveti bhAvaH / .. nanvevamicchApUrtyA mithyAdRSTericchAvicchedajanyaratirUpamukhAbhAve pratipAdyamAne, samyagdRSTerapi na kathamayaM syAttasyApi lobhAvyavacchedAditi cet, na, tasya tadavyavacchede'pyanantAnubandhipariNAmavyavacchedAttRSNAprAbalyadazAyAmapi sUkSmatayA zamasukhAvasthAnAt, sarvathA tadabhAvAyogAt, na ca kAdAcitko'ratipariNAmo'pyasya mithyAdRSTitulyo, nokaSAyANAM kaSAyAnuyAyitvAt / api ca jJAnamUrtirAtmaiveSTaviSayasarza prApya sukhatayA pariNamate mithyAdRSTizca mAnaviparyayAtmeti sukhaviparyayameva pariNamet / tadAhuH katthai na nANameassa bhAvo tammi asaibhogo vi| aMdhalayabhogatullo puvAyariA tahA pAhu99 // sadasadavisesaNAo bhvheuujhityiovlNbhaao| nANaphalAbhAvAo micchadihissa amANamiti100 // " 99 kathyate na zAnametasya bhAvatastasminasakazogo'pi / andhabhogatulyaH pUrvAcAryAstathA praahuH|| 100 sadasadavizeSaNAt bhavaheturacchikopalammAt / / jAnaphalAmAvAda mithyArapTekhAnamiti / Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. atha duSTAvadhAraNatvAttajamAnasya viparItatve'pi tatsukhasyAtayAtvAt kayaM viparItatvamiti cet, na, suvarNapaTApekSayA munmayaghaTa iva kUTadalapariNAmatvarUpasyaiva vaiparItyasve saMbhavAt // 6 // uktArthaparijJAnArthameva samyagdRSTimukhasvarUpaM nirUpayatisAbhAvi khalu suhaM AyasabhAvassa daMsaNe'puvvaM / aNahINamapaDivakkhaM sammadihissa pasamavao // 69 // khAbhAvikaM avikRtAbhyantarapariNatiprAdurbhUtam , khalu-nizcaye mukhaM, AsmakhamAvasya darzane nikhilaparadravyavyAvRttasvatvarUpasya vigalitavedyAntarAnubhave, apUrva prAgaprAptajAtIyaM, sadA zaivalapaTalAchabadajalacAriNo mInasya kadAcittadvilaye rAkAzazAMkadarzanajanitamukhatulyam / taddhi tanmAtrapratibandhavizrAntacittatayA'tyutkaTapariNatikatvenetaramukhAtizAyi, tathA anadhIna-aparAyattaM nirantarasvapariNatidhArApatitakhAdityamapItarakAraNaspRhotsukyAbhAvAditaramukhAtizAyisamavyAhatam / tathA apratipakSa duHkhopanipAte'pi svabhAvabhAvanAbalenAntaravyAhatatvAt ityamapyanyAtizAyitvaM spaSTameva / kasyetyAha-samyagdRSTaH prazamavato'nantAnuvandhivilayaprAdurbhUtaprazamaguNamAjaH // 69 // svAbhAvikamukhasya bAbakAraNAnapekSAyAM dRSTAntamAhatimiraharA jai diTThI jaNassa dIveNa patthi kAyavvaM / taha sopakhaM sayamAyA visayA kiM tattha kuvvNti||70|| timiraharA khata evAndhakAranikuraMbaprasare'pyalusazaktikA yadi dRSTirjanasya, tadA dIpena nAsti kartavya prayojanaM, timiranAza Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtraprayojanatvAttasya / tathA svayamevAtmA saukhyaM mukhapariNato yadi samyagdarzanaprabhavaprazamapariSkRtatvAcadA viSayAH kiM tatra Atmani kurvanti, tatkAryasya svata eva jAtatvAt / iyaM ca pravacanasArasambandhinI gAthA prakRtopayoginIti cAtra likhitA // 7 // evamasyAbhyantaramukhe mithyAtvakSayopazamAdijanyajJAnapariNAmarUpe mAnase pravarttamAne kAyikAdikaM vAcaM mukhaM kathaM syAdityAhaaMtaradhArAlagge suhammi bajhaM pi sukkhamaNuvaDai / jaha nIraM khIrammi Nicchayao bhinnarUvaM tu // 1 // - aMtaradhArAlagne mAnasapariNatisaMtatipatite sukhe, bAsamapi strakcaMdanAMganAsaMgAdijanitaM bahirvicchinnamapi. saukhyamanupatati, ekasaMtAnagatatayA aikyapariNAmaM vibhatti, dRSTAntamAha-yathA kSIre nIraM nizcayataH paramArthagrAhinayamatena bhimarUpaM tu minasvabhAvameva, ekAzrayayorapi rUparasayoriva bAbAntaramukhapariNAmayorvilakSaNatvAt , sAdRzyamAtreNaikatvavyavahArAva, kathamubhayorekadAvasthAnamiti cet, bahirantaravacchedabhedAdanubhavasiddhaM caitaditi vivecitamidamanyatra // 71 // . itthaM ca vilakSaNamidamAbhyantaraM sukhaM nAsti mithyAzAM, tatsamparkAbhAvAcca bAhyamapi na tAdRzamiti nigamayamAhaNa ya evaM aNNesi bajhaM pi na haMdi teNa tattuljhaM / uttamasaMgavisesA taNaM hi kaNagaM suragirimi // 72 // .. na caitat AbhyantaraM mukhaM anyeSAM mithyAzAm , tathA kSayopazamAbhAvAt, tena AbhyantaramukhAmAvena, IdItyupadarzane bAkhamapi na tattulyaM, na samyagdRSTibAbamukhatulyam / aviziSTe viziSTasaMgajanitavaiziTaye dRSTAntamAha-vagaM hi suragirAvuttamama Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSAt kanakamiti vyapadizyate, evaM bAhyamukhamapi viziSTAntaramukhasaMvedhAdeva viziSyeta / na caivaM mithyAdRSTAvastIti kathaM tatsukhaM viziSyatAm , yuktaM caitat, ityameva tddhetupunnyprkRtibhedopptt| tadevamakAlaprayogAdbhavadapi mithyAzAM aveyakAdisukhaM na tattvataH mukhamityupapatram // 72 // . athopasaMharabAhaNAUNa imaM sammaM ANAjoge pavaTTae maimaM / tivvAbhiggahadhArI rakhato te suparisuddhe // 73 // mAtvA idamavidhyakAlAbhyAM prayoge mahAdoSa; AjJAyoge samyag vidhinA kAle ca pravarttate pratikSaNamapramAdalakSaNena prakarSaNa vartate, matimAn dharmAnuprekSI, apramAdArthameva tIvakopavedodayAdikamAtmadoSaM vijJAya kSetrakAlAdyaucityena tabhigrahasamarthavIryayoge tIvAbhigrahavArI kssmaashriiraaprtikrmtvaadhutkttaabhigrhnnshiilH| na kSama hi mumukSaNAM kSaNamapi nirabhigrahANAmavasthAtuM, na cAbhigrahA grahaNamAtrata eva phaladAyino bhavanti, kintu paripAlamayetyata Aha-rakSayan tAn gRhItAbhigrahAn, suparizuddhAn sarvAticAraparihAregAtinirmalAn // 73 // - banvabhigrahapAlane'pi ghAbaviSayAsiddhau kathaM phalaprAptiH syAdityata Ahavisayammi apatte vihu NiyasattiSphoraNeNa phlsiddhii| seTidugassAharaNaM bhAveyavvaM ihaM sammaM // 4 // viSaye iSTArthe, aprAse'pi hi pratibandhahetoranupatane'pi hi, nijazaktisphoraNAva nijaparAkramasya nairantaryeNa pravartanAva, phala Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhiH vipulanirjarAlAbhaH zatyanigrahanasahakRtabhAvasyaiva tatvataH phalahetutvAdiSTAprAptAvapyadInamanaskatayA zubhapariNAmAnuSandhASicche. dAda, iha prakRtaviSaye, zreSThidvikasya jIrNAbhinavazreSThiyugalasya, AharaNaM nidarzanaM, samyagbhAktivyam / tathAhi-iha kisaikadA bhagavAn zrImahAvIrazchamasthatayA viharan vaizAlyAM puri varSAsu tasthau kAmadevAyatane / tatazca taM pratimAsthita maMdaramiva nimyakarma nirantaraM locanagocarIkurvato jIrNazreSThino bhaktiratIva praadurbhtaa| anyadA caturmAsakalakSaNasya vikaSTatapasaH pAraNakadine manorayaH pravavRte'sya mahAbhAgasya yaduta yadi bhagavAmaya pratilAbhayati mAM, tadA janurakhilamapi saphalaM gaNayAmIti / evaM pravardamAnazubhapariNAmo muhadvArAvalokanAdivinayaparo yAvadasAvAste tAvadbhagavAnapratibandhaziromaNiranyatrAbhinavazreSThirahe. praviSTaH, dApitA ca tena samAhAtmyaucityena tasmai bhikSA / kutA ca tadgRhe saMnihitai bhakadevairahatpAraNakocitA vasudhArAvRSTiH / tato'sau loke kRtapuNyaka iti mahatI prazaMsAM prApa / anyadA. pArthApatyasya kevalinaH kasyacidAgame tatpuro bahulakutUhalAkRSTacetasA. lokena pRSTaM yaduta katamo'tra pure kRtapuNyo bhagavabhiti, bhagavatA cAbhidadhe jIrNazreSThIti / atra hi jIrNazreSThina icchArUpo'bhigrahaH pravRttaH, icchApravRttisthairya siddhibhedAt tasya caturdA parigItatvAda, tadAha "etya umaNoraho vi ya abhingaho hoi Navari viyo| . jaha pavisai tA bhikkhaM deha ahamimassa ciMtaNao // " moravo'pi nimo bhagati maparaM vizeSaH / parivikSA ito milA pAhama cintanataH / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81. ayamapi cAnavadyaH SAsmaka bherIzabdazravaNakAlaM yAvatpravRddhaH saniSThAyAmapi pAramparyeNa mokSaphalatayA saMvRcaH / itarasya ca mAhAtmyaucityena dattadAnasyApyabhyutthAnAderabhAvAt yAdRcchi kavasudhArAdiphala evaM saMvRttaH pariNAma iti // 74 // abhigrahAnevAmiSTuvannAi eehito pAva loge bahua vi pahiye ho / garalaM guruaviAra jaha kayAtAipaDiyAraM // 75 // etebhyaH samyakpAlitAmitrabhyaH, loke bhavyalIke, bahu mapi prabhUtamapi pApa yamunArAjasya RhityAdikarmajanitamiva dUradRSTam, pratihataM bhavati, phalapradAnAprahaM bhavanti / TAntamAha- paMcA gurukavikAraM maraNAdiprabalavikriyAkAraNam, garalaM sarpAdiviSam, kRto mantrAdInAM gAruDasatraprasiddha jAMgulIjApAdInAM pratIkAro yatra tattathA, apratikRtaM hi viSaM mArayedeva, evamapratikRta pApamapi narakAdiduHkhaphalaM pradarzayedevAbhigrahAdinA pratikRta tu naM taceti // 75 // etadeva bhAvayati tabbaMghaThi jAyA kasAya sA aveha suhajoge / so puNa etvaM guruo ANAsahagAriatteNa // 76 // tasya pApakarmaNaH bandhasthitiH bandhAdyavasthAnakAlo jaghanyamadhyamotkRSTabhedabhinnaH kaSAyAt yathocitakASAyikAdhyavasAyAt jAtA, ataH sA zubhayoge'bhigrahAdirUpe sAdhujanayogyaniH kaSAyA'dhyavasAyamaye pravarttamAne, apaiti nazyati, tailavarttikSayAdiva dIpaH / tadidamAha - Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 82 "kamma jogaNimittaM bajjhai baMdhahiI ksaayvsaa| suhajogammi akasAyabhAvao veitaM khippaM 2 // " dvayorbhAvayostulyatvenaikenAparakAryavinAzaH syAdityata Ahasa punaH abhigrahAdizubhayogaH, atra prakRtakarmanAze, guruko balIyAn , AjJAsahakArikatvena svasahAyIbhUtAjJAyuktatvena vanirivAbhimukhatRNavanadohe'nukUlapavanasahakRtatveneti dhyeyam / vastutaH karmajanitapariNAmarUpo doSaH svabhAvata eva durbalaH, svapariNAmarUpo jIvasya zubhayogastu svabhAvata eva balIyAn , alpastvayaM karmodayabahulatvAnna svAbhAvika eva, ata evAtra nAzakatvaM AjJAyogasahakRtatvaM ca tadavyabhicaritatvalakSaNamiti nAnupapattiriti draSTavyam // 76 // - kIdRzamidaM svarUpamupalabhetetyAhaiya pAsai sajjakkho sammadichI u jogabuddhIe / aMdho Neva kudiTThI abhinnagaMThI ya jacaMdho // 77 // ___ iti pUrvoktamAjJAsahakRtazubhayogasya gurukatvaM pazyati sajAkSo-bhAvato nirupahatalocanaH, samyagdRSTistu samyagdRSTireva, yogabuddhayA dharmavAsanApariSkRtamatyA, na punarandhaH pazcAbhaSTadRSTijanatulyaH, kudRSTiH-samyaktvabhraMzAnantaraM mithyAtvamupagataH, na ca jAtyandho-janmaprabhRtyeva nayanavyApAravikalajanatulyaH-abhinnagranthiH kadAcanApyavyAvRttamithyAtvatimirapaTalo jIvaH / idaM tu dhyeyaM-samyagdRSTirAjJAmutsargApavAdAdibhedena samyagjAnAno'pi zreNikAdekhi pratibandhasaMbhavAdjanayA pratipadyata iti // 77 // 2 karma yoganimitta badhyate pApasthitI kaSAyavazAt / zubhayoge'kaSAyabhAvato veditaM liptam // Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navayamupadezaH ke prati phalavAn ke prati vA netyAzakyAhaesuvaeso phalavaM guNaThANAraMbhativvayAjoge / na Thiesu jahA daMDo cakammi sayaM bhamaMtaMmi 70 / ____ayamabhigrahadharaNAdiprakAreNa samyagAjJAyogapravRttiviSaya upadezaH, phalavAn-zrotrapekSayA phalopahitaH, guNasthAnakAnAM samyagdRSTayAdirUpANAmArambhasya-prathamapravRttirUpasya tIvratAyAzca tayAvidhakliSTakarmodayAd prArabdhapAtAnAM sopakramakarmaNAmuparitanAdhyavasAyasthAnAroharUpAyA yoge janane,na naiva, sthiteSu-sarvAtmanA samadhiSThitaguNasthAnakeSu, tatra svavyApArAsiddhaH, upadezasya ca svajanyadravyAhAkriyApUrvakaguNasthAnArambhasthairyAnyataravyApArasambandhenaiva samyagdarzanAdihetutvAt / atra dRSTAntamAha-yathA daNDaH svayaM bhrAmyati cakre / sa hi ghaTajanane prAthamikacakrabhramidvArA mandIbhUtAyAM tasyAmutkaTatadAdhAnadvAraiva saphalaH syAt natvanyathA, tadAha sahakArikAraNaM khalu eso daMDovva cakabhamaNassa / tammi taha saMpayaTTe Niratthago so jaha theso3||" tathA, "guNaThANagapariNAme saMte uvaesamaMtareNAvi / No tavvAghAyaparo niyameNaM hoi jIvotti // " ... 3 sahakArikAraNaM khalu eSa daNDa iva cakrabhramaNasya / tamiMstathA saMpravRtte nirarthakaH sa tathA essH|| 4 guNasthAnakapariNAme satyupadezamantareNApi / no tayAghAtaparaH niyamena bhavati jIva iti // Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuktaM caitasthAbhanyatvaparipAkatI guNasthAnapariNAmapravRttI tadatyantArAdhanAvazena tadapAyAbhAvAttatparipAkazcakaH kAlavizeSAdaparazyopadezAtU, phalaparipAkavat , tasya dvaividhyena vyvsthittvaat| ata eva "tabhisargAdadhigamAtrA" ityAdhuktamiti // 78 // ___ nanvevamupadezaM vinApi samyagdarzanAdikAryasiddhestasya tatra hetutvaM na svAd vyabhicArAdityAzakyAhamA ya evaM vabhiyAro kabakseisA jaheca daMDasma / tarapaDiyarUveNe ahavAhigavatthaheutA // 79 // na caivaM, upadezaM vinApi guNasthAnapravRttau vyazciAraH, kAryavizeSAt kAryagatapariNatibhedAt, yathaiva daNDasya, daNDo'pi hi ghaTatvAvacchio na hetubhicArAditi satprayojyaH pariNatimeda eka ghaTe kalpanIya evamatrApi / nanvIzapariNatimedAnAkalane daNDe ghaTahetutvagraho na syAditi cet, na, vyabhicAragrahasya ghaTatvAvacchedena kAryatAgrahapratipakSatve'pi tatsAmAnAdhikaraNyena tanahAvirodhAda, anyathA vahnau tapAdInAM hetutvagrahAnupapatteH / daNDatvaM cakrabhrAmakavAyvAdisAdhAraNamiti na vyabhicAra iti tu na ramaNIyaM, vyavahArasAkSikasya daNDatvasya kAyyAdau pratyakSabAdhAt , pRthivItvAdinA sAMkattiAdRcanAtyasiddhaca / athavA dvAraghastirUpeNa, adhikRtArthahetutvAda, bhramijanakatvena daNDasyeva guNasthAnArambhapratipAtapratibandhAnyatarajanakatvenopadezasya svakAryahetutve vyabhicArAbhAvAt / na cAcAsya pratItyAvanyathAsiddhiA, phalAnajuguNamanyaM pratItyAdivivakSAyA AvazyakatvAditi dhyeyam // 79 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A atra paranatamAzaya nirAkurvAhanaNu evaM suttatthaggahaNuvaeso virujjhae sutte| bhannai Na so virujjhai jmpttvisesphlviso||40|| nanviti prabhe, evamavasthitapariNAmedhUpadezasya niSphalatve, . ne siddhAnte, sUtrArthagrahaNopadezo-yathaucityena nityaM satrArthapauruSIvidhAnAtmA, virudayate / dvividhA hi zrutagrAhiNaH, kaThoraprazAstaditare ca, tatra meM kaThostrajJAste prathamapauruSyAM sUtrAdhyayamaM kRtvA dvitIyapauruSyAM "muttatyo khalu paDhamo5" ityAdinAnuyogakrameNa tasyArthamAkarNayanti, ye tu na tathArUpAste pauruSIdaye'pi sUtrameva paThanti kAlAntare saMpanaprajJAprakarSAzca te pauruSIdvaye'pi sUtrArthagrahaNAya yatnamAdriyanta iti hi sUtrIya upadezaH, na cAyamavasthitapariNAmedhUpadezasya niSphalatve kathamapi phalavAniti cet, bhaNyate--atrottaraM dIyate, na sa prakRtIpadezaH, virudbhayate, yad yasmAda, aprAptavizeSaphalaviSayaH / siddhe hi pratipAdya samyagdarzanAdau svarasatastatpravRttimataH prati tadupadezo na saphalaH syAt, apravRttapravartanAtmakatvAttasya, asiddhe tu kevalajJAnaprAptihetAvapUrvakAmAbhyAse pratipAce kathamiva tadupadezo miSphala smAta eva tadApratyupapatteH / tadidamAha "jA evaM kiM bhaNiyA NiccaM suttasthapossIe u / sahANataravisayA se hoti na teNa doso|| 5 satrArthaH khalu prayanaH / 6 yavaM ra bhAgatA nityaM sUtrArthapaurapyAstu / tatsthAnAntara viSayAta mati meM tena yogo'yam // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apuvvanANaggahaNe NiccanbhAseNa kevaluppattI / bhaNiA muaMmi tamhA evaM ciya eyamavaseyA" // 8 // nanUpadezAduktavyApArAbhAve'pi nivRttisaMbhavAdeva na niSphalatvaM bhaviSyatItyAzaGkyAhaguNaThANAvAvAre etto virao avirao nniymaa| jaha dahaNo adahaMto sattIe dAhago ceva // 8 // guNasthAnAvyApAre samyagdarzanAdiguNasthAnApravRttI, ita upadezAt , yathAkathaJcidvirato'pi prANAtipAtAdibhyo nivRtto'pi, niyamAdekAntato'nivRtta eva, hetutaH svarUpataH phalatazca hiMsAdisvarUpajJAnaM tabhivRttirucirUpaM darzanaM ca vinA kuto'pi kAraNAhoSanivRttAvapi tacchaktyanivRttyA tattvatastadanivRtteH / atra dRSTAntamAha-yathA dahano'mirdAhakazaktivyAghAtAbhAve kuto'pi vaiguNyAdadahamapi zaktyA dAhaka eva, tadidamAha- . jANai uppaNNaruI jai tA dosA NiyAI smm| iharA apavittIi vi aNiyatto ceva bhAvaNaM // 81 // atha kathaM tattvato nivRttirityAhatamhA vayapariNAme pavaTTae naanndNsnnsmggo| uvautto pariNAme appabahuttaM viyAlaMto // 2 // ____ tasmAdajJAtvA'zraddhAya ca nivRttasya tattvato'nivRttatvAt , bratapariNAme AbhyantaravratAdhyavasAye sati, pravartate, jJAna... 7 apUrNajJAnaprahaNe nityAbhyAsena kevlotpttiH| bhaNitA zrute tasmAdevamevaitadavaseyam // 8 jAnAtyutpanaruciyadi tasmAhoSA nivartante samyak / itarathApravRttAvapi anivRttathaiva bhAvena // Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanAbhyAM samagraH sampUrNaH, tathA upayukto dattAvadhAnaH, pariNAme AyatikAlAnuSTheye'rthe, alpabahutvaM guNadoSagataM gurulAparva vicArayan zAstrAnusAriNyA sUkSmaprajJayA pratisaMdadhat / ityaM vicAravanta eva hi taponuSThAnAdiSu samyak pravRttyA vizAlaM phalaM labhante, anIdRzAstu lokottarapathAvatAriNo'pi avyAvRttaviparyAsAstathA pravartante yathA svapareSAM diGmRDhaniryAmakA ivAkalyANahetavo bhavantIti / ayaM cAyatikalyANaphalAnuvandhI vicAro'nvayavyatirekAbhyAM vratapariNAmaniyatayogajAdRSTasAdhya eveti nizcIyate // 82 // _ alpabahutvavicArameva diGmAtreNa darzayatipuliM ducinnANaM kammANaM akkhaeNa No mukkho| teNa khamai uvasagge paDiAraM vA kuNai vihinnaa|3| - pUrva bhavAntare, duzcIrNAnAM nibiDAdhyavasAyato nikAcanAvasthAM nItAnAM karmaNAM jJAnAvaraNAdInAM, akSayeNAnirjaraNena, no naiva, mokSaH paramapuruSArthalAbhalakSaNaH saMpadyate yataH, tena kAraNena, upasagAMnupasthitavyAdhyAdirUpAn, kSamate'dInamanaskatayA'nubhavati, vA'thavA, pratikAraM vidhinA "phAsuaesaNiehiM phAsuaohudesiehi kIehi / pUie missaehi AhAkammeNa jayaNAe // " ityAdikalpAdigranthoktaglAnacikitsAsUtrAnusAriNA kurute, na tu gurulAghavAlocanavikalasvavikalpamAtreNa / ayaM bhAvaH .. prAsukaipaNIyaH prAsukaughoDezika krItaH / pratyA mizrakairAdhAkarmaNA yatanayA . Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAdhiviprayogapraNidhAnarUpAdhyAnAbhAve samyagadhisoDhavya eva bhyAdhibhusukSuNA, tasya bubhukSitAbhalAmatulyatvAt / tathA ca pazyate kaMDUya mattakhaddhA tivvA viyaNA ya atyi kucchIm / kAsaM sAsaM ca jaraM ahiyAsai stsvaasse10|| AdhyAnapravRttau saMyamayomahAnau kA vidhinA pratikAramapi kuryAta, yAnaniSepasaddhyAnAdarApramAdapradhAnatvAcAritrapariNAma sya tadAha aTTajmANAbhAve samma ahiyAsiyavaoM vaahii| tabhAvammi vi vihiNA paDiyArapavattaNa Neyam ||8shaa nanvevamutsargataH pratiSiddhAyAH cikitsAyA AdaraNe kayamavikalaphalalAmaH syAdityata AhapuThThAlaMbaNasevI ukeha mukkhaM sa mAThANaM tu / phAsaMto No dhamme bhAveNaM Thio adhannoti // 4 // . sa puSTAlaMbanasevI jJAnavaiyAvRtyAdisamarthAlaMbanenApavAvapathapravRttimAn , upaiti mokSaM AjAzuddhapariNAmAnubandhAvicchedAda, yatamAnasya kvAcitkayA virAdhanAyA apyakizcitkaravAda / yadavAci nizIthabhASye kAI acchittiM aduvA adhIhaM tavovahANesu ya ujjamissaM / gaNaM ca nIIe va sAraissaM sAlaMbasevI samuvei mukkhN2||" .. 10 kaMDUkaM bhakkakSudhA tIghrAM vedanAM cAzikSiSu / - kAsaM zvAsaM ca jvaramaNyAsayetsaptavarSa zatam // 11 Arta dhyAnAmAve samyagabhyAsitamyA vyAdhiH / . tadAve tu vidhinA pratikArapravartana jJeyam // 12 kariSyAmi acchitti athavA'dhISye tapaupacAneSu bodhasthe / gaNaM ca nItyA sArayiSyAmi solaMbasevI samupaiti mokSam // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha yo'puSTAlaMbanamuddizya pratIkAraM kuryAttataH kiM nirjarA syAna vetyAha-mAtRsthAnaM mAyAdoSaM tu spRzan jIvaH, bhAvena paramArthena, dharme na sthitaH adhanyaH, koTityAgena kAkiNIgrahaNapravRtta iva nirjarAlAbhatyAgena pUjAkhyAtyAdispRhAparatayAtmadrohapara iti hetoH tAtvikavratapariNAmavato hi naivaM viparItaphalapravRttikatvaM bhavati tathAsvAbhAvyAt / tadidamAha "savvastha mAiThANaM na payaTTati bhAvato u dhammami / jANato appANaM na jAu jIvo iI dui 13 // koDiccAgA kAkiNIgahaNaM pAvANa Na uNa dhamANa / dhano a caraNajuttotti dhammasAro sayA hoi 14 // 8 // etadeva bhAvayatiguNaThANagariNAme saMte pAeNa buddhimaM hoha / tatphalamavekkha anne niyameNa u tArisaM viti // 5 // ____ guNasthAnapariNAme jIvadayAdiguNaprakarSapariNAme sati tatvato vidyamAne, prAyeNa buddhimAn-yuktAyuktavivecanacaturazemuSIparigataH, bhavati jIvaH, anye tvAcAryAH, tat phalaM buddhimattvaphalaM svargApavargAdiprAptilakSaNaM, apekSya niyamenaikAntena tAdRzaM buddhimanta, bruvate guNasthAnapariNAmavantaM-jIvamiti dRzyam / saMpaanirbaSavratapariNAmAH prANino hi jinamaNitamidamiti zradadhA 13 sarvatra mAtRsthAna ma pravartate bhAvatastu dharma / mAnamAtmAnaM na yAtu jIva iha guhyati / 14 koTityAgAt kAkiNIgrahaNa pApAnAM na punadhanyAnAm / dhanyazca caraNayukta iti dharma sAraH sadA bhavati / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAH kvacidarthenAbhogabahulatayA prajJApakadoSAdvitayazraddhAnavato'pi na samyaktvAdiguNabhaMgabhAjo jAyante / yathoktam "sammaThiI jIvo uvaiI pavayaNaM tu sadahai / sadahai asambhAvaM ayANamANo guruniogA 15 " // 85 // atraiva hetumAhaandho asAyarahio purANusArI jahA sayaM hoi / evaM maggaNusArI muNI aNAbhogapattovi // 86 // ___ asAtarahito'sadveSakarmodayavimuktaH andho nayanavyAdhivikala. yathA svayamAtmanA purAnusArI malimlucAdibhayaparihAreNa nirupadravanagaramArgagAmI, bhavati, tadIyazubhAdRSTasya tathApravRttijananasvAbhAvyAt, evaM munidurgatipAtopadravayogyatAvikalacAritrAvaraNakarmakSayopazamavAn , anAbhogaprApto'pi kvacidarthe'nAbhogabhAgapi, mArgAnusArI nirvANapayAnukUlapravRttirbhavati // 85 // . munibhAvocitapravRttyantaramevAhamoNami Niya sattiM Na nigRhai gADhakaThThapatto'vi / davvAdiyA Na pAyaM bajjhA'bhAve vi bhAvaharA // 8 // maune munibhAve, tattvato vidyamAne na nijAM zakti samitiguptyAdiviSayaprayatnarUpAM, nigRhatyAcchAdayati / gADhamatyantaduHsahakaSTaM prANaprahANAdirUpaM prApto'pi, satpuruSaziromaNiH khalvayaM, na ca satpuruSANAmApadhapi nijapratijJAbhaMga ucita iti / dravyAdiprAtikUlye yatInAmeSaNAzuddhayAdAvadhyayanAdau ca zaktivicchedAt kathaM yatitvApracyavaH syAdityAzakyAha-dravyAdayazca 15 samyagdRSTiH jISa upadiSTa pravacanaM tu dhAti / zraddadhAtyasadbhAvamajAnanguruniyogAt // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAyo bAhulyena, bAhyAbhAve'pi kAyikAdibahirvyApAravyAghAte'pi, bhAvaharA yatanApariNAmopaghAtakA na bhavanti, prAyo grahaNaM mandakSayopazamavati vyabhicAravAraNAya // 8 // .. etadeva nidarzanena bhAvayatijaha sammamuchiANaM samare kaMDAiNA bhaDAINaM / bhAvo na parAvattai emeva mahANubhAvassa // 8 // ___ yathA samyak svaucityAnatilaMghanena, utthitAnAM unmIlitAdhyavasAyAnAm, bhaTAdInAM mubhaTAdInAM, samare saMgrAme, kAMDAdinA zarIralamabANAdinA bhAvaH pratijJAtavyavasAyA,na parAvarttate nAnyathA bhavati pratyuta svAmyAjJApAlanaparAyaNatvena ratikelikupitakAntakarNotpalatADanAdivat pramodAyaiva bhavati, evameva mahAnubhAvasya vItarAgAjJApAlane'tyantarasikasya sAdhoyAdivaiSamye'pi na bhAvaH parAvarttate kintu pravarddhata iti draSTavyam / subhaTadRSTAntena dravyavaiSamye bhAvavicchittinidarzitA, AdinA saurASTrAdidezotpamAnAmapi dhIrANAM magadhAdidezagamane'pi dhairyAvicalanavat subhikSa iva durbhikSe'pi dAnazUrANAM dAnavyasanAkSobhavat bubhukSAdivyasane'pi siMhAdInAM tRNAghagrAsavat kSetrAdivaiSamye'pi bhAvAvicchittirbhAvanIyA // 88 // etadeva nidarzanAntareNa draDhayatimAlaiguNaNuSNo mahuarassa tappakkhavAyahINataM / paTibaMdhe'vi Na kaiAemeva muNissa suhjoge||89|| mAlatIguNasya mAlatIparimalacArimAnubhavaikamamacetasaH, madhukarasya bhramarasya, pratibandhe'pi kuto'pi hetostadaprAptAvapi tatra mAlatyAM ya: pakSapAto bahumAnanarantaryAtmA tadInatvaM tadvi Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 seed kadAcidapi na bhavati, evameva munezvaraNapariNAmavataH, zubhayoge svAdhyAyadhyAnavinayavaiyAvRtyamAnAdirUpe dravyAvaiSamyarUpe pratibandhe'pi pakSapAtahInasvaM na bhavati, yathAzaktyanuSThAnena mAtRsthAnAnAsevanena ca tatraiva cetasaH pratibandhAt // 89 // nanvevaM zubhayogecchAyA anapAye'pi tatra pravRttyabhAvAt kathaM phalasiddhiricchA hi pravRttAvevopayujyate pravRttizva phalajanana ityAzaGkyAha apayaTTo vi payaTTo bhAveNa esa jeNa tassattI / akkhaliA niviDAo kmmkhovsmjogaao||90|| apravRtto'pi pratibandhAt dravyakriyAyAmavyApRto'pi, bhAvena paramArthena, pravRtta eSa zubhabhAvavAn, yena kAraNena, tacchaktiH satpravRttizaktiH, askhalitA avyAhatA, nibiDAt bajAzmavadurbhedAt, karmakSayopazamayogAt, satpravRttipratipanthicAritramohanIya karmakSayopazamasambandhAt / ityaM cAtra zakye zaktyasphoraNavinAkRtaH zubhabhAva evaM svagatanirjarAlAbhaheturabAlatvAccaitatphalasya bAhyapravRtyabhAve'pi na kSatiriti phalitam // 90 // idAnImudIritaM munivRttaM sAMpratakAle'pi yojayannAha - evaM khu dussamAe samiyA guttA ya saMjamujz2attA / pannavaNijjAsamgaharahiyA sAhU mahAsattA // 91 // evamuktaprakAreNa, khu iti nizraye, duHSamAyAM paMcamArakalakSaNakAle'pi gamyaH, tatrApi sarvataH pravRttaniraMkuzAsamaJjasAcArAyAM vakSyamANalakSaNAH sAdhavo zAtamyAH, iti vAkacAryasambandhaH / samitA IryAdisamitiparAyaNAH, guptAH saMlInamanovAkkAyAH, saMyame Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcAzravaviramaNAdirUpe saptadazabhede udhuma parInuSThAnacikIrSAnubaddhapravRttimantaH, prajJApanIyAH kuto'pyanAbhogAda sAmAcArItaH skhalane'pi saMvigaigItArthezca prajJApayituM zakathAste ca te'sanamundaro grahaH svavikalpAttathAvidhAgItArthaprajJApakopadezAd vA viparyastarUpatayA zAstrArthasyAvadhAraNaM, tena rahitAH, tathA mahAsattvA bhagavadAjJAto devairapi cAlayitumazakyAH // 11 // uktaguNAnAmutpattibIjamAviSkurvannAhaNiyamA Natthi caritaM kaiyA vi hu nANadasaNavihaNaM / tamhA tammi Na saMte asaggahAINa avagAso // 12 // niyamAt ekAntataH, nAsti cAritraM kadApi hi duSamasuSamAyAM duHSamAyAM vA, jJAnadarzanAbhyAM vihInaM rahitaM, tasmAttasmin cAritre sati, asadgrahAdInAM doSANAM nAvakAzaH, jJAnadarzanasAmauyaiva tadvIjamithyAtvocchedAditi bhAvaH / atrAsadahasya prathamamabhidhAnAttasya mukhyadoSatvaM, tatparityAge cAkhilaguNalAbhaH sUcyate // 92 // nu mA bhUvana cAritriNo'sadahAdayazcAritraghAtakAH pariNAmAH paraM mokSaH sarvakriyoparamAditi sarva kriyAnirodhe sAdhayitumArabdhe kimartha svAdhyAyAdiSu kriyAvizeSeSu yatnaH karttavyatayopadiSTa ityAzapayAhasajjhAyAiNiogA cittaNiroheNa haMdi eesi / kallANabhAyaNattaM paidiNamuciyatthaciMtAe // 13 // haMdItyupadarzane, eteSAM sAdhUnAM svAdhyAyAdiniyogAt pApazrutAjajJApradhAnajinAgamAdhyayanAdiviziSTaprayatnAta, citasya manaso Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirodhenetaraviSayavyAvRttyA tadekAgratAlakSaNena, pratidina prativAsaraM jJAnavRddhau, ucitArthAnAM tattadvyAdisAmaNyanurUpotsargApavAdAdirUpANAM cintayA gurulAghavAnupAtinopayogena, kalyANabhAjanatvamAgamiSyadbhadratvaM bhavati, zAstrArthAnusandhAnamunizcitapariNatikapravRttereva shreyomuultvaat| tathA ca svAdhyAyAdikriyayA'satkriyAnivRttiH, tasyAM ca kASThAprAptAyAM nirvikalpapariNAmAbhimukhye, vordAvaM vinAzyAnuvinAzavat svayameva svanAze, mokSo'pyarthAdupapatsyata iti na kazcidvirodha iti phalitam // 13 // ___ tadevaM duHSamAyAmapi gurupAratantryeNa ye svAdhyAyAdipradhAnayogapravRttAsteSAM yatitvamavyAhataM, ye tu viparItAstAnavagaNayannAhakei asaggahagahiyA amuNatA eyamattadoseNa / ujjhiyapahANajogA bajjhe joge ThiyA tucche // 9 // kecita, asadgRhItA mithyAbhinivezavisaMsthulIkRtAtmazaktayaH, etat ucitArthacintayA kalyANabhAjanatvaM, amuNaMtatti ajAnAnAH, AtmadoSeNa svArjitena mithyAtvamohAdikaThinakarmavipAkena, ujjhitastyaktaH pradhAnayogo vipulataranirjarAnibandhanagurupAratantryAdhInasvAdhyAyAcArAdhanAtmA yaiste, bAhye bahirdRSTimAtraramye, yathAvat paramaguruvacanopayogazUnyatayA zarIravyApAramAtrarUpe, tucche'tyalpaphalake, yoge anuSThAne, sthitAH svabuddhikalpanayA pravRttAH, te hi parityaktanarmadAtIrA mRgatRSNAyAM jalazramavantaH kAkabAlA iva keSAM na zocanIyA iti bhAvaH // 9 // ityaM pravRttAste kiM kurvantItyAha Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 mannatA annANA appANaM gurucaritajogatthaM / mattA iva gayasattA para para haMta nivati // 95 // ajJAnAstattvopayogazUnyAH AtmAnaM bAhyavyApArapravRttaM svaM gurucaritrayogasthaM durddharacAritrAnuSThAnasthitaM manyamAnAH, mattA iva vAruNIpAnavigalitacetanA iva gatasatvA nivRttadhairyAH, pade pade sthAne sthAne haMteti khede nipatanti praskhalanti, tathAhimattAH pade pade gAtrabandhazithilIbhAvAt patanti, evamete'pi kenacidvidagdhena gaMbhIrasUtrArthaM pRSTAH sarve guNamAtmanyAropayitukAmAstadanupalambhe tatsamAdhAnAzaktAH pade pade patantIti / / 95 / / eteSAmajJAnitAmeva yathAsthitAnupadardayati jaM hINA tullataM vahati ee mahANubhAvoNaM / ussutaM bhAtA bitiyA sA bAlayA tersi // 96 // yada yasmAdInA abhyantarazuddhayogarahitAH mahAnubhAvAnAM bAhyAbhyantarayoge samucitapravRttInAmAgamAnusAriNAM maharSINAM tulyatvaM vahantyete, utsUtraM svAbhiprAyikAcArasamAdhAnAya sUtraviruddhaM bhASamANAH, sA teSAM dvitIyA bAlatA, ekA sUtraviruddhAcaraNarUpA, dvitIyA ca mahApuruSAvagaNanarUpeti / tathA cAgamaH" zIlamaMtA uvasaMtA uvasaMtA saMkhAe rIyamANA / asIlAzuvayamANassa bitiyA maMdassa bAlayA 16 " // iti // 96 // tu kaSTAnuSThAyinAM kimarthameteSAM mahAnubhAvaspardhAniyatA syAt yena dvitIyabAlatAvakAza ityAzaGkyAha guNava guNavadgaha 16 zIlavanta upazAntAH saMkhyayA gacchantaH / azIlAnuvajamAnasya dvitIyA mandasya bAlatA // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ logo hi bajhadiTThI pAyaM ttttttthnonnprihiinno| tesiM saMgahaheuM tesi AjIviA garahA // 97 // . loko madhyamaprakRtilokaH, hi nizcitaM bAbadRSTiAcavyApAramAtraprekSI, taduktaM "bAlaH pazyati liGga madhyamavuddhirvicArayati vRttam / AgamatattvaM tu budhaH parIkSate sarvayatnena // " iti / prAyo bAhulyena tattvArthajJAnaparihInaH AgamazuddhotsargApavAdAdipravRttiparIkSAkSamasUkSmaprekSArahitaH, teSAM saMgrahahetoH svAyasIkaraNAthai teSAM tucchayogAnuSThAyinAM gahasviotkarSAyakataraguNavabhindA jIvikA jIvanavRttirityameva mugdhamatInAM svsthaannyaamohopptteH||17|| lokasaMgrahArthamitaragarhayaivopadezenApyeteSAM mahAdoSakhamityAhaavi saMkijjayAiccAisuttamaNi vihiM ayANaMtA / vakkhANaMtA atyaM NisaMkA te mahApAvA // 9 // - api punaH, saMkijjayAityAdivatrabhaNitaM vidhi ajAnAnAstathAvidhaguruniyogAbhAvAt artha sUtrArtha vyAkhyAnayantaH svAbhiprAyAnusaraNenopadizantaH niHzaGkAH sUtrAzAtanA'bhIravaste'jJAninaH, mahApApAH pApebhyo'pi pApAH nAmamAtragrahaNamapi teSAM pApAyeti bhAvaH / vyAkhyAnavidhisUtraM cedaM sUtrakRtAGge caturdazAdhyayane vyavasthitam Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkijajayAsaMkiyabhAva bhikkhU vibhajavAyaM ca viyaagrijaa| bhAsAdu dhammasamuhitahiM viyAgarejA samatAmupapaNe" // 22 // bhikSuH sAdhuNyAMkhyAnaM kurvanAgadarzivAda nirNaya pratyazakitabhAvo'pi zaMketa, audatyaM pariharanAmevAsyAsya vettA nAparaH kazcidityevaM na garva buvIta, tathA vimjyvaad| syAdvAdasta sarvatrAskhalita padeva, samapi mAMsadvitayena pUSAdityAha-mAmAdrikamAvAvaramalatA parne samyaksaMyamAne nosthitAH samutthAstara saha viran samakyA rAmadveSarahitatayA zolanamA asamANe vitahabhimANI tahA tathA sAhU kkseph|| na kA bhAta vihiMsarajA mila vApi na dIpajjA" // 23 // . itthaM taduktamarthananumachalanusaMdhat kazcinmandameghAktiyA viSayamanyathAbhUtamabhijAnIyAt te ca tathA tathA'nena prakAraNa sAdhu khastvamasIsyAdinA karkarzana bacanena na nimasayet, na ko tasya bhASI doSaduSTAmapi vihanyAdapazabdAdhudghATamatA, tathA niruddhaM stokamartha dIrghavAkyararkaviTapikASTikAnyAyena na karaveda, niruddha kA stokakAlIna vyAkhyAna vyAkaraNatakAdipravezamAraNa prasamAnuprasatyA ne dIrghayena dIrghakAlika kuryAt / "samAlavejjA paDipuSabhAsI nisAmiyA sNmiyaaidNsii| ANAisudaM vaiyaNa miuMje abhisaMdhaeM pAvavivega bhikkhU" // 24 // yaspunarativiSamatyAdalyAkSaraiH samyag nAvayudayate. tatsamyakparyApazabdakathanAcAtparyobhayAnAdA lapedvASeta / nava prAguktadizA sarvabAlpAkSarairevoktvA basAyoM mavedapi tu zrotAramaphekSya pratipUrNabhASI syAbhiravazeSatayAdimIsarthavAdI bhavet / tathA ca Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guroH sakAzAd yathAvadarthaM nizamya samyagaryadarzI san AzayA sarvajJapraNItAgamAnusAreNa zuddhaM pUrvAparAviruddhaM niravacaM pacanamamiyuJjIta, utsargApavAdayoH svaparasamayayozca yathAsvaM vacanamabhivadedityayaH / itthaMbhUtazca bhikSuH pApavivekaM kAGkhamANo nirdoSa vacanamabhisaMdhayet / "ahAiAI musikkhaejjA jaejayA gAivelaM vijjaa| se dichimaM diDi na lUsaijjA se jANai bhAsiuM taM samAhi" // 25 // yathoktAni vacanAni tIrthakRdAdibhiH suSTu zikSeta grahaNAsevanAzikSAbhyAM, tathA sadA tayordezanAyAM yateta, sadA yatamAno'pi karttavyakAlavelAmullaMghya nAtivelaM vadet, paraM parasparAbAdhayA sarvAH kriyAH kuryAdityarthaH / sa evaMvidhaH samyagdRSTimAn samyagdarzanaM na lUpayena dUSayet, puruSavizeSa jJAtvA tathA vaktavyaM yathA tasya samyaktvaM sthirIbhavati, na punaH zakhotpAdanato dRSyata iti / yazcaivaMvidhaH sa jAnAtyavabudhyate bhASituM taM tIrthakaroktaM samAdhi samyagdarzanajJAnacAritrAkhyaM, itarazca bhASaNAyogya eva iti / "alUsae no pacchannabhAsI no muttamannaM ca karija taaii| satyArabhattI aNuvIi vAyaM mukaM ca samma paDivanaejjA" // 26 // aSako'pasiddhAntavyAkhyAnena sarvajJoktamadUSayan na pracchanabhASI bhavet sArvajanInaM siddhAntArtha pracchannabhASaNena na gopayet , yadi vA pracchannamarthamapariNatAya na bhASeta / na ca sUtramanyat svamativikalpanataH svaparatrAyI kurvIta, zAstari yA bhaktistAmanuvicintya na kadAcidAgamavAdhA syAdityevaM polocya vAdaM vadet zrutaM cA''cAryAdibhyaH sakAzAt samyak tadArApanAmanuvartamAno'nyebhya RNamokSa pratipadyamAnaH pratipAdayet Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "se suddhamutte uvahANavaM ca dhamma ca je viMdati tattha tattha / Adejavake kusale viyatte se arihai bhAsiuM taM khamAhi" // 27 // sa zuddhasUtro'vadAtapravacanaH, upadhAnaM yad yasya sUtrasyAbhihitaM tapazcaraNaM tadvAn dharma ca yo vindati labhate, tatra tatrAjJAgrAhyahetugrAhyAdharthAnAM svasvasthAne, AdeyavAkyo grAhyavacanaH kuzalo nipuNaH sadanuSThAnAdau, vyaktaH parisphuTo nAsamIkSyakArI, so'rhati taM samAdhi bhASitumiti / na cAyaM vidhiragItArthairguruviniyogarahitaiH kaSTAnuSThAyibhirapi kartuM zakyata iti viphalaiva teSAmupadezaceSTeti bhAvaH // 9 // uktasUtra eva praznaprativacane prAhanaNu iha vibhajavAo ANattoNa ya nirruddhptyaaro| eyaM kahamaviruddhaM bhannai soAramahigica // 99 // nanviha saMkijjayA ityAdisUtre, vibhajyavAdaH syAdvAdaH AjaptaH sarvatra bhASitumanujJAtaH, tathA niruddhaprastAraH stokArthavistarazca, nAnujJAtaH, etaddvayaM kathamaviruddhaM syAdvAdaprakAzane vistarAvazyabhAvAt / bhaNyate-pratyuttaraM vidhIyate / zrotAraM zrotRvizeSa adhikRtyAviruddhametat, nikhilanayacaturaM prapazcitajhaM pratipattAramddizya vistareNa syAdvAdapratipAdanAt, ekataranayapriyaM ca tamudizya syAdvAdapratipattiyogyatAmAdhAtuM stokapratipAdanAttadAnImapi syAdvAdapratipAdanayogyatAyA anapAyAt, tathA cAha sammatikAraH "purisajjAyaM tu paDucca jANo panavejja annnnyrN| parikammaNANimittaM dAhehI so visesaMpi17 // 19 // 17 puruSajAtaM tu pratItya sApakaH prajJApayedanyataram / parikInimittaM darzayiSyati sa vizeSamapi / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 evaM zrotabhedena syAvAdapratipAdane bhajanApi bhaktaparihAnaM pinA tu samyaktvamapi na vyavasiSThata ityAhasadasadavisaisagAo vibhajavAyaM viNA sammataM / je puNa AgAruNo taM niz2aNA biti daveNaM // 10 // ___ sadasadavizeSaNAt svapakSaparapakSayovidhiniSedhayoH kamizakyatvAda, vibhajyavAdaM vinA-syAvAdaparinAma vinA, nAsti samvatvaM, tathAbhUtArthajJAnarucirUpatvAttasyA'tathAbhUtArthajJAnasya ca tattvato'vagrahAdirUpatayA'nekAntaviSayasvApi tadAvaraNadoSaNAnekAntaviSayakatvenAnullikhitasya tayArocayitumazakyatvAt / nanvevaM tathAvidhAgItArthasya saMkSeparucisamyakatvamuchiyetetyata Aha-yatpunarAjJAruceH priyagItArthAjJasya mArgAnusAriNaH samyaktvaM, tanipuNAH siddhasenadivAkaraprabhRtayaH, dravyeNa bruvate, syAdvAdapratipattiyogyatAyAstajanyanirjarAjanakakarmakSayopazamarUpAyAsteSvakhaMDitatvAt , vipacitaM cedaM syAdvAdakalpalatAyAmiti neha pratanyate // 10 // vibhajyavAdasya samyakttvavIjatvameva sUtrasaMmatyA hayatibhavi ya aNAyArasue vibhajjavAo visesiu~ samma / jaM vutto'NAyAro patteyaM dohi ThANehiM // 101 // api cA'nAcArazrute'nAcArabhutAbhiSAne sUtrakRtAdhyayAne vibhajyavAdaH syAdvAdaH samyag yAthAtmyena vizeSitaH samyagdarzanadhANasvena puraskRtA, yad yasmAda, pratyekamekatra dharmiNi syAtkArAdikatetaravAmullekhana, zAnyAM sthAnAbhyAmabhidhIyamAnAbhyAM zAyamAnAbhyAM vA'nAcAro darzanAcAra uttrkhaa| tathAhi- .. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 "anAdI paribhAya aNavavane vA puNo / sAyamA vi ra dirddhi meM dhAra || 2 || anAdikamaprathamotpattikamanavaddyamaparyavasAnamiti vA parilAya ekanayaddaSTayAvadhArya zAzvataM sAMkhyAbhiprAyeNApracyutAnutpannasthiraikasvabhAvaM sarve svadarzane vA sAmAnyAMzamavalambya sarvamidaM zAzvatamityevaMbhUtAM dRSTiM na dhArayet / tathA vizeSapakSamAzritya vartamAnanArakAH samucchetsyantItyetaJca sUtramaMgIkRtya yat sattatsarvamanityamityevaMbhUtabauddhadarzanAbhiprAyeNa ca sarvamazAzvatamityevaMbhUtAM ca dRSTi na dhArayet ka evaM doSa ityAha " ete hi dohi ThANehi bahAro Na vijjai / etehiM dohiM ThANehiM aNAyAraM tu jANae // 3 // sarva nityamevAnityameva vA etAbhyAM dvAbhyAM sthAnAbhyAmabhyupagamyamAnAbhyAmanayorvA pakSayorvyavahAro lokasyaihikAmuSmikayoH kAryayoH pravRttinivRttilakSaNayorna vidyate / ekAntanityatve ghaTAdyarthe kumbhakArAdermokSAdyarya tapasviprabhRtInAM ca pravRtyanupapatteH, ekAntAnityatve'pi lokAnAmanAgatabhogArtha dhanadhAnyAdisaMgrahArthaM mumukSUNAM ca mokSArthaM pravRttyanupapattereva, nityAnityatvayoH pratiniyatAbhayatvavAde'pyekatra mRdAdau sthAsakuzulaghaTAdyanekakAryAryapravRtteranupapatterekasyAne kapariNAmitvavirodhAt, ata etayoH sthAnayorekAntatvenAzrIyamANayoranAcAraM maunIndrAgamabAhyatvarUpaM jAnIyAt / tu zabdI vizeSaNArthaH, kathaJcinnityAnitye vastuni vyavahAro yujyata ityetadvizinaSTi, ekAMzamAdAya nayavyavahArasyobhayamAdAya mAH sUtrakRtAGgadvitIyazruta skandhapaJcamAyayanIyA daza gAMthApratthava niveditA iti mAnUyante / Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 'ca prmaannvyvhaarsyopptteH| na caivamapi syAnnityameva syAdanityameveti ca prAsaM, tatrApyevakArAvidhAraNabalAd yenAkAraNa nityatvaM tena nityatvamevetyekAntatvApattiriti zaGkanIyaM, anityatvAsaMvalitasya nityatvavyavacchedasyAprasiddheH, tatsaMvalitasya ca tasya sattve kizcidapekSayA ekAntasaMvalitAnekAntAnapAyAt , tathA cAha sammatikAraH bhayaNAvi hu bhaiyavvA jaha bhayaNA bhayai svvdvvaaii| : evaM bhayaNAniyamo. vi hoi smyaaviraahnnyaa18||", na caikAvacchedena nityatvAdikamevetyevamekAntaprAptiH, guJjAphale kRSNatvaraktatvayoriva nityatvAnityatvayoH khaMDazo'navasthAnAt, guddguNtthiidrvyyorivaikgolkiikRtyostyorekloliibhaavenaivaavsthaanaat| etena dravyArthatvAdau nityatvAdyavacchedakatvamevetyevamekAntApattirapi nirastA, pararUpAdinA tatra tadabhAvAccetyanyatra vistrH| "samucchinjihiti satyArA savve pANA aNelisA / gaMThIgA vA bhavissaMti sAsayaMti va No vade // 4 // samyag niravazeSatayocchetsyanti sAmastyenotprAbalyena setsyanti siddhiM yAsyanti vA, zAstAraH sarvajJAH, sarve niravazeSAH siddhigamanayogyA bhavyAstatazcotsannabhavyaM jagat syAdityevaM no vadeva, tathA sarve prANino'nIdRzAH parasparaM vilakSaNA eva, na 'kayazcitteSAM sAdRzyamastItyevamapyekAntena no vadet , yadi vA sarveSAM bhavyAnAM siddhisadbhAve'vaziSTAH saMsAre'nIdRzA abhavyA eva bhaveyurityevaM no vadet, tathA pranthikAH karmagranthavanta eva 18 bhajanA'pi khalu bhaktacyA yathA bhajanA bhajyeta sarvadravyANi / evaM bhajanAniyamo'pi bhavati samayAdhigadhanayAM // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarve bhaviSyantItyevaM no vadeva, yadi vA granthibhedaM kartumasamAM bhaviSyantItyevaM no vadet , tathA zAzvatAH sadAkAlaM sthAyinaH zAstAra ityevaM no vadeva, yataH "eehiM0 // 5 // etayordvayoH sthAnayorvyavahAro na vidyate / tathAhi-yattAvaduktaM sarve zAstAraH kSayaM yAsyantItyetadayuktamuktaM, kSayanibandhanakarmaNo'bhAvena siddhAnAM kSayAbhAvAdbhavasthakevalinAmapi pravAhApekSayA kSayA'yogAt / yadapyuktaM sarvabhavyAnAM siddhigamane utsannabhavyaM jagat syAditi, tadapi na, bhavyarAze rAddhAnte bhaviSyatkAlasamayavadAnantyoktestabhilauMpAsaMbhavAt / na ca sarveSAM bhavyAnAM setsyamAnatAbhidhAnAttadApattiH, "bhavati sa nAmAtItaH prApto yo nAma vartamAnatvam / eNyaMzca nAma sa bhavati, yaH prApsyati vartamAnatvam" // - iti vacanAt, anAgatasamayAnAM lapsyamAnavartamAnatAvattadupapatteH, tathA nApi zAzvatA eva zAstAraH bhavasthAnAM siddhigamanAt pravAhApekSayA ca zAzvatatvamataH kathaJcit zAzvatAH kathaJcidazAzvatA iti| tathA nAnIdRzatvamapi sarveSAM ghaTate, jAtyAdinA tathAtve'pyasaMkhyeyapradezatvAdinA'tathAtvAt , tathollasitasavIryatayA kecidbhinagranthayo'pare ca na tathetyatrApyekAnto na kAntaH, zAzvatatvamapi naikAntena kathaJciducchedAditi etayoH sthAnayorevamanAcAraM jAnIyAt / "je kei khudRggapANA ahavA saMti mhaalyaa| sarisaM tehiM veti asarisaM tiya No vade // 6 // ye kecana kSudrA ekendriyAdayo'lpakAyA vA prANino athavA mahAlayA mahAkAyAsteSAM vyApAdane sadRzaM vajaM karma vairaM vA virodhalakSaNaM samAnatulyapradezatvAdityevaM na vadet , tathA visa Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 dRzaM tadindriyajJAnakAnAM visadRzatvAdityapi na vadet, yataH, " eehiM * ||7|| " AbhyAM dvAbhyAM sthAnAbhyAM vyavahAro na vidyate yato na vadhyAnurodhI karmabandhavizeSo'sti / api tu 1 aresya tIvrabhAvo mandabhAvo jJAnabhAvo'jJAnabhAvo mahAvIryatvaalpavIryatvaM ca tatra tantramiti / tadamayoH sthAnayoH pravRttasyAmAcAra vijAnIyAt, bhAvasavyapekSasyaiva karmabandhavizeSasyAbhyupagamaucityAt / nahi vaidyasyAgamasacyapekSasya samyakriyAM kurbata Atura - viSatAvapi vairAnuSaGgaH, sarvabuddhayA rajjumapi prato bhAvadoSAda karmabandhazreti "ahAkammAI bhuMjaMti aNNamaNNe sakammuNA / ucalile vivANijjA aNuvaliteci vA puNo // 8 // " sAdhupradhAnakAraNamAbhAvAzritya karmANyAdhAkarmANi ve jhuMjate tAnanyonyaM parasparaM svakIyena karmaNA upaliptAn vijAnIyAdityevaM na vadet tathA'nupalAniti vA na vaveda, zrutAtupadezopadezAbhyAM tatra karmabandhAndhopapateH, AdhAkarmikabhoge syAda karmabandhaH svAneti vaktuM yuktatvAt / yataH " ehiM0 ||9||" AbhyAM jhabhyAM sthAnAbhyAM vyavahAro na vidyate'tyantApazAyAM tadagrahaNe IryAdyazuddhayA dhyAnapravRttau ca bahudoSaprasaGgAt, anyathA uddhoge SaTkAyopamardapApAnivRtteH, ata abhyAmeva sthAnAbhyAmekAntato gRhItAbhyAmanAcAraM vijAnIyAt / " jamida urAlamAhAra kammarga va tameva ya / savvatya vIriaM asthi matthi savvatya vIriaM // 10 // yadidamaudArikaM tathAhArakamupalakSaNAdvaipriyaM ca tathA kArmaNAmupalakSaNAtaijasaM ca tadeva yadeSaudArikAdi tadeva kArmaNAdItyevaM sahacAradarzanena saMjJAM meM nivezayet, mApyeSAmAtyantiko meda Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 / iti saMzAdimedAdviradezakAlAnupalabdhezca, tathA sarvatra ghaTapaTAdAvaparasya vIrya zaktirasti vyaktasya pradhAnakAryatvAdityevaM saMga na nivezayet, na vA "sarve bhAvAH svabhAvena svasvabhAvavyavasthitA iti" pratiniyatazaktitvAma sarvatra sarvasya vIryamastItyapi saMjJAM nivezayet , sarvathA sato'sato vA kAryasyAnutpanecyAryatayA sarvasyaikavaktimato'pi paryAyArthatayA svamAtramagnazaktitvanotpAdAdanyathA niyatopAdAnArthakapravRttyanupapatteH, ata evAha-"eehi0" // 11 // spaSTaH / itthaM cAtra pratyekapakSAbhidhAne sarvatrAnAcAraeka dinamAtreNa darzita iti sarvatra syAdvAdazraddhayaiva samyaktvaM vyavasthitam // 1.1 // vimajyavAdamevAmiSTautieso pavayaNasAro savvaM iJcatyameva gaNipiDagaM / eaMmi aviNAe vihala caraNaM jao bhaNiyaM // 102 // eSaH vibhajyavAdaH pravacanasAraH etadbodhanenaiva pravacanasya phalavattvAt / "ege AyA" ityAderapi tantraparikamitamatyA ekatvAnekatvAdisaptamaMgIparikarmitabodhasyaivotpatte, ekanayAvadhAraNe mithyAdRSTivacanAvizeSaprasaGgAt / na kevalaM pravacanakAryamevArya api tu tatkAraNamapItyAha-sarva niravazeSa, ityarthakameva-upadiSTakmijyavAdArthakameva, gaNipiTakaM dvAdazAkIrUpaM, artha hi bhagavAnupadizati sUtraM ca tato gaNadharA ananti, sa ca tripadIrUpaH svAdvAdamUrtiriti siddhaM gaNipiTakasya sthAdvAdahetukatvaM, yata evaM tataH etasmibhavijJAte aparicchanne viphalaM asAraM caraNaM cAritraM syAdvAdarucirUpasamyagdarzanAdizUnyavAda / yato bhaNitaM sammatau shriisiddhsendivaakrpaadaiH-10| Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 caraNakaraNappahANA sasamayaparasamayamukkavAvArA / caraNakaraNassa sAraM NicchayasuddhaM Na yANaMti // 103 // -_caraNaM "vayasamaNadhammetyAdi" gAthoktasaptatibhedaM, karaNamapi "piMDavisohIsamiItyAdi" gAyoktasaptatibhedam , tAbhyAM pradhAnAstatra nairantaryAdaravanta ityarthaH, svasamayaparasamayayormukto'nAhato vyApAraH syAdvAdaparikarmitadhiyA vivecanAtmA yaiste tathA caraNakaraNAnuSThAnenaiva kRtArthA vayaM, kimasmAkaM tarkakarkazena vAdarasikaramaNIyena syAdvAdena prayojanamityevaM jJAnAbhyAsAd vyAvRttA ityarthaH, caraNakaraNasya caraNakaraNAnuSThAnasya sAraM svajanyaphalotkarSAGgam , nizcayazudaM paramArthadRSTayA'vadAtaM na tu bAyakriyAvalokadRSTayaivApAtato ramaNIyamityarthaH, na jAnanti-na vicArayanti tadAvaraNakarmadoSAt / evaM ca teSAmalpaphalameva caraNakaraNAnuSThAnamityarthaH // 103 // sUtrasaMmatatvamapyasyArthasyAvedayanAhabhaNiyaM ca bhagavayAvi ya AyAraMge imaM visesaao| jaM sammaM taM moNaM jaM moNaM taM ca sammati // 10 // ____ bhaNitaM ca bhagavatApi sudharmasvAminApi, etadanupadoktaM, AcArAMge, viziSyAnyonyavyApyavyApakabhAvamavadhArya, yat samyak bhAvapradhAnanirdezAt samyaktvaM, tanmaunaM munibhAvaH, yaca maunaM tatsamyaktvamiti, "jaM sammati pAsahA taM moNaMti pAsahA / jaM moNaMti pAsahA taM sammati paashaa19||" iti hi sUtra vyavasthitam / atra hi dvayostAdAtmyena vyApyavyApakabhAvadarzanaM vidhIyate, tacca dvayostulyavadArAdhanapravRttaye "dasaNacaricapakkho . 19 yatsamyaktvamiti pazyata tammaunamiti pazyata / yanmaunamiti pazyata tatsamyastvamiti pazyata / - Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNe prlogkNkhimi20|| iti vacanAt / etacca syAdvAdapratipattirucirUpasya samyaktvapadArthatve syAdvAdadhIrucitAtmaikapratibandharUpasya ca maunapadArthatve ghaTate, tattvaruciparapariNatinivRttyorityameva tulyavadAdaropapatteH, anyathA tu netthaM prayojanasiddhirna vA vyabhicAroddhAra iti vibhAvanIyam // 10 // etadajJAnavRtAM cApatantrANAmupadezo viDaMbanaivetyAhaeyamiha ayANaMtA uvaesarayA bhamaMtagIyasthA / naDanaTuM va jaNAvi ya tesiM cariyaM ca picchaMti // 105 // ___etaM vibhajyavAda iha jagati ajAnanto gurupAratantryAbhAvenAparicchindantaH upadezaratA agItArthI bhramanti-itastataH paryaTanti yogyatayA'nAgatabhavajAle vA saMsaranti, na tUpadezAtteSAM kazcillAbhalezo'pi, janA api naTanATayamiva teSAM caritaM prekSante kutUhalenaiva, na tu prekSApUrvakAriNo'nyathA tatprekSaNapravRttyanupapatteriti bhAvaH // 105 // . . ___ nanu mA bhUtteSAmupadezo hitAya zuddhoJchAdigrahaNayatnastu hitakArI syAdityAzaGkyAhasuTuMchAIsu jaco gurukulacAgoiNA Na hiyaheU / haMdi mugAhiM mahoahitaraNaM jaha poabhaMgeNaM // 106 // - zuddho dvicatvAriMzadoSarahita uccho bhikSAvRttirUpaH, AdizabdAdabhigrahAdiparigrahasteSu yatra AdaraH, gurukulatyAgAdinA jyeSThAdivinayavaiyAvRttyAdiparihAragrahaHna hitaheturna svahitArthakArI, haMdItyupadarzane, yathA potabhaMgena yAnapAtravinAzena bhujAbhyAM 20 dazamacAritrapamA zramaNe paralokakAMkSiNi // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 19 mahodavitaraNaM yathA hi kazcidatisAhasiko'nAlocitakArI bhujAbhyAmeva balamatAM taraNaM zreyo natvavalAvatpotAvalaMbaneneti lokavacanazravaNoditadhRSTamAnaH potaM mahattvA sujAbhyAmeva samudra tarabhatizrotatayA tatraiva nimajjati, evaM samyagapariNato munirapi kabid gurukulavAse na tathAvidhA bhikSAvizuddhiriti lokavacanaM zRNvan " AyattayA mahAguNakAlo bisamo sapavikhao doso AitigabhaMgakeNavi gahaNaM bhaNiyaM pakappaMmIti" paMcakalpabhASyavacanamazradadhAnaH zuddhovAdya gurukulavAsatyAgena vihAramavalaMbamAno bahuladoSamagnatayA'tisAhasikaH saMsAra eva paribhramatIti // 106 // yathaivameteSAM yathAvasaramitarakRtyaparityAgAdadhikaguNakAbhA nanubandhino'nuSThAnasyAvidhipradhAnatvAcchuddhocchAdigrahaNenApi na hitaM tathA na kevalamupavAsenApi tatsyAdityAhaunavAso vi ya eko Na suMdaro iyarakajjacAeNaM / Nemittio jameso NiccaM ekkAsaNaM bhaNiyaM // 107 // upavAso'pi ekaH kevalaH, na suMdaro na svocitaphaladAyI, itara kAryatyAgena vinayavaiyAvRttyAdya parakAryAvasIdamena, kAle kRtaM hi sarve phalavad bhavet, na betarakAryakaraNavelAyAM tadvirodhyupavAsakAla iti, etadevAha - yad yasmAdeva upavAsaH, naimisikaH - tathAvidhanimittopanipAtasaMbhavikarttavyatAkaH, parvAdiSveva tavAnAt, tatra parvANi caturdazyAdIni prayoktaM vyavahArabhASyeschamakaraNe amipakkhacaumAsavarisechu / lahuo guruo lahuA gurugA ya kameNa bodhaghyA 21 // " AdinA 21 turthaSaSThAmAkaraNe aSTamIpAkSika caturmAsavarSeSu / laghuko guruko laghukA zurukAdha krameNa boddhavyA // Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 02 "Aryake uvasagge titikkhayAvaMbhaceramuttIsu / pANidayAtavahe sarIravoccheaNaTTAe12 / / " iti gAthoktAni kAraNAni prAthANi, ekAzanaM pratidinamekavAra bhojanaM nityaM sArvadinakaM bhaNitam / " ahonithaM tavokammaM savvamuddhehiM vacijaM / jA ya lajjAsamAvitI egabhataM ca bhoaNaM23 ||" iti sUtropadezAt / tadidamuktamupadezapade"upavAso bi hu ekAsaNassa cAyANasuMdarobAo / mimi unavAso micigao jao bhaNibho 24 ||" "ahoNithaM tavokammAi sucao iMdi evameryati / paDivajjeyabvaM khalu pavvAisu tavvihANAo25 / / " atra hi uktakAraNaviraheNaikabhaktamapekSyopavAse kriyamANe sUtrapauruSyAdayaH zeSasAdhusamAcArA bahutaranirjarAphalA sIdantIti paribhAnyoktaM naimittika upavAso nityaM tvekabhaktamiti / nanu nityatve ekAzanasyopavAsAdestapovizeSapAraNa ke dvirazanAdezvAvasare tadakaraNe pratyavAyApattiriti cenna tadAnIM tadanadhikArAdevAdhikArAkAlInasya ca nityAkaraNasya pratyavAyAhetutvAt / . 22 AtaMke upasarge titikSatA brahmacarya' guptiSu / prANidayAtapohetoH zarIravyucchedanArthAya // 23 ahI nityaM tapaHkarma sarvabuddhervaNitam / yA va rujA samAvRttirekabhakaM va bhojanam // 24 upavAso'pi khalu pakAzanasya cAdAnasundaropAyaH / niyamamupavAso naimitiko yato maNitaH // 25 mahI nityaM tapaHkarmAdi sUjato indi evametaditi / pratipattavyaM bala paryAdiSu tadvidhAnAt // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ata evAtyantabAlAderazaktasya tadakaraNe'pi na pratyavAya iti vibhAvanIyam // 10 // ... athaikabhakte upavAsavanaimittikatvamAzaGkya samAdhattenanu kAraNiyaM bhaNiaMjaINa asaNaM jahovavAso ti| kaha NiccamegabhattaM bhannai NicaMpi tabbhAvA // 10 // nanvityAkSepe, kAraNikaM bhaNitaM yatInAmazanaM yathopavAsastitikSAdibhiH kAraNairanazanasyevAzanasyApi vedanAdikAraNaireva sthAnAMge vidhAnAt / tathA ca tadabhilApa:-"chahi ThANehiM samaNe NiggaMthe AhAramAhAremANe nAikkamai taM0 veaNaveyAvazceriyahAe a saMyamahAe taha pANavattiAe chaTuM puNa dhammaciMtAe ti26 // . iti hetonimittena karttavyatayA naimittikatvaucityAt karya nityamekamaktamuktam / bhaNyate, atrottaraM dIyate-nityamapi sarvakAlamapi tadbhAvAdazanakAraNAnAM vedanopazamanavaiyAvRttyAdInAM sabhAvAbhityamekabhaktam / ayaM bhAvaH-"ahoniccaM" ityAdisUtrAdekamatasya nityatve siddhe 'chahiM ThANehi' ityAdivatrasyAzanAdhikAravidhAyakatvamevonIyate nAtikrAmatyAjJAmityato'nadhikRtatvaniSedhasyaiva lAbhAt , nityamadhikAravatA kriyamANasya ca nityatvAvirodha iti na kazciddoSa iti / na ca tathApi vaiyAvRttyAdikarmAntarAMgatvenAsvatantratvAna nityakarmatvamasyeti zaGkanIyaM, vaiyAvRttyAdikaM pratyaniyatopakArakasyApyasya tapaHkarmatvena svatantraphalakasya svatantratayaiva vidhAnAt / tathApi phalavattvemAsya 26 SaDmiH sthAnaH zramaNo nirgrantha mAhAramAharan nAtikamati / tadyathA-vedanavaiyAvRttya rthAya ca saMyamArthAya tathA prANavRsyA SaSTha punadharmacintA iti // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nityatvakSatiriti cenna, phalavattve'pi nityatvAvirodhAt, "yadakaraNe pratyavAyastasyaiva nityatvAt " iti dik // 108 // yata evamuktapraghaTTenAvicAritAnuSThAne doSabAhulyamupalabhyate tato guNAvahamarthamupadizatitamhA gurulahubhAvaM gAuM Nivveao pavaTTijA sajjhAyAisu sammaM tatto tivvA havai sddhaa||109|| tasmAt , anyathA doSadarzanAt, gurulaghubhAvaM guNadoSaviSayam , jJAtvA zAstranItyA vimRzya nirvedatastAtvikasaMsAranairguNyAvadhAraNAt, svAdhyAyAdiSu sUtrapauruSIkaraNAdisAdhusamAcAreSu samyak kSaNamapyapramAdena pravarteta svAdhyAyAdeH pradhAnayogatvAt , yatastataH svAdhyAyAdau samyakpravRtteratigADhapratibandhApradhAnabodhopapatteH tIvrA atizayavatI zraddhA bhavati // 109 // NAe aNNAyAo aNaMtaguNiA pavaTTae esA / tIe kiriAtisao tato visiTTho khovsmo||110|| yataH jJAte vastuni ajJAtAdvastunaH sakAzAt anantaguNitA zraddhA pravarddhate / dRzyate khekasminneva ratne'parinizcitadAriyopazamAdimAhAtmyAnAM zikSAto gurUpadezAdvA tanizcayavatAM cAnantaguNaH zraddhAvizeSastadvadihApi bhAvanIyam / tayA tIvrazraddhayA, kriyAtizayo bhavati / vijJAtaguNaratnazraddhayAtatpAlanapUjanastavanAdibhAvaprAbalyAcatparipAlanAdhatyantAdaravat sAdhUnAmapi hAtaguNakriyAzraddhayAtalpAlanAdiviSayAtyantAdaropapatteH, tato viziSTaH sAnubandhaH kSayopazamo jJAnAvaraNAdikarmakSayopazamo bhavati, samyacikitsAprayogAdiva tathAvidharoganigraha iti // 110 // . Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatto puNo Na baMdhai pAyamaNAyArakAraNaM pAvaM / evaM visujjhamANo jIvo paramaM payaM lahai // 111 // tataH sAnubandhakSayopazamAtpunadvitIyavAraM na badhnAti, prAyo bAhulyena , anAcArakAraNaM narakAdipAtanimittaM pApaM kliSTakarma, sakriyAtaH prAkarmanirjarAvadabhinavakarmAnAgamasyApyupapatteH, prAyobrahaNa nikAcitAzubhakarmaNAM keSAzcit sandakAcAryAdinAmivAnAcArakAraNAzubhakarmabandhena vyabhicAravAraNArya, tataH kliSTakarmabandhAmAvAda vizuddhayamAnaH pratidinamAtmasvarUpanivezAvadAtAyamAnamanA jIvaH paramapadaM caturvargAbhyahita siddhisthAnaM labhate // 11 // tadevaM svAdhyAyAbhyAsAdinA viziSTAyopazamo molavI saMpayata iti siddham / etacca parasatenApi saMvAdayamAhabhaNio akaraNaniyamo sakkiriyAe ao parehi pi| Na ya paramaNiamajuttaM jamabhinna atyao diI // 112 // ata uktasya yuktatvAt, parairapi pAtaJjalyAdibhirapi, sakriyayA bhAvazuddhayogena, akaraNaniyama ekAntapApApravRcirUpaH, maNitaH pAtaJjalyAdizAstra pratiSThApitaH, tIrthAntarIyoktasvAdayamaprAmANikaH syAdityAzakAM nirasitumAha-na ca paramapitama yuktaM, nRtameva / yadaryata upalakSaNAcchabdAryAbhyAM ca abhiSa jinavacanAvirodhi dRSTa, tatsarva prAmANikameveti zeyam / parasamaye hi dviSA vAkyAnyupalabhyante, tatra kAnicidarthata svAbhimAni. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 "appA paI vearanI anyA me kUDasAmalI / appA kAmaduhA gheNU appA me NaMdaNaM varNa27 ||" ityAdivAkyairtathA bhAratoktAni - "indriyANyeva tatsarve yat svarganarakAvubhau / niviSTAni svargIya bharakAya ca // 1 // ApadAM kathitaH panthA indriyANAmasaMyamaH / tajjayaH saMpadAM mAryo yeneSTaM tena gamyatAm // 2 // ityAdIni / kAmicicchandato'rthataztha, yathA "pacaitAni pavitrANi sarveSAM dharmacAriNAm / ahiMsA satyamasteyaM tyAgo maithunavarjanam // 1 // " ityAdIni / , na caiteSvaprAmANyaM yuktaM, arthA'bAdhAt na cAndhaparaMparApatitatvenaitadaprAmANyaM sarvasyaiva suMdarArthasya dRSTivAdamUlatvenAtathAtvAt, vaktRvizvAsenAvikalpatathAkArasyAyogyatve'pi vikalpayatathAkAre'naucityAbhAvAditthaM vikalpenaiva samyagdRSTiparigRhItatvAt samyak tatvopapattezva parapraNItatvena tadabhyupagamAdekAntabhayaM cAjJAnavijRmbhitameva / tadAhuH zrIharibhadravarayaH , jaM atyao abhinaM aNNatthAsahao vi taha caiva / taMmi paoso moho visesao jiNamayaM viyANa28 // 27 AtmA nadI vaitaraNI AtmA me kUTazAlmaliH / AtmA kAmadudhA dhenu mAtmA me nandanaM vanam // 28 yadarthato'bhinna anyathAdanyato'pi tathA caiva / tasmin predveSo moho vizeSato janamata vijAnIhi / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savvappavAyamUlaM duvAlasaMga jao samakkhAyaM / rayaNAgaratullaM khalu to savvaM suMdaraM taMmi29 // 112 // athAyamakaraNaniyamaH kutra bhavati kutra cAtiricyata ityAhadesavirahaguNaThANe paDhamo eso u gaThibheaMmi / rogikisattaNatullo susaMjayANaM visiTTayaro // 113 // eSo'karaNaniyamaH niyatAbrahmasevAdinivRttirUpaH, prathama AdimaH, pranthibhede mohagranthividAraNe, dezaviratiguNasthAne bhavati, bhibhagranthikena punarapi vyaavrtitpaapaakrnnaat| kIdRza ityaahrogikRshtvtulyH| dvividhaM hi zarIre kAryamutpadyate, ekaM nIrogasyApi durbhikSAdiSu tathAvidhabhojanAbhAvAt , apara ca pUrvamANabhojanasaMbhave'pi rAjayakSmarogagrAsAt / tatra prathamasya samucitabhojanalAbhe'vikalastadupacayaH syAdeva, dvitIyasya tu taistairupacayakAraNairupacaryamANasyApi pratidinaM hAniH, evaM sAmAnyamayopasamaprayojyaM pApAkaraNaM sAmagrIlAmAt punarapi pratiyogyunmajjanAdapacayayogya eva, pranthibhedakAlInaviziSTakSayopazamaprayojyastu pApAkaraNaniyamo dvitIyakAryavaspratisamayamupacayayogya eva tadatyantanivRttyA yAvat sarvaklezavikalo muktilAma iti vibhAvanIyam / tadidamuktam - "pAve akaraNaniyamo pAyaM prtbhivittikrnnaao| Neo a gaMThibhede mujjo tayakaraNarUvo u30 // " 29 sarvapravAdamUlaM dvAdazAMga yataH samAkhyAtam / ratnAkaratulyaM khalu tasmAtsarve sundara tasmin // 30 pApe'karaNaniyamaH prAyaH paratabhivRttikaraNAt / zeyazca prathimede bhUyastadakaraNarUpastu / / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 namvevaM caturyaguNasthAna evAsya prAthamyamupapadyate tatraiva guNazreNIprAraMbheNa prAktanadazApekSayA punaH pApAkaraNaprArambhAt, yuktaM caitat 'sammadihI jIvo' ityAditantrasiddhatvAditi cet, satyam, tadA mithyAtvAzravanivRttAvapyabrahmAdhAzravAnivRttyA viratirUpasya pApAkaraNasyAyogAda, anyathA caturthapaJcamaguNasthAnasAMkaryApAtAt / na ca viratyAvarakAnantAnubandhinivRttau tadA tadApattiH zakanIyA, vaiyAvRttyAdirUpAlpatabhedopapattAvapi paMcamAdiguNasthAnavaTakatadanupapatteriti vibhAvanIyam / susaMyatAnAM zAstrAbhyAsaparAmarzavizadIbhUtahRdayAnAM bhAvasAdhUnAM yAvajjIvaM samastapApo. paramAt viziSTataro dezaviratiguNasthAnasthalIyAkaraNaniyamApekSayA'dhikataro'karaNaniyamaH, bhAvotkarSeNaiva tadutkarSAt / tadidamAha "desaviraiguNaThANe akaraNaNiyamassa eva smbhaavo| samvavirahaguNaThANe visihatarao imo hoi // jaM. so pahANatarao Asayabheo to Aeso tti3||113|| yata evmaashyprkrssaadettkrssH| etto akaraNaniyamo khINe kammami khvgseddhiie| etto a vIyarAgo kuNai Na kiMcI garahaNijjaM // 114 // ___ itazceta eva, kSapakazreNyAM kSINe karmaNi akaraNaniyamastasyAM hi yatkarma yatra kSINaM tatpunarna kriyata iti karmastavAdau prasiddham / etaca karmakSayanibandhanAzayaprakarSaNAkaraNaniyamaprakarSAdu31 dezaviratiguNasthAne akaraNaniyamasyaiva sadbhAvaH / . sarvaviratiguNasthAne viziStaro'yaM bhavati / yasmAtsa pradhAnatara mAzayamedastata mAdeza iti / - Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apanate, mAyopAmikakSAkkiyopomiyo'nyantaM vizeSAt / tAdidamAi "eko thiya seDhIe yo savvatva vi eso32 // " yata evaM karmayAda karmaprakRtInAM viziSTataro'karaNaniyamaH pakavegyAsamo'ta eSa tajanyagarhitapravRtterapi tata eva tathA'karaNaniyamAda vItarAgaH kSINamohAdiguNasthAnavI muniH, na naiSakaroti krizcidaINIvaM jIvahiMsAdi, dezonapUrvakoTIkAlaM jIvamapi gahaNAyavyApAravIjabhUtakarmakSaye garhaNIyaprakRterayogAt / tadidamAha "eto apIyarAgo Na kiMcivi karei garahaNija tu / vA tattagAi khavaNAi kappo esa viora3" "taha bhAvasaMjayANaM succai iha suhprNpraasiddhii| sA vi hu bhujA evaM ga amahA vitaNIyamiNaM 30 // " "sayagarahaNijavAvArabIjabhUmi hadi kammami / khabie pulo atassAkaraNami suhaparaMparao5" // atra hi kSAyikAkarapAnimasAda ticchedasukhaparaMparAdvItarAgasya garhitApravRttinidarziteti // 11 // ___ nanu yadi sadA gaINIyA'pravRttivItarAgasyAbhyupagatA tadA tasva gamanAgamanazabdAdivyApAro na yuktastasyAM tato'nyo / 19 vava gheNyAM zeyaH sarva prApyeSaH / / taba vItarAga na kizcidapi karoti gaINIyantu / tasAcanamAyA sarakAra para kiyA 34 tathA bhAvasaMyatAnAM sUkhyata iha shubhprmpraasiddhiH| sApi khalu bhujyA vAvipatim / 35 svagarhaNIyavyApArayogAlA kSapite punasyAkAraNe bhrlpraa| Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 nyAhUlaprerakatvenApi paraprANavyaparopaNAnukUlatvena hiMsAntabhUtatayA garhaNIyatvAddhisAdayo doSa eva hi garhaNIyA lokAnAmityAzakya samAdhatteNa ya tassa garahaNijo ceThAraMbho'thi jogamitteNaM / jaM appamattAINaM sajogicaramANa No hiMsA // 115 // na ca tasya vItarAgasya ceSTAraMbho gamanAgamanazabdAdiSyApAra: garhaNIyo'sti, yad yasmAd, yogamAtreNa rAgadveSAsahacaritena kevalayogena apramattAdInAM sayogicaramANAM jIvAnAM, no naiva hiMsA, teSAM yogasya kadAcit prANyupamayopahitatve'pi tattvato hisArapatvAmAvAda, tattvato hiMsAyA eva ca garhaNIyatvAditi mAvA, vyaktIbhaviSyati cedamupariSTAt // 115 // nanvidaM svamanISikAmAtravijRmbhitaM kena pramANIkriyatAmityAzakyAhabhaNiyaM ca kappamAse vtyccheyaahigaarmuhiss| evaM suviseseu~ paDivajjeavvamiya samma // 116 // bhaNitaM caitadanupadoktam, kalpabhASye vastracchedana vidhAnasamarthanaM hadi nidhAya muvizeSya sapUrvapakSottarapakSapakSaM vitatya, iti-hetau sambakAtipattavyamadaH, kalpabhASyAmilApazcAyam"sado tahiM mucchati chedaNA vA, dhArvati te dovi u jAva logoN| vatthassa dehassa ya jo vikaMpo tatto vi vAtAvitarati loga " * patAsAM kalpamASyagAyAnAmananuvAdanibandhana pUrvakvayeyam / paramapre'pi mAnyam / Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bho AcArya ! tatra vastre chidyamAne zabdaH saMmUrcchati cchedanakA vA sUkSmAvayavA uDDIyante / ete ca dvaye'pi vinirgatA lokAntaM yAvat prApnuvanti tathA tasya dehasya ca yo vikaMpazcalana tato'pi vinirgatA vAtAdayaH prasarantaH sakalamapi lokamApUrayanti / "ahicchasI janti Na te u dUraM saMkhobhiA tehavare vayanti / uddhaM ahe yAvi caudisi pi pUriti logaM tu khaNeNa sarva // " ___ athAcArya ! tvaM icchasi manyase, te vavacchedanasamutthAH zabdapakSmavAtAdipudralAH, na dUraM lokAntaM yAnti, tarhi taiH saMkSobhitAzcAlitAH santo'pare vrajanti evamaparAparapudgalapreritAH pudgalAH prasarantaH kSaNenoddharvamadhastiryak catasRSvapi dikSu sarvamapi lokamApUrayanti / yata evamataH"vinAya AraMbhamiNaM sadosaM tamhA jahAladdhamahihihijjA / vuttaM sa eo khalu jAva dehI Na hoI so aMtakarI tu tAva // " imamanantaroktaM sarvalokapUraNAtmakamArambhaM sadoSa sUkSmajIvavirAdhanayA sAvadhaM vijJAya tasmAt kAraNAt yathAlandhaM vastramadhitiSThet , na chedanAdi kuryAt / yata uktaM bhaNitamvyAkhyAprajJaptau, yAvadayaM dehI jIvaH, saijaH sakampaH ceSTavAnityarthaH tAvadasau karmaNo bhavasya vA antakArI na bhavati, tathA ca tadAlApaka: "jAva NaM esa jIve sayA samizra eai, veai, calai, phaMdai, ghuTTai, khumai, udIrai taM taM bhAvaM pariNamai. tAva NaM tassa jIva Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 ssa aMte aMtakiriyA Na bhavati26 / / " athetthaM bhaNiSyatha evaM tarhi bhikSAdinimittamapi ceSTA na vidheyeti, naivaM yataH - "jA yAvi ciThThA iriAiAo saMpassahetAhiM viNA Na deho / saMcie nevamacchijjamANe vatthaMmi saMjAya dehaNAso // " yAvApi ceSTA IryAdikAH saMpazyata tatreraNamIryAbhikSAsaMjJAbhUmyAdau gamanaM AdizabdAdbhojanazayanAdayo gRhAnte, etAbhirvinA dehaH paugalikatvAna santiSThate na nirvahati, dehamantareNa ca saMyamasyApi vyavacchedaH prApnoti vastre punaracchidyamAne naivaM dehanAzaH saMjAyate'to na tacchedanIyaM kizva - jahA jahA appataro se jogo tahA, tahA appataro se bandho / niruddhajogissa ca uNa hoi acchiddapotassa va aMbuNAI || " yathA yathA se tasya jIvasyAlpataro yogastathA tathA se tasyAlpataro bandho bhavati, yo vA niruddhayogI zailezyavasthAyAM sarvathA manovAkkAyavyApAravirahitaH tasya karmabandho na bhavati, dRSTAntamAha + acchidrapotasyevAMbunAthe / yathA kila nicchidrapravahaNaM salilasaMcayasaMpUrNe'pi jaladhau varttamAnaM svalpamapi jalaM nAzravati, evaM niruddhayogo'pi jantuH karmavargaNA pudgalairaMjanacUrNasamudgakavanirantaraM nicite'pi loke varttamAnaH svalpIyamapi karma nopAdatte'taH karmabandhasya yogAnvayavyatirekAnuvidhAyitayA tatparijihIrSuNA vastracchedanAdivyApAro na vidheyaH, itthaM pareNa svapakSe sthApite sati sarirAha 36 yAvat eSa jIvaH sadA samitaM pajate, vepate, calati, spandate, ghuTTate, kSumnAti, udIrayati taM taM bhAvaM pariNamate tAvat tasva jIvasya ante antakriyA na bhavati // Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "AraMbhamiTho jai AsavAya gutI ya seAya tahA nu sADU / No phaMda vArehi va chijjamANaM patiNNahANI va atoNyahA te // " ____AraMbhamiTThotti, makAro lAkSaNika, he nodaka ! yathAraMmastavAvAya karmopAdAnAyeSTho'bhipretaH, guptizca tatparihArakhyA zeyase karmAnupAdAnAyA'bhipretA, tathA ca sati he sAdho ! mAspandaM mA vA vastraM chidyamAnaM vAraya / kimuhaM bhavati, yadi vavacchedanamAraMbhatayA bhavatA karmabandhanibandhanamabhyupagamyate, tato yeyaM vavacchedanapratiSedhAya hastaspandanAtmikA ceSTA kriyate yo vA tatpratiSedhako dhvaniruccAryate tAvapyAraMbhatayA bhavatA na kartavyau, ato maduktopadezAdanyathA cet karoSi, tataste pratijJAhAniH, svavacanavirodhalakSaNaM dRSaNamApadyata ityarthaH, atha pravIthAH yo'yaM mayA vastracchedanapratiSedhako dhvaniruccAryate sa AraMbhapratidhakatvAkdioSa iti, atrocyate"adosavaM te jai esa sado aNNoM vi kamhA Na bhave adoso| ahicchayA tujjha sadosa eko evaM satI kassa bhave na siddhii||" ___ yatheSaH tvadIyaH zabdo'doSavAn tato'nyo'pi vastracchedanAdisamutthaH zabdaH kasmAdadoSo na bhaveta, tasyApi pramApAtiriktaparibhogavibhUSAdidoSaparihArahetutvAt / athecchayA svAminayeNa tavaiko vastracchedanazabdaH sadoSo'parastu nirdoSaH, evaM sati kasya na svapakSasiddhirbhavet , sarvasyApi cAgADhavacanamAtreNa bhaSata iva svAbhipretArthasiddhirbhavediti. bhaavH| tatathAsmAbhirapyevaM vaktuM zakyaM yaduta yo'yaM vastracchedanasamutyaH zabdaH sa nidoSaH sandatvAt bhvtpriklpitnirdossshbdvditi| kica"ta. chiMdao hoja saI tu dosoM khobhAiyaM ceva jao karei / je pehato hoMti diNe diNe tu saMpAUNa teca Nijma ke vi||" Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 - yatastadeva vastraM chidyamAnaM pudgalAnAM kSobhAdi karoti atastadvakhaM chindataH sakRdekavAraM doSo bhavati, acchidyamAne tu basne pramANAtiriktaM tatpratyupekSamANasya ye bhUmilolanAdayaH apratyupekSaNA doSA dine dine bhavanti, ye ca tadvastraM saMprAvRNvanto vibhUSAdayo bahavo doSAstAnapi vibudhya, svAkSiNI nimIlya samyanirUpayeti bhaavH| Aha-yadi vastracchedane yuSmanmatenApi sakRddoSaH saMbhavati tataH parihiyatAmasau gRhasyaiH svayogenaiva yadvinna vastraM tadeva gRhyatAm / ucyate "dhetanvarga mitramahicchiya te jA maggate hANi mutAdi tAva / apphesa doso guNabhUtijutto pamANamevaM tu jato kareti // " atha na taveSTa mataM yathA ciramapi gaveSya bhivaM grahItavyaM, tata ucyate yAvattadviSaM vastraM mArgayati tAvattasya zrutAdau sUtrArthapauruSyAdau hAnirbhavati / api ca ya eSa varacchedanalakSaNo doSaH sa pratyupekSaNazuddhivibhUSAparihAraprabhRtInAM guNAnAM bhUtyA saMpadA yuktaH bahuguNakalita iti bhAvaH / kuta ityAha-pataH pramANameva vastrasya tadAnIM sApavaH kurvanti na punastato'pikaM kimapi sUtrArthavyAghAtAdikaM dUSaNamastIti / atha 'jA yAvi cehA iriyAiyAo' ityAdi paroktaM pariharagAha "AhAraNIhAravihIsu jogo savvo adosAya jahA jtss| hiyAya sassaMmi va sassiyassa bhaMDassa evaM parikammaNaM tuH|" - yathA yatasya prayatnaparasya sAdhorAhAranIhArAdiviSiviSayaH sarvo'pi yogo bhavanmatenApyadoSAya bhavati, tathA bhANDasyopakaraNasya parikarmaNamapi chedanAdikamevameva yatanayA kriyamANaM nidoSa Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ draSTavyam / dRSTAntamAha-'hiyAya sassaMmi va sassiyassatti' zasyena carati zAsyikastasya yathA tadviSayaM parikarmaNaM naMdiNanAdikaM hitAya bhavati tathedamapi bhANDaparikarmaNam / tathA coktam "yadvat zasyahitArtha zasyAkIrNe'pi vicarataH kssetre| yA bhavati zasyapIDA yanavataH sAlpadoSAya // tadvajjIvahitArtha jIvAkIrNe'pi vicarato loke / yA bhavati jIvapIDA yanavataH sAlpadoSAya // " kiJca... appeva siddhaM tamajANamANo taM hiMsayaM bhAsasi yogavaMta / dagveNa bhAveNa ya saMvibhattA cattAri bhaMgA khalu hiNsgte||" - apItyabhyuJcaye-astyanyadapi vaktavyamiti bhaavH| yadevaM yogavantaM vastracchedanAdivyApAravantaM jIvaM hiMsakaM tvaM bhASase, tat nizcIyate samyakasiddhAntamajAnAna evaM pralapasi / nahi siddhAnte yogamAtrapratyayAdeva hiMsopavarNyate'pramattasaMyatAdInAM sayogikevaliparyantAnAM yogavatAmapi tadabhAvAt / kathaM tarhi sA pravacane prarUpyata ityAha-dravyeNa mAvena ca, saMvibhaktAzcatvAro bhaMgAH khalu hiMsakatve bhavanti / tathAhi-dravyato nAmaikA hiMsA na bhAvataH, bhAvato nAmaikA hiMsA na dravyataH, ekA dravyato'pi bhAvato'pi ekA na dravyato nApi bhAvataH / ayaiSAmeva yathAkramaM bhAvanAM kurvavAha Ahacca hiMsA samiassa jA u sA davvao hoi Na bhASato u| bhAveNa hiMsA tu asaMjatassa jevAvi satte Na sadA vadheti // " "saMpatti tasseva sadA bhavijjA sA davvahiMsA khalu bhAvako / asatyamuddhassa jahA Na hojjA vaMdheNa jogo duhato va hiNsaa||" Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samitasyeryAsamitAvupayuktasya, yA''hatya kadAcidapi hiMsA bhavet , sA dravyato hiMsA, iyaM ca pramAdayogAbhAvAttattvato'hiMsaiva mantavyA / pramattayogAt prANavyaparopaNaM hiMseti vacanAda, bhAvena bhAvato yA hiMsA na tu dravyataH sA'saMyatasya prANAtipAtAderanivRttasya, upalakSaNatvAt saMyatasya vA'nupayuktagamanAdi kurvataH yAnapi sattvAnasau sadaiva na hanti tAnapyAzritya mntvyaa| . "je bAvijjaMtI :NiyamA tersi ciya hiMsao so u37|" iti vacanAt / yadA tu tasyaiva prANavyaparopaNasaMprAptirbhavati tadA sA dravyato bhAvatazca hiMsA pratipattavyA, yaH punarAtmanA ceta praNidhAnena zuddha upayuktagamanAgamanAdikriyAkArItyarthaH, tasya yadA vadhena prANavyaparApeNena saha yogaH sambandho na bhavati, tadA dvidhApi dravyato bhAvato'pi ca hiMsA na bhavatIti bhaavH| tadevaM bhagavatpraNItapravacane hiMsAviSayAzcatvAro bhaMgA upavarNyante, atra cAghamaMge hiMsAyAM vyApriyamANakAyayoge'pi bhAvata upayuktatayA bhagavaddhirahiMsaka evoktaH, tato yaduktaM bhavatA vastracchedanavyApAraM kurvato hiMsA bhavatIti tatpravacanarahasyAnabhijJatAsUcakamiti // 116 // nanu yadyevamapramattAdInAM sayogikevaliparyantAnAM yogamAtreNa na hiMsA tadA garhaNIyapravRttipratipakSo'karaNaniyama eteSu sarveSvavizeSeNaivocyatAM, itthaM cAtra kSINamohAdireva munirupadezapadavRtyAdo kathaM zRMgavAhikayA gRhIta ityAzaGkAyAmAha 37 ye bhyApAyante niyamAveSAmeva hiMsaka stu|| Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNiTThiyavayaNamiNaM jaM eso hoi khINamohami / uvasamaseDhIe puNa eso pariniTThio Na have // 11 // ___yadeSo'karaNaniyamaH kSINamohe prAthamyena pravartata ityucyate, tatpariniSThitavacanaM kSapaka zreNyAmAragdho'yaM kSINamohe svarUpato niSThAM yAtItyarthaH, arvAk tu vizuddhayamAnena niraticAracAripreNaiva kSapakazreNyArohAt phalatastadupapattAvapi yAvana sthitakarmAntarAyakSayastAvanAsya svarUpato niSThA, kAtsnyena tAzakarmAkaraNAyogAt , kAyasyaiva ca niSThArthatvAt , yAvaJca neyaM na tAvadgaIpIyapravRtikaraNasya yogyatayA nivRttiniSThApIti draSTavyam / phasato'pyavisthAnAntare vyabhicArAmAkaraNaniyama iti vyavacchecaM darzayati-upazamazreNyAM punareSo'karaganiyamaH, parinichito na bhavet, dazAvizeSa kAryAbhAve'pi svarUpataH karmaNAmanucchedAt punaH pratipAtAvazyakatvAt / taduktam-'uksAmamuvaNIA ityAdi' / 117 // nanu hiMsAderdvidhA pariNatirekA danyato'parA ca bhAvataH, AdhA mohanIyakarmasattAjanyA, aparA ca tadudayajanyA, tadubhayanivRttizca mohakSaya eveti, kSINamohasya garhitamAtrApravRttiyuktimatI na tvanyasya, tasya mohasattayA dravyapariNatyapracyavAt , ata eva tatpracyava evAkaraNaniyamavizeSaH kSINamohasyetyAzaGkAyAmAhadavvapariNAmacAe Na visesoja Na tami tdvco| suddhassa u saMpattI aphalA sUtami paNNattA // 110 // dravyapariNAmatyAge na vizeSaH prastutAkaraNaniyamasyeti dRzya, yad yasmAt tasmin dravyapariNAme sati tadapacayo'karaNaniyamApakarSaH mAsti, kathametadityata Aha-bhudasya tu IryAdhu Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 payuktasya tu saMpattiH prANavyaparopaNopadhAnarUpA sUtre'phalA karmabandhaphalAjananI prajJaptA / tathA ca sUtram - "uccAliaMmi pAe iriyAsamiyassa saMkamaThThAe / vAvajjeja kuliMgI marejja taM jogamAsajja 38 // Na hu tassa taNimitto baMdho muhumo vi desio samae / aNavajjo uvaogeNa savvabhAveNa so jamhA39 // " na ca yasmin sati yadapakarSo nAsti tanivRttau tadutkarSo yujyate, ghaTasyeva paTanivRttau / api ca dravyapariNAmatyAgo'pi tasya kathaM zraddheyaH, hiMsAdisattva eva rAgAditIvramandatAjJAtAjJAtabhAnrAdhikaraNavIryanAnAtvAt, karmabandhAvandhanAnAtvasya tantre pratipAdanAt / tathA ca kalpabhASyam " tibve maMde NAyamaNAra bhAvAhikaraNavirie a / jaha dIsati nANattaM taha jANasu kammabaMdhe vi40 // " " tibvehiM hoi tibbo rAgAdIrahi uvacao kamme / maMdehi hoi maMdo majjhimapariNAmao majjho 41 // " jANaM karei eko hiMsamajANamaparo avirato a / tastha vi baMdhaviseso mahaMtaraM desio samae 42 // 38 uccAlite pAde IryAsamitasya saMkramArthAya / vyApAta kuliMgI mriyeta tadyogamAsAdya // 39 na khalu tasya tannimitto bandhaH sUkSmo'pi dezitaH samaye / anavadya upayogena sarvabhAvena sa yasmAt 40 tIvro mando jJAtAjJAtayorbhAvAdhikaraNavIryeSu ca / yathA dRzyate nAnAtvaM tathA jAnIhi karma bandhe'pi // 49 tIvairbhavati tIvrA rAgAdibhirUpacayaH karmaNa / manderbhavati mando madhyamapariNAmato madhyaH // 42 jAnankarotyeko hiMsAmajAna naparo'viratazca / tathApi bandhavizeSo mahadantaro dezitaH samaye // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 126 " virato puNa jo jANaM kuNai ajANaM ca appamatI va / tattha vi ajjhatyasamA saMjAyati NijjarA Na cao43 // " " ego khaovasamie vahati bhAve paro a odae / tattha vi baMdhaviseso saMjAyati bhAvanANattA44 // " "emeva ovasamie khaovasamie taheva khaie a / bandhAbandhaviseso Na tulabandhA ya je bandhI45 ||" " ahigaraNaM puoyutaM cavvihaM taM samAsao duvihaM / NivvattaNayAe a saMjoge ceva NegavihaM46 ||" ego karei parasuM Nivvatte NakhachedaNaM avaro / kuMtakaNage ya tivve Ariya sUI a avaro u47 ||" "pi viseso kAraNasUI sivvaNIsuM ca / saMgAmiya pariANi emeva ya jANamAImu48 ||" 43 virataH punaryo jAnan karotyajAnaMzcApramato vA / * tatrApyadhyAtmasamA saJjayate nijarA na vayaH // 44 ekaH kSAyopamike vata te bhAve paradhaudayike / tatrApi bandhavizeSaH saJjAyate bhAvanAnAtvAt // 45 padamevopazamike kSAyopazamike tathaiva kSAyike ca / bandhAbandhavizeSo na tulyabandhakAJca ye bandhinaH // 46 adhikaraNaM pUrvoktaM catuvidhaM (pUrva prathamoddezake yathA nirvartanA 1 nikSepaNA 2 saMyojanA 3 nisarjanA 4 medAccaturvidhamukaM tathaiva jJAtavyaM navaraM ) tatsamAsato dvividham / nirvartanAyAM ca saMyoge caivAnekavidham // 47 ekaH karoti parazuM nirvartayati nakhacchedanamaparaH / kutakaNako ca tIvra mArikAM sUkhIzcAparastu // 48 sUcISvapi vizeSaH kAraNasukhISu sIvamISu ca / sAMgrAmikaM pAriyAmikamevameva ca yAnAdiSu !! Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 127 "kAragakareMtagANaM ahiMgaraNaM ceva taM tahA kuNaI / jaha pariNAmaviseso saMjAyati tesu vtthuusu09||" "saMjoyayate kUDaM halaM paDaM osahe ya aNNoNNaM / moaNavihiM ca aNNo tatya vi nANattagaM bhuhaa50||" "NivvattaNA ya saMjoaNA.ya sagaDAiemu a bhavaMti / AsajjuttarakaraNaM NivattI mUlakaraNaM tu51 // "dehabalaM khalu viriyaM balasariso ceva hoi pariNAmo / bhAsajja dehaviriyaM chaThANagayA tu savvatto52 // ". "ahavA bAlAIyaM tivihaM viriaM samAsao hoi| . . viseso tiNhavi paMDiya baMdhI abandhI a53 // - yathAhi ghAtakacittabalAt pUrvadazAyAmadhikaraNabhAvapariNatamapi zarIrAdikaM ghAtakacittavigame na doSAya tadvadravyAzravapariNAmo'pi tathA, na cedevaM tadopakaraNAdinA dravyaparigraho'pi doSAva bhaviSyati / "tatya arattaduvassa sAhUNo dhammovagaraNaM paDhamo54" iti vacanena dharmoMpakaraNasyApi dravyataH parigrahatvanirNayAva , 49 kArakakurvatoradhikaraNaM caiva tattathA karoti / ... yathA pariNAmavizeSassaMjAyate teSu vastuSu / 50. saMyojayati kUTaM halaM paTaM auSadhAni cAnyonyam / bhojanavidhiM ca anyastatrApi nAnAtvakaM bhudhaa| 51 nirvartanAva saMyojanA va zakaTAdikeSu ca bhvtH| bAsAdyottarakaraNa nivRttimUlakaraNantu // 52 dehabalaM khalu vIrya balasadRzazcaiva bhavati pariNAmaH / AsAtha dehavIrya SaTasthAnagatAstu srvtH|| ... 53 athavA bAlAdikaM trividha ghIya samAsato bhavati / dhavizeSastrayANAmapi paMDito bandhyabandhI ca // ... 54 tatrAraktadviSTasya sAdhodhamoMpakaraNaM prathamaH // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . 128 dravyaparigrahapariNatirna doSAya dravyahiMsApariNatistu doSAreti tu svagRha eva nigadyamAnaM zobhate / etena tato ghAtakacittAkSepo'pi nirstH| athApavAdaM vinA jAnato hiMsA duSTaiva dRSTA, hanta tarhi saumya ! jAnato'pavAdaM vinA dravyaparigraho'pi kiM na tayA, azakyaparihAraH sa iti cet, itaratrApi tulyametat , naghupetya hiMsAdau pravRttiritarasyApi sambhavati / atha kSINe'ntarAye nAzakyaparihArasaMbhavo dharmoMpakaraNadharaNaM tu vyavahArasaMgrahArthamiti cet, astu tathA, tathApi doSanivAraNaM kutaH, rAgAdhabhAvAditi cet, evaM gamanAdipravRttAvapi pudgalAbhighAtajaparaprANavyaparopaNe rAgAdirahitasya kiM dUSaNaM, yogAnAmazuddhatApattiriti cet, na, yogAnAmazuddhatAyAH zuddhatAyA vA svarUpato'vyavasthitatvAdrAgAdisAhityAsAhityAbhyAmeva tavyavasthiteH / ata evApavAdapadapratyayAyA virAdhanAyA api nirjarAhetutvaM tatra tatra vyavasthApitam / vyavahArato'zuddhA api yogAH kayaM bhagavatAM sambhavantIti cet, nanvevaM vyavahArato'zuddhA nIhArAdiviSayo'pi teSAM tyajyantAm, zAstravyavahArataH zuddhA eva ta iti cet, itare'pi tatastathaiveti dik // 11 // nanu yadyevaM dravyahiMsAdena garhaNIyatvaM tadA kaH prAggaINIyalezo'sti, kathaM ca na kiJcidapi garhaNIyaM kSINamohasyetyAzaGkAyAmAhasavve vi a aiyArA saMjalaNANaM tu udayao hu~ti / eyassa hoi niTThA tayabhAve vIyarAgassa // 119 // sarve'pi cAticArAH saMjvalanAnAmudayAd bhavanti, cAritriNA hastizarIravraNatulyAcAritradezamaMgarUpAH, tadabhAve vItarAgasya, Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ disA etasyAkaraNaniyamasya, miSThA bhavati kadApi lezato'pi garhaNIyAkaraNAt, ata eva kevalI- kSINacAritrAvaraNatvAt niravicArasaMyamatvAdapratiSedhitvAcana kadAcidapi prANAnAmatipAtayitA bhavatItyanyatroktaM, saMjvalanoMdayAdisaMpAdhAyAstatra phalanirapekSapracerabhAvAt // 119 // nanu tathApi drampahiMsApAstasvaso gaINIyatvaM mA bhUlokagahaNIyatvaM tvatveveti karSa lokANIyA pravRttiH kSINamohayopapadyata ityAzaskAyoM, lokarA kiyA ziSTo'ziSTo vAbhipreta iti vikalpyAyavikalpa manasikaspAisAmAiaM ciya jao ciyapavittippahANamakkhAyeM / to tamguNassa Na havai kaiyo vi hu garahaNijataM // 120 // sAmAyikameva tAttvikaM, yataH ucitapravRttipradhAnavidhyArApanayA gaINIyabhaMgavirodhiprayavamukhyavyApAraM, AkhyAtaM prati pAditam "samabhAvA' sAmAiyaM taNakaMcaNasattumittavisayaMmi / nirabhissaMga cittaM uciyapavittippahANaM ca 55 // " ityAdinA granyena pazcAzakAdau, tatastadguNasya sAmAyikaguNavataH, na bhavati kadAcidhaNIyatvaM ziSTalokasyeti' dRzyam // 120 // kathamityAha55 smmaavaalsaamaassikNvkaashngmitrvissye| nirabhima vipitAsiyA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaM khalu paJcakkhAyaM tabhaMgo garahaNijao hoi / so Natthi tassa aNNaM vajjhA puNa kiM Na garahaMti // 121 // yat khalu nizcaye pratyAkhyAtaM, tabhaMgo garhaNIyako bhavati ziSTAnAM, sa pratyAkhyAtabhaMgaH, tasya kSINamohasya, nAsti bhAvAmaMgena dravyAdibhaMge'raktadviSTasya pratyAkhyAnabhaMge'bhyupagamyamAne dharmopakaraNadhAriNazcAritriNo dravyAdicatuSTayazuddhaparigrahapratyAkhyAnAnupapattiriti vadato digambarasya nirAkaraNAnupapatteH, nirAkatazcAyaM dravyAdiprakArAtyAgena pratyAkhyAnazuddhisamarthanAdvizeSAvazyakAdau, evamihApi dravyAdiprakAraiH pramAdayogatyAgAtra pratyAkhyAnabhaMgalezo'pIti kiM na vicArayanti suhRdaH / antyavikalpe prAha-bAyAH punaraziSTAH punaH, tasya kSINamohasya, anyat ki na garhanti, aprayojakaM tadhaNamiti bhAvaH // 121 // vAdyAH kimanyadIntItyAhaNa sayaMbhU sa maNUso iya avamaNNaMti mAhaNA devN| ihi piNa kayakicco diaMbarA kavalabhoitti // 122 // sa bhavadabhimato vItarAgaH, na svayaMbhUrnAnAdisiddhasarvajJaH, kintu manuSyaH, tathA cAsmadAdImAtizeta iti bhAvaH, ityevaM prakAreNa , brAhmaNA naiyAyikAdayaH, devaM bhagavantaM, avamanyante'vajAnate / tathA kavalabhojI kavalAhArI bhavadabhipretaH sarvajJaH, idAnImapi abhimanyamAnasarvajJatAkAle'pi, na kRtakRtyo na pariniSThitArthaH, svakIyasyaiva kSudAdiduHkhasyAnAzAt parakIyatamAzane sAmarthyAbhAvAditi digambarA devamavamanyante / evamanye'pyanyathAvAdinaH svasvAbhipretArthAnupadezinaM tamavamanyanta iti // 122 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. 131 nanvevamaziSTagarhaNena kiM bhagavataH kalaMkasamparko'pi bhavati netyAhaNa ya evaM so devo kalaMkio hoi dosaleseNa / sUro parAmusijjai nnaabhimuhukkhittdhuuliihiN||123|| na caivaM bAhyAnAM garhaNena, sa devaH kalaMkito bhavati doSalezena, apigamyate, etadeva prativastUpamayA draDhayati, paraH sUryaH, na parAmRzyate caurapAradArikAdibhirabhimukhosimAbhidhUlibhiH, yathA hi sUryAbhimukhaM prakSiptA dhUliH svalocanayorevavyathAyai bhavati na tu sUryaparAbhavAya, evaM bhagavato'pi kalaMkadAnaM na bhagavato doSAya kintu svasyaivAnantasaMsArArjanAyeti bhaavH||123|| ____ atra svasyAbhinivezazaGkA pariharabAhaNa huasthi abhiNiveso leseNa vi ahmametya visyNmi| tahavi bhaNimoNatIrai jaMjiNamayamanahA kaauN||124|| nAstyabhinivezo'sadgrahalakSaNo lezenApyatrArye'smAkam , tathApi bhaNAmo yajjinamatanyathA kattu naHzakyate, jinamataM cAtretyamevAsmAkaM vyavasthitamAbhAti, bahuzrutAH punaratra pramANam // 124 // athaitadupasaMharabAhaevaM khINe mohe akaraNaNiyamassa hoi prinitttthaa| eyassa ya abbhAso uvavajjai bhAvasAhaNaM // 125 // ____evamuktaprakAreNa, akaraNaniyamasya, pariniSThA pUrNatA, kSINe mohe sati, bhavati etasya cAbhyAso bhAvasAdhUnAmupapadyate, AbhyAsikabhAvAnAmabhyAsasyaiva pUrNatopAyatvAt // 125 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duSamAkAle'pyetatsaMbhavamupapAdayattieyaMmi vi kAlaMmI siddhiphalo esa bhAvasAhUNaM / tAssijoge bisaya jayaNAe vaTTamANANaM // 126 // etasmimapi kAle prAyaH kalahaDamarAsamAdhikAribhiH svapakSagate; parapakSagataizca janaiH sarvataH saMkIrNe duHpamAlakSaNe, eSa akaraNaniyamAbhyAsaH bhAvasAdhUnAM niyAjasvInAM sambhavati, sidriphala: paraMparayA mokSahetuH, tAizayoge'pi saMhananAghabhAvena kAlAnurUpAdRSTAne'pi, sadA sarvakAlam, satalamA pravarcamAnAnAm // 126 // yatanAya eva lakSaNamAha-- sA puNa bahutarayAsappavittiviNivittisAhaNI ceTThA / ANAsuddhA NeyA vaiMmi nANAiguNabIaM // 12 // ___sA yatanA, punaH bahuvarAyAH suSahoryatanAkAlabhAvinyA asatpravRtteH zAstraniSiddhAvasmarUpAyAstathAvidhakAnadubhikSakAntArAdyavasthAbalasamAyAtAyAH sakAzAd yA vinivRttirA mano nirodhastatsAdhanI, ceSTA parimitAzuddhabhaktapAnAdhAsevanarUpA, AjJAzuddhA nizIthAdigranyoktavidhyanusAriNI, jJeyA, yadi dravyakSetrakAlavaidhuryalakSaNAyAM jJAnAdInAM guNAnAM jIvAditattvAvagamasanmArgazraddhAnasamyakriyAsevanarUpANAM jJAnadarzanacAritrANAM bIja prsvhetuH| tadAha jIe bahutarAsappavittiviNivattilakkhaNaM vatthu / sijmai ceThAi jao sA jayaNA gAivivayaMmi // " __atra bahutarA'satpravRttivinivRttisAdhakaceSTAvaM yatanAlakSapamitaraca pramANakAlaphalanirUpaNam / athApavAdayatanAyAmetallakSaNasaMbhave'pyutsargayatanAyAmavyAptistatra svakAlabhAvinyA bahutAyata .. " . . . Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 mAyA asazvena nivartayitumazakyatvAditi cena, tatrApyagrimAsaprativimivRttestatkAraNavighaTana rUpAyA: saMbhavAt, apavAdayatanAyAmapyagrimAnAcArabIjakSudvizeSAdikAraNavighaTanopapatteH, apavAdayazavAyA evaM vA'stvetallakSaNam // 127 // nanu dravyAdyApadi yavanA jJAvAdiguNabIjamityuktA na ca chadmaspena yatanAviSayadravyAdi jJAtuM zakyamityAzaGkAyAmAha - Na va eaM duSNeyaM jaM eaM sAnubaMdhamiNamaNNaM / jaM suaparikammiamaIgIyatthaMjaNAnumeyamimaM // 128 // na caitaddurjJeyaM yadetadviruddhadravyAdikamapi sevyamAnaM, sAnubandhamavyavacchibhaguNapravAhanimittaM idaM cAnyabhiranubandhamucchigotarottaraguNapravAhaphalamityarthaH, yad yasmAt zrutaparikarmitamateH zrutAbhyAsIpatiSThamAnaitaddvyAptyAdiviziSTaliMgakasya gItArthajanasyAnumeyametat, prakRtadravyAdyAsevanasya sAnubandhaphalakatvAdi / yathAhi jyotivAravizAradaH subhikSAdikaM nipuNavaidyazca vyAdhivipAkAdikaM zAstrAjjAnAti tathA gItArtho'pi jAnIyAdeva zAstrAd yatanAviSayamityarthaH // 128 // jaha esaNijjanANe tivihanimittovaogasuddhIe / taha eyaMpi Na dulahamuvauttANaM sayA sute // 129 // api ca eSaNIyajJAnaM bhaktapAnAdikalpyatAjJAnaM, yathA, trividhanimittAt kAyikavAcikamAnasalakSaNAt yA upayoga zuddhirupayoganirmalatA tayA tathA etadapi yatanAviSayavijJAnaM, na durlabhaM na duSprApaM sadA nirantaraM, sUtre jinavacane, upayuktAnAM yathAvadattAvadhAnAnAm / nanu sarvatra dharmArthino lokasya tadarthapAkAdipravRttAvaneSaNIyabAhulyenaiSaNIyAneSaNIyavivekasya duHzakatvAt kathameSaNIyajJAnamatra dRSTAntatvenopanyastamiti cet, na, caraNa Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vato jIvasya tasya sujJAnatvAt , kadAcit skhalanAyAmapyAzayavizuddhayA doSAbhAvAt, anyathA cAritrocchedApatteH / taduktam "mutte taha paDibaMdhA caraNavao na khalu dullahaM eyaM / na vi chalaNAi vi doso evaM pariNAmasuddhIe 56 // 129 // nanu viruddhadravyAdikameva yatanayA sevyamAnaM yadi sAnubandhaM saMpadyate tadA niSedhavidhivirodha ityAzakkAyAmAha gaMteNANuNNA asthi Niseho vi kovi visayaMmi / kappiapaDisevAe hoi NisiddhamaNuNNAyaM // 130 // naikAntena sarvasya sarvavyAghavacchedenaiva, anujJA zuddhabhaktapAnAdigrahaNavidhiH, viSaye AcAraviSaye, navA ko'pi niSedho'pyasti, yataH kalpikapratisevAyAM durbhikSAdau kRtayogino gItAthasya parimitAzuddhAmAdigrahaNarUpAyAM, niSiddhamapyanujJAtaM bhavati, tadAnIM tatra tatkRtisAdhyatvabalavadaniSTAnanubandhitveSTasAdhanatvAbAghAt // 130 // * atha kalpikapratisevAyAH pratiyogigraheNa mugrahatvAdapikakalpikapratisevayorlakSaNamAha rAgahosANugayA tu dapiA kappiA tu tadabhAve / ArAhaNA u kappe virAhaNA hoi dappeNaM // 13 // rAgadvaSAbhyAM svapravRttimUlabhUtAbhyAmanugatA sahitA yA pratisevanA sA dapikA, yA tu kalpikA sA tadabhAvAd raagdvessaabhaavaat| na ca svArtadhyAnAtirekAdinirodhAryameva pralambAdigrahaNa 56 sUtre tathA pratibandhAdharaNavato na khalu durlabhametat / nApi chalanAdhapi doSaH evaM pariNAmamukhayA // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ivAbrahmaNyapi kasyacitpravRttarupeyecchAtulyopAyecchApUrvakatvena rAgadveSAnugatatvAbhAvAdumayasAMkaryamiti vAcyaM, saMyamajIvitAdhupeyecchayA prAk tatra pravRttAvapyanantaraM viSayasvAbhAvyena viSayecchAyA utkaTatvAdanutkaTatvAcopeyecchAyAstatra rAgadveSAnugatatvAnapAyAt, ata eva tatra prAyazcittayogyatA, tadAha- "saMjamajIvitaheuM kusaleNAlaMbaNeNa vaNNeNaM / ___ kayamANe tu akivaM hANIvuDIva pacchitte // " yattvatrApi kuzalAlambanena pravarttamAnasya nirdoSatvaM gItArthasya gIyate tatsaMyamajIvitAdhapeyecchAnugatatvenotkaTadoSAbhAka mabhipretya, na tu sarvathA tatra doSAbhAvo'sti, viSayasvAbhAvyasya balavattvAt, taduktam "jai savvaso abhAvo rAgAdINaM haveja NiDoso ti57||" ___ ata evAha-kalpe tvAsevyamAne ArAdhanA jJAnAdInAM bhavati, darpaNa tu teSAmeva virAdhanA bhavati / atha gItArthAdipadasave'kRtyasevApi kalpikaiva, taduktam "gIyatyo jayaNAe kaDajogI kAraNaMmi nnihoso| egesiM gIya kaDo aratta duTho a jayaNAe // " asyA artha:- gItArthoM yatanayA'lpatarAparAdhasthAnapratisevArUpayA kRtayogI tapAkarmaNi kRtAbhyAsaH kAraNe jJAnAdau sevata eSa prathamo bhNgH| atra ca pratisevamAnaH kalpikapratisevAvAniti kRtvA nirdoSaH, gItArthoM yatanayA kRtayogI niSkAraNe eSa dvitIyo bhNgH| atra sa doSaH, evaM caturNI padAnAM SoDazabhaMgAH karttavyAH, ekeSAM punarAcAryANAmiha pazcapadAni bhavanti, gItArthaH . 57 yadi sarvazo'bhAvo rAgAdInAM bhavenirdoSa iti // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRtayogI arakto'dviSTo yatanayA sevataH ema. prathamo bhaMgaH, gItArtha: : vRtayogI arakto'dviSTo'yatanayA epa dvitIyo bhaMgaH / evaM paJcabhiH padetriMzadurbhagA bhavanti, atrASi, prathamaMmaMge kalpikA pratisevA mAkhaSyeti tathA caH kathaM kalpikAyAmArAdhanaiva darpikAryA ca virAdhanaiveti cet, satyam, bhAkto'tra kalpikatvavyapadezo, vastuH tastu darpikaiveyamiti samarthitameva astu vA ApekSikadarpikakalpikobhayasvabhAveyaM mukhyakalpikadra pikayostvArAdhanAvirAdhanAphalatvamaviruddham / / 131 / / nanu yadyenaM maithune kalpikAyA abhAvastadotsargApavAdayoH sarvavyApakatvaM na syAdityAzaGkAmiSTApacyA pariharannAhakAmaM savvapadesuM ussaggavavAyadhammayA- juttA / mo mehuNabhAvaM Na viNA so rAgadosehi // 132 // kAmamanumatamidamasmAkaM sarveSvapi padeSu mULottaraguNarUpeSu, utsargApavAdadharmatA yuktA / utsargaH pratiSeSo'pavAdo'nujJAH taddharmatA tallakSaNatA sarveSu padeSu yujyate, tathApi muktvA maithunabhAvamatrahmAsevanaM, tatrotsaryadharmataiva ghaTate nApavAdadharmatA, kathamityAha - sa maithunabhAvaH, rAgadveSAbhyAM vinA na bhavati ato dvitIyapade'pyatra nAprAyazcittItyastyayaM vizeSa iti bhAvaH // 132 // OM N nanu yadyatra prAyazcicAliMgitamapi dvitIyapadamasti tadA kathaM na sUtrAnujJetyata AhapiTosaMmi aNuSNA suttaNibaddhAH NisehasaMviddhA / iyapaDipunacchattA hoi pamANattamaviruddhaM // 133 // nirdoSe doSAnanubandhini, anuzA vidhirUSA, sUtraniSadA sUtroktA bhavati / tatra vibhyarthalezasyAmpranAghAt, anyatra kuzalA $ Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 lambanArthakespi yadyapi phalApekSA ma balavadaniSTamasti, tathApi bhAvapUrvaka kriyAtvenaiva mokSahetutvAsatreSTasAdhanatvAyogena vidhyarthaMlA bhAna sUtrAnujJAsti / atha nirdoSe vastuni sUtranibaddhAnuzA kI sI mavatItyAha - niSedhasaMviddhA ArthikaniSeghasaMvalitabidhibodhajananI, svAdvAdavyutpattyA pralamvagrahaNAdinivebhasUtrAt kathaJcitpralambagrahaNAderniSeve pratIyamAne kathaJcittadrahaNa vidherapyaryato jJAnAt evaM niSedhe'pi vidhivedhI mAnavIyaH / tadidamAha bhASyakAraH "ussaggeNa bhaNiANi jANi avavAyao a tANi bhave / kAraNajAeNa muNI savvANi vi jANivvANi58 // " " uerror NisiddhAi jAi vvAi saMghare muNigI | kAraNajAe jAe savvANi vi tANi kappaMti59 // " sAkSAt sUtranirdeze hi paramArthaH SoDhA vyavatiSThate, utsargAdapavAdAdutsargApavAdAdapavAdotsargAdutsargotsargAdapavAdApavAdAceti, itthameva yatanaupayikaprayojana bhedasiddheH / taduktam -- "usaga kiMcI kiMcI avavAiyaM have sutaM / tadubhayamuttaM kiMcI suttassa gamA bahubigappA 60 ||" gamAH kizcidviruccAraNIyAni padAni - 58 utsargeNa bhaNitAni yAnyapavAdatazca tAni bhaveyuH / kAraNAtena muniH sarvANyapi jJAtavyAni || 59 utsargeNa niSiddhAni yAni iSyANi muneH / kAraNajAte jAte sarvANyapi saMni kalpante // 60 sUtra kiMcitkicidapavAdikaM tadubhayasUtraM kicida sUtrastha gamA vem // vikalpaH // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 tatrotsargasUtra' "no kappai niggaMthANa vA nigaMthINa vA Ame tAlapalaMbe abhiNNe paDigAhitae ti61||" pralambagrahaNaniSedhakam / apavAdasUtraM tu adhvAvamaudayAdiSu tadvidhAyakaM, yathA, kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA pakke tAlapalaMbe bhinne abhinne vA paDigAhittae62 // " utsargApavAdasUtraM tu niSedhaikavAkyatApanavidhiparam, yathA' "no kappai niggaMdhANa vA niggaMthINa vA attamattassamoaM Aittae vA Ayamittae vA nabhatya gADhehiM rogAryakehi // " apavAdotsargasUtraM tu vidhyekavAkyatApanavizeSaniSedhaparaM, yathA yatpunanigraMthInAM kalpate pakkaM pralaMbaM tadvidhibhinnaM nAvidhibhinnamityarthakam / utsargotsargasUtraM tu niSedhottaraniSedhapradhAnam / yathA"No kappai asaNaM0 vA paDhamAe porasIe paDigAhittA pacchimaM porasiM uvAyaNAvittae se ya Ahacca uvAyaNAvie siyA jo taM bhuMjai muMjataM vA sAijjai se Avajjai cAummAsiyaM parihArahANaM ugdhAiaM63 // " ___ apavAdApavAdasUtraM tUtsRSTavidhyuttaravidhipradhAnamiti, arthatastu sarvatra niyata evetarasaMvedhaH, ata eva paripUrNArthaprApakalakSaNaM 61 no kalpate nirgranthAnAM vA nirgranthonAM vA AnaM tAvapralaMba abhinnaM yA pratimAhayituM iti / 62 kalpate nirgranthAnAM vA ninthInAM vA pakvatAlapralamba bhinnama minnaM vA pratigrAhayitum // 63 no kalpate'zanaM0 vA prathamAyAM pauruSyA... Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 arthA zaprApakatvalakSaNalaukikaprAmANyavilakSaNamalaukikaprAmANyamupapadhata ityAha-ityupadarzitaprakAreNa, paripUrNArthatvAdutsargApavAdobhayamUrtikasakalArthaprApakatvAt aviruddhaM pramANatvaM bhavati anyathA tvekAntopadezakatvena bhagavadvacanasyetaravacanAdavizeSa eva syAda, mithyAdRSTiparigRhItAnAM "na hiMsyAt sarvabhUtAni" ityAdivacanAnAmapIdRzatvAt , tatrApi prAmANyaM vyavahiyata eveti ced, vyavahriyatAm, na tu nizcIyate / nizcayaniyAmakasyAdvAdamudrA'bhAvAdityavadheyam // 133 // tadevaM nirdoSe sUtrAnujJeti vyavasthitaM taSiyAmakanirdoSatvAbhAvasthAnamAharAgadosANugayaM nANudvANaM tu hoi Nihosa / jayaNAjuaMmi taMmi tu appataraM hoi pacchittaM // 134 // ___ rAgadveSAnugatamanuSThAnamabrahmAghAsevanArUpaM tu na nirdoSa bhavati, ato na tatra sUtrAnujJeti bhaavH| atrApyapavAdapadapravRttibIjamAha- yatanAyute tasmin sadoSAnuSThAne, alpataraM tu prAyazcittaM bhavati, yathA'parAdhaM prAyazcittapravRtteH // 13 // itthaM caitaniSedhavAkyaM pratyapavAdAbhAve'pi yatanApUrvakaita- . danuSThAnagatamanAcAravilakSaNaprAyazcittabIjamapavAdatvamanapAyamevetyutsargApavAdayoH saMkhyAsAmyaM nAnupapannamityAha jayaNAvekkhAi ao ussaggavavAyatullasaMkhattaM / uvavajai kicaMmI puvAyariyA jahA pAhu // 135 // yatanApekSayA vratasApekSAlpatarapratisevApekSayA ato yatanApUrvakasadoSAnuSThAnasyApyapavAdatvAt , utsargApavAdayoH kRtye'nuSThAne tulyasaMkhyatvamanyUnAdhikatvaM, upapadyate tannItyA ghaTate, yathA prAhuH pUrvAcAryAH saMghadAsagaNikSamAzramaNaprabhRtayaH // 135 // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unnayamavekkha iyarassa pasiddhI unnayassa iyarAo / iya annonapasiddhA ussaggavavAyamo tullA // 136 // ___uccatamuca parvatAdikamapekSyetarasya mIcakhya bhUtalAdeH prasiddhiH bAmaderjanasya pratItiH, tathoktayoharUpassetarasmAt nimnAt, tadapekSyetyarthaH, sAvadhikabhAvAnAmadhijJAvacyanyatvAda, ityevamanyonyAsiddhAH parasparAvadhyavadhimadvAkprayojyatItikAH, utsargApapAdAstulyAH samAnatrasiddhihetavaH, pauvAbhAvaH zakyate tatraivAparapratIteranudbhavAdityarthaH // 136 // jAvaiyA ussaggA tAvahA va huMli avavAyA ) jAvaiA avavAyA ussamyA tattiyA ceva // 137 // yAvanta utsargAstAcamso'vacana prAntacApavAdAstAvanta evosAH, astyamayoraviziSTo miyo jyApyadhyApakabhAvo grAhakataujyAviti bhAvaH // 137 // davvAdiehi juttassussaggI taduSiya aNuTTANaM / rahiasa tamavavAouciyaM viarassa na u tassa // 13 // ____ dravyAdibhiryuktasya sAdhokhtsarnA bhaNyate, kimityAhayaducitaM paripUrNadravyAdiyogyaM paripUrNameva zuddhAnapAnagaveSaNAdirUpamanuSThAnam , rahitasya draSyAdibhireva tadanuSThAnamapavAdo bhaNyate, kIsamityAha-ucitameva paMcakAdiparihANyA tathA vidhAnapAnAbAsevanArUpamutsargasApekSameva, etadeva spaSTapati-itarasya dravyAdiyuktanyatiriktasyaiva, na tu takhya dravyAdiyuktasya, yattadanuSThAna saMsArAbhinanditAvibhitam , azakasyaivotsargAdapavAdamatAvadhikArAt, vAntasyeva svabhAvagamane tIkSNakriyA'samarthasya kA sadukriyA Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 grAmanyayA zramAdivyAkulatvena maraNavadArttadhyAnAdivyAkulatvena saMgramajIvitamaraNApatteH, yastu zakto'pyutsargAt patati sa mUDhAtmA svArthabhraMza eva yatata iti / tadidamuktam "zrAvaMta uccAo magaNU kiM na gacchara kasmeNaM / kiM vA mauI kiriyA na kIrae asahuo tivakhaM64" // 138 // Na vi kiMci aNuSNAyaM par3isiddhaM vA vi jiNavaridehiM / esA tersi ANA kajje sacce avvaM // 139 // nApi kiJcidakalpanIyamanujJAtaM kAraNe ca samutpanne, RSi kiJcit pratiSiddhaM, kintu eSA teSAM tIrthakratAM nizvayavyavahArana yadvayAzritA samyagAjJA mantavyA yaduta kArye jJAnAdyAlaMbane, sattvena sadbhAvasAreNa sAdhunA, bhavitavyaM na mAtRsthAnato yatkiJcidAlabanIyamityarthaH, tAtvikajJAnAdyAlaMbanasiddhacaiva mokSapathasiddherbAlAnuSThAnasyAnaikAntikatvAdanAtyantikatvAzcetthameva tasya dravyatvasiddheH / athavA satyaM nAma saMyamastena kArye samutpane bhavitavyaM yathA yathA saMgama upasarpati tathA tathA karttavyaM tadutsarpaNaM ca zaktyanigRha nenaiva nirvaedia sarvatra yathAzakti yatitanprameveti bhAvaH / Aha ca bRhadbhASyakAra: " " kajjaM nANAdIyaM savvaM puNa hoi saMjamo NiyamA / jaha jaha soi cirA. taha taha kAyabvayaM hoi 65 " // 139 // 64 dhAvantucermArgAnnu kiM na gacchati krameNa / kiM vA mUrtI kriyAM na karotyasahakastIkSNAm // 65 kArya jJAnAdikaM sarva punarbhavati saMyamo niyamAt / yathA yathA zodhayati cirAt tathA tathA karttavyakaM bhavati // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dosA jeNa nirujjhaMti jeNa chijjati puvvkmmaaii| so so mokkhovAo rogAvatthAsu samaNaM va // 140 // doSA rAgAdayaH, niruddhyante santo'pyapravRttimanto jAyante, yenAnuSThAnavizeSeNa, pUrvakarmANi prAgbhavopAttajJAnAvaraNAdikarmANi ca, yena kSIyante, sa so'nuSThAnavizeSo,mokSopAyo jJAtavyaH, rogAvasthAsu jvarAdirogaprakAreSu, zamanamivocitauSadhapradAnApathyaparihArAdhanuSThAnamiva, yathA yena vidhIyamAnena jvarAdirogaH kSayamupagacchati, evamutsarge utsargamapavAde cApavAdaM samAcarato rAgAdayo nirudhyante pUrvakarmANi ca kSIyante / athavA yathA kasyApi rogiNo'dhikRtapathyaupadhAdikaM pratiSiddhayate kasyApi punastadevAnujJAyate, evamatrApi yaH samarthastasyAkalpyaM pratiSiddhayate'samarthasya tu tadevAnujJAyate yathoktaM bhiSagvarazAstre "utpadyate hi sAvasthA dezakAlAbhayAn prati / yasyAmakArya kArya syAt karmakArya ca varjayet // " iti // 140 // tadevamutsargApavAdayostulyasaMkhyatvaM tadupapAdakamaniyataviSayatvataulyaM ca vRddhavacanasammatyA samarthitam / ityaM ca yaducyate, "mandamatibhirutsargApavAdapracuratve jinavacanasyAnyavacanatulyatApattistatrApi," "na hiMsyAt sarvabhUtAni agnISomIyaM pazumAlabheta" ityAdivacanAnAmutsargApavAdabhAvena virodhaparihArasya suvacatvAditi tabhirasitumAhaNa ya evaM jiNavayaNe tullattaM hoi aNNavayaNeNaM / jaM taM egaMtatthaM Na vi taM diTuM saThANatyaM // 141 // na ca evaM jinavacane'nyavacanena tulyatvaM bhavati, yad yasmAcadanyavacanaM ekAntArya na vitaretarAnuviddhAyakaM, tathA ca Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 pUrNArthAprApakatvAt tatrAprAmANyameva, tathA nApi taddaSTaM svasthAnastham, tathA cAsthAnapatitatvena viruddhatvAd vyavahAreNApyanyavacanasyAprAmANyamevetyarthaH // 141 // ___ atha kiM utsargasthAnaM kiM cApavAdasthAnaM kiM caitadasthAna yatpatitatvenAnyavacanasya viruddhatvamityAzaGkAyAM bhASyagAthAmAhasaMtharao saTTANaM ussaggo asahuNo paraTANaM / iya saTThANa paraM vA Na hoi vatthU viNA kiMci // 142 // ___saMstarato nistarataH utsargaH svasthAnaM, apavAdaH parasthAnam , asahasyAsamarthasya yaH saMstarItuM na zaknoti tasyApavAdaH svasthAnamutsargaH parasthAnam , iti evamamunA prakAreNa, puruSalakSaNe vastu vinA na kiJcitsvasthAnaM parasthAnaM vA kintu puruSo vastu saMstarati na cetyataH puruSAt svasthAnaM parasthAnaM vA niSpadyate / na cAsaMstarantaM puruSamadhikRtyAnyavacane niSiddhaM punarapodhate kintu yadRcchayaiva, ityaM ca yadbhAvena vihite pravRttiravyavacchinnatabhAvenaiva na niSiddha sA dRzyate, kintu tRSNayaiva atRSNAmUlaniSiddhapravRtterutsargAsahiSNutAniyatatvAt / tathA ca mokSabIjasya jinavacanasyAnyavacanasadRzatomukanaM mahadajJAnavijRmbhitameveti bhAvaH // 142 // ___ atha bAdhakApodyo niyama utsargoM, bAdhakavidhizcApavAda iti vizeSavidhidarzanAt sAmAnyaniSedhe saMkocakalpanAt paravacane'pyutsargApavAdabhAve na virodha ityAzaGkAyAmAhabajjhakiriyAvisese Na Niseho vA vihIva saMbhavai / jaM so bhAvANugao tayatthamaMgIkayA jayaNA // 143 // bAhyakriyAvizeSa zRMgagrAhikayA gRhIte, niSedho vidhirvA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . na saMbhavati, yad yasmAd bhAvAnugato bhAvakajIvitaH; sa: pAkiyAvizeSaH, zuddhabhAvasattve prANavyaparopaNasaMpattAvapi hiMsAniyAtadasattve ca tadasaMpattAvapi hiMsAnuparamAt tasyaiva mokSabIjavAra tadupasaMgrahArthAyAzca bAhyakriyAyAH zamagrAhikayA grahItumazakyatvAt tadarthaM ca yatanAMgIkRtA munipuMgavaistasyAH zubhabhAvapariNAmatvAda / na ceyaM zrRMgagrAhikayA paramate saMbhavati, tathA sati bahutarAsAvRtterevAdarzanAt / ayaM yathAvihitAcaraNana zAkhazraddhArUpI bhAvaH rairapyanugamyata eveti cet, anugamyatAM paramasadharUpo'yaM na tu yogAnubhavagamyo muhalaghumAvaparyAlocanaprANo rakhatrayamaya iti saMsArAbhinandinAmekAzrayaNIyo'yam / etena, "kAmve'pi vihitAcaraNamamatayA manAzuddhibhAvo'kSata" ityapyapAstam, ITa zena gAyatrIjapAdinApi manaHbhuddhisambhave hiMsAbahulakarmAnuSThAnasya sAMkhyAdibhirapi ninditatvAt / api caivaM zyenAdAvapi pravRttiprasaMgaH / na ca tatra svArthatvamagnIpomahisAyAM ca kratvarthatvamiti vizeSo'stIti vAcya, kratvarthatve'pi svarmArthatvenara vArthatyAnapAyAdityadhikaM latAyAm / tasmAt yatanA'bhAvAnotsargApavAdakamanIyatvaM paravacane, tadbhAvAccezatvaM jinavacane'napAyamiti vyavasthitam // 143 // . athaitadupasaMharanAhakayametya pasaMgaNaM ussammavAyarUvamiya gAuM / jaha bahu kajjaM sijjhai taha jahAvvaM payatteNaM // 1443 kRtaM paryAptam, abosopavAdacintAyAm, prasaMgena, ityevamutsargApavAdarUpaM jJAtvA, yathA bahu abhyadhikam, kArya saMyamaprayojanaM siddhacati tathA prayatnena sAdareNa patitavya, Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahuvistarotsargabahuvibhApavAdatvabodhasya saMyamAtyAdaramAtraprayojanatvAda // 144 // yatanAdi pramANamUlA zreyasI na tu vikalpamAtrakRtetyuSa pAdayati jayaNA khalu ANAe AyaraNAvi aviruddhagA ANA / gArsaviggAyaraNA meM asapAlavaNakayA sA // 145 // yatano khalu nizvaryena, AzayAM nizIyAdivatrAdezena bhavati, na tu svAbhiprAyeNa lokAcAradarzanenaiva vA / nanvAcaraNA'pyAdvaiva paJca vyavahAreSu jItasyApi parigaNanAt, tathA caM kathaM neyaM yatanAyAM pramANamityatrAha - AcaraNApyavirUdevAjJA, punarasaMvidhAraNA, yad yasmAt asadAlabanakatA sA, te hi duHSamAkAlAdidoSAvalaMbanema svakIyaM pramAda mArgatayA vyavasthApayanti, na caitad yukta, viSAderiva duHSamAya pramAdasyApyanartha karaNazakyavidhAtAt / taduktam " mAreMti dussamAeM visAdaoM jaha taheca sAhU | nikAraNapaDi sevA savvatya vimAsaI ca // aviruddhAcaraNAyAzcetthaM lakSaNamAmanantiasaDheNa samAna jaM kattha keNaI asAvanaM / na nivAriyamanahiM jaM bahumayame mAyaria // " azaThenAmAyAvinA satata samAcIrNamAcaritaM yajJAdrapada zuklacaturthIparyuSaNA 66 mArayanti duHSamAyAM viSAdayoM yathA tathaiva sAdhUnAm / niSkAraNapratisevA sarvathA vinAzayati caraNam // 67 azadena samAcIrNa yAtravitkenacidasAvacam / na nivAritamamya matametacarita Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parvavat, kutracitkAle kSetre vA kenacitsaMvignagItArthatvAdiguNabhAjA kAlikAcAryAdinA'sAvadhaM mUlottaraguNArAdhanA'virodhi, tathA na-naiva nivAritamanyaizca tathAvidhaireva gItAthaiH api tu bahu yathA bhavatyevaM mataM bahumatametadAcaritam // 14 // dIsaMti bahU muMDA dUsamadosavasao sapakhe'vi / te dUre mottavvA ANAsuddhesu paDibaMdhA // 146 // evaMvidhAjJAsiddhiH sAMprataM yathA bhavati tathA hi dRzyante, svapakSe'pi kiM punaH parapakSa ityapizabdArthaH, bahavo muMDAH zramaNaguNamuktayogino hayA ivodAmA, gajA iva niraMkuzAH, ziromuMDAH, duHSamAdoSavazataH paMcamArakavaiguNyabalAt / taduktam "kalahakarA DamarakarA asamAhikarA aNijbuikarA y| hohaMti bharahavAse bahumuMDA appasamaNA ya 68 // " te dUreNa moktavyA viSavat pariharttavyAH, tathA AjJAzudeSu samyagadhItajinAgamAcAravazAt zuddhimAgateSu sAdhuSu zrAvakeSu vA pratibandho bahumAnaH kaaryH||146|| nanvevamanyeSu pariharttavyatvena dveSasaMbhave mAdhyasthyahAnirityata AhabhavaThiinirUvaNeNaM iyaresu vi dosavajaNA juttaa| bhAvANuvadhAeNaM vasiavvaM kAraNe vi tahiM // 147 // .... bhavasthitiriyameteSAM yataH karmaguravo'dyApyakalyANino na jinadharmAcaraNaM prati prahapariNAmA jAyanta iti cintArUpeNa, itareSvapi jinavacanapratikUlAnuSThAneSvapi samupasthitadurgatipAtapha68 kalahakarA DamarakarA asamAdhikarA anivRtikraac| bhaviSyanti bharatavarSe bahumuMDA apa (lpa) zramaNAzca / / Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 lamohAghazubhakarmavipAkeSu lokalokottarabhedabhinneSu jantuSu, dveSasyatadarzanatatkathAdhasahiSNutvatadhaNalakSaNasya, varjanA yuktA zreyasI, tatparihArAdau tu na dveSaH kintu dharmAthitvAt mAdhyasthyameveti bhAvanIyam / nanu dveSavarjanA madhyasthasya suzakA, pramattapAkhaMDijanAkulatvAt prAyo vihArakSetrANAmasaMvimaparihArastu duHzaka ityatrAha-kAraNe'pi durbhikSarAjakSobhAdhupaplavavazenAnyatra sthityabhAvarUpe sati, tahinti tatra yatrAsaMvignAstiSThanti, vasitavyaM bhAvAnupaghAtena samyak prajJAnarUpasya zuddhasamAcArarUpasya ca bhAvasya yathopaghAto na bhavati tathA // 147 // . nanu kAraNe'pyasaMvimasamIpe'vasthAne svaparopaghAtaprasaMgaH, guNamatsaribhirasaMvignecauryAdhadhyAropasya kathazcidupalabdhasya pramAdAcaritasya sudUravistAraNasya tathAvidhakuleSvanapAnavyavacchedAdezva karaNAt, svatasteSAM pApabandhasya bodhighAtaphalasya saMbhavAJca, na caitadoSaparihArAya vaMdanAdinA tadanuvartanApi yuktA, tathA sati tadgatayAvatpramAdasthAnAnumatiprasaGgAdityata AhaaNuvattanAvi kajjA arattaduTTeNa kAraNe tesi / agahilagahilaniveNiva daveNaM baMdaNAI // 14 // kAraNe samutpane, teSAmaraktadviSTena rAgadveSayorantarAlavatinA satA, anuvartanApi anukUlabhAvasaMpAdakaceSTApi, kAryA vidheyA, kairityAha dravyeNa na tu bhAvena, vandanAdibhirapavAdavighyuktavAgnamaskArAdiprakAraiH, ityaM ca na tadtadoSAnumodanaM, bhAvavandanAdinaiva tatsaMbhavAt / ata eva yatra svalpo'pi darzanAdiguNasadAvo dRzyate tatra tAvatyaiva bhaktyA tadvandanAdinA na tdtdossaanumtiH| Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "IsAnAparastiM tavakviAyaM mattha ani pase / jipapabattaM mantrI bhaera tahiM bhAvaMda9 // " kenebAvarttanA kartavyetyupamAnamAha-vAhilastattvato'vikalA san pahilo vyAjalikalabhAvamAyo yo nRpastenecha, tathA solAsambandhaH-pRthvIpure namare bhUyo nAma rAjA majyaM sulate, muvidha prasya sacivaH, tasyAnA kArajhena nyavedi, deva! mAsopari vRSTisvAdRzI bhAvinI yadudakapAnAlokA grahonmAdavantaH saMpatsyante, tataH kiyatyapi kAle mate muvRSTibhaviSyati tatana sarva sundaraM saMpatsyata iti / iI ca samAkarNya lokAnAM hitAya rAjA DiDimodoSaNyA kAritodakasaMgrahaH kuruSvamiti, tato lokenAmi sarveNa yathAsAmarthyamudakasaMgrahaH kRto jAtA ca mAsopari caimittikanirUpitA vRSTiH, kSINaM ca tato lokAnAM zumAdRSTamiva saMgRhItaM jalam / pravRttazca lokaH kunyApAra iva navyanIrapAne, jAvazca tataH parasaviSAd ibronsAdaH, tataH sAmantAdInAmapi gRhItajalakSaye namanIpAnAlokavadunmattIbhUtAnAM na kAciceSTA rAjJA saha milati, tatastaireva mantraNamakAri, yathA'yaM nRpo'smAsu satsu rAjyasukhabhAgI bhavati asmanmavAnanuparzakastu kiyaciraM rAjyaM kariSyatIti gRhItvA baghnIma enam / evaM mantrayamANAzca te mantriNA jJAtAzcintitaM ca tena, nAsti nRpasya rAjyajIvitavyayo rakSaNe etadanuvartanamantareNAnya upAya iti / evaM ca rAjJA saha mantraNaM kRtvA darzitA tena kRtrimahonmAdaveza, tataH saprajAnAM sAmantAdInAmatyantaM pramodaH samajani, nirvAhitazca kAlastayaiva veSTamAnena purANamudakaM piktA rAjA, tataH kAlena subhikSamabhUta, suvRttaM ca tataH sarvato bhadramiti / 69 darzanazAnacaritraM tapovinayaM yatra yAvanta pazyet / jinaprAptaM bhaktyA pUjayetaM tatra bhAvam // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asamatropanayA, sanasthAnIya AtmA, sAlAnusAriNI buddhiva mantriAtyAtIyA, badekAnilevAtmAnA kutraharUpamunmAdakajala parityamAtmarakSaNArtha yAvacchubhakAlaM tadvadanuvarcanApi kartavyeti / "bahukumgahami vijaNe tadabhogaNuvasaNAi taha ceva / bhAveNa dhammaraje jA muhakAlo suvAsaMti70" // 148 // nAtmarakSaNArthamasaMvimAnunAyAmasaMvattavizeSaprasaGgamaste'mi khAtmAnaM rakSinumanmabalubarsanta evetyAzaGkAyAmAhasA AyarakkhagaDaM taM ANAjogao Na iyarAvi / so aguruniogeNaM bhagati tallaphSaNaM iNamo // 149 // sA saMvinAnuvartanA, AtmarakSaNArtham, tadAtmarakSaNaM AjJAyogata AjJAyogamAzritya / navitarathApi viSayecchAdharthamapi, tathA ca na saMyatAsaMyatasAmyamiti bhaavH| AjJAyogo'pi kayaM vyavatiSThata ityAha-sa cAjJAyogaH, guruniyogena gurupAratannyeNAnyayA samyag tadanavabodhapasagAt / sa ca kIdRzo bhavatItyAha-tallakSaNaM gurulakSaNaM, idaM bhaNanti pUrvAcAryAH // 149 // ubhayaSNUvi va kirimApase daDhaM pavayaNANurAgI y| sasamayapaNNavaopariNo apaNo aacatthaM // 150 // ubhayajJa utsargApavAdakalpyAkalpyanizcayavyavahArAdipadArthadvaitaparicchedI / api ca kriyAparI mUlaguNottaraguNArAdhanAyAM badakA, dRDhamatvarya, pravacanAnurAmI ca jinavacanaM prati bahumAna70 bAhukumahe'pi mane tadabhogAnuvartanAdi tathA caiva / bhAvena dharmayajye yAvarasuNakAlaH suvarSamiti / Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 vAn, tathA svasamayasya caraNakaraNAdyanuyogabhedabhinnasya prarUpakastaistairupAyairupadezakaH, pariNatazca vayasA vratena ca, prAjJazca bahubahuvidhAdigrAhakabuddhimAn, atyarthamatIva, evaMvidhena hi guruNA prajJApyamAno'rtho na kadAcidviparyayabhAg bhavatItyevameSa vizeSyata ityevaMbhUto guruH zraddheyaH // 150 // svasamayaprajJApakatvaM vizeSato lakSayatijo heuvApakkhami uo Agame ya Agamio / so sasamayapaNNavao siddhaMtavirAhago aNNo // 151 // yaH kazciddhetuvAdapakSe jIvakarmAdau yuktimArgasahe vastuni, hetuko yuktipraNayanapravINaH, Agame ca devalokapRthvIsaMkhyAdAvarSe AgamamAtragamye, Agamika AgamamAtraprajJApanApravINaH, sa svasamayaprajJApaka ucyate / vyavacchedyamAha -- siddhAntavirAdhako jinavacanA1 nuyoga vinAzakaH, anyaH prAguktavizeSaNavikalaH sAdhuH, tathAhiyuktimArgasaheSvapyAgamagamyatvameva puraskurvatA tena nAstikAdipraNItakuyuktinirAkaraNAbhAvAnna zrotRRNAM dRDhA pratItiH karttuM pAryate, AgamagamyeSu tu yuktipathAtIteSu yuktimukayannasaMpAditaniyatArthapratItirviphalArambhatvena svayameva vailakSyaM bhajate, zrotuzvAnAdeyavacano bhavatIti na viparItavyavahAriNA tena samyasiddhAnta ArAdhito bhavati // 151 // etadvilakSaNaM gurutvAbhimAninamavagaNayannAha - jo e aguNaviutto so niddhammo sua viDaMbaMto / gurunAmeNaM loe boleha bahU jao bhaNiaM // 152 // ya etadguNaviyukta ubhayajJatvAdiguNarahitaH, sa nirddharmAM zrutacAritradharmaparAkmukhaH, gurunAmnA zrutaM jinamataM viDambayan Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sannIdRzaM gurvAzritaM zAsanaM sthAnasthamiti bahunAmazraddhAjananAt , boleitti majjayati saMsArasamudre bahUn janAn svaabhigRhiitaadRssttklyaannmugdhmtilokaan| yato bhaNitaM saMmatyupadezamAlAdau // 152 // jaha jaha bahussuo saMmao a sIsagaNasaMparikhuDo a| aviNicchioasamae taha taha siddhNtpddinniio||153| yathA yathA bahuzrutaH paripaThitabahAgamaH, saMmatazca bahumataH saMsArAbhinandinAM gatAnugatikapravAhapatitAnAM tadanuvartinAM cAnyeSAM bAhyADambaradarzanamAtroditavismayAnAM mugdhamatInAM ca, ca punaH ziSyagaNairvineyavRndaiH saMparivRtaH samantAt parivRtaH, avinizcitaH samyagapariNatazca, pravacane aidamparyAjJAnAdviratyaprahatvAca, tathA tathA siddhAntapratyanIko raMjanakalAdeyatAparabandhanabAhulyahetuyogAniHzaMkamasatpravRttyA yathAsthitasiddhAntasya viparyAsApAdanAt, ato nedRzagurvAzrayaNaM yuktaM kintUktaguNavadgurvAzrayaNameva zreya iti bhAvaH // 153 // mugurusevayA kathamAjJAyogalAbha ityAhasuttatthANa visuddhI sIsANaM hoi sugurusevAe / suttAo vi ya atthe vihiNA jatto daDho jutto // 154 // ziSyANAM sugurusevayA sUtrArthayovizuddhirbhavati tatprasAdAyatatvAttasyAH, iyameva ca paramA bhagavadAjJA, sUtrArthayorapi madhye'rtha eva balavAniti vyaJjayannAha-sUtrAdapyarthe vidhinA maMDalIkaraNAdirUpeNa dRDho yatnaH kartuM yuktH||154|| kuta ityAha Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 mUaM kevalasutaM jIhA puNa hoi pAyaDA atyoM / sau puNa cauhA bhaNio haMdi payatthAibheNa // 155 // mUkaM mUkapuruSatulyaM kasmacidarthasyAvAcakam, kevalasUtraM vyAkhyAnarahitasUtram arthaH punaH prakaTA jihA parAvanIdhahetutyAditi, tadbhedAnAi - eMkItyupadarzane, punaH pakSayAdibhedena catuddhI gnnitH| taduktam "payavaka mahAvakatvamapa va esya cattAri / subhabhAvAkAmaMmI haMdi pagArA vinirina / tatra padArthoM yathAzrutArthaH pacate gamyate'rthaH sAmAnya rUyo'cAlitApratyavasthApito yeneti vyutpaceH / tadAha "atyapadeNa Du jamhA ettha parya hoi siddhaMti 722" vAkyArtha cAlanA, mahAvAkyArthazca pratyavasthApanA, aidamparyAryavA tAtparyArtha iti // 155 // itthamarthacAturvidhyamanyeSAmapi saMmatamityAhaaNNehi vi paDivannaM eaM sattumgahAu NaTTassa / bhaTTassa ya maggAoM mamgannANassa gANaM // 156 // anyairapi etatpUrvoktam, pratipakSamaMgIkRtam, kathamityAhazatrugrahAnaTasya pATilaputrAdau prasthitapataH puruSasya kAcidviSamAM g prAtasya zatrAvupasthite grahiSyatItyayamiti bhayAt palAyitastha tatto mArgAd bhraSTasya mArgajJAnasya mArgAkyasya jJAna 71 pada 1 vAkya 2 mahAvAkyAtha 3 pedapaya 4 cAtra catvAri / zrutabhAvAvagame handi prakAza vinirdiSTAH // 72 arthapadena khalu yasmAdatra padaM bhavati siddhamiti // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dRSTAntena, tasya hi mArgajijJAsAthai dUre puruSamAtramajJAtavizeSa dRSTvA sahasA tatsamIpagamanaM na saMbhavati kadAcicchatrurapi bhavedayamiti saMdehAt , nApi tasya parivrAjakAdiveSadhAriNo'pi samIpe pathapRcyAthai gamanaM yukta, zatrorapi pathikavizvAsanArtha tathAvidhaveSapratipatteH saMbhAvyamAnatvAt / bAlAdAdibhyaH satyavAditayAjjumatebhyaH pRcchAyogyaM tu puruSa hAtvA'nukUle manaHpavanazakunAdinA nirupadravamArgaparijJAnArtha tatsamIpagamanaM yujyate, evaM satra puruSamAtradarzanatulyA padArthA, zatruveSamedavAnatulyo vAkyArthI, bAlAdibhyaH prAmANikapuruSAvagamanatulyo mahAvAkyArthaH, aidamparthistu zuddho'dhikArI praSTavya iti draSTavyam // 156 // padArthAdInAmeva sabhUya kAryakAritvaM vyavasthApapatiettha payatthAINaM miho avekkhA hu puNNabhAvaMgaM / loaMmi Agame vA jaha vaktthe payatthANaM // 157 // ___ atra padArthAdiSvayaMbhedeSu, padAryAdInAM miyaH parasparamapekSA kramikotpAdarUpA, pUrNabhAvAMgaM ekopayogAzrayayAvatparyAyasiddhinibandhanam, loke Agame vA yathA vAkyAthai padArthAnAm / atha. vAkyArthapratItau padArthapratItInAM hetutvAttatra tadapekSA yujyate, prakRte tu padArthAdInAmaidamparyArthaparyavasammatvena kAryAntarAbhAvAt ka mitho'pekSAstviti cet, na, yAvatpadArthapratItInAmeva vAkyAthapratItitvena teSAM parasparamapekSAvatpalAdInAM parasparamapelopapane sApekSapadArthAditavAdApAnikopayoga eSa tArapakSayopazamahetutvAm // 15 // tatra loka eva tAvatpadAvAdInI miyo'pekSA vyutpAdayati Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purao ciTThai rukkho iya vakAo payatthabuddhIe / IhAvAyapaoaNabuddhIo hu~ti iyarAo // 15 // __puratastiSThati vRkSa iti vAkyAt, padArthabuddhayA madabhimukhadevasthityAzrayo vRkSa ityAkArayA, IhApAyaprayojanaviSayA itarA vAkyArthamahAvAkyAthaidamparyAyadhIrUpA buddhayo bhavanti / tathAhi-agre vRkSastiSThatIti pratItyanantaraM vRkSo bhavabhayaM kimAmro cA syAbhimbo veti vAkyArthapratItiH prAdurbhavati, tataH prativiziSTAkArAvalokanenAmra evAyamiti mahAvAkyArthadhIH syAt, tataH puraHsaramAmrArthinA pravartitavyamityaidamparyAyadhIriti / na sevaM prakAraM vinA nirAkAMkSapratItiH siddhayet, padArthamAtrajJAnAda padAryasmAritavizeSAryajijJAsArUpAyA AkAMkSAyA anucchedAdvAkyArthasyA'paryavasitatvAt // 158 // ____ Agame'pi tAmAhahaMtavvA no bhUA savve iha pAyaDo cciya pytyo| maNamAIhiM pIDaM savvesi ceva Na krijaa||159|| sarvANi bhUtAni na hantavyAni / iha prakaTa eva padAryaH manAdibhirmanovAkAyaiH, pIDAM bAdhAm , sarveSAmeva samastAnAmapi jIvAnAm , na kuryAna vidadhyAditi // 159 // AvannamakaraNijjaM evaM ceiharalocakaraNAI / iya vaktyo a mahAvakatyo puNa imo etya // 160 evaM sati caityagRhalocakaraNAdikamakaraNIyaM sAdhuzrAddhAnAmakartavyaM ApalaM, tatrApi parapIDAnugamAt , ityeSa vAkyAryazvAlanAgamyaH, mahAvAkyArthaH punaratrAyam // 160 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avihikaraNami doso to vihiNA ceva hoi jaiavvaM / aidaMpajjatyo puNa ANA dhammami sArotti // 16 // avidhikaraNe'nItividhAne caityagRhalocAdeH doSo hiMsApattividhikaraNanAntarIyakAsatpravRttinivRttipariNAmajanitasyAhiMsAnubandhasya pracyavAt , tattasmAdvidhinaiva yatitavyaM bhavati caityagRhalocAdyarthe / tadidamuktam- - "avihikaraNami ANAvirAhaNA duimeva eesi / to vihiNA jaiavvaM ti53 // " caityagRhakaraNavidhizca"jinabhavanakAraNavidhiH zuddhA bhUmirdalaM ca kASTAdi / bhRtakAnatisandhAnaM svAzayavRddhiH samAsena" // ityAdigranthoktaH, locakarmavidhistu"dhuvaloo a jiNANaM vAsA vAsesu hoi therANaM / taruNANaM caumAse vuDDhANaM hoi chammAse74 // " . ityaadhuktH| aidamparyArthaH punarAjJA dharme sAra iti tAmantareNa dharmabuddhayApi kRtasya niravadyatvAbhimatasyApi kAryasya niSphalatvAditi // 161 // vAkyAntaramadhikRtyAha73 bhavidhikaraNe AzAvirAdhanA duSTamevateSAm / tasmAdvidhinA yatitavyamiti / 74 bhubalopana jinAnAM (jinakalpinA) varSAvarSeSubhavati sthviraannaam| .. taruNAnAM caturmAse vRddhAnAM bhavati SaNmAle // Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMthaM caejja etya vi saceaNoceaNaM cae vatthu / esa payatyo payaDo vakalyo guNa imo hoi / 162 / anyaM tyajedityanApi sacetanamacetanaM ca vastu tyajenna mahImAditi, eSa prakaTaH padArthaH, vAkyArthaH punarayaM ca vakSyamANalakSaNo bhavati // 162 // vatthAINa agahaNaM evaM pattaM muNINa akseisA / ANAcAe doso naNNaha batthAigahaNe vi // 163 // evaM sati granthamAtragrahaNaniSedhe , munInAmavizeSAdvastrAdInAmagrahaNaM prAsaM, na hi svarNAdikaM grantho vastrAdikaM ca na grantha iti vizeSo'sti, AjJAtyAge, "jiNANa bArasarUvo u75 " ityAdivacanollaMghane vastrAdigrahaNe'pi doSo'tiriktopakaraNasyAdhikaraNarUpatvAt nAnyathA AjJAyA atyAge vakhAdigrahaNe'pi doSaH // 163 // eyamagahaNaM bhAvA ahigaraNaccAyao muNeavvaM / esamahAvakatyo aidaMpajjaM tu puvvuttaM / 164 / .. yata etad vastrAdigrahaNam, bhAvAttattvato'dhikaraNatyAgata ArtadhyAnAdiparihArAdagrahaNam, muNeavvaMti jJAtavyam agrahaNapariNAmopaSTaMbhakaM grahaNamapi khalvagrahaNameva, eSa mahAvAkyArthaH, aidampa. yantu pUrvoktaM AjJaiva sarvatra dharme sAra iti // 16 // 75 jinAnAM (jinakalpinAM) dvaadshruupstu| Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // rAkyAntaramadhikRtyAhatavajjhANAi kunjA ettha payatyo u savvahi ohaa| chaDussaggAINaM karaNaM seyaM sivaTuMti // 165 // tapodhyAnAdi kuryAdanna bAkye padArthastu sarvatra oghena sama samarthAdiparihArasAmAnyena, zivArtha mokSArtha SaSThotsargAdInAM karaNaM zreya iti // 165 // tucchAvattAINaM takaraNaM akaraNaM ao phtaM / bahudosapasaMgAo bakalo esa daTTavvo // 166 // acchA asamarthA vAlavRddhAdilakSaNA avyaktAzcAgItArthI AdinApazyakahAniyogyAdigrahastemAmataH padArthAt tatkaraNa SaSThosargAdikaraNaM prAptaM bahudoSaprasaGgAt, zamayatikramaNa tapodhyAnAdikaSTAnuSTAnasyArtadhyAnamayatvena tiryagAdhazubhajanmAdyApatteH karaNaM tattvato'karaNameva tat, sa vAkyAoM draSTavyaH // 166 // . esa mahAvakatyo samayobAheNa ruttha jmdoso| sabbatya samayaNII aidaMprajjatyo iTTA // 16 // eSa mahAvAkyArthaH yatsamayAvAdhenAgamAnullaMghanena, atrAdoSaH, AgamazcAyamatra vyavasthitaH "to jahana deipIDA nayA vi vimaMsasoNiyattaM ca / jaha dhammamAmabuDhDhI tahA imaM hoi kAya76 // " aidamparthita aidamparyArthamAzritya, sarvatrasamayanItirAga . 76 tasmAdyathA na behapIDA na cApi vimAsazoNitatvaM ca / yathA dharmadhyAnavRddhiH thA tathAyaM bhavati kartavyaH / / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 manItireva iSTA'bhimatA, tasyA eva sarvatrAdhikAryanadhikAryAdivibhAgapradarzanahetutvAt // 167 // vAkyAntaramapyadhikRtyAhadANapasaMsaNisehe pANavaho taha ya vittapaDiseho / ettha payattho eso jaM ee do mahApAvA || 168 || dAnaprazaMsAyAM prANavadhastabhiSedhe ca vRttipratiSedhaH etenedaM sUtrakRtAMgasUtraM lakSyate-- "je u dANaM pasaMsaMti vahamicchaMti pANiNaM / je a NaM paDiseti viciccheyaM kuNati te 77 ||" iti / atra eSaH padArtha, yadetau dvau dAnaprazaMsAniSedhau, mahApApAvazubhagatilAbhAntarAyAdiprabalapApaprakRtibandhahetutvAditi // 168 // vakkattho puNa evaM viccheo hoja desaNAINaM / eyaM visesavisayaM jujjai bhaNiaM tu votuM je // 169 // vAkyArthaH punarevabhyupagamyamAne, dezanAdInAM pAtrApAtrAdiviSayadAnavidhiniSedhAdidezanAdInAM vicchedaH syAt -- "dharmasyAdipadaM dAnaM dAnaM dAridryanAzanam / janapriyakaraM dAnaM dAnaM sarvArthasAdhanam // 1 // bIjaM yathopare kSiptaM na phalAya prakalpyate / tayA'pAtreSu yaddAnaM niSphalaM tadvidurbudhAH // 2 // " ityAdidezanApravRttau jIvahiMsAnumatilAbhAntarAyaprasaGgasya 77 ye tu dAnaM prazaMsanti yadhamicchanti prANinAm / ye vanaM pratiSedhanti vRtticchedaM kurvanti te // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 bajralepAyamAnatvAt / tasmAdetadbhaNitaM tu vizeSaviSayaM vaktuM yujyate / je iti pAdapUraNArthI nipAtaH // 169 // AgamavihiaNisiddhe ahigicca pasaMsaNe Nisehe a / leseNa vi No doso esa mahAvakkagammattho // 170 // Agame siddhAnte vihitaM niSiddhaM ca dAnamadhikRtya prasane niSedhe ca, lezenApi no doSaH, satpravRttirUpasya vihitadAnavyApArasya hiMsArUpatvAbhAvena tatprazaMsane hiMsAnumodanasyAprasakramAt pratyuta sukRtAnumodanasyaiva saMbhavAt, niSiddhadAnavyApArasya cAsatpravRttirUpasya niSedhe vRtticchedapariNAmAbhAvenAntarAyAnarjanAt, pratyuta parahitArthapravRttyAntarAyakarmavicchedAdeva / tadidamuktamupadeSapade " AgamavihiaM taMte paDisiddhaM cAhigica No doso ti78 // " AgamavihitaM saMstaraNe supAtre zuddhabhaktAdidAnamasaMstaraNe tvazuddhabhaktAdidAnamapi tanna niSiddhaM, niSiddhaM ca kupAtradAnAdikamanukampAdAnaM tu kApi na niSiddhaM yadAha "mokkhatthaM jaM dANaM taM para eso vihI samakkhAo / aNukaMpAdANaM puNa jiNehiM na kayA vi paDisiddhaM 79 // " eSa mahAvAkyagamyo'rthaH // 170 // ahadapajjattho purNa mokkhaMgaM hoi AgamAbAhA / evaM paisuttaM ciya vakkhANaM pAyaso juttaM // 171 // aidamparyArthaH punarmokSAgaM bhavati, AgamAbAdhA AgamA78 AgamavihitaM tantre pratiSiddhaM bAdhikRtya no doSa iti // 79 mokSArtha yaddAnaM tatprati eSa vidhiH samAkhyAtaH / anukampAdAnaM punarjinaiH na kadApi pratiSiddham // Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMnullaMghana, atidezamAha-evamupadarzitaprakAreNa, pratisUtraM yAvanti sUtrANyaMgIkRtya, prAyazo vyAkhyAnaM yuktaM atisaMkSiptarucizrotrAghapekSayA prAyaza ityuktam // 171 // kuta etadityata AhaevaM sammannANaM diTeDavirohanANaviraheNa / aNNayaragamA kAsai suamiharI kAsaI anANaM // 17 // : evaM pratisUtramuktakrameNa vyAkhyAne, samyagjJAnaM vyutpannasya nirAkAMkSapratItirUpaM syAt / itthameva khelvetat zrutacintAbhAvanAtmakatvena paripUrNatAmAskandati / tallakSaNaM caidam "vAkyArthamAMtraviSaya koSThakagatabIjasabhibhaM jJAnam / zrutamayamiha vijJeyaM mithyAbhinivezarahitamalam // 1 // yattu mahAvAkyArthajamatisUkSma yukticintayopetam / udaka iva tailabindusipi cintAmayaM tat syAt // 2 // aidamparyagataM yadvidhyAdI yatra tttyaiviicH| etacca bhAvanAmayamazuddhasaddIptisamam // 33 // " iti / itarathA evaM vyAkhyAnAmAveM, anyataraMgamAdekataramarthamArga manantagamazrutamadhyapatitamAzritya kasyacidviparItAbhinivezarahitasya zrotuH dRSTeSTavirodhajJAnaviraheNa zAsnetaramAnazAstrAnyataraviruddhatvajJAnAbhAvena zrutaM aprAmANyajJAnAnAMskanditazrutajJAnamAtraM bhavati, na tuM cintAbhAvanAbhyAM paripUrNam / kasyacitu viparItAbhinivezavatA zrotuH ajJAnaM, viruddhaMtvenAprAmANyajJAnAskanditatvAttattvato'jJAnameva tat syAt // 172 / / nanu vAkyArthAdibhedena zrutajJAnasyaH kathaM pUrNatA kApAryAdijJAnasya matirUpatvAdityAzakya samAdhate AAN: Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 vakalyAmara ciya IhAsteNa teNa kaha saha / bhaNNa saddatyamaIM suanANa aMtaraM biti // 173 // vAkyArthAdimatirevehAditvenehAdirUpatvAdvizeSadharmasya sAmAnyadharmavyApyatvAt tena kathaM zAbdaM vAkyArthAdijJAnam / bhaNyatetrottaraM dIyate, zabdArthamatiM zabdaprayojyAM mattiM zrutajJAnAbhyantarAM bruvate siddhAntavRddhAH / ata evaM samAnAkSaralAbhAnAM caturdazapUrvavidAmapi SaTsthAnapatitatvaM matibhedena zrUyate / tathA coktaM bRhatkalpabhASye "akkharalamaiNa sabhA UpahiyA hRti mAvisesehiM / te vi ya mahavisesA sumanAgabhaMtare jANa80|| " na caivamupayogasAMkarya, yAvatkAlaM zrutavyApArastAvattadupayogasyaiva saMbhavAt tatsAmayyA balavattvAt, ata eva zrutanizritamavijJAnakAle'pi zrutAtyaya eva vyutpAdito vizeSAvazyakAdAviti dhyey // 173 // idameva pratItyopapAdayati etto ciya uvavajjaha sahA jANAmi eamaTTheti / NiyasarisaM suanANaM kAuM iya hoi uvaeso // 174 // isa evopapadyate zabdAdenamarthaM jAnAmIti / nahIyaM bhIH zabdotarakAlavicArasya mAnasAditve ghaTate upanItajJAnAdau laukikaviSayatAdyabhAvAt sAkSAtkaromItyAdipratItiparihAre'pi tatra zAbdayAmIti pratIteH samAdhAtumazakyatvAt / va cAtra zabda 80 akSaralAmeNa samAnAdhikA bhavanti mativiSaH / te'pi ca mativizeSAjJAnAntare mAnI / Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 prayojyatvamupAdhibhUtameva viSayaH, bAdhakaM vinA svabhAvabhUtasyaiva zAbdatvasya tatra viSayatvAt ityamunA prakAreNa, nijasadRzaM padArthAdibhedena pUrNa zrutajJAnaM kartumupadeza uktakramAnuviddhasUtra dezanAtmA bhavati / yathAsvajJAnameva yogye zrotari hitArthinAmupadezapravRtteriti draSTavyam // 174 // nanvevaM pUrNasvajJAnAnusAriNa upadezAcchrutajJAnameva pUrNa zrotuH syAt, na tu cintAbhAvanAtmakaM svavicArArjitaviziSTatarasaMskArajanyatvAccintAbhAvanayorityAzaGkya samAdhatteevaMpi suaM ahiaM kaha ciMtAbhAvaNappagaM hou / bhaSNai tArisaNiyamaivitthAre jujjai tahataM // 175 // 9 ' evamapi pUrNopadeze'pi zrutamadhikaM yathAzrutArthazrotrapekSayA syAt, cintAbhAvanAtmakaM tatkathaM bhavatu, bhaNyate tAdRzanijamati - vistAre zrutAnusRtasvamatiprapaJce, yujyate tathAtvaM cintAbhAvanAtmakatvaM zrutaparyAyakrameNa yathottaraM kSayopazamavRddhestaniyAmaka - tvAt // 175 // nanu jJAnasya kSaNikatvAt kathaM bahuvela: padArthAdyupayoga iti naiyAyikAdyAzaGkAM nirAkurvannAha - dIho uvaogaddhA tahA khaovasamao a egattaM / teNa na saMkaradoso evaM nANaMtare hoi // 176 // 1 dIrgho yathocitabahusamayAvacchinnaH, upayogAddhA zrutopayogakAlastathA zrutopadezAttathAnubhavAbAdhAcca / nanu padArthavAkyArthAdivicAraNAnAmekopayogatve dhUmapratyakSavahanyanumityAdInAmapyekopayogatvApattirityata Aha-tathAkSayopazamatazcaikopayogahetukSayopa Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 zamAca, ekatvaM, pratyakSAnumityAdisthale upayogabhedaniyAmakaH kSayopazamabhedo'sti, atra tu tadabhAvAdupayogaikyamapratyUhamiti bhAvaH / ata evAha-evaM padArthAdidhiyAmekopayogatve tenopayogaikye tathAkSayopazamasya niyAmakatvena, jJAnAntare pratyakSAnumityAdirUpe na saMkaradoSo na sAMkaryaprasaGga iti // 177 // nanu vAkyArthajJAnaM mukhyArthAnupapattijJAnaparyavasitaM lakSaNAnugrAhakatayaivopayujyate, tathA ca yatra pUrvAparavirodhaparAmarzAtmakaM vAkyArthajJAnamujjambhate tatra lakSaNAjanyavAkyArthajJAnAtmaka eka eva paryavasitaH zAbdabodhaH saMbhavatIti padArthAdicatuSTayakramaH kalpanAmAtramityAzaGkaya samAdhattenaNu phaliovakattho ego cciya kaha caubviho bhnnio| bhaSNai taheva dIsai sAmaNNavisesabhAveNaM // 177 // nanu phalito vAkyArtha eka eva, tathA ca kathaM caturvidho bhaNito'rtha iti prakramAllabhyate, bhaNyate, tathaiva padArthAdikrameNaiva sAmAnyavizeSabhAvena dRzyate, yathAhi ghaTAdidravyaM ghaTAdisAmAnyAtmanA'nuvRttaM zyAmatvaraktatvAdivizeSAtmanA ca kramAnubaddhatayA vyAvarttamAnaM dRSTamiti tathaivAMgIkriyate, tathA prakRtazrutopayogo'pi pratiniyatasvasAmAnyAtmanA yathocitakAlamanuvRttaH padArthAdivizeSAtmanA ca kramAnubaddhatayA vyAvarttamAno dRSTa iti tathaivAbhyupagantuM yujyate / na hi dRSTavirodhena kalpanA saMbhavati, lakSaNA ca padArthasya padArthAntaraparyavasAnArthatayopayujyate, na cAtra vidheyaniSedhyavizeSagrahaH sUpapadaH, bhAvabhedena tasyAniyatatvasya prAgupapAditatvAt , tasmAdAjJAzuddhabhAvena vAkyAntarArthasamarthanArya mahAvAkyArthApekSA''vazyakI, na cAyameva paryavasito maktuibhaIti, Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgAMgibhAvena sAmAnya vizeSobhayaviSayatayaivopayogasya paryavasAnAdra, anyatrApyavagrahehAdibhAvena tathA paryavasAnadarzanAditi dik // 177 // tadevaM padArthAdibhedena caturddhA sUtravyAkhyA vyavasthitA etajjanyaM tattvajJAnameva ca murvAyattaH zuddhAjJAyogalAbhaH parama iSTaprAptiheturityAha evaM sammantrANaM ANAjogo u hoi parisuddho / jaM nANI nicchayao icchiyamatthaM pasAhei // 178 // evamuktakrameNa, samyak paripUrNa jJAnaM bhavati, etadevAjJAyogastu parizuddho bhavati yad yasmAt jJAnI Ipsitamartha prasAdhayati, pratibandhazatopanipAte'pi tacaddravyakSetrAdyanukUlapravRttyA kAryAntarAvirodhena sAdhyasiddherapratyUhAt bhAvAnuvRtyA bahUnAM mArgapradAnavIjAdhAnakaraNAdinA tadanubandhapravRtezva // 178 // yata evaM jJAnI svaparayoriSTasAdhako'taH sa eva pramANIkarttavyaH paralokArthinetyAhaeso ceva pamANIkAyavvo Nevamappaga hiyattA / dhammassatthilahuttaM jaM thovo syaNavAvAro // 179 // eSa eva jJAnyeva pramANIkarttavyo nizzarakametadvacanAnusAreNaiva pravRttirvidheyeti bhAvaH / atrArthe doSamAzakya nirAkuruve - evaM jJAnina eva pramANIkarttavyatve, jJAninAmalpatvAddharmasyAlpagRhItatvAllaghutvamanAdeyatvaM na zaGkanIyam, yad yasmAlloke - 'pi ratnavyApAraH stoka eva dRzyate, na cAyamanAdeyaH, tasmAd vyApArasyAdeyatAyAM vivekapUrvatvameva prayojakaM na tu bahuparigRhItatvamiti bhAvaH / na cedevaM bahujanaparigRhIto lokadharmo na tyAjyaH syAt, taduktam Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * "bahumaNapavidhime itthaM tehiM ihaloio vev| * dhammo na ujhiyaJco cheraNa tahi bahujaNapaviti // . tA ANANugarya jaMtaM ceva buheNa seviyacaM tu| kimiha bahuNA jaNeNaM haMdi Na seyasthiNo bhuaa82|| rayaNatthiNoti yovA tadAyAro vijaha ulomi / iha suddhadhammarayaNasthidAyagA daDhayaraM A83" // 179 // alpairapi jJAnibhiH parigRhIto dharmoM bahukAryakAritvAtatvato bahuparigRhIta evetyapyAhabahave jIvaMti tao teNa imo ceva bhuprimaahio| tA nANiparimgahie dhamme niyameNa jaiavvaM // 10 // bahavo jIvanti tato ranavyApArAdiva dharmavyApArAt , tevAyameva jJAniparigRhIto dharma eva, bahuparigRhIto. bhavati, basasmAva., jJAniparigRhIte dharma, niyamena nizcayena, yatikanyam // 180 // nanu duSkaro jJAniparigRhIto dharmaH kathaM tatra zrotuH pravRttiH syAdilyAzasya samAnacema ya dukaraMmi dhamme upadesAo vi kaha bhave jtto| No dukkaro jamesohigAriNo jammabhIassa // 181 // na ca duSkare dharme, upadezAdapi upadezaM zrutvApi, kathaM 81 bahujanapravRttimAtramatra tairiha laukikazcaiva / dharmoM nojjhitavyazchekena tatra bhujnprvRttiH|" 82 tasmAdAbAnugataM yattayeka budhena sevitavyaM tu| kimiha bahunA janena indi na zreyArthino bhvH|| 83 ratnArthina iti stokA tahAtAro'pi yathA tu loke / ha zukhadharma ratnAvivAmakA dRDhataraM zeyAH / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavet yatra iti zaGkanIyam, yad yasmAdadhikAriNo mokSAbhilASiNaH, janmabhItasya saMsArabhayavataH, naiSa dharmaH duSkaraH phale utkaTecchAsattve tadupAyajJAnavatastadupAyapravRttau vilambasyAyogAt , tasyotkaTecchA'bhAvabhAvaprayojyatvAdbhavati ca bhavavairAgyAmokSecchAyA utkaTatvamatastadvato na mokSopAyAnuSThAnasya duSkaratvamiti / tadidamuktam "bhavasvarUpavijJAnAttadvirAgAcca tattvataH / apavargAnurAgAca syAdetanAnyathA kvacit // " iti // 181 // ityamadhikAriNo dharmasya na duSkaratvamidamuktaM, anadhikAriNastu duSkara evAyamityAhaapariNae dhammamI nAbhavyo saMsayAiNA kuNai / baddhanikAiakammA tahA na eyaM kuNai jIvo // 182 // ___apariNate samyagjJAnAbhAvena mokSopAyatayA'niSTe, dharma, abhavyo yathA saMzayAdinA na karotyenaM dharma AdinA viparyayAnadhyavasAyagrahaH, tathA baddhamanantaraM nikAcitaM ca sakalakaraNAyogyatvena vyavasthApitaM karma cAritramohAkhyaM yenaitAdRzaH, jIvaH satyakividyAdharAdivat pariNatajinapravacano'pi naitaM dharma karoti, dharmAnuSThAnahetubhUtAyA utkaTaphalecchAyA mithyAtvamoheneva cAritramohenApi vighaTanAvizeSAt // 18 // yadyevaM baddhanikAcitakarmANaM prati dharmAnuSThAnamajanayata upadezasya naiHphalyam, tadA jinopadezasya sarvasAdhAraNyAnupapattirityAzaGkAyAmAhaevaM jiNovaeso vicittarUvo'pamAyasAro vi / ucitAvekkhAi ciya jujjai logANa savvesi // 183 // evaM baddhanikAcitakarmaNA dharmAnanuSThAne, apramAdasAro'pi Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puraskRtApramAdo'pi, jinopadezaH sarveSAM lokAnAm , ucitApekSayaiva yogyatAnatikrameNaiva, vicitrarUpo nAnAtAtparyako yujyate ye yAvaddharmayogyAsteSAM tAvanmAtrapravarttanenaiva caritArthatvAt , tatrApunarbandhakAdayaH kecit sAmAnyadezanAyA yogyAH, kecit samyagdRSTiguNayogyaprajJApanAyAH, keciddezaviratiguNasthAnakAIprarUpaNAyA:, kecicca nitacAritramohamAlinyA apramattatArUpaMpravajyAdezanAyA iti // 183 // ___ apramattatAyA eva sarvasAdhAraNasyApi jinopadezasya puraskaraNe tu upapattimAhajaha nivigdhaM sigdhaM gamaNaM maggaSNuNo NagaralAbhe / heU taha sivalAbhe nicaM apamAyaparikhuTTI // 184 // ___yathA nirvighnaM vyAkSepatyAgena, zIghramavilambena, mArgajhasya gamanaM pathaH pradhvaravakrAdipradezavettuH, nagaralAbhe hetuH, tathA nityaM sarvadApramAdaparivRddhiH pravajyApratipattikAlAdArabhyottarottaraguNasthAnArohakrameNa pravarddhamAnapariNAmarUpA, zivalAbhe hetuH, ata eva yAvantaM kAlaM na mUlottaraguNaskhalanA tAvAneva kAlo nizcayataH pravrajyAparyAyaH parigaNyate, taduktamupadezamAlAyAm- . __"na tahiM divasA pakkhA mAsA varisA va se gaNijjati / je mUlauttaraguNA akkhaliA te gaNijjati 84 // itthaM cApramattataiva sarvatra bhagavatA prazastetyupapannam // 184 // etadeva nigamayan pratibandhe'pyetadatyAgopadezamAha 84 na tatra divasAH, pakSANi, mosA, varSANi vA tasya gaNyante / ye mUlottaraguNA askhalitAste gaNyante // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 eyaM ciya iha tattaM NavaraM kAlIvi ettha paDivakkho / tahavi ya paramatthaviU khalaMti No NayapainnAoM // 185 // etadevApramAdapuraskaraNameva, iha dharme, tatvamupaniSadbhUtam, nevara kevalam, kAlo'pi duHSamAlakSaNaH, ki punavAritramohata yopazamamandatetyapyarthaH, atrApramAdapuraskaraNe, pratibandhakaH siddhilakSaNaphalaM pratyekAdibhavavyavadhAnakAritvena tathAvidhA'gramAdavighaTakatvAttasya, na caivametadAlaMbanenaiva saMyamAdaratyAgo vidheya ityAhatathApi, paramArthavido yathAvadAyavyayasvarUpajJAH, nijapratijJAtema na skhalanti kintu kAlabalamapi nijavIryaullAsena nihatya yathAzakti svapratijJAmusAreNa pravarttanta eva dharmakarmaNIti bhAvaH // 185 // itthaM ca bhAvAnujJAnusRta puraskRtApramAdameva dharmAnuSThAnamiti vyavasthitaM atraiva matAntaramupanyasyannAha-- jo dhammabhAsaM sayayavisayabhAvajagao viti / Nicchayao tamajuta jujjaha vavahorao NavaraM // 186 // anye AcAryAH, dharmAbhyAsaM satataviSayabhAvayogato bruvate satatAbhyAsaviSayAbhyAsabhAvAbhyAsa medAttrividhaM dharmAnuSThAnamityarthaH / tatra nityamevopAdeyatayA lokottara guNAvAsiyogyatApAdakamAtApitRvinayAdivRttiH satatAbhyAsaH, mokSamArgasvAminyaIdAdau pUjAdikaraNAbhyAso viSayAbhyAsaH, samyagdarzanAdInAM bhAvAnAM bhavodvegapUrvamabhyAsa bhAvAbhyAsaH / phalasanidhAnabhedAt yathottaraM prAdhAnyaM cAtra draSTavyam / tadAha "aNNe bhaNati tivihaM sayayavisaMyabhAvajogao varaM / Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvammami aNuhANaM jaDattarapahANarUvaM tu 85" // tadetahaSayati- saduktamataM nidhayato nizcayanayamAzritya ayuktaM, sAkSAddarzanAdyanArAdhanArUpe mAtApitrAdivinayasvabhAve. karmaNi bhavavairAgyAdibhAvAbhAvena paramArthopayogarUpadharmAnuSThAnatvastha vaktumazakyatvAt , tadridamAha "eyaM ca musikhama NicchayaNayajogI jao vise| bhAveNa ya parihINaM yammAThANamo kiha Nu 86 // " dUSitamapyetanmataM kazcit samarthayabAha- navaraM kevalaM vyavahArato vyavahAramAmAbilva lujyate / / 2.86 // __ atra hetumAhativihaMpi bhAvabhejA vizAlaM aghuNabaMdhagAINaM / jaM yaM etthaM puNa tahamavvattaM paro heU // 18 // ____ trividhamapi satatAbhyAsAdhanuSThAnam , bhAvabhedAnmanaH pariNAmanAnAtvAdapunarbandhakAdInAmAdinA mArgAbhimukhyamArgapatitagrahaH, yad yasmAdetacitraphalaM nAnAvidhAzayadhuddhikaram / na khevamapunarbandhakAdibhAvena kriyamANasya satatAbhyAsAderapyucitocitapravRttyanubandhena bhaavaajnyaayogytaagrmtvaattaattvikvyvhaardRssttyaa'yukttvmiikssaamhe| tadidamuktamupadezapade___vavahArao u jujjai tahA tahA apuNabaMdhagAINaM 87" tathA85 manye bhaganti trividhaM satataviSayabhAvayogato navaram / dharma'nuSThAnaM ythottrprdhaanruupntuH|| 86 etaca na yuktikSama nizcayanayayogatI ytii:vissye| bhAvena ca parihInaM dharmAbuvAna.kathaM tu|| 87 vyavahAratastu yujyate tathA tathApunInAm / .. . . . - Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 " sammANuThThANaM ciya tA savvamiti tattao NeyaM / Naya apuNabaMdhagAI motuM evaM ihaM hoi 88 " // anyatrApyuktam"evaMbhUtasya yA pravRttiH sA sarvaiva sAdhvIti / " tadevaM siddhametadapi dharmAnuSThAnam / atrAsAdhAraNaM niyAmakamAha-atra punaH para utkRSTaH, hetustathAbhavyatvaM tatparipAkArthamevetarakAraNakalApopayogAt // 187 // tathAbhavyatvasvarUpaparijJAnArthamevopadezapadagatAM gAyAmAha - tahabhavvattaM cittaM akammajaM Ayatattamiha peyaM / phalabheyA taha kolAiANamakkhevagasahAvaM // 188 // tathAbhavyatvaM citraM nAnArUpaM bhavyatvameveti gamyate, akarmajamakarmanirmitam, AtmatattvaM sAkArAnAkAropayogavajjIvasvabhAvAbhUtam, iha vicAre, jJeyamatra hetu:, phalabhedAttIrthakaragaNadharAdirUpatayA bhavyatvaphalasya vaicitryopalaMbhAt / tatheti samuccaye, kAlAdInAM kAlaniyatipUrvakRtakarmaNAM samagrAntararUpANAm, AkSepakasvabhAvaM saMnihitatAkArakasvabhAvam / yadi ca bhavyatvamekasvabhAvaM syAt tadA tIrthakara siddhAdibhedaH siddhAntokto vighaTeta / nahi RjusUtrAdayaH paryAyanayAH kAraNabhedaM vinA kAryabhedamanyante'nyathaikasmAdeva kAraNAt sakalatrailokyakAryotpattiprasaGgena kAraNAntarakalpanA vaiyarthyaprasaMgAt / atha sAmagryAH kAryatAvacchedakAvacchinnotpattivyApyatvAttIrthakarasiddhatvAdyavacchinnasyAnApattireva, na hi tIrthakarasiddhatvAdikaM kAryatAvacchedakaM, arthasamAja siddhatvAt, anyathA nIlaghaTatvAdikamapi tathA syAt, tIrthakarAtIrthakara si88 sAmyAnuSThAnaM caiva tasmAtsarvamidamiti tattvato jJeyam / na cApunarbandhakAdi muktvA etaditi bhavati // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 dvAdibhedAbhidhAnaM ca vaidharmyamAtrAbhiprAyeNaiveti / bhavyatvamede mAnAbhAva iti cet, na, tIrthakara siddhatvAdyavacchinne niyAmakasyAvazyavAcyatvAt, sAmAnyataH kluptakAraNatAkatattadvyaktInAmeva tanniyAmakatvamiti cet, tAdRzaniyAmakatvameva hetutvamiti tAvavyaktivizeSakalpanApekSayA bhavyatvavizeSa evAntaragatvAt kalpayituM yukta iti kiM na vibhAvyate / vizeSarUpeNa tatadUvyaktInAmanyathAsiddhatvAnna hetutvamiti cet, tahi dravyatvena janyabhAvatvenaika evaM kAryakAraNabhAvaH syAditi tantutvAdinA kAragatvabuddhivyapadezayoraprAmANyApattiH, paTatvAdyavacchinnasyAkasmikatApatestatra tantutvAdinA hetutvamAvazyakaM anyathA tadavacchinnasAmayanizvaye etAvatsatve'vazyaM paTotpattirityanizcayarUpAdAkasmikatvAt pravRtterdurghaTatvaprasaMgAttAdRzanizcaya eva kRtisAdhyatAdhIsaMbhavAt, tatpaTatvAdyavacchinnasyAkasmikatvaM tviSTameva, taddharmAvacchitrasAmagrIsatve'pi tathA nizcayAyogAt, taddharmAvacchinne pravRtyabhAvAcceti cet, na, pravRtyanaupayikakAraNatAyAmevaM vaktumazakyatvAt, niyatAnvayavyatirekapratiyogitvarUpakAraNatAyA vizeSarUpeNaiva grahasaMbhavAcca, sAdRzyabuddhayaiva pravRttyupapatteranyathAnvayavyatirekavyabhicAragrahayoravizeSeNa kAraNatAbuddhAvapratibandhakatvaprasaGgAt / etena vizeSAnvayavyatirekAbhyAM sAmAnyavyabhicArAnirNayAnugatAguruvizeSAntarAnupasthitilAghavAdipratisaMdhAnavazAt sAmAnyata eva hetuhe - tumadbhAvagrahAt, grAhakAbhAvAdeva na vizeSakAryakAraNabhAvasiddhirityapAstam / api ca pratyekaM kAraNAnAM svetarayAvatkAraNasahitatvena yAvatkAraNarUpAyA: sAmagryAzva tattatsambandhena kArya - vyApyatve gauravAditarakAraNaviziSTacaramakAraNasyApi sAmagrItve caramakAraNaviziSTetarakAraNAnAM tathAtve vinigamakAbhAvAt, tattvena Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janakatve gauraktAdavasthyAca, nirUpakatayA tathAbhanyatvasyaiva / tAdAtmyena tAvaddharmakakAryaniyAmakatvaM yuktam / na ca kAlAdivaivizyamevAstvityatra vinigamakAbhAvaH, dezakAlobhayaniyamabIjamavyatvavaicitryasyaiva yuktatvAt / na caivaM puruSakArAdivaiyarthya, tatsamavapAnaniyavatvAda tathAbhavyatvasya, tena tadAkSepAt / ata eva nopadezAdivaiyaryamapi, tathAbhavyatvamapekSyaiva tatpravRttacitapravRttyAdicina tadanumAnAt / ata eva na kevalasvabhAvavAdasAmrAjyam / tathAtvasyAnyahetvAlIDhatvAdanyathA RSabhavarddhamAnAdInAM svabhAvAbhede siddhikAlabhedAyaprasaGgAd bhede cAsmanmatapravezAt / yadi ca latkAlAyogyasyApi siddhiH, syAttadA'bhavyasyApi tAsagA, kavacidvizeSe punaranAyatyeSyamANe syAdekaM syAdane cAyAtaM bhavyatvaM, yathA sAmAnyenekarUpamAghranimbakadaMbAdInAM vRkSatvaM vizeSacintAyAM tu rasavIryavipAkabhedAdAmrAdInAM nAnArUpamiti / bhayaikasyApyanekakAryajananazaktimatvAmAnupapaniriti cet, na, yena svabhAvena pUrvakAryajananazaktistenaivottarakAryajananazaktAvAbhyupagamyamAnAyAM pUrvottarakAryayoyogapacaprasAda, sarvathaikatve'nekakAryamananazaktimattvasya durvacatvAt / tadidamuktam iharAsamaMjasattaM tassa tahasahAvayAi taha citto| kAlAijogao naNu tassa vivAgo kahaM hoi 89 // eso u taMtasiddho evaM ghaDae ti Niyamao evaM / paDivajjeyavvaM khalu muhumeNaM takajogeNaM 90 // 89 itarathAsamaMjasatvaM tasya tathAsvabhAvatAdi tathA citrH| kAlAdiyogato nanu tasya vipAkaH kathaM bhavati // . 90 eSa tu tantrasiddhaH evaM ghaTata iti niyamata evam / pratipattavyaM khalu sUkSmeNa tarkayogena / / Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evaM cipa vidheo saphalo nAraNa purisagAse vi| teNa taikkhevAo sa amahA kAraNo pA bhane 91 // uvaesasaphalayAni a evaM iharA | jujjati to vi / taha teNa amikkhitto sahAbavAdo balA eti 92 / / ko kuvalayANa gaMdhaM kahei mahurattaNaM ca ucchRNaM / varahatthINa ya lIla viNayaM ca kulappasUANaM 93 // ettha ya jo jaha siddho saMsario tassa saMtiyaM cittaM / ki tassahAvamahaNo bhavvasaM vAyamudissa 94 // jai tassahAvamevaM savvaM siddhaM jahoiyaM ceva / aha No Na tahA siddhI pAvai tassAjahaNyassA 95 // esANa laMpaNijjA mA hojA savvayavayaviNAse / avi ya NihAleyavvA taha No dosappasaMgAo 96 // jai savvahA ajogo vicittayA haMdi vINiasarUvA / pAvai atassahAktayo viseso abhabassa97 // 91 evaM caiva vijJeyaH saphalomAtena puruSakAro'pi / tena tayAkSepAra samaprathA kAraNo na bhavet // 92 upadezasaphalatApi ca evamitarathA na yujyate tato'pi / tathA tenAnAkSisaH svabhAvavAdo balAdeti // 93 kA kuvalayAnAM gandhaM kathayati madhuratvazvekSaNAm / varahastinAM ca lIlAM vinayaM ca kulaprasUtAnAm / 94 atra ca yo yathA siddhaH sAMsArikastasya savitam / kiM tatsvabhAvamathanaH bhavyatvaM baadmuddishy| 95 yadi tatsvabhAvameva sarva siddha yathoditaM caiva / atha no na tathAsiddhiH prApnoti tasyAmadhanyasya / 96 eSAmA laMghanIyA mA bhavetsarvapratyayavinAze / api ca nibhAlyAstathA no doSaprasaGgAt / / 97 yadi sarvathAyogyaH vicitratA handhapi nijasvarUpAt / prApnoti atatsvabhAvatvAvizego'bhavyasya / Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 aha kahavi tavviseso icchijjai Niyamao tadakkhevA / icchiasiddhI sanvesi cittayAe annegNto98|| aNiyayasahAvayAvi hu Na tassahAvattamantareNAvi / tA evamaNegaMto sammati kayaM pasageNa99 // " // 188 // nanu yadyevaM tayAbhavyatvenaiva kAryasiddhistadA kiM saMyamayogavyApAraNetyata Ahataha vi khalu jayaMtijaI dhIrA mokkhaTThamujjuA nnicN| aiyAraccAraNaM samudayavAdaM pamANatA // 189 // tathApi tathAbhavyatvacitratAsattve'pi, khalu nizcaye, yatante saMyamayoge yatnamAdriyante, yato dhIrA mohabhaTaraNabhaGgakSamadhairyavantaH mokSArthamudyatA abhyutthitAH, nityaM nirantaram, aticArasya cAritramAlinyabIjasya rAgadveSalezalakSaNasya tyAgena parihAreNa, samudayavAdaM kAlAdikalApasya saMmatyAdisiddhasAmagrItvavAdam, pramANayantastathA ceSTayopapAdayantaH, tathAbhavyatvaM hi puruSakArAdhapekSameva phalopadhAyakaM tatra cApunarbandhakAdiprayatnApekSAvazyakIti bhAvaH // 189 // . ata evAntaragayatna eva sAdhUnAmapekSito vicitrabhavyatvAnuguNatvA na tu bahiraGga eveti draDhayannAhajatto a aMtaraMgo ajjhappajjhANajogao jutto| jaM eso ciya sAro sayalaMmi vi jogasatyaMmi // 19 // yatnazcAntaraGgo'dhyAtmadhyAnayogata AtmanyevaikAgracitta98 apa kathamapi tavizeSa iSyate niyamatastadAkSepAt / iSTasiddhiH sarveSAM citratayAnekAntaH // 99 aniyatasvabhAvatApi khalu na ttsvbhaavtvmntrennaapi| tasmAdevamanekAntaH samyagiti kRtaM prasaMgena // - Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyApArAda vidhamAnakliSTacittanirodhalakSaNopekSAsaMyamAd yuktH| yad yasmAdeSa evAdhyAtmadhyAnayoga eva, sakale'pi yogazAstre sAraH paramasaMvararUpasyAdhyAtmadhyAnasyaiva sakalazAstropaniSadbhUtatvAt / taduktam "Azravo bhavahetuH syAt saMvaro mokSakAraNam / itIyamAItI muSTiranyadasyAH prapaJcanam // " iti // 19 // adhyAtmadhyAnayogasyaiva phalamabhiSTautieami pariNamaMte ANaMdassAbi hoi prighuvii| evaM ciya sAhUNaM jIvanmuttattaNaM juttaM // 191 // etasminadhyAtmadhyAne, pariNamatyekAMgIbhAvamAgacchati / AnaMdasyApi sAmyasukhasyApi, parivRddhirbhavati, sAmyadhyAnayomitho nisskNptaabiijtvaat| taduktam- "na sAmyena vinA dhyAnaM na dhyAnena vinA ca tat / niSkampaM jAyate tasmAd dvayamanyonyakAraNAt // " ityevameva ca sAdhUnAM jIvanmuktitvaM yuktaM, jIvitve sati. sAMsArikAnandAtizayitAnandA'bhivyaktereva jIvanmuktipadArthatvAt / tadidamabhipretyoktam "nijitamadamadanAnAM vAkAyamanovikArarahitAnAm / vinivRttaparAzAnAmihaiva mokSaH suvihitAnAm // . tathA-naivAsti rAjarAjasya tatsukhaM naiva devarAjasya / yatsukhamihaiva sAdholokavyApArarahitasya " ||iti|| 191 // adhyAtmapariNatikramAdAnandavRddhikrame bhagavatIsammatimAha Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaNiaM ca bhagavaIe mAsAikameNa traaiinnN| vIIvayaMti samaNA devANaM teulessaM ti||192|| bhaNitaM ca bhagavatyAM mAsAdikrameNa pravrajyApratipattisamayAdArabhya mAsAdikAlakrameNa, vyantarAdInAM devAnAM vyattibajanti vyatikrAmanti, zramaNAstathAvidhakramapariNatimadadhyAtmadhyAnayantastejo lezyAmiti / tejolezyA hi prazastalezyopalakSaNam, sAtha mukhAsikAheturiti kAraNe kAryopacAsattejolezyAzabdenAca susAsikA vivkssitaa| AlApakavAyam-"je ime bhaMte ajattAe samaNA NiggathA viharati ete Ne kassa teulessa vItivayaMti, go0, mAsapariyAe samaNe NiggaMthe vANamaMtarANa devANaM teulessa vItighayaMti, dumAsapariyAe samaNe NiggaMthe amuriMdavajiANaM bhavaNavAsINaM teulessa, vItikyanti evaM eteNaM abhilAveNaM, timAsapariAe samaNe asurakumArANaM devANaM teu0, caumAsapariAe samaNe gahaNakkhattatArArUvANaM joisiANaM devANaM teu0, paMcamAsapariAe caMdimakhariANaM oisiANaM joisarAINaM, chamAsapari'Ae sohammIsANANaM devANaM, sattamAsapariAe sarNakumAramAhiMdANaM devANaM, aTTamAsapariAe baMbhalogalaMtagANaM devANaM, NavamAsapariAe mahasukasahassArANaM devANaM, dasamAsapariAe ANaya, pANaya, AraNa, accuANaM devANaM, ekArasamAsapariAe gevejagANaM devANaM, bArasamAsaparibhAe samaNe Nigaye aNuttarovavAiANaM devANaM veulesa vItivayaMti / teNa paraM mukke mukAbhijAtie bhavittA tato . Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 prakA mijAi jAva aMtaM kareiji20g" // 192 // _ navIdRzo'dhyAtmadhyAnayogo mokSakt kAlAntarasAvIvi kastadupAya ityAkAkSAyAM nazvamanovelAhaeyassa puNa vAo picchapao iha thaaprinntpaa| kallopAmicajogAio avabahArao o // 193 // _pratasya kASTApAmAdhyamAlazyAmogasya, punarupAyo nizcayata iha minazAsatre, brayAparipatrasvAsamAyopazamotyapariNAmayAmAyA, abhaye batAIphasdaiva brAmasatvAka, vyavahAratazca kalyApramIyAmAdisvaramAne sahassAkalakAraNAsattve asAve * svejhApunarbandhakamAmavikAmANasAle kalpApabhitrayogAdisacce ikA200 ya ise bhadanta adya samAramA niyanyA virati ete janA tejolezyA vyatibajanti, gautama, mAsaparyAyaH zramaNo nimrantho vAnumantarANAM devAnAM tejolezyA vyatibrajati, himAsaparvaka pramANe nirNayasalAmANiyA mAgavi bolezyA kumAraNI devAnAM denolesA, vyatibajati caturmAsaparyAyaH dhumaNo prahanakSatratArArUpANAM jyotiSkAnAM devAnAM tejolezyAM vyavivajati, paMcamAsaparyAyaH candrasUryayojyotImAyo pA samAyaH saudharmazAlA , mAmalA sA mAramAhendrANAM devAnAm, aSTamAsaparyAyaH brahmalokaLAyAlaya devArAma, mAmAlamA mAyAsAlAraNAM, devAnAm, samAsaparyAyaH avadasANavAraNAnyatAeM. devAnAmu0, ekAda zamAsapayoga: veyakAnAM devAnAm dvAdazamAsaparyApaH zramaNo nigranthaH basapAtikAnAM devAnAM molelyA vyatiprati, tataH paraMguLA minAyo mA : pasAsiddhapati yAvadantaM kaponi . Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va sanAnAzAdidvArA'dhyAtmaprAptistadabhAve ca tadabhAva ityavikalaM tasya taddhetutvam / / 193 / / kalyANamitrayogAdikameva karttavyatvenopadizannAha - saMbaMdho kAyavvo saddhi kallA he umitte hi / joavLaM jiNavayaNaM dhariyavvA dhAraNA sammaM // 194 // kalyANahetumitraiH zreyohetusnigdhalokaiH saha sambandhaH karttavyo'kalyANamitrayogasyAnarthahetutvAt, kalyANamitrAyoge ca jAdhAnAdyayogA niyamo 'yam / tathA jinavacanaM vItarAgabhASitamaMgaprakIrNakAdibhedabhinnam, zrotavyamAkarNanIyaM niyogena pratidinametadAkarNanenaiva saMvegAdisyairyasiddhi:, tathA gharttavyA dhAraNA zrutArthIvismaraNAnukUlavyApArarUpA, samyak zAstrAvirodhena // 194 // kajjo parovayAro parihariavvA paresi pIDA ya / heyA visayapavittI bhAveyaM bhavasarUvaM // 195 // tathA kAryoM vidheyaH pareSAM svavyatiriktAnAmupakAra AyavihitAnukUlo vyApArastasya svopakArAnubandhapradhAnatvAt, tathA pariharttavyA pareSAM pIDA, parapIDAparihArapariNAmasyaiva svapIDA - parihAraphalakatvAt, tathA heyA tyAjyA, saMkalpamUlavaimukhyena viSayapravRttiH kAmabhogAsaktiH, saMkalpanirAsa eva kAmanirAsAda, taduktam "kAma jAnAmi te mUlaM saMkalpAt kila jAyase / atastaM na kariSyAmi tato me kiM kariSyasi // 1 // " tathA bhAvayitavyaM vicAraNIyaM bhavasvarUpam / tathAhi"yatheha lavaNAMbhobhiH pUrito lavaNodadhiH / zArIramAnasairduHkhairasaMkhyeyairbhavastathA // 1 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 kiJca svaprAptadhanavanna tathyamiha kizcana // asAraM rAjyavAjyAdi tuSakhaMDanavattathA // 2 // taDidADaMbarAkAraM sarvamatyantamasthiram / manovinodaphaladaM bAladhUlIgRhAdivat // 3 // yatha kazcana kasyApi jAyate sukhavibhramaH / madhudigdhAsidhArAgragrAsavacaiva sundaraH // 4 // ityAdi // 195 // pujjA pUeavvA na niMdiyavvA ya keha jiyaloe / logoNuvatiavvo guNarogo hoi kAyavva // 196 // tathA pUjyA lokalokocarabhAvAnugatA mahAntaH pUjanIyAH, tathA na ninditavyAH kecijjaghanyamadhyamotkRSTabhedabhAjo jantavo jIvaloke, tathA loko'nuvarttitavyaH svapravRttyanukUlatayA sevanIyaH, tathA ca paThyate "lokaH khalvAdhAraH sarveSAM dharmacAriNAM samyak / tasmAddharmaviruddhaM lokaviruddhaM ca saMtyAjyam // 1 // " tathA guNarAga audAryadAkSiNyAdiguNabahumAno bhavati karttavyaH, kuto'pi vaiguNyAt svayaM guNAnuSThAnAsAmarthye'pi hi nibiDa - guNAnurAgavazAttadanuSThAnaphalavanto bhavanti jantava iti // 196 // aguNe majjhatthataM kAyavvaM taha kusIlasaMsaggI // vajjeavvA jattA parihariavvo pamAdo a // 197 // aguNe nirguNe puruSe, madhyasthatvamaudAsInyam, karttavyaM tatprazaMsAnindayorubhayataH pAzArajjusthAnIyatvAt, tathA kuzIlasaMsargirasadAcArajanAlApasaMvAsAdilakSaNA varjayitavyA, yatnAdAdarAt, tasyA doSasakrAntinimittatvAt tathA ca paThyate Give Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -4. 5. 4.44 "aMbassa ma missa ya drohaMsi samApyAra myaa| saMsaggI viNato aMbo niMbacA praco 1 // " ijhAdi / ca punaH, pramAdozvAnasaMzayamithyAmanAdiSprakAra, parihatavyastasyaiva sarvAnaryamUlatyata / taduktam- . , "yatra prayAnti puruSAH svarge yacca prayAnti vinipaatm| tatra nimittamanAryaH pramAda iti nizcayo'yaM me // 1 // " // 197 // lindiumamuhavigapa kohaaiksaaycaaysuddhiie| sahaja AyasarUvaM bhAanvaM jahAvasaraM // 198 // chinditvA'zubhavikalpaM sphaTikoparAgasthAnIyamazuddhopayogapariNAma, krodhAdInAM kRpayANA vyAyena yA zuddhiH svabhAvasamavasthAvaMLakSaNA tayA hetubhavayA, sahajamavikRtamAtmasvarUpa kUTasthasvasvabhAvalakSaNam, bhAvadhitavyaM dhyatavyam, yathAvamA svasthatAkAlaucityenApakRSTAdhyAtmadhyAnasyaivotkRSTAdhyAtpadhyAnahetu tvAila rekotkarSAvAlAn // 198 // ___ AtmakharUpabhAvanA''kAramAidehaM gehaM ca dhAM sapA mittA taheba putA y| aNNA te paradavvA eehito ahaM aNNoM // 199 // ___dehaM zarIram, gehaM mandiram, dhanaM dravyam, zayanaM zayyAsthAnam , mitrANi vayasyAH, tathaiva ca, putrA aMgajAH, abhyAste puradvyarUpAH, etayo'hamanyo bhiSanabhAtaH, ato dehamAbAIkAmadvividhAmabAnavibhinamiti, kaTasthasvabhAvo'haM kathamAdriye . .. . bAnasyatra nisvasya corala, samAMgatAni muulaami| saMta zinaSTa bhASA vijaya mA Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 nanu yadyevaM vikAranimittatvAtsarvameva heyaM paradravyaM kiM tadopAdeyamiti dhyAyedityAha - AyasarUvaM Nicca akalaMkaM noNadaMsaNasamiddhaM / NiyameNovAdeyaM jaM suddhaM sAsayaM ThANaM // 200 // AtmasvarUpaM nityamanAdinidhanam, akalaMkaM nizcayato'vikRtarUpaM cAritramaryAdAmupagatam, tathA jJAnadarzanAbhyAM samRddhamupacitam, niyamena niyogenopAdeyam, yat zuddhaM karmamalakSayapavitraM sat zAzvataM sthAnaM paramapadalakSaNam // 200 // sarvasvopadezamAha - ki bahuNA iha jaha jaha rAgaddosA lahu~ vilijjati / taha taha paTTiavvaM esA ANA jiniMdANaM // 201 // kiM bahuNA, iha jaha ityAdi anyatra suvivRteyaM gAthA || tavagaNarohaNasuragirisiriNayavijayA bhihANavibuhANaM / sIseNa piyaM raiaM pagaraNamiNamAyasaraNaGkaM // 202 // aNusariya juttigarbha puvvAyariyANa vayaNasaMdarbha | jaM kAumiNaM laddhaM puSNaM tatto havau siddhI // 203 // sugamamiti // yasyAsanguravo'tra jItavijayaprAjJAH prakRSTAzayAH / bhrAjante sanayA nayAdivijayaprAjJAzva vidyApradAH // premNAM yasya ca sadma padmavijayo jAtaH sudhIH sodara - stena nyAyavizAradena vivRto granthaH svayaM nirmitaH // 1 // // upadezarahasyanAmA granthaH samAptaH // // atha kAvyam // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti zrIsakalepaNDitAvatasapaNDitazrImannayavijayagaNicaraNAravindamadhukarapaNDitazrIyazovijayagaNiviracitamupadezarahasyaprakaraNavivaraNaM svopajhaM samAptamiti shreyH|| Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamala prakArIna pablika TrasTa prAcIna sAhityanA jIrNoEddhAra karatI, gujarAtI bhASAmAM adyatana zailithI jainadharmanA zAstrIya padArthone prakAzita karatI bhAratanI ekanI eka saMsthA prAcIna sAhityamAM prakAzita graMtha presamAM H upadezarahasya (sa*skRta)-jJAnabhaMDArA mATe mAtra peAsTeja khaca (1-50) - gRhasthA mATe 11-50 (pAsTa kharca sAthe) upamiti bhavaprapaMcA kathA (saMskRta) avA cIna zailImAM prakAzita granthA : le. munizrI candrazekharavijayajI 1. sAdhanAnI pagada DIe 2. zaraNAgati (bhaktijharaNu) 3. virAganI mastI (navalikA-jaga na) 4. UMDA adhArethI....(rUpakathA) 5. adhyAtmasAra (caitanyanA camakArA) presamAM: 6. gurumAtA 7. vaMdmanA (sAdhakane mAdana) 1-00 1-00 1-00 1-00 3-50 vizeSa mAhitI mATe dhyeya yAjanAnAM Avedanapatro magAvA prAptisthAna -: subAdhacandra lAlabhAI bakula saMjIvanI pAse, amadAvAda-7 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- _