Book Title: Nirvan Margnu Rahasya
Author(s): Bhogilal G Sheth
Publisher: Shreyas Pracharak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005517/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya 'viveMcatA lakhatIraH bhogIlAla gaM.zeTha For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra nirvANamArganuM rahasya ": [vacanAmRta 172 tathA 875 para vivecana ] vivecana lakhanAra bhogIlAla gi. zeTha For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka zreyasa pracAraka sabhAnA TrasTIo vatI e. ema. mahetA 35-rabI hAusa geo sTrITa, pheTa muMbaI 400 001 jayaMtibhAI bhImANI prakAza javelarsa parA bajAra, navA nAkA reDa roja keTa vi. saM. 2039 I. sa. 1983 mudraNasthAna : sAdhanA mudraNAlaya dANApITha pAchaLa bhAvanagara. For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra For Personal & Private Use Ony vilaya rautra vada 5, se. 19 R : kAtika suda 'pigamA, saM. 1-2 8 nA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama AvRttinI prastAvanA vividha tApathI zekAtA ane baLatA jIvone eka satpurUSa athavA jJAnI purUSa ane temanAM amRta-vacane ja zItaLa jaLa samAna che. A yAkuLa saMsArane viSe anya kaI zaraNarUpa sAdhana thayuM nathI, che nahIM ane thaze nahIM. jyAM sudhI A sAdhana che ane tene Azraya che, tyAM sudhI ja javane sukha che, zAtA che; ane temAMya purUSane samAgamayoga e parameSTa sAdhana che. eka vidvAna purUSe kahyuM che ke- " hajAra upadeza karatAM eka yuktinI asara vadhI jAya che; hajAra yuktio karatAM eka Agama-AptapurUSanAM vacananI asara vadhI jAya che, hajAra Agama karatAM eka daSTAMtanI asara vadhI jAya che ane hajAra daSTAMta karatAM paNa eka saMsarganI-satsamAgamanI asara vadhI jAya che." mahAtmA zaMkarAcAryajInuM eka vAkya che - kSaNamaSi sajjanasaMgatirekA, bhavati bhavArNavataraNe naukA / kSaNavArane paNa purUSane samAgama te saMsArarUpa samudra taravAne naukArUpa thAya che." A laghu graMthamAM parama AtmajJa zrImad rAjacaMdrajIe pitAne ziSya munizrI lallajI mahArAja (prabhuzrI) upara lakhAyela be amRtapatra naM. 172 tathA 85 paranuM vivecana che. te patramAM nirvANamArganuM rahasya pragaTa karatAM e paramakRpALu purUSe upara kahyo te bhAva ullAsathI gAI, tene vistAra karI sAcA mumukSujane para parama upakAra karyo che. samIpamuktigAmI jIvane pratipAdita karele trikALI satya siddhAMta For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahaja pratItarUpa thavAyegya che. vyavahArajJAnanI prApti vyavahAra jJAnanA niSNAta purUSa pAsethI thaI zake che tema paramArtha jJAnanI prApti paramArthajJAnanA anubhavI mahAtmA pAsethI thaI zake e samajAya te prakAra che. paramakRpALu zrImadjIe Apela A bodha sahune hitakArI ane kalyANakArI thAo. bhAvanagara, sAdhanA presavALA zrI giradharalAla phulacaMda zAhe A graMtha samayasara chApI taiyAra karI Ape te badala temano AbhAra mAnIe chIe. 34, merabI hAusa, zevA sTrITa, li. muMbaI 400 001 saMtacaraNe pAsaka tA. 21-5-1977 bhogIlAla gi. zeTha bIjI AvRttinI prastAvanA AtmAnA mArge bhavya jIvone vALavAmAM sahAyarUpa thanAra A graMthanI pahelI AvRttinI nakale khalAsa thavAthI ane vAcaka varga taraphathI A graMthanI mAgaNa cAlu rahevAne kAraNe bIjI AvRtti pragaTa karIe chIe. paramakRpALu zrImad rAjacaMdranAM patrAMka naM. 17ra ane 875nI UMDANabharI samajaNa ApI A graMthanI mUlya vattA samajAvanAra zrI bhegIlAla gi. zeThane dehotsarga tA. 22-7-1981nA roja thaye e sakheda neMdhIe chIe. - A bIjI AvRtti zreyasa pracAraka sabhAnA TrasTIo taraphathI prakAzita karavAmAM ane atyaMta harSa thAya che. tA. 1-6-83 zreyasa pracAraka sabhAnA dra e. For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je tIrthakaradeve svarupastha AtmApaNe thaI-vaktavyapaNe je prakAre te AtmA kahI zakAya te pramANe atyaMta yathAsthita kahyo che, te tIrthakarane bIjI sarva prakAranI apekSAne tyAga karI namaskAra karIe chIe. pUrve ghaNAM zAstrAno vicAra karavAthI te vicAranAM phaLamAM puruSane viSe jenAM vacanathI bhakti utpanna thaI che, te tIrthakaranA vacanane namaskAra karIe chIe. ghaNA prakAre jIvane vicAra karavAthI, te jIva AtmArUpa purUSa vinA jAye jAya evo nathI, evI nizcaLa zraddhA utpanna thaI te tIrthakaranA mArga baMdhane namaskAra karIe chIe. bhinna bhinna prakAre te jIvano vicAra thavA arthe, te jIva prApta thavA arthe yogAdika aneka sAdhanone baLavAna parizrama karyo chate, prApti na thaI, te jIva je vaDe sahaja prApta thAya che, te ja kahevA viSe jene uddeza che, te tIrthakaranAM uddeza vacanane namaskAra karIe chIe. -zrImad rAjacaMdra (436) For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahe ! sarvotkRSTa zAMtarasamaya sanmArga, aho ! te sarvotkRSTa zAMta rasapradhAna mArganA mULa aho ! te satkRSTa zAMtarasa supratIta karAvyA evA parama kRpALu sadgurudeva, A vizvamAM sarvakALa tame jayavaMta vartA, yavaMta varte. -zrImad rAjacaMdra (hAthoMdha 3/2 ) aho ! aho ! zrI sadguru, karuNAsiMdhu apAra; A pAmara para prabhu karyo, aho ! ahe ! upakAra. zuM prabhucaraNa kane dharUM, AtmAthI sau hIna, te te prabhue Apiye, vatuM caraNAdhIna. A dehAdi AjathI, varte prabhu AdhIna; dAsa, dAsa huM dAsa chuM, teha prabhune dIna. paTu sthAnaka samajAvIne, bhinna batAvyuM Apa; myAna thakI taravAravatuM, e upakAra amApa. -zrImad rAjacaMdra (zrI AtmasiddhizAstra) For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi Sa ya sUci vacanAmRta naM. 172 vivecana paramArthamAgane marma ... vidyamAna purUSanI jarUra zA mATe che? sapurUSa ane jJAnI purUSa sapurUSanI prApti kevI rIte thAya .. temanI prApti thayA pachI zraddhA karavI ... nirvANamArga mATenA sAta belaH 1 niraMtara udAsInatAne kama seva .... 2 purUSanI bhakti pratye lIna thavuM ... e bhakti prApta kevI rIte thAya ?.. 3 purUSonAM caritranuM smaraNa karavuM.... 4 sapurUSanAM lakSaNanuM ciMtana karavuM .... 5 sapurUSanI mukhAkRtinuM hRdayathI avalokana karavuM .. ja tenAM mana, vacana, kAyAnI pratyeka ceSTAnAM adbhuta raha pharI pharI nididhyAsana karavAM ... 7 teoe sammata kareluM sarva sammata karavuM ... For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 119 A jJAnIoe hRdayamAM rAkheluM e ja sarva zAstrane marma pAmavAne mahAmArga che .... game te Aje, game te kAle... ... sarvakALa e ja kahevA jIvavA IcchanAra udAsInatA preraka vacana .... vacanAmRta naM. 875 : sapurUSane aciMtya upakAra .... vivecana : ahe, saMpurUSanAM vacanAmRta suSupta cetanAne jAgRta karanAra svarupa pratIti, apramatta saMyama pUrNa vItarAga nirvikalpa svabhAva chele agI svabhAva pragaTa karI zrI sadguru mahimAdarzaka vacano 122 124 134 136 142 145 148 For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad rAjacaMdra nirvANamArganuM rahasya parama AtmA zrImada rAjacaMdrane amRta patra (naM. 172) mohamayI kArtika sudi 14, budhavAra 1947 sat jijJAsu mArgAnusArI mati, khaMbhAta. gaI kAle parama bhaktine sUcavanArUM ApanuM patra maLyuM. AhUlAdanI vizeSatA thaI anaMta kALathI pitAne pitA viSenI ja bhrAMti rahI gaI che; A eka avAcya, adbhuta vicAraNAnuM sthaLa che. jyAM matinI gati nathI, tyAM vacananI gati kyAMthI hoya? A pustakamAM kauMsamAM Apela AMka zrImad rAjacaMdra Azrama, agAsathI pragaTa thayela pustaka " zrImad rAjacaMdra" graMthanA che, tenI noMdha levA vinaMti che. For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] nirvANumA nuM rahasya (1) nira Mtara udAsInatAnA krama sevave; ( 2 ) satpurUSanI bhakti pratye lIna thavuM; (3) satpurUSAnAM caritranuM smaraNa karavu'; (4) satpurUSAnAM lakSaNanuM ciMtana karavuM; (5) satpurUSAnI mukhAkRtinuM hRdayathI avaleAkana karavu; (6) tenAM mana, vacana kAyAnI pratyeka ceSTAnAM adbhuta rahasyA pharI pharI nididhyAsana karavAM; (7) teoe sammata kareluM sa` sammata karavu. A jJAnIoe hRdayamAM rAkhela, nirvANane arthe mAnya rAkhavA yeAgya, zraddhavA yeAgya, pharI pharI ciMtavavA yAgya, kSaNe kSaNe, samaye samaye temAM lIna thavA yeAgya, parama rahasya che. ane e ja sarva zAstraneA, sa saMtanA hRdayaneA, izvaranA gharanA mama pAmavAnA mar3A mAga che. ane e saghaLAnu kAraNa keAi vidyamAna satpurUSanI prApti, ane te pratye avicaLa zraddhA e che. adhika zu' lakhavuM ? Aje, game te kAle, game te lAkha vaSe ane game te tethI meADe athavA vahele, e ja sUjhaye, e ja prApta thaye chUTako che. sarva pradeze mane te! e ja sammata che. sarva kALa e ja kahevA mATe jIvavA icchanAra rAyacaMdanI vadanA. For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [3] vivecana : munizrI lallujI mahArAja upara lakhAyela adbhuta mArgadarzaka rUpa, mArgane marma batAvanAra A patra ahIM pUro thAya che ane pUjya aMbAlAlabhAI mAraphata temane mekalAya che. jIva svabhAvathI eTale samajaNanA abhAve vikalpI che ane doSa devAnI vRttivALe che te parama kRpALu bhagavaMtanA jJAnamAM hoI zrI aMbAlAlabhAI uparanA patrAMka 171 jenI sAthe A patra naM. 172 bIDela hatuM, temAM cetavaNIrUpa vacane lakhyAM che. te A rahyAM - "patra lakhavAne uddeza mArA pratye bhAva karAvavA mATe che, ema je divasa jaNAya te divasathI mArgane kama vIsaryA ema samajI leje. A eka bhaviSyakALe smaraNa karavAnuM kathana che." A cetavaNI ApavAne artha evo nathI ke zrI aMbAlAlabhAI (ke munizrI) patramAM jaNAvela AzayavALe bhAva karaze tethI cetAvyA che, paraMtu vAtanI jAgRti rahe ane vartana mAna ke bhaviSyamAM jarA sarakhe anya prakArane asatya vicAra svapnamAM paNa na Ave te hetue vacane lakhyAM che. uparAMta A cetavaNI-A vacane vAMcanAra, samajavAno prayAsa karanAra ApaNe sahu mATe che e paNa vismaraNa karavA yogya nathI. have patranA lakhANa tarapha vaLIe. prathama munizrIne kareluM saMbodhana vicArIe. parama kRpALu bhagavaMtanI zailI evI advitIya, saceTa ane arthabhAvasUcaka For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] nirvANamArganuM rahasya che ke vAMcanAra temAMthI ghaNuM meLavI zake, suvicAravAnI hoya te aMtargata bhAva jANuM zake, je jANIne tene AtmA saMteSa pAme, prasanna thAya, ahobhAva saMpanna thAya ane tenA nirmaLa zItaLa jharaNathI TharI jAya. pitApitAnI dazAnusAra tene artha samajAya ane te pramANamAM lAbhanuM kAraNa thAya. A zailImAM je prakAre saMbodhana karavAmAM AvyuM hoya, te tenI Atmasthiti batAvanAra hoya che. rAga ke rAganI atiretA na hovAne lIdhe ane jJAnanI nirmaLatAne kAraNe saMbodhanamAM jIvanI je bhUmikAmAM sthiti hoya te ja yathArthatAe darzAvavAmAM AvI hoya che, tenAthI adhika ke nyUna bhAvadarzaka vacane kyAre paNa upayogamAM lIdhAM nathI, te kRpALu bhagavaMtanI jJAnaprakAzanI ujvaLatA ane nirmaLatA, rAgadveSa rahitapaNuM, pramANikatA ane satyatAne ughADI rIte spaSTa nirdeza karI jAya che. A uttama guNone amArA tamArA premavaMdana he! - ahIM munizrInA saMbaMdhanamAM prathama zabda che, "sat jijJAsu." jenA hRdayamAM sat eTale zuddhAtmA prApta karavAnI jijJAsA, prabaLa IcchA thaI che te sat jijJAsu jenA aMtaramAM satanI jene prApti thaI che evA jJAnI purUSa ke purUSanA ekAMta kalyANakArI samAgama yeganI abhilASA tIvrapaNe vate che, te sat jijJAsu. tethI munizrInI aMtaraMga dazAsthiti A pramANe che. saMbodhananA bIjA zabdamAM "mArgAnusArI mati" ema kahyuM. mArgane eTale kayANamArgane, paramArthamArgane, For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [5] vItarAgamane ke jJAnInA mArgane anusaravAnI, mArga para cAlavAnI buddhi jenI thaI che te mArgAnusArI mati" jJAnIne mArga yathAtathya jema che tema jANa hoya te te mAtra jJAnI purUSanA samAgama yege jANI zakAya. A rahasyabhAvanI samajaNa munizrIne che tethI prathamanA saMbodhanamAM "sat jijJAsu" zabdo lakhyA. je mAtra sat jijJAsu hoya ane mArgamAM pravezI cAlavAnI buddhi na thaI hoya, mArganuM ArAdhana karavAnI vRtti UThI na hoya eTale teTalI zithilatA hoya, teTale pramAda hoya te tene "sat jijJAsu eTaluM ja saMbodhana saMbhave. munizrIne AjJAmAM rahI paramArthamArganuM ArAdhanA karavAnI buddhi thaI che. A pachI patrane prAraMbha thAya che, temAM munizrIne parama kRpALu deva pratye parama bhakti darzAvatuM patra maLyAnuM jaNAve che. ahIM "parama bhakti" zabda agatyanuM che. ApaNI smRtimAM che ke munizrIe kRpALu devanA satsamAgamane, darzanane ane vacanane sauthI prathama lAbha aMbAlAlabhAInA sahakArathI khaMbhAta kSetre upAzrayamAM lIdhuM hatuM ane te ja veLAe teoe jJAnI bhagavaMtane AtmAthI oLakhI lIdhA hatA ane munidazAmAM hovA chatAM gRhasthadazAmAM sthita evA kRpALu devane svayaM preraNAthI sASTAMga daMDavat praNAma karI Atmazreyane mArga khulle karyo hate. A nAnakaDo ane nAjuka prasaMga zuM sUcavI jAya che? pUrvanA keI rAgabaMdhanavALA zubha puNyAnubaMdhanA udaye keI manuSyane prathama najare bIjA paratve sneha For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya ubharAI Ave che ane paraspara prItinI gAMDathI baMdhAya che; tema ahIM tevA ja koI udayanA pariNAme paramArthathI AtmA AtmAnuM anusaMdhAna thayuM, jijJAsu AtmAe jJAnI AtmAnI oLakhANa karI, premabhaktinA ajaba AkarSaNe munizrIne deha zAMtarasamAM khUlatA AtmaprANa purUSanAM caraNomAM sahajAsahaja DhaLI paDyo. alaukika dRSTinA ughADathI laukika dRSTi chinnabhinna thaI ane zraddhA-prema-rasa sabhara aMtaranA sAmrAjyane udaya munizrInA hRdayamAM zarU thaye. na AvI prema zraddhAthI vardhamAna thayelI parama bhakti tenuM kArya pragaTatAe na kare ema banavuM kaThaNa che; munizrIe te parama bhaktine dhavala patra para vacane dvArA pragaTa karI ane aMdaramAM rahelA bhAve jaNAvI kaI prakAre saMtoSa sAtha AnaMda lIdhe. suziSyanuM lakSaNa kevuM hoya te ahIMthI sugamatAe jANavA maLe che; A sthaLe mAtra mukhya lakSaNanI vAta kahI che. A parama bhaktine sUcavanAre patra parama kRpALu devane mo, vAMce tyAre temanA lakhavA mujaba temane AhUlAdanI vizeSatA thaI. atre keIema dhAre ane artha kare ke parama kRpALu deva munizrInI pitA pratyenI parama bhaktithI prasanna thayA ane mAnasahita AhUlAda vizeSatAe anubhavya, te tevI dhAraNuM tenA kalyANanA bAraNAM baMdha karanAra che ane te artha For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaka nirvANamArganuM rahasya | [7] mArgane kema visaryA" barAbara che. vAstavamAM to ema che ke "jJAnI bhakti IcchatA nathI. paraMtu mekSAbhilASIne te karyA vinA upadeza pariNamatuM nathI ane manana tathA nididhyAsanane hetu thatuM nathI, mATe mumukSue jJAnInI bhakti avazya kartavya che ema sapurUSoe kahyuM che." (200). vaLI je purUSoe sadgurunI bhakti nirUpaNa karI che, te bhakti mAtra ziSyanA kalyANanA arthe kahI che. je bhaktine prApta thavAthI sadgurunA AtmAnI ceSTAne viSe vRtti rahe, apUrva guNa daSTigecara thaI anya svachaMda maTe, ane saheje Atmabadha thAya ema jANIne je bhaktinuM nirUpaNa karyuM che te bhaktine ane te sapurUSane pharI pharI trikALa namaskAra ho!" (493) tyAre parama kRpALu devane AhUlAdanI vizeSatA thaI tenAM sAcA kAraNa vicAravA ane jANavA ghaTe che. jJAnI purUSane sarva jIva pratye eka sarakhe prema ane karUNabhAva hoya che, temAM ya je jIva anitya ane bhayAkuLa evA duHkhamaya saMsArathI chUTavA Icche che ane avyAbAdha anaMta sukhamaya nija svarUpamAM sthiti karavA cAhe che, te joI jJAnI purUSane AhlAda udbhave che, ane te udbhavavuM sahaja ja hoya che tyAM te jIva anaMta kALane paribhramaNamAMthI chUTaze te bhAva, karUNabhAva temanA AhUlAdanuM svAbhAvika kAraNa bane che. vaLI chUTavAnA kAmI satpAtra mumukSu jIvane sadguru For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8 ] nirvANumA nuM rahasya ane temanI premabhaktirUpa satsAdhanAnI prApti thatI joI jJAnI purUSane AhlAdanI vizeSatA, upara kahyuM tema, sahaja prakAre thAya che. AvuM ja munizrInA parama bhaktine sUcavanArA patrathI kRpALu bhagavaMtane AhlAdanI vizeSatA thaI hatI ane te vAta gupta na rAkhatAM, munizrInA AtmAne baLa maLe, icchita kAryoMmAM utsAha vadhe ane tee sAcA rAha para che tenA svIkAra darzAvatAM teonA umaMga usita thAya te hetue te vAta pragaTa karI ane tema karavAthI meTA upakAra karyAM ema kahevAmAM khATuM nathI. jJAnI purUSanI sanAtana zailI A prakAranI hAya che. ziSyanI aMtaraMga parama bhaktirUpa dazA eTale tenI satpAtratA joI zrI sadgurune tenI ceAgyatAnusAra mArgonA ma jaNAvavAnI vRtti sahaja sphurI Ave che. jethI ziSyanA AtmA kalyANane pAme. e niyama pramANe parama kRpALu deva nirvANamA nuM rahasya sAta adbhuta khelathI pragaTa kare che, ane tema karatAM pahelAM pUrva bhUmikA taiyAra karavA mATe vicAramAM garakAva karI de ane hRdayamAM soMsarAM utarI jAya tevAM anupama vacanA prakAze che, te vacane A pramANe che :-- 4 anaMta kALathI pAtAne dhAtA viSenI ja bhrAMti rahI gaI che; A eka avAcya, addabhuta vicAraNAnuM sthaLa che; jyAM matinI gati nathI, tyAM vacananI gati kAMthI hAya ? -, For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamA nuM rahasya [ 9 ] !! aGIM prathama ja jIvanI anAdikALathI pravAharUpe cAlI AvaDI bhUla athavA bhrAMti batAvI che. e bhUlane vicAradazArUpa eraNa para mUkI, sadvivekarUpa chINI dvArA ane tenA para sadgurunA bodharUpa hathoDAnA mArathI deha ane AtmAnI ekatArUpa bhUla bhAMgI jAya che ane deha tathA AtmA bhinna bhinna prakAre zraddhAmAM Ave che. dehAdithI bhinna sva-para prakAzaka evA jgyAti svarUpa " ane " aTala anubhava svarUpa " evA AtmA zraddhA darpaNamAM prakAzita thAya che. paratu tema thavAnuM kArya. keTalu vikaTa che te ame batAvyuM che; anAdikALanA paribhramaNamAM anaMta vAra zAstrazravaNu, anaMta vAra vidyAbhyAsa, ana Mta vAra jinadIkSA, anaMta vAra AcArya paNuM prApta thayu che" (166) chatAM brAMti TaLI nathI; zAstrAmAM sahasragame japa, tapAdi kriyAo upadezI che, te karavA chatAM bhUla bhAMgI nathI ane emane ema cAlI AvI che. je patrAMka 265 mAM kAvya dvArA jaNAvyu che. (ra HH " yamaniyama sa`jama Apa kiyA, puni tyAga mirAga athAga lahyo; vanavAsa liye mukha mauna rahyo, dRDha Asana padma lagAya kriyA. mana pauna nirodha svabAdha kiyA, haTha joga prayAga sutAra bhaye; For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] nirvANamArganuM rahasya ja5 bheda japa tapa tyahI tape, uraseMhi udAsI lahiM sabape. saba zAstrI ke naya dhArI diye, mata maMDana khaMDana bheda liye; vaha sAdhana bAra anaMta kiye, tadapi kazuM hAtha haju na peryo." AthI e siddha thAya che ke "paribhramaNa karate jIva anAdikALathI atyAra sudhImAM apUrvane pAmyuM nathI; je pAme che te badhuM pUrvAnupUrva che." (183) athavA "jagatanA abhiprAya pratye joIne jIva padArthane bedha pAme che. jJAnIne abhiprAya pratye joIne pAmyuM nathI. je jIva jJAnInA abhiprAyathI baMdha pAme che te jIvane samyakdarzana thAya che." (358). Ama jIvane anaMta kALathI ATaluM badhuM karavA chatAM ane atyaMta parizrama veThavA chatAM pitA viSenI ja bhrAMti rahI gaI che, te AzcaryakAraka che. nija svarUpanI AtmAmAM pariNAmarUpa pratIti AvI zakI nathI tenuM zuM kAraNa haze? ane te kevI rIte Ave te UMDo vicAra mAge che. eTale ja kRpALu bhagavaMte A vacane kahyA che ke "A eka avAgya adbhuta vicAraNAnuM sthaLa che." A vacane atyaMta gaMbhIra AzayavALAM ane marmayukta che. AtmAnI pariNAmarUpa pratItinuM kArya indriyenA jJAna dvArA For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivaNamArganuM rahusya [11] mana ke buddhi (bAhya) thakI ke zAnAM bahu vAMcana ke zravaNathI thatuM nathI. mana ke buddhi, vAMcana ke zravaNa te kAryamAM mAtra sahAyabhUta thaI zake, paraMtu je hetu sAdhya karavAnuM che te tenAthI thAya tema banavuM asaMbhavita che. A kArya mAtra vicAraNAthI thaI zake ane te vicAraNA kevI hoya? te jaNAvavAne arthe parama kRpALu deve be vizeSaNo ApyAM che. eka "avAgya" ane bIju "adbhuta." A be vizeSaNo vistArathI athavA UMDANathI samajavAnI jarUra che ane tyAre ja marma khulle thaze. [, vicAraNA kevI karavAnI che? te kahyuM ke avAcya eTale vacanathI darzita na thaI zake tevI gupta, sahaja ane svAbhAvika, ane abhuta eTale vismaya pamADe tevI, apUrva tarapha prere tevI, tevuM kyAreya ghaNuM karIne na banyuM hoya tevI, ane AzcaryakAraka phaLa prApti karAve evI. A pramANe kyAre banI zake? te niHzaMkatAe A samAdhAna ApI zakAya ke AtmavIryanI preraNAthI AtmAmAM premanuM avAe skuraNa thAya tyAre. eTale AtmAnI oLakhANa AtmAthI ja thAya che. AtmA pite ja pitAne pitA thakI prema dvArA oLakhI le che. ane tema thavAmAM parama uttama nimitta che, sapurUSa pratyeno prema. A premanI dorIthI purUSane AtmA ane pitAne AtmA joDAya che ane anaMtakALanI bhrAMti TaLe che. bAkI anya For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] nirvANamArganuM rahasya prakArathI, vicArathI ke buddhithI, AtmAnI oLakhANa ane pratIti AvI zakatAM nathI. ane te kAraNe kRpALu bhagavaMta have pachInAM vacane suMdara zailImAM asarakAraka rIte prakAre che ke - jyAM atinI gati nathI tyAM vacananI gati kayAMthI hoya? 9 Atma svarUpanA gupta sthaLe pahoMcI tenI mAtra jhAMkhI karavAnI zakti jyAre buddhimAM nathI, arthAt je sthaLe matinI gatine pahoMcavA asamarthatA che, tyAM vacana, je sthUla che, tenI zakti kyAMthI hoya? buddhi ane vicAra je ati sUkSma che ane ghaNe dUra sudhI pahoMcavAnA baLavALAM che, tema chatAM te A agamya ane agecara sthaLe jaI zakatA nathI, te pachI tenAthI sthULa-ati sthaLa-evAM je vacana te kyAMthI pahoMcI zake? AthI te gupta sthaLe eTale AtmasvarUpanI UMDI UMDI guphAnA sthAnake pahoMcavA mATe, AtmajJAna ane AtmadarzanathI mAMDI TheTha anaMta sukha svarUpa evA nirvANa sudhInA uttamottama kartavyarUpa kAryanI niHzaMka saphaLatA mATe acUka upAya have pachI sAta belathI zrI bhagavaMta parama anugrahatAthI jaNAve For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamA nuM rahasya [ 13 ] che. e sAta adbhuta khelane vistArathI samajavAnA yatna karIe e pahelAM, paramakRpALu deve kahyuM tema H-- 6 e saghaLAMnuM kAraNa koi vidyamAna satpurUSanI prApti ane te pratye avicaLa zraddhA e che. "" e vacanAne yathAtathya samajavAnA, tenI yathArthatA siddha karavAnA ane tenuM rahasya jANavA mATenA prayAsa karIe; kema ke te vAta khUba khUba agatyanI che ane kalyANanA prArabha mATe samajavI atyaMta Avazyaka che. " e saghaLAMnu kAraNa " eTale nirvANanA arthe upadezelA sAta khelanI sAcI samajaNa, sAcI zraddhA ane sAcA ArAdhananuM kAraNa " eka vidyamAna satpurUSanI prApti ane te pratye avicaLa zraddhA e che. ' ' paramA mAnA mama: kalyANuprAptine je mArga che ane tenu je rahasya che te zAstravATe maLI zakatAM nathI. " zAstramAM mAga kahyo che, mama kahyo nathI. ma tA satpurUSanA aMtarAtmAmAM rahyo che. " (58). 8 8 dharma ' e vastu bahu gupta rahI che. te bAhya saMze dhanathI maLavAnI nathI. apUrva aMtar saMzAdhanathI te prApta thAya che. ' For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] nirvANamArganuM rahasya te aMtar saMzodhana keIka mahAbhAgya sadguru anugraha pAme che" (47), "zAstramAM kahelI AjJAo parokSa che ane te jIvane adhikArI thavA mATe kahI che : mekSa thavA mATe pratyakSa jJAnInI AjJA ArAdhavI joIe... anaMtakALa sudhI jIva nija chaMde cAlI parizrama kare te paNa pite pitAthI jJAna pAme nahIM, paraMtu jJAnInI AjJAne ArAdhaka aMtar muhUrtamAM paNa kevaLajJAna pAme." (200) parama kRpALu deve mArgane je marma che, te ahIM A patramAM pragaTapaNe khule karI batAvyuM ke "mArgane pAmele mArga pamADaze" (166). AthI ema jaNAvyuM ke jIvane paramArthamArgamAM praveza eka vidyamAna purUSanI prAptithI ane te pratye avicaLa zraddhAthI thAya che ane pragaTa karelA rahasya upara kRpALu deve pitAne vacanAmRtamAM Thera Thera bhAra dIdhuM che, jethI te rahasya jijJAsu purUSanA lakSamAM Ave ane anaMtakALanI bhrAMti TALavA mATe sadupAya kare. zrI Atmasiddhi zAstra"mAM dharmane marma batAvatAM kRpALu deva prakAze che ke - na " chUTe dehAdhyAsa te, nahIM kartA tuM karma, nahIM bhaktA tuM ene, e ja dharmane marma. e ja dharmathI mekSa che, tuM che mekSa svarUpa; anaMta darzana jJAna taM. avyAbAdha svarUpa. - For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [ 15 ] zuddha, buddha, caitanyadhana, svayaM ti sukhadhAma; bIjuM kahIe keTaluM, kara vicAra te pAma. " arthAt jIvane dehAdhyAsa chUTe te te kamane kata ke bhaktA thatuM nathI ane te kAraNe junAM karmonI nirjarA thAya che ne navina karmane baMdha thatuM nathI, tethI jIva karmothI vimukta thAya che ane AthI e ja dharmane marma che. tyAre ahIM dehAdhyAsa kema chUTe tenuM rahasya athavA mArgane marma jaNAvyA che. AvuM adbhuta, parama kalyANakAraka mArgadarzana ApIne jIva para asIma karaNa karIne parama upakAra karyo che. temaNe guptabheda pragaTa karatAM "kaI vidyamAna purUSanI prApti ane te pratye avicaLa zraddhA" upara khUba bhAra mUkyo che, tethI te para vicAra karIe. vidyamAna purUSanI jarUra zA mATe che? mArganI prAptinI icchAvALA jijJAsu mATe eka Avazyaka aMga tarIke pratyakSa vidyamAna purUSa ke jJAnI purUSane Azraya kartavyarUpa che e siddhAMta parama kRpALu deve pratipAdana karyo che, tenA kAraNamAM temanAM ja vacane joIe. patrAMka para7 mAM zrI mAkubhAI taraphathI eka prazna Avela te zrI bhAgabhAIne jaNAvI tene uttara zrI bhAgabhAI tathA zrI DuMgarazIbhAI baMne vicArIne savistara lakhe ema kahyuM. te vacane A pramANe che. For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 16. nirvANamAga nuM rahasya " zrI mahAvIra svAmIthI hAlanuM jaina zAsana pravatyu che, teo vadhAre upakArI ? ke pratyakSa hitamAM preranAra ane atithI nivAranAra evA adhyAtmamUrti sadguru vadhAre upakArI ? te prazna mAkubhAI taraphathI che. atra eTalA vicAra rahe che ke mahAvIrasvAmI sarvajJa che ane pratyakSa purUSa AtmajJa-samyakdiSTa che, arthAt mahAvIrasvAmI vizeSa guNasthAnake vatA evA hatA. mahAvIrasvAmInI pratimAnI vamAnamAM bhakti kare, teTalA ja bhAvathI pratyakSa sadgurunI bhakti kare e emAM hitayeAgya vizeSa kANu kahevA yeAgya che? tenA uttara tame mane vicArIne savistara lakhazejI. " (527) A praznanA uttara maLye heAya tevu vacanAmRtamAMthI jANI zakAtuM nathI. tethI khIjA' vacanA joie. te pUrve thaI gayelA ana'ta jJAnIe jo ke mahAjJAnI thaI gayA che, paNa tethI kaMI jIvanAM doSa jAya nahIM; eTale ke atyAre jIvamAM mAna heAya te pUrve thaI gayelA jJAnI kahevA Ave nahIM; paraMtu hAla je pratyakSa jJAnI birAjamAna hAya te ja doSane jaNAvI kaDhAvI zake. jema dUranA kSIra samudrathI atrenA tRSAturanI tRSA chIpe nahIM, paNa eka mIThA pANInA kaLaze| atre hAya tA tethI tRSA chIpe, " (46 6) ,, HH " jIva peAtAnI kalpanAthI ka2e ke dhyAnathI kalyANa thAya ke samAdhithI ke yogathI ke AvA AvA prakArathI, paNa tethI jIvanu ka'I kalyANa thAya nahIM. jIvanuM kalyANa thavuM te For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [17] jJAnI purUSanA lakSamAM hoya che, ane te parama satsaMge karI samajI zakAya che, mATe tevA vikalpa karavA mUkI devA." (46) pUrve thaI gayelA moTA purUSanuM ciMtana kalyANakAraka che tathApi svarUpasthitinuM kAraNa hoI zakatuM nathI, kAraNa ke jIve zuM karavuM te tevA smaraNathI nathI samajAtuM, pratyakSa joge vagara samajAvyuM paNa svarUpasthiti thavI saMbhavita mAnIe chIe ane tethI ema nizcaya thAya che ke te jeganuM ane te pratyakSa ciMtananuM phaLa mekSa hoya che. kAraNa ke mUrtimAna mokSa te sapurUSa che mekSe gayA che evA (ahaMtAdika) purUSanuM ciMtana ghaNuM kALe bhAvAnusAra mekSAdika phaLadAtA hoya che. samyakatva pAmyA che evA purUSane nizcaya thaye ane yogyatAnA kAraNe jIva samyaktva pAme che." (249) "pratyakSa sadguru sama nahIM, pakSa jina upakAra; evo lakSa thayA vinA, Uge na Atma vicAra. sadgurunA upadeza vaNa, samajAya na jinarUpa; samajyA vaNa upakAra che? samajya jina svarUpa. pratyakSa sadguru vegathI, svachaMda te rekAya anya upAya karyA thakI, prAye bamaNuM thAya. svaccheda mata Agraha tajI, vate saddaguru lakSa samati tene bhAkhiyuM, kAraNa gaNuM pratyakSa. mAnAdika zatru mahA, nija Ide na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya." (zrI Atmasiddhi zAstra) For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18] nirvANamArganuM rahasya "bArame guNasthAnake vartatA AtmAne nididhyAsanarUpa dhyAnamAM zrutajJAna eTale mukhya evAM jJAnInAM vacanane Azaya tyAM AdhArabhUta che, evuM pramANa jinamArgane viSe vAraMvAra kahyuM che. bedhabIjanI prApti thaye, nirvANamArganI yathArtha pratIti thaye paNa te mArgamAM yathAsthita sthiti thavAnA arthe jJAnI purUSane Azraya mukhya sAdhana che ane te TheTha pUrNa dazA thatAM sudhI che, nahIM te jIvane patita thavAno bhaya che, ema mAnyuM che. te pachI pitAnI meLe anAdithI brAMta evA jIvane sadgurunA vega vinA nija ravarUpanuM bhAna thavuM azakya che, emAM saMzaya kema hoya? nija svarUpane daDha nizcaya varte che tevA purUSane pratyakSa jagad vyavahAra vAraMvAra cUkavI de evA prasaMge prApta karAve che, te pachI tethI nyUna dazAmAM cUkI javAya emAM Azcarya zuM che? pitAnA vicAranA baLe karI, satsaMga sakzAstrane AdhAra na hoya tevA prasaMgamAM A jaga vyavahAra vizeSa baLa kare che. ane tyAre vAraMvAra zrI sadagurunuM mAhAsya ane AzrayanuM svarUpa tathA sArthakapaNuM atyaMta aparokSa satya dekhAya che." (pa75). jJAnI purUSane satsaMga thaye ane tenA mArgane ArAdhya jIvane darzana mehanIya karma upazame che ke kSaya thAya che, ane anukrame sarva jJAnanI prApti thaI jIva kRtakRtya thAya che, e vAta pragaTa satya che." (548). paramAtmA ane AtmAnuM ekarUpa thaI javuM (1) te (156). For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANumA nuM rahasya [ 19 ] parAbhaktinI chevaTanI hada che. eka e ja laya rahevI te parAbhakti che. parama maDAkhyA gopAMganAe mahAtmA vAsudevanI bhaktimAM e ja prakAre rahI hatI; paramAtmAne nirajana ane nirde hurUpe ciMtavye jIvane e laya AvI vikaTa che, eTalA mATe jene paramAtmAnA sAkSAtkAra thaye che, evA dehadhArI paramAtmA te parAbhaktinu' parama kAraNa che. te jJAnI purUSanAM sarvAM cAritramAM aikayabhAvanA lakSa thavAthI tenA hRdayamAM virAjamAna paramAtmAnA aikayabhAva hAya che; ane e ja parAbhakti che. jJAnI purUSa ane paramAtmAmAM aMtara ja nathI; ane je koI atara mAne che, tene mAnI prApti parama vikaTa che. jJAnI te paramAtmA ja che ane tenI oLakhANu vinA paramAtmAnI prApti thaI nathI; mATe sarva prakAre bhakti karavA ceAgya evI dehadhArI divyamUrti jJAnI rUpa paramAtmAnI ne namaskArAdi bhaktithI mAMDI parAbhaktinA aMta sudhI eka laye ArAdhavI evA zAstra lakSa che. paramAtmA A dehadhArI rUpe thaye che ema ja jJAnI purUSa pratye jIvane buddhi thaye bhakti Uge che ane te bhakti krame karI parAbhakti rUpa hoya che. A viSe zrImad bhAgavatamAM bhagavad gItAmAM ghaNA bheda prakAzita karI e ja lakSya prazasyA che; adhika zu kahevu' ? jJAnI tI kara devamAM lakSa thavA jainamAM paNa paMca parameSTi matramAM "name arihaMtANuM " padma pachI siddhane namaskAra karyAM che; e ja bhakti mATe ema sUcave che ke prathama jJAnI purUSanI bhakti; ane e ja paramAtmAnI prApti ane bhaktinuM nidAna che. (223) For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] nirvANumA nuM rahasya uparanAM saM vacanene pakSapAta rahitapaNe, pUrve badhAcela AgraDanA tyAga karIne, niLa cittathI vicAratAM siddha thaze ke Atma kalyANa arthe pratyakSa, vidyamAna, divya mUrti dehadhArI bhagavAnarUpa satpurUSa ke jJAnI purUSane samAgama yAga jarUrI che ane temanI bhakti parama Avazyaka che. evA rUDA purUSanA pratyakSa samAgama na heAya ane bhakti na hAya tA jIvane mArgonI prApti thavI saMbhavatI nathI. paramakRpALu deva patrAMka 771mAM ati spaSTapaNe jaNAve che. te patranA chellA pArAmAM samakitanI prApti sabaMdhe ati ati baLavAna, suMdara, bhAvavAhI zabdothI jaNAvyu` che; vacanazailI adbhuta, AtmAne jhaDapathI sparze ane pakaDe tevI vinA prayAse AtmAmAMthI nIkaLI che; jyAM viSaya atyaMta upakArI heAya tyAM vANInuM prakAzavuM paNa tevu hoya ja. A pArAnA cheDe je vacanA che te A pramANe che :-- " tathArUpa purUSanA pratyakSa yAga vinA e samakita AvavuM kaThaNa che. tevA purUSanAM vacanarUpa zAstrAthI koIka pUrve ArAdhaka hAya evA jIvane samita thavu saMbhave che; athavA koI eka AcAya pratyakSapaNe te vacananA hetuthI koIka jIvane samita prApta karAve che. " (771) A vacanethI niyama e khatAbyA ke paraNA mAga nI prApti tathArUpa purUSanA pratyakSa yAgathI thAya che; athavA koI jIva pUrvanA ArAdhaka heAya eTale pUrvabhavamAM tene kaI tevA For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [21] purUSane samAgama bhegA thaye hoya, Azraya bhakti karI hoya paraMtu keI pramAda, maraNa Adi kAraNathI kArya pUrNa na thayuM hoya, tevA jIvane bIjA bhavamAM pratyakSa sarunA yeAga vine te ja purUSanAM vacanarUpa zAthI samakita thavuM saMbhave che. Ama bane te paNa pratipAdita siddhAMta hAnine pAmate nathI. kema ke pUrvabhavamAM eka vAra tene tevA purUSane yoga thaye ja hatuM ane tyArapachInA bIjA bhavamAM saddagurunA samAgama ane AzrayanI icchA chatAM temAM saphaLatA na maLI. have trIjA prakAramAM koI eka AcArya pratyakSapaNe te vacananA hetuthI keIka jIvane samati prApta karAve che. A vacane atyaMta spaSTa heI samajI zakAya tevAM che. ' - paramakRpALu deve mArgane marma batAvatAM vidyamAna pratyakSa sapurUSa ke jJAnI purUSanA samAgama ane Azrayabhakti upara atyaMta bhAra mUkyAnuM kAraNa sahaja vicArathI lakSagata thaI samajAya tevuM che. pote pUrvabhavamAM zrI mahAvIra prabhunA ziSya hatA tyAre temaNe A vAta jANI hatI tema pragaTa anubhavI hatI ane A bhavamAM jAtismaraNa jJAnanA ughADathI tenI smRti tAdrazya thaI hatI, ane tethI ja jIvana nijakalyANArthe A parama rahasya bhArapUrvaka darzita karI parama upakAra karyo che. A parama hitakArI siddhAMta saMbaMdhe keIne kiMcit mAtra aMdeze ke AzaMkA na rahe te hetue parama kRpALu deve pitAne anubhava daSTAMtarUpe kahyo che. juo, A rahyAM te vacane- For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [22] nirvANamArganuM rahasya bhAva apratibaddhatAthI niraMtara vicare che evA jJAnI purUSanAM caraNAraviMda te pratye acaLa prema thayA vinA ane samyaka pratIti AvyA vinA satyavarUpanI prApti thatI nathI, ane AbethI avazya te mumukSu jenAM caraNAraviMda teNe sevyAM che, tenI dazAne pAme che. A mArga sarva jJAnIoe sevya che; seve che ane sevaze. jJAna prApti ethI amane thaI hatI, vartamAne e ja mArgathI thAya che ane anAgata kALe paNa jJAna prAptine e ja mAge che. sarva zAstrone baMdha lakSa jovA jatAM e ja che. 9 (194) sarva zAne bodha lakSa e che enI pratIti mATe sUtranA AdhAre have amUlya vacane prakAze che. jethI A svataMtra pitAne abhiprAya che e je jIvane bhAva Ave te tenI yathAgya nivRtti thAya. "sUyagaDAMga sUtramAM kASabhadevajI bhagavAne jyAM aThANuM putrane upadezyA che, mokSamArge caDhAvyA che tyAM e ja upadeza karyo che : he AyuSyamAna ! A jIve sarve karyuM che. eka A vinA, te zuM ? te ke nizcaya kahIe chIe ke purUSanuM kahevuM vacana, tene upadeza te sAMbhaLyA nathI, athavA rUDA prakAre karI te uThAvyo nathI, ane ene ja ame munionuM sAmAyika (AtmasvarUpanI prApti) kahyuM che." For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [23] sudharmAdavAmI jaMbusvAmIne upadeze ke jagata AkhAnuM jeNe darzana karyuM che, evA zrI mahAvIra bhagavAna, teNe Ama amane kahyuM che : gurune AdhIna thaI vartatA evA anaMta purUSe mArga pAmIne mekSaprApta thayA. A eka sthaLe nahIM paNa sarva sthaLe ane sarva zAstramAM e ja vAta kahevAne lakSa che. ANAe dhammo ANAe tavo / AjJAnuM ArAdhana e ja dharma, AjJAnuM ArAdhana e ja tapa. ( AcArAMga sUtra ) (194) yAda haze ke A vivecana nIcenAM vacane para cAle che - e saghaLAnuM kAraNa keI vidyamAna purUSanI prApti ane te pratye avicaLa zraddhA e che." - temAM "e saghaLAM paratvenI samajaNa apAI gaI che. tathA mArganI prApti vidyamAna. sajIvana mUrti purUSa ke jJAnI purUSanA nimittathI zA mATe che te paNa savistara jaNAvAyuM che. have "keI" vizeSaNa saMbaMdhe samajaNa laIe, "koI eTale amuka ja nahIM paNa je kALe je kSetre tathA rUpa dazAne prApta thayelA game te sapurUSa ke jJAnI puruSa vidyamAna hoya temAMnA game te, ema kahevAne spaSTa aMtara Azaya che. jJAnI purUSanI vANI ekAMtane grahaNa karAvavAvALI kyAre paNa na hoya. mAtra zrI tIrthaMkara prabhunA hRdayamAM je trikALI satya For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 24 ] nirvANamA nuM rahasya siddhAMta hAya te batAvanArI ane sane ekAMta hitakArI thAya evI ja hAya ane ema ja che, koI jJAnI eka jJAnInA pakSa grahIne anaMta jJAnIonI AzAtanA thAya tevuM traNa kALamAM kare nahIM; tevuM teA ajJAnInA saMbaMdhamAM anavuM savita che; vaLI ajJAnI anaMta jJAnIonI AzAtanA thavArUpa doSa thAya che te ghaNuM karIne jANatA paNa hotA nathI. paramArthInI icchAvALAe tevA doSathI avazya khacavu. satpurUSa ane jJAnI purUSa : jenI paramA hetue prApti Avazyaka che, tenI AtmadazA kevI hAya, tenAM lakSaNA kevAM heAya te jANavu jarUrI ane che. teA te saMbadhe parama kRpALu deve pAte ja je samajAvyu che te joie : " satpurUSa e ja ke nizadina jene AtmAnA upayoga che, zAstramAM nathI, sAMbhaLyAmAM nathI, chatAM anubhavamAM Ave tevu jenuM kathana che; aMtaraMga spRhA nathI evI jenI gupta AcaraNA che. " (76) ,, " eka aMza zAtAthI karIne pUrNa kAmatA sudhInI sa samAdhi tenuM satpurUSa ja kAraNa che; ATalI badhI samatA chatAM jene kaMI paNa spRhA nathI, unmattatA nathI, potApaNuM nathI, ga nathI, gArava nathI evA AzcaryanI pratimArUpa satpurUSane ame pharI pharI nAmarUpe smarIe chIe. " (213) For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 25 ] nirvANumArganuM rahasya have jJAnI purUSa saMbaMdhe kahelAM vacane joIe. bhAva apratibaddhatAthI niraMtara vicare che" te jJAnI purUSa, (14) "AtmAne viSe vate che evA jJAnI puruSa sahaja prApta prArabdha pramANe varte che. vAstavya te ema che ke je kALe jJAnathI ajJAna nivRtta thayuM te ja kALe jJAnI mukta dehAdine viSe apratibaddha che. sukhaduHkha harSa zekAdine viSe apratibaddha che evA je jJAnI tene keI Azraya ke avalaMbana nathI. tene sAtA asAtAmAM kaMI kaI prakAre rAgadveSAdi kAraNa nathI, te baMnemAM udAsIna che. je udAsIna che te mULa svarUpe nirAlaMbana che." (373) "mehabhAva kSaya heya jyAM, athavA hoya prazAMta; te kahIe jJAnI dazA, bAkI kahIe brAMta. sakaLa jagata te ekavan, athavA ravapna samAna te kahIe jJAnI dazA, bAkI vAcA jJAna." (zrI Atmasiddhi zAstra) sapurUSa ane jJAnI puruSa vacce je bheda che te mAtra mehanIya karmanA kSapazamanI taratamatAne lIdhe utpanna AtmadazAnI apekSAe che. sAtamA guNasthAne ThIka AgaLa vadhI satpaSanuM pada prApta kare tyArathI kevaLI thAya tyAM sudhInI dazAmAM sthita e sarva puruSa kahevAya che. chaThuM utkRSTa pahoMcyA For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 26 ] nirvANumA nuM rahasya hAya ane sAtamA guNarathAnamAM praveza karavAnI taiyArImAM hAya athavA sAtamAmAM praveza karyAM hoya ane AgaLanA vikAsa sAdhyA na hoya te jJAnI puruSa, paramakRpALu devanAM vacanAmRtanI aMdara jyAM jyAM jJAnI athavA jJAnIpuruSa, zabda vaparAyA che tyAM tyAM te ahIM jaNAvyA te atha mAM che : ceAthA athavA pAMcamA guNasthAne vatA jJAnI sa'a'dhanI vAta samajavI. evA satpurUSa ke jJAnI purUSanI prApti kevI rIte thAya ? parama kRpALu deve Adeza ApyA ke " bIju kaMI zeAdha mA, mAtra eka satpuruSane zeAdhIne tenAM caraNa kamaLamAM sarva bhAva aNu karI daI vA~ jA. pachI jo meAkSa na maLe te mArI pAsethI leje.... eka satpuruSane rAjI karavAmAM, tenI sa IcchAne praza'savAmAM, te ja satya mAnavAmAM AkhI jiMdagI gaI te utkRSTamAM utkRSTa paMdara bhave avazya mekSe jaIza. " ( 76 ) ahIM je zeAdhavAnuM kahyuM te vana, upavana, jagala ke giri guhAmAM bhamI bhamIne zeAdha karavAnu nathI kahyuM ane tema thaI zakavuM ke thavuM atyaMta kaThaNa che. vaLI evA satpuruSa ke jJAnI puruSa pUnA prArabdhAdaye gRhasthadazAmAM hAya tA te kAya atyaMta atyaMta kaThaNa banI jAya che. tethI ahIM je zeAdha karavA mATenA Adeza che tenA artha ema jaNAya che ne ghaTe che ke tevA tathArUpa purUSanI paricayathI oLakhANu karavI; For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [27] ane oLakhANa thaye sarvasva arpaNa karavuM. A oLakhANa kaMIka UMce Avela AtmAthI thAya che. vaLI kRpALu deva aneka sthaLoe jaNAve che tema jIvane jJAnI puruSanuM oLakhANa thavuM bahu vikaTa che. tethI tevI yathArtha oLakhANa thAya te hetue temaNe nimitto batAvyAM che. paNa jJAnadazA athavA vItarAga dazA che te mukhyapaNe daihika svarUpa tathA daihika ceSTAne viSaya nathI. aMtarAtma guNa che ane aMtarAtmapaNuM bAhya jInA anubhavane viSaya na hovAthI jJAnI ke vItarAgane te oLakhI zakatA nathI. keIka jIva satsamAgamanA yegathI, sahaja zubha karmanA udayathI, tathArUpa kaMI saMskAra pAmIne jJAnI ke vItarAgane yathAzakti oLakhI zake; tathApi kharekharUM oLakhANa te daDha mumukSatA pragaTa, tathArUpa satsamAgamathI prApta thayela upadezane avadhAraNa karyuM, aMtarAtmavRtti pariName, jIva jJAnI ke vItarAgane oLakhI zake." (674) mumukSunAM netro mahAtmAne oLakhI le che." (2pa4) A vacane UMDA, arthagaMbhIratAyukta ane anubhave samajAya tevAM che. A parathI jaNAze ke jJAnI puruSanI oLakhANa jIvanI yathAtathya gyatA AvavAthI thAya che, eTale ke sarva prathama tenA sahaja pUrvanA zubha karmane udaya thAya, tenA pariNAme For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [28] nirvANamArganuM rahasya tenA aMtaramAM mumukSatA (jenI vyAkhyAmAM, sarva prakAranI mahAsaktithI muMjhAI eka mokSane arthe yatna karavAnI tIvra vRtti) pragaTa thAya ane pachI te bhAva ke vRttine lIdhe satsaMga ne satsamAgamanuM ArAdhana karavAnuM thAya ane satsamAgamamAM nirvANamArgane upadezanA vacane zravaNa thAya tyAre tenA ullasita AtmAnuM gupta anusaMdhAna jJAnI puruSa ke puruSanA pavitra AtmA sAthe thatAM te jJAnI puruSane oLakhI le che. patraka 254mAM kahyuM ke mumukSunAM netre mahAtmAne oLakhI le che, te satya chete jene anubhava thaye che, te tene sAkSI che. puruSanI sapuruSatA temanI nirvikAra mukhamudrAmAM rahI che, temanAM vacanamAMthI nItaratI prema ane karuNAnI amIrasadhArA, vacane prakAzatA hoya te veLAe temanI parama udAsInatA ane gaMbhIratA, pitAnA pragaTelA utkRSTa guNo aMtaramAM zamAvI dIdhA che. evI temanI mukhamudrA para aMkti thayelI chApa mumukSune daSTigocara thAya che ane tethI tenAmAM prema ane zraddhA guNa pragaTIne khIlatA jAya che. A parathI samajAze ke makSa durlabha nathI paNa dAtA durlabha che. arthAt evA sapuruSa ke jJAnI puruSanI prApti thavI durlabha che. te prAptine abhAva rahe tyAM sudhI draDhabhAve prAptinI ane Azraya bhaktinI bhAvanA bhAvavI, pratyeka kArya karatAM vicArathI vartavuM, pitAne viSe laghupaNuM rAkhavuM, pitAnA doSa dekhAya tevI apakSapAta buddhi rAkhI tenI nivRtti karavA prayatna For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [29] karavA ane saraLatAnA guNane AgaLa rAkhI vartana karavI. AnA phaLa rUpe pitAnI vizeSa gyatAne ane niraMtaranI jJAnI purUSanI Azraya bhaktinI bhAvanAne lIdhe purUSane ke jJAnI purUSane vega sahajA sahaja AvIne maLaze: bhAvanA jeTalI baLavAna ane hRdayanA nizcayabhAvathI thayelI haze tema prAptine ga zIvratAe thaze. jevI bhAvanA tevuM phaLa e aTala siddhAMta jema anya sthaLoe tema ahIM kAryakArI thAya che. sapurUSanI prApti thayA pachI temanA pratye avicaLa zraddhA karavI evA tathArUpa purUSanI prApti ane oLakhANa thayA pachI mumukSunuM parama hitakArI kartavya e che ke te purUSamAM aDala, avicaLa zraddhA karavI. e zraddhA evI hovI ghaTe ke keInA DagAvyA Dage nahIM, caLAvyA caLe nahIM. paraMtu svAtmAthI utpanna thayela zraddhAmAM sthira rahe eTaluM ja nahIM paNa te purUSanAM vyavahArathI dekhAtA asatya vacanane satya mAne. daSTAMta tarIke prakAzita divasa hoya tema chatAM jJAnI purUSa ema kahe ke rAtri che athavA ghora aMdhakAra che, te te vAta mumukSu ziSya koI paNa zaMkAne bhAva na karatAM svIkAre che, ane jyAre te purUSa ziSyane pUche che ke " pratyakSa divasa che, chatAM ame kAM ke adhikAra che te te tene svIkAra zA parathI karyo? tyAre avicaLa zraddhAvAna ziSya uttaramAM kahe ke, "he parama che. ane ApanAmAM ne ApanAM vacanamAM jeTalI zraddhA che. For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [30] nirvANamArganuM rahasya teTalI mArAM nayananAM kAryamAM nathI. have kRpA karI ApanAM vacanane paramArtha Apa ja samajAve. tyAre paramArtha pragaTa karatAM jJAnI purUSa kahe che ke, "je, sarvatra che mithyAtva rUpI aMdhakAramAM rahIne svacchede pravRtti karI rahyAM che. A ajJAnarUpI aMdhakAra dekhIne meM tane uparanAM, vyavahArathI asatya chatAM paramArthathI satya evAM vacane kahyAM." te sAMbhaLIne ziSya khUba prasanna citta thaye. saMkSepamAM zraddhAnuM svarUpa AvuM hovuM ghaTe che tema ahIM kahevAne gaMbhIra Azaya che ane te parama upakArI che. nirvANu mArga mATenA sAta bela : zarUmAM patra ApyuM che, tyAM sAta adbhUta bela kahyA che, jenA hRdayapUrvakanA zraddhAyukta ArAdhanathI nirvANa eTale mokSanI prApti thAya che. tethI te bela saMbaMdhe vicAraNA karI tenI yathArthatA samajI laIe. temAM prathamanA be bela - (1) niraMtara udAsInatAne kama sevavo. (2) purUSanI bhakti pratye lIna thavuM. sAte belamAM A be bela mukhya che, kema ke te benA ArAdhanathI nirvANanI prApti hoya che. bAkInA pAMca bela che te A baMne vistAra che ane te baMnene TekArUpa eTale sahAya karanAra che; vRttimAM zithilatA na Ave athavA paDavAnuM na bane tevA atyaMta kalyANakArI zubha hetue te pAMca bola prakAzyA For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [31] che, je jIvanI vicArazakti tIkSaNa hoya ane DuM kahevAthI jhAjhuM samajI zake tevI hoya, te te pAMca belane jUdA kahevAnI AvazyakatA na rahe; paraMtu A kALa ane A kSetra Aje hIna avasthAthI grasita che ane jIvanuM vicArabaLa yathAyegyapaNe pravartatuM nathI tethI tene thaDe vistAra karyo che ane A sAta belathI kahevA chatAM dareka jIva paramArthane barAbara samajaze ema nizcayathI kahevuM kaThaNa che, kema ke satyaparamArthane samajanAra ja alpa saMkhyAmAM hevA saMbhavita che. paramArtha mArganI prAptine mULa pAye che vairAgya ane upazama athavA samyakdazAnAM pAMca lakSaNo-zama, saMvega, nirveda, AsthA ane anukaMpA che. A pAMca lakSaNa-A be bolamAM kevI rIte garbhitapaNe samAya che, te jotAM pahelA prathama tenI vyAkhyA je paramakRpALu deve kahI batAvI che te joIe. kodhAdika kaSAyenuM samAI javuM, udaya AvelA kaSAmAM maMdatA thavI, vALI levAya evI AtmadazA thavI athavA anAdi kALanI vRttio samAI javI te "zama". mukta thavA sivAya bIjA keIpaNa prakAranI IcchA nahIM. abhilASA nahIM te "saMvega"." "jyArathI ema samajAyuM ke bhrAMtimAM ja paribhramaNa karyuM tyArathI have ghaNu thaI, are jIva! have bha e " niveda "mAhAsya jenuM parama che evA nispRhI puruSanAM vacanamAM ja tallInatA te "zraddhA'-'AsthA", " For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [32] nirvANamArganuM rahasya te saghaLAMvaDe jIvamAM svAtma tulya buddhi te anukaMpAra." (135) ane have "udAsInatA" ane "bhakti zabdonA artha ane bhAvane samajIe. ud eTale upara athavA UMce ane Asana eTale besavuM. tethI udAsInatA eTale mananI upara besavuM arthAt jagata pratyenI kaI rucio, vRttio AtmAmAM na uThavI te. "sukhakI sahelI hai, akelI udAsInatA; adhyAtmanI jananI, te udAsInatA."(77) jahAM rAga ane vaLI zreSa, tahAM sarvadA mAne kaleza; udAsInatAne jyAM vAsa, sakaLa duHkhane che tyAM nAza." (107) ethI spaSTa thaze ke jyAM saMsAra saMbaMdhe rAga dveSanI pariNati vartatI nathI ane AtmA te bhAvathI para rahe te udAsInatA; athavA jeTale aMze te bhAvathI para rahevuM eTale AtmAthI na joDAvuM, teTale aMze udAsInatA. A udAsInatA pahelAnI avasthAmAM vairAgya arthAta virAgatA avazya hoya che ane virAgatA je pramANamAM hoya, te pramANamAM "zama" eTale upazamabhAva hoya; AthI siddha thayuM ke udAsInatA kahetAM ja vairAgya ane upazama temAM AvI jAya che. Atmika vikAsane kema A pramANe che: virAgatA, For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamA nuM rahasya [33] udAsInatA ane vItarAgatA. pahelu' bIjAnu' kAraNu che ane AjI trIjAnu` kAraNa che, mATe ja ahIM parama kRpALu deve nira'tara udAsInatAnA krama sevavA e upadeza karyAM. have A vairAgya eTale ja saMsAra pratyenA arUcibhAva athavA anAdinI sa'sArasukha pratyenI vAsanAnu' maMdapaNu', jene zAstrIya bhASAmAM niveda" kahe che. ane A kahI tevA prakAranI vAsanAnu maMda thavAnuM kAraNa khIjA koI sAcA vAstavika sukha pratyenuM lakSa ane zraddhA che, je satpurUSanA samAgame ane upadeza vanAnA zravaNathI Ave che. parama kRpALue bIjA khelamAM satpurUSanI bhakti pratye lIna thavAnuM kahyuM, tyAM prathama te temanI sAcI oLakhANa thAya ane zraddhA Ave ke A purUSa sAcA che ane pachI temanAM vacanAnI pratIti thAya ke sa`sArasukhanI mAnyatA che te brAMti che ane je Atmika sukha che te satya che, AthI atyAra paryaMtanA AtmAnA paribhramaNa mATe 'anukapA' Ave ane chUTavAnA bhAva thAya arthAt meAkSanI abhilASA pragaTe te savega 5 che. Ama A be elamAM samyak dazAna pAMce lakSaNA guptapaNe samAveza pAme che. tethI A dha kevaLa zAstra anusAra che athavA je tIrthaMkara prabhue dharma prarUpyA che, te ja che, kAMI pharaka nathI, nyUnAdhikatA nathI. * zrI jinadeve samyakdana, samyakjJAna ane samyak cAritrane mokSamAga kahyo che athavA bIjA zabdomAM kahIe teA ajJAna TALI rAga dveSanA kSaya karavA te meAkSanA mAga che. te upAyane atre prathamanA e elathI jaNAvyA che. For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamA nuM rahasya 66 jIva peAtAne bhUlI gaye che, ane tethI tene sat sukhanA viyeAga che ema sa dha sammata kahyuM che. [ 34 ] * peAtAne bhUlI gayA rUpa ajJAna, jJAna maLavAthI nAza thAya che, ema niHza ka mAnavu " jJAnanI prApti jJAnI pAsethI thavI joie e svAbhAvika samajAya che. chatAM jIva leka lajjAdi kAraNeAthI ajJAnInA Azraya cheDatA nathI, e ja anaMtAnubaMdhI kaSAyanuM mULa che. " jJAnanI prApti jeNe icchavI, teNe jJAnInI icchAe vavu' ema jinAgamAdi sarva zAstra kahe che, pAtAnI icchAe pravatAM anAdi kALathI rakhaDyo. " jyAM sudhI pratyakSa jJAnInI icchAe, eTale AjJAe nahIM vartAya, tyAM sudhI ajJAnanI nivRtti thavI sa'bhavatI nathI. jJAnInI AjJAnuM ArAdhana te karI zake ke je eka niSThAe tana, mana, dhananI AsaktinA tyAga karI tenI bhaktimAM joDAya.... 66 " zAstramAM kahelI AjJAe parokSa che ane te jIvane adhikArI thavA mATe kahI che; mekSa thavA mATe pratyakSa jJAnInI AjJA ArAdhavI joie. e gupta tattvane je ArAdhe che, te pratyakSa amRtane pAmI abhaya thAya che. " (200) For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [35] jenA vacanabaLe jIva nirvANamArgane pAme che, evI sajIvana mUrtinA bodhane AtmAmAM utArI temanI AjJApUrvaka, A kahyA te vacanonuM smaraNa kare to temAM batAvela phaLa maLe. te vacane che - huM dehAdi svarUpa nathI, ane deha, strI, putrAdi keIpaNa mArAM nathI. zuddha caitanya svarUpa avinAzI e huM AtmA chuM, ema AtmabhAvanA karatAM rAga dveSane kSaya thAya." (692) uparanAM vacanothI ajJAna, rAga ane dveSa kema TaLe te kahyuM, ane te A be bolathI kevI rIte siddha thAya che te samajavuM kaThina nathI, chatAM saMkSepathI kahIe. pahelA bolamAM "niraMtara udAsInatAne kama seva" ema kahevAthI rAga dveSanI pariNati anukrame ghaTADatA javAnuM sUcavyuM, jethI AtmA sama pariNAmI ane sthira svabhAvavALo thato jaI zuddha thAya. bIjA bolamAM "sapurUSanI bhakti pratye lIna thavuM" e kahyuM, tyAM bhakti eTale prema, zraddhA ane arpaNabhAva kyAre Ave ? te uttaramAM kahI zakAya ke purUSanI temanA sAcA svarUpe oLakhANa thAya ane pratIti Ave tyAre, ane jyAre tevuM bane tyAre ajJAna TaLe, ajJAna TaLavAthI ane jJAna thavAthI rAga dveSa avazya ghaTatA jAya, kSINatAne pAmatA jAya ane aMtamAM kSaya thAya. ajJAna, rAga, dveSanA javAthI nijAnaMda, anaMta avyAbAdha sukhasvarUpa, parama zuddhatA pragaTa thAya, ane te ja mokSa che. Ama Akhe mekSamArga "sapurUSanI bhakti pratye lIna For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [36] nirvANamArganuM rahasya thavuM" e vacanomAM samAya che. te ceDA vistArathI joIe. upara kahyuM tema rUDA evA "bhakti" zabdamAM traNa bhAve aMtargata rahyA cheH (1) prema (2) zraddhA ane (3) arpaNatA. jyAM prema che tyAM zraddhA che. premane TakAvanAra, ujavaLa rAkhanAra, sAthe sAthe rahenAra padArtha che te zraddhA che. prema ne zraddhA eka ja sikkAnI be bAju che. prema ane zraddhA vadhatAM arpaNatA AvatI jAya che ane vikase che. A traNanI ekatA eTale bhakti. A guNane triveNI saMgama eTale agAcara ane agama evA alaukika padArthane anubhava. - vidyamAna sajIvanamUti purUSamAM prema eTale tenA dehamAM prema nahIM paNa deDathI bhinna, anaMta aizvarya, vaibhava ane guNethI suzobhita jyoti svarUpa, sva-para prakAzaka AtmA pratye, sat pratye, satyasvarUpa pratye prema ane Adara, AthI jaDa ane cetana vaccenI vaheMcaNI, deha ane AtmA vaccenI sAcI ane yathArtha khatavaNI, purUSamAM prema karavAthI sahaja thAya che ane tene sAcuM jJAna kahe che. vaLI sapurUSa upadeza vacanathI te ja vAta jaNAve che tyAre te jJAnanI daDhatA thAya che. Ane vyavahArathI samyakajJAna kahyuM che. purUSanA svarUpa ane vacanamAM vizvAsa te zraddhA. zraddhAnuM svarUpa sAcuM hoI ane tenI AtmAmAM pratIti thatAM, tene vyavahAra samyakdarzana kahe che. - jyAre prema ane zraddhA keme karIne vadhI zuddhatA pratye For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rasya [37] jAya che athavA bIjA zabdomAM jyAre premanI ujvaLatA ane nirmaLatA thAya che tathA zraddhA ekAgrapaNe pravarte che, tyAre prema samAdhi Ave che. prema samAdhi eTale bhagavAnarUpa satpurUSanA athavA bedhasvarUpa zrI gurune satat sukharUpa smaraNathI utpanna thatI ekAgratA ane ekAgratAnA pariNAme janma pAmatI AnaMdaprada zUnyatAnuM ane A anubhava adbhutatA sarjavA samartha thAya che. eTale keI atIva zubha ane subhaga paLe svAtmAnubhUti arthAt nizcaya samakti athavA samyakadarzana thAya che. vyavahArathI gaNAtuM samyakajJAna A nizcaya samyaphadarzananA prabhAvathI nizcaya samyakajJAna thaI jAya che. baMnenI nizcayathI utpatti eka ja samaye che. Ama prema ane zraddhA samyakajJAna-darzananI sAthe saMbaMdhita che, e baMne vacce sAmyatA che, e AthI spaSTa samajAze. * have samajavAnuM rahyuM te bhaktimAM samAveza pAmele trIje bhAva, arpaNatA. arpaNatA eTale IcchAnI saMpaNI. mana, vacana ane kAyAnI sarva pravRtti zrI sadgurunA pavitra cheLAmAM arpaNa karavI. ahaM-mamatvabhAvano Atmabuddhie tyAga kare, ane zrI purUSa ke sadgurunI AjJAnusAra vartavuM. jema jema sapurUSa pratye ziSyanA bhAve prema ane zraddhArUpI guphAnI UMDANamAM jAya che ane arpaNatAno prakAza tene ajavALI sahAyabhUta thAya che tema tema te baMne guNanI vizuddhatA vadhe che, doSanuM javuM thAya che; sUkSma do dekhAvA For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [38] nirvANamArganuM rahasya zarU thAya che ane tenA kSaya mATe puruSArtha gurU AjJAmAM rahI thAya che ane IcchAo kSINa thatI jAya che. A pramANe rAga dveganuM, IcchAonuM kSINa thavuM, tene saMyama thavo te vyavahAra samyaphacAritra che. bIjI bAju premaguphAnI aMdara vadhAre ne vadhAre UMDA javAnuM thAya che athavA bIjA zabdomAM sasvarUpanA ananya ciMtana tarapha javAya che ane tema thAya che tyAre gurUnI AjJAnA ArAdhanathI ane tenA phaLarUpe temanI kRpAthI pitAnA zuddha varUpI caitanyAtmAne zuddha anubhava thAya che. A nizcaya samyakracAritra che ane te ja prakAranA purUSArthathI eTale prema, zraddhA ane arpaNatArUpa bhaktithI Akhare kevalya padane AtmA prApta thAya che. A parathI e paNa siddha thaze ke bhakti eTale prema, zraddhA ane arpaNatA tathA zrI jinanA siddhAMtamAM prarUpela samyajJAna-darzana-cAritra vacce keI bheda nathI. zabdo judA judA paNa bhAve eka sarakhA che. - prathamanA be atyaMta agatya ane parama upakArI bolanI vicAraNuM savistara karI ane tenAthI pratIti Avaze ke, "bhati e sarvoparI mArga che" athavA mokSano dhuraMdhara mAga che ema je kRpALu bhagavaMte kahyuM te kevaLa satya che. vaLI te mArga saraLa, sugama, svaccha ane suke che te sahaja samajAze. anya mArgamAM, "jJAna mArga durArAdhya che; paramAvagADha dazA pAmyA pahelAM te mArge paDavAnAM ghaNuM sthAnaka che. saMdeha, vikalpa, svachaMdatA, atipariNAmIpaNuM ke e Adi kAraNe For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [ 39 ] vAraMvAra jIvane te mArge paDavAnA hetuo thAya che athavA Urdhva bhUmikA prApta thavA detAM nathI.. ' "kiyA mArge asadu abhimAna, vyavahAra Agraha, siddhimeha, pUjA satkArAdi yoga ane daihika kriyAmAM AtmaniSThAdri doSano saMbhava rahyo che. keIka mahAtmAne bAda karatAM ghaNAM vicAravAna jIvoe bhaktimArgano te ja kAraNathI Azraya karyo che ane AjJAtritapaNuM athavA parama purUSa sagurune viSe sarvArpaNa svAdhInapaNuM zirasAvaMgha dIdhuM che ane temaja varyAM che." (63) anya mArganA doSothI bacavA mATe ane saraLa ekSamArga saraLatAthI prApta thAya e hetae parama anugraha karI upadeza karyo ane mArgane marma pragaTa karyo ke - ' "ghaNuM ghaNuM prakArathI manana karatAM amAre daDha nizcaya che ke bhakti e sarvoparI mArga che, ane e sat purUSanA caraNa samIpe rahIne thAya te kSaNavAramAM mokSa karI de tevo padArtha che." (2001) paraMtu e bhakti prApta kevI rIte thAya? jJAnI purUSanA caraNane viSe mana sthApyA vinA e bhaktimArga siddha thatuM nathI. jethI pharI pharI jJAnInI AjJA ArAdhavAnuM jinAgamamAM ThekANe ThekANe kathana karyuM che. For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [40] nirvANamA nuM rahasya jJAnI purUSanA caraNamAM mananu sthApana thavu' prathama kaThaNa paDe che, paNa vacananI apUrva tAthI, te vacananA vicAra karavAthI tathA jJAnI pratye apUrva STie jovAthI, mananuM sthApana thavuM sulabha thAya che. " (572) 99 jJAnamArganA AgrahIne tenA Agraha ane bhrama TaLe te batAvanAra vacano, pUjya mahAtmA gAMdhIjInA prazna " abhaNane bhaktithI mokSa maLe kharo ke?" tenA uttararUpe che te ahIM utArIe chIe. " bhakti jJAnanA hetu che, jJAna meAkSano hetu che, akSarajJAna na heAya tene abhaNa kahyo hAya, te tene bhakti prApta thavI asaMbhivata che evuM kaMI che nahIM. jIva mAtra jJAnasvabhAvI che. bhaktinA maLe jJAna nirmALa thAya che, nirmaLa jJAna meAkSano hetu thAya che. saMpUrNa jJAnanI AvRtti thayA vinA sathA mekSa hAya ema mane lAgatu nathI; ane jyAM sa`pUrNa jJAna heya tyAM sarvAM bhASAjJAna samAya ema kahevAnI paNa jarUra nathI. bhASAjJAna meAkSanA hetu che tathA te jene na heAya tene Atma jJAna na thAya evA kAMI niyama sabhavatA nathI. " (530) bhakti, premarUpa vinA jJAna zUnya ja che; te pachI tene prApta karIne zuM karavu` che ? je aTakayu' te ceAgyatAnI kacAzane lIdhe; ane jJAnI karatAM jJAnamAM vadhAre prema rAkheA che tene lIdhe jJAnI pAse jJAna icchavuM te karatAM bedhasvarUpa samajI bhakti icchavI te parama phaLa che. " (263) '' For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamA nuM rahasya [ 41 ] uparanAM vacane jJAnamArganA AgrahIne pakSapAta rAkhyA vinA, ni`La cittathI vicAratAM mA dazaka rUpa thaze ane AgraharUpa aMdhakAra TaLI jaI prakAza patharAze e niHsadeha che. vaLI ahIM ema kahevAnA Azaya nathI ke jJAnanA graMthA eTale ke sat zruta vAMcavA ja nahIM ke tenA abhyAsa na karavA kema ke tevI ekAMta pakSane grahanArI vANI satpurUSanI kacAre paNa na hoya tema upadeza tevA hAya nahIM. jyAre satpurUSanA samAgama yAganA abhAva hoya tyAre zuM karavu ? te sabaMdhe zrIgurubhakta ziSyane tenI yAgyatAnusAra amuka graMtha avagADavAnu` ke samAgama veLAe Apela bedhane ciMtavI anuprekSaNa karavAnu kahe che, te kacAreka vaLI UMcA jJAnanA graMthane vicAravAnI AjJA Ape che. paraMtu mukhyapaNe teA UMDA ane atyaMta kalyANakArI jJAnanAM tattvA, niyamA, siddhAMtA, bhede tA te ja svamukhethI suziSyane ekAMtamAM kahI batAvI aciMtya upakAra kare che. A temanI niSkAraNu anaMta karuNA che ane AjJAMkita vinayI suziSya tene tatkALa jANI le che. tenAthI tenA AtmA prema tarakhALa thAya che ane premAmRta rasathI bhIMjAyela tenA AtmA satpurUSanI, zrIgurunI " niSkAraNa karuNAne nitya pratye niraMtara stavavAmAM " lIna thAya che tyAre tenI AtmadazA sahaja vadhe che, e anubhavagamya vAta anubhava karavA yAgya che. 66 HH A vivecana parathI samajAze ke " jJAnI pratye barAbara pratIti thAya ne rAta divasa te apUrva oga sAMbharyAM kare te For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [42] nirvANamArganuM rahasya sAcI bhakti prApta thAya" (upadeza chAyA-8) "purUSanI bhaktimAM lIna thavuM." tene artha paNa yathArthapaNe AthI samajAze ane tema thatAM AgaLa AgaLanI dazAmAM AvatAM e paNa spaSTa thaze ke "parama purUSanI mukhya bhakti, uttarottara guNanI vRddhi thAya evA sadvartanathI prApta thAya che. caraNa pratipatti (zuddha AcaraNanI upAsanA) rUpa sadvartana jJAnInI mukhya AjJA che, je AjJA parama purUSanI bhakti che." (885) ahIM kaheluM sadvartana athavA zuddha AcaraNanI upAsanA bhagavAnarUpa purUSanI mukhya bhaktithI, eTale prema, zraddhA tathA arpaNatAthI utpanna hoya che. jyAM arpaNatA arthAt IcchAno kamika tyAga nathI, athavA AjJAMkitapaNuM nathI tyAM zuddha AcaraNa vA AtmAne kalyANarUpa vartana nathI. A "bhakti pUrNatA pAmavAne gyA tyAre thAya che ke eka tRNa mAtra hari pratye yAcavuM nahIM, sarva dazAmAM bhaktimaya ja rahevuM." (25) ahIM bhaktimaya eTale premamAM lInapaNe, zraddhAmAM lIna paNe ane arpaNatAmAM (AjJAmAM) lInapaNe e gUDha artha che, ane e dazA mekSa apAvanAra che. ATale meTo ane gupta Azaya A be bolamAM rahyo che; UMDANamAM DUbakI mAryA vinA te Azaya bhedane pakaDavA atyaMta duSkara che; UMDA utaravAthI te sahaja samajAI spaSTa thAya che; mArga prAptine mama hastagata thAya che ane ArAdhana mATenI apUrva vRtti hRdaya kamaLamAM utpanna thaI kArya rUpe anAyAse pariName che. AtmAno mekSa karAvavAmAM samartha evA For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [43] A mArgane marma prakAzanAra jJAnamUrti, caitanya mUrti ne zAMtamUrti zrI rAjacaMdradevane amArA tamArA ati bhaktibhAve trikALa namaskAra he, namana he, vaMdana he. vItarAga dharmapreraka temanAM amRtamaya, kalyANamaya, apUrva vacane trikALa jayavaMta vartA, jyavaMta varte. zrI tIrthakara mahAvIra prabhunA hRdayamAM je vAta hatI te jANI laI, tene marma, tenuM adbhuta rahasya, prakAzamAM lAvI je anaMta upakAra karyo che, teno badale vALI zakAya tema nathI. "jethI huM mana, vacana, kAyAnI ekAgratAthI ApanA caraNAraviMdamAM namaskAra karUM chuM. ApanI parama bhakti ane vItarAga purUSanA mULa dharmanI upAsanA mArA hRdayane viSe bhava paryata akhaMDa jAgRta raho eTaluM mAnuM chuM te saphaLa thAo." (17) - have pachInA pAMca bela prathamanA be belane sahAyakArI che, ke ApanAra che, ujvaLatA ApanAra che. jyAM jyAM kSati dekhAya ke khalanane saMbhava jaNAya, bhAvamAM maMdatA Ave ke AcAramAM zithilatA praveze. tyAM tyAM A pAMca bolanI smRti doSa TALavAnuM anupama kArya kare che. TuMkAmAM bAkInA A pAMca bola te prathamanA be bolane apekSAe vistAra che ane sAdhanAmAM parama upakArI thAya che. te have joIe. sapurUSanAM caritranuM smaraNa karavuM - A trIja bolamAM "sapurUSa" zabda bahuvacanamAM vaparAye che te dhyAna kheMce che. bIjA belamAM eka sapurUSane For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [44] nirvANamArganuM rahasya oLakhI, temanA ekane Azraya karI, temanI bhaktimAM tanathI ane manathI jeDAI lIna thavAnuM kahyuM hatuM. A bolamAM bhUtakALamAM thaI gayelA ane vartamAnamAM bIjA je kaI purUSa jANavAmAM hoya temanAM caritranuM smaraNa karavA upadeza karyo, paraMtu AtmakalyANa ane Atmazreya athe te eka ja Azraya kare. te eTalA mATe ke jIvanI vRtti svabhAve (eTale samajaNanA abhAve) doSavALI, caMcaLa ane asthira rahI che ane te kAraNe jhAjhAne vaLagavAthI UlaTI cittanI vikSepatA vadhe, vikapi vadhe ane sthiratA lAvavAne sahetu che te pAra na paDe, vaLI anya sthaLoe siddhAMta samajAvatAM vacane apekSAe kahyAM hoya te apekSAnI samajaNa na hoya ane tethI vidha dekhAya tyAre mati muMjhAya ane citta vimAsaNamAM paDI aTavAya athavA brAMtithI cheTuM grahaNa thAya, je mahatuM akalyANanuM tema saMsAra paribhramaNa vadhavAnuM spaSTa kAraNa jANuM eka ja sapurUSanI Azraya bhaktimAM rahevAne atyaMta karUNuMbhAve upadeza karyo che. vAstavamAM te ema che ke A kALe A kSetre jhAjhA sapurUSanuM hovuM atyaMta durlabha che ane tethI paNa vizeSa durlabha temane oLakhI pratIti lAvavAnuM kArya che; paraMtu ahIM upadezelAM bodhavacano te sarva kALane mATe eka sarakhAM che, mATe uparanuM vivecana karavAnI AvazyakatA jaNAvAthI tema karyuM che, jethI je trikALI satya siddhAMta che tenuM yathArtha tA be grahaNa thaI AtmAmAM pariNAmarUpa thAya. bIjI vAstavika vAta e che ke jenAmAM daDha mumukSutA utpanna thaI che ane For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [45] mekSAbhilASa prabaLapaNe vate che, tene pUrvanA mahatva puNyanA udaye pitAnA mATe egya evAM purUSa ke jJAnI puruSane samAgamaga AvIne maLe che. temanAmAM ja zraddhA pratitI Ave che ane temanA ekane sahajatAe paNa nizcayapaNe Azraya kare che, tethI tene anya vikalpamAM paDavAne saMbhava ubho thato nathI. ATaluM prAthamika kahyA pachI A trIjA belanA bhAva tarapha vaLIne joIe ke te prathamanA be belane kevA prakAre upakArI thaI sahAyabhUta thAya che. prathamanA belamAM niraMtara udAsInatAne kama sevavAne Adeza ApyuM, eTale sukha duHkha, saMga viyega, lAbha alAbha, jaya parAjaya, saMpatti vipatti Adine prasaMgoe AkuLatA vyAkuLatA ke harSa zeka thavAthI AtmA asthira pariNAmI thAya che, te asthira pariNAme ghaTatA jAya, sthiratA tarapha jaI zakAya evA purUSArthamAM javuM te udAsInatAnA kramanuM sevana che. tema thavA mATe saMpurUSanI bhaktimAM lIna thavAno AtmAne prayAsa che ke kAryakArI thAya che, te paNa jIvanI nirbaLatAne kAraNe purUSanAM caritranuM avalaMbana levuM jarUrI thAya che ane te levAthI AtmAmAM baLane saMcAra thAya che ane sthira rahevAnuM sulabha bane che, te kevI rIte te joIe. dareka jIvanA jIvanamAM zAtA azAtA vedanIya karmone udaya Ave che, kyAreka tIvrapaNe te kyAreka maMdapaNe. zAtAthI For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [46] nirvANamArganuM rahasya sukhanuM ane azAtAthI duHkhanuM vedanA thAya che. tIvra zAtAnA udaye sAMsArika sukhanAM uttama sAdhano saMprApta thAya che, tyAre te jIravavuM kaThaNa paDe che ane garva, mada, pratiSThA meha, tRSNa e Adi doSa utpanna thAya che ane jIvane pachADe che. mumukSu jIvane tevA deSanuM nyUnapaNuM hoya te saMbhavita che, chatAM doSanI nivRtti hotI nathI. te nivRtta thavA arthe purUSanAM caritre samaraNamAM lAvavA baMdha karyo. tevA deSa bhAve aMtaramAM upasthita thatAM ja bhAvi tIrthakara bhagavaMtenI bAhya riddhi, vaibhava Adi anupamapaNe hovA chatAM, sarva zaktio hovA chatAM teo kevA manovijayI, zAMta, gaMbhIra ane udAsIna hatA, kevA svastha ane samapariNAmI hatA, AtmAnI kevI adbhuta zAMta vItarAgadazA hatI te badhe prakAra aMdaramAM apakSapAta buddhie vicAra karavAthI mekSAbhilASI ane sAdhanAmAM utsAhI mumukSujana zAMta bhAvane avagAhe che. athavA keI sammadaSTi cakavatIne yAda karI temane riddhi siddhinI kaMI kamI nathI, chatAM temane cha khaMDanuM ravAmItvapaNuM hovA chatAM ane cauda adbhuta ratno temanI sevAmAM hAjara hovA chatAM teo kevA AzcaryakAraka aliptatAthI rahetA hatA, garva ke gArava aMze paNa temanI pAse AvI zakatA nahetA, e Adi prakAranA maraNathI jijJAsu AtmAthI jIva bodha laI baLa meLavI samapariNAme rahevAnuM zakya banAve che. A rIte puNyanA udayamAM sukha prApti veLAe AtmasthiratA ne AtmazAMti jALavavA satparUSa tathA jJAnI purUSanAM caritro upakArI thAya che, ane udAsInatAne kamamAM vikAsa sAdhI zakAya che. For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [47] ane azAtAnA tIvra udaye, daihika vedanA viyega Adi vakhate, mAnasika vyathA, svajanAdinAM maraNa prasaMgoe utpanna thata akathya kheda e Adi paristhiti hoya tyAre citta sthira rahevuM ke duHkhane samyaka prakAre vedavuM ghaNuM ghaNuM kaThaNa che. mumukSu jIvane paNa tevI AkarI kasoTInA prasaMgoe AtmAne svastha rAkhave muzkela bane che, paraMtu tevA saMge prApta thAya tyAre dhIraja, samatA, kSamA ane vedavAnI zakti meLavavA mATe te purUSanAM caritronuM smaraNa kare che ane te smaraNabaLanuM dAna karI anupama lAbha ane hitanuM kArya sulabhapaNe karAve che, AtmA vIryabaLa pragaTAvate jaI nija guNene aMze aMze udhADa karato jAya che. AvuM adbhuta kArya AvA smaraNa thakI sahaja thAya che, ane te arthe ja A trIje bola prakA che. daSTAMta laIe, trevIsamA tIrthakara zrI pArzvanAtha prabhu cAra jJAnanA patta che. aneka AzcaryakAraka labdhi ane siddhienA svAmI che. zuddha AtmasvabhAva pUrNatAe pragaTAvavAnA kAmI che. tevAmAM pUrva janmanA verI kamaThane jIva(te devagatimAM che)ne aMtaramAM pUrvanuM vaira sAMbharI AvatAM ullase che. verathI anekAneka prakAranA bhaya upajAvanAra ane prANahAni thatAM vAra na lAge tevA upasargo kare che. prabhu kevaLa samabhAve sthira che, te joI Akhare jaLanI vRSTi ne khUba gAjavIjanA bhayaMkara kaDAkA sAthe bhayAnaka varasAda varasAve che. pANInI sapATI UMcI ne UMcI AvI TheTha prabhunA khabhA sudhI pahoMce For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [48] nirvANamArganuM rahasya che; te chatAM prabhu sthira ne aDela che. temane bhaya nathI, kheda nathI, koI nathI, dveSa nathI, tema keI anya bhAva nathI. teone AtmAmAM A bhAve che - sarvathI sarva prakAre huM bhinna chuM, eka kevaLa zuddha caitanyasvarUpa, parameskRSTa, aciMtya sukhasvarUpa, mAtra ekAMta zuddha anubhavarUpa huM chuM, tyAM vikSepa zo? vikalpa che? bhaya ze? kheda che? bIjI avasthA zI ? huM mAtra nirvikalpa zuddha zuddha, prakRNa zuddha, parama zAMta, caitanya chuM. he mAtra nirvikalpa chuM, nijasvarUpamaya upayoga karuM chuM, tanmaya thAuM chuM." (833) tevAmAM dharaNendradevanuM Asana caLe che ane upayoga mUkI detAM pUrvabhavanAM pitAnA rakSaNadAtA ane sanmArga batAvanAra evA parama upakArI prabhune upasarga thAya che te jue che. vinA vilaMbe, upakArane keI aMze badale vALavAnA hetue upasarga dUra karavA eka virATa kAya sarpanA pRSTha bhAganA ghUMcaDAthI prabhunuM Asana kare che ane vizALa saptaphaNAnI chatrI banAvI prabhunuM rakSaNa kare che. pANInI sapATI UMce caDe che, tema tema Asana paNa UMcI sthitie Ave che. tyAre kamaThane jIva thAke che ane tenuM jera tUTe che. tyAM ja prabhune kevaLajJAna pragaTe che ane badhuM zAMta thAya che. A ghara, jIvaleNa, atyaMta viSama upasargonI veLAe prabhu kevA nirAgI ne nirvikArI hatA! kevI parama zAMta ane For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivaNamArganuM rahasya [49] sama AtmadazA hatI ! e veLAe naheAte prabhune upasarga kartA pratye kiMcita baeNSa ke rakSaNakartA pratye kiMcita rAga. teo kevaLa samatAbhAvamAM hatA, samAdhimAM sthita hatA ane zuddhopaganI sudhArasadhArAmAM taraboLa hatA. pArzvanAthasvAmInuM dhyAna gIoe avazya smaravuM joIe. niH--e nAganI chatrachAyA vaLAne pArzvanAtha ora hete !(21) bhayaMkara upasargonuM bIju daSTAMta aMtima vIsamA, tIrthakara zrI mahAvIrasvAmInuM suprasiddha che. sauthI meTo upasarga temanA pUrvabhavanA mahA vairI saMgama devatA thakI thaye hata; upasarganA bhinna bhinna prakAre akathya kaSTa ApanAra, pIDA ane bhaya upajAvanAra, sAmAnya jIvanA te chAtInA pATIyAM tatkALa besI jaI prANaghAta kare tevA duSTa ane ghAtakI hatA. chatAM jIvaleNa upasargonI sthiti veLAe prabhunI kevI adbhuta saumyatA hatI! kevI vismayakAraka kSamA hatI ! parama parama vairAgyanI kevI prabhAvita uvaLatA hatI! parama Azcarya kAraka udAsInatAnI kevI uttama kuraNuM hatI ! kevI utkRSTa nirbhayatA hatI! nirlobhatAnI parama nirmaLa amRtadhArA kevI sugamapaNe ane sahajatAe pravahetI hatI prabhunA prabhutvathI AtmAnuM asaMgapaNuM sarvotkRSTatAe kevuM dedIpyamAna hatuM ! evA sarva prakAranA smaraNathI mumukSunA aMtaramAM preraNAbaLa, IcchAbaLa ane nizcayabaLanuM AvavuM sugama thAya che. For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [50] nirvANamArganuM rahasya evuM anupama trIju daSTAMta zrI kRSNa bhagavAnanA nAnA bhAI mahAgIzvara, aMtaHkRta kevaLI zrI gajasukumAranuM atIva prasiddha che, te saMkSepa joIe. zrI gajasukumAra vayamAM nAnA, manahara rUpavALA ane suvivekI che. bALa avasthA che. sagAI thaI cUkI che. tevAmAM zrI neminAtha tIrthaMkara prabhunA samavasaraNamAM prabhunI dezanA sAMbhaLI vairAgya AvatAM prabhunI pAse dIkSA le che. AtmasvarUpanI prApti mATe jenA aMtaramAM ucharaMga samAta nathI evA AtmavIryanA kavacathI surakSita sukumAra prabhune vinavI " zIdhrAtizIdhra mekSa kema thAya tene upAya pUche che. bALagInI parama yogyatA joI prabhujI upAya batAve che, ke je parama viSama nimitto vacce paNa samatA dhAraNa karI nija Atma tatvamAM upagane sabaLapaNe joDI rAkhe, te jIva ati a5 kALamAM zivasuMdarIne vare che. prabhunI AjJA ane AzirvAda meLavI munivara gajasukumAra smazAnamAM jaI ArAdhanA zarU kare che. karmanA udayAnusAra zrI gajasukumAranA pUrvAzramanA sasarA samila pitAnI putrInuM bhaviSya bagaDavAthI kaMdhanA atirekamAM jamAIne zedhatAM zodhatAM tyAM AvIne tenA mAthA para mATInI sagaDI karI baLatAM aMgArA mUke che. munivara sthiti pArakhI le che ane parama samatArUpa parama zItaLa jaLathI AtmAne huvaDAve che, kSamAnIrathI pavitra ane zuddha kare che tathA parama udAsInatAnI uttamottama zreNi For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [51] para ArUDha kare che ane pachI AtmAnI parama zItaLa amRtadhANa varasAvI, upagane svabhAvamAM sthira karI, kSepaka zreNI mAMDI be ghaDImAM kevaLI thaI, chelluM agI guNasthAnaka pUrNa karI parama zuddha thaI sthira thAya che. munivaranA aMtaramAM nahote bhaya ke krodha, nahote vaira ke vedanAne bhAva. e bhagavaMta te kevaLa samatArasanA yegI ane AtmarasanA bhegI hatA. pavitra purUSanAM AvA adbhuta caritrenuM smaraNa karavAthI mumukSujanene duHkhane samaye samabhAve rahevA mATe preraNAbaLa maLe che ane udAsInatAnA kama para AgaLa ne AgaLa Daga bharavAnuM banI zake che. A daSTAMte parathI e paNa samajAze ke "zAtA azAtAne udaya ke anubhava prApta thavAnA mULa kAraNene gaveSatA evA te mahatu purUSane evI vilakSaNa sAnaMdAzcarya vRtti uddabhavatI ke zAtA karatAM azAtAne udaya saMprApta thaye ane temAM paNa tIvrapaNe te udaya saMprApta thaye temanuM vIrya vizeSapaNe jAgrata thatuM, ullAsa pAmatuM ane te samaya kalyANakArI adhikapaNe samajAte." (13) vaLI tenA parathI uttama bodha e maLe che ke - - "upaga lakSaNe sanAtana skurita evA AtmAne dehathI, tejasa ane kArmANa zarIrathI paNa bhinna avalakavAnI dRSTi sAdhya karI, te caitanyAtmaka svabhAva AtmA niraMtara vedaka svabhAvavALe For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ para ] nirvANamArganuM rahasya hevAthI abaMdha dazAne prApta na thAya tyAM sudhI zAtA azAtArUpa anubhava vedyA vinA rahevAne nathI ema nizcaya karI, je zubhAzubha pariNAma dhArAnI pariNati vaDe te zAtA azAtAne saMbaMdha kare che te dhArA pratye udAsIna thaI, dehAdithI bhinna ane svarUpa maryAdAmAM rahelA te AtmAmAM je cala svabhAvarUpa pariNAma dhArA che tene AtyaMtika viga karavAne sanmArga grahaNa karI, parama zuddha caitanya svabhAvarUpa prakAzamaya te AtmA kamaMgathI sakalaMka pariNAma darzAve che, tethI upazama thaI, jema upazamita thavAya, te upagamAM ane te svarUpamAM sthira thavAya, acala thavAya, te ja lakSa, te ja bhAvanA, te ja ciMtavanA ane te ja sahaja pariNAmarUpa svabhAva karavA yogya che." te sanmArgane gaSatA, pratIta karavA IcchatA, tene saMprApta karavA IcchatA evA AtmArthI janane parama vitarAga svarUpa deva, svarUpa naichika nispRha nigraMtharUpa guru, parama dayA mULa dharma vyavaDAra ane parama zAMtarasa rahasya vAkyamaya sat zAstra, sanmArganI saMpUrNatA thatAM sudhI parama bhakti vaDe upAsavA yogya che, je AtmAnA kalyANanAM parama kAraNe che." (913) ATaluM vivecana karyA pachI trIjA belanuM je adbhuta mAhAsya che, tenI prathamanA be belane sahAya karavA mATenI je upakAritA che, baLa pradAna karavA mATenI samarthatA che te samajavuM agharUM nahIM thAya. udAsInatAnA kramamAM AgaLa vadhavA For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigraMtha munie bhagavAnanA vAnanI bhaktimAM nirvANamArganuM rahasya [53] mATe ne vitarAga dazAmAM javA mATe tathA purUSanI bhaktimAM lIna thavA mATe purUSanAM caritranuM smaraNa uttama nimitta che, te sahaja vicArathI daSTimAM AvavA gya che. sarva satpurUSe paNa te ja bhaktimArga ArAdhIne ravAbhadazAne pAmyA hatA, pAme che ne pAmaze. "AtmAmAM ramaNa karI rahyA che evA nigraMtha munio paNa niSkAraNa bhagavAnanI bhaktimAM pravarte che, kAraNa ke bhagavAnanA guNe evA ja che." (ra78) (4) purUSanAM lakSaNanuM ciMtana karavuM A cethA belamAM purUSanAM lakSaNanuM ciMtana karavAnuM kahyuM. je vaDe vastu ke padArtha oLakhAya tene lakSaNa kahe che. lakSaNa e guNa paNa che, paNa tenI vizeSatA e che ke te anyamAM hotuM nathI. jema jIvanuM lakSaNa upaga che, eTale jJAna, darzana, cAritra ane vedakatA che ane tenA thakI te ajIvathI spaSTa bhinna paDe che. eTale cetana pagalAdi acetana padArthathI niHzaMka judo samajAya che, tema saMpurUSa ke jJAnIpurUSa pitAnAM lakSaNothI ajJAnIthI judA paDe che. sapurUSane nizadina AtmAno upaga rahe che, temanuM adbhuta kathana anubhavamAM Ave tevuM hoya che, teo je kahe te paramArtha satyarUpa ja hoya che. . - "sapurUSe temanA lakSaNathI oLakhAya, teonI vANImAM pUrvApara avirodha heya, teo kene je upAya kahe, tethI A For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [54] nirvANamArganuM rahasya krodha jAya, mAnane je upAya kahe tethI mAna jAya. jJAnInI vANI paramArtharUpe ja hoya che." ( upadeza chAyA-10 ) jJAnInI vANI pUrvApara avirodha, AtmArtha upadezaka, apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che ane anubhava sahitapaNuM hovAthI AtmAne satata jAgRta karanAra hoya che; zuSka jJAnInI vANImAM tathArUpa guNa hotA nathI; sarvathI utkRSTa je pUrvApara avirodhapaNuM te zuka jJAnanI vANIne viSe vartavA gya nathI, kema ke yathAsthita padArthadarzana tene hotuM nathI, ane tethI ThAma ThAma kalpanAthI yukta tenI vANI hoya che." * pUrvakALe jJAnI thaI gayA heya ane mAtra tenI mukha vALu rahI hoya te paNa vartamAnakALe jJAnI purUSa ema jANuM zake ke A vANI jJAnI purUSanI che, kema ke rAtri divasanA bhedanI piThe ajJAnI-jJAnInI vANune viSe Azaya bheda hoya che." (679) aDDIM sudhI saMpurUSa ke jJAnI puruSanAM zeDAM lakSaNo joyAM temAM caitanyamaya cittanI dazA, AtmAmaya upaga ane adabhuta tathA apUrva kathana, ekAMta upakArI ane hitakAraka vANI e Adi mukhyatAo hatAM te uparAMta kRpALudevanAM bIjA vacano joIe. je vardhamAnasvAmI grahavAsamAM abhegI jevA hatA, te avyavasAyI jevA hatA, nispRha hatA ane sahaja svabhAve For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [55] muni jevA hatA, AtmAkAra pariNamI hatA, te vardhamAnasvAmI paNa sarva vyavasAyamAM asArapaNuM jANIne, nIrasa jANIne dUra pravaryA." (16) jJAnI purUSanI pravRtti, pravRtti jevI hotI nathI. UnA pANIne viSe jema agnipaNane mukhya guNa kahI zakAtuM nathI, tema jJAnInI pravRtti che, tathApi jJAnI purUSa paNa nivRttine kaI prakAre paNa Icche che. pUrve ArAdhana karelAM evAM nivRttinAM kSetra, vana-upavana, jega, samAdhi ane satsAMgAdi jJAnI purUSane pravRttimAM beThAM vAraMvAra sAMbharI Ave che. tathApi udaya prApta prArabdhane jJAnI anusare che. satsaMganI ruci rahe che, teno lakSa rahe che." (449) uparanA be avataraNe parathI gRhavAsamAM rahevAno prArabdhadaya jemane vartate hoya tevA purUSanAM lakSaNo kevAM hoya, aMtaraMga bhAvasthiti kevI hoya ane vyavahAra pravRtti kevA prakAranI heya, te ahIMthI jANI zakAya tema che. tevA puruSanI oLakhANa kema thatI nathI? - "jJAnI purUSanI oLakhANa nahIM thavAmAM ghaNuM karIne jIvanA traNa moTA doSa jANIe chIe. eka te "huM jANuM chuM," "huM samajuM chuM" evA prakAranuM je mAna jIvane rahyA kare che te mAna. bIju parigrahAdikane viSe jJAnI purUSa para rAga karatAM paNa vizeSa rAga, trIjuM leka bhayane lIdhe, apakIrti bhayane lIdhe ane apamAna bhayane lIdhe jJAnIthI vimukha rahevuM, tenA pratye jevuM For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [56] nirvANamArganuM rahasya vinayAnvita thavuM joIe tevuM na thavuM, e traNa kAraNe jIvane jJAnIthI ajANye rAkhe che. jJAnIne viSe pitA samAna kalpanA rahyA kare che; pitAnI kalpanA pramANe jJAnInA vicAranuM, zAstranuM telana karavAmAM Ave che; DuM paNa graMtha saMbaMdhI vAMcanAdi jJAna maLavAthI ghaNA prakAre te darzAvavAnI jIvane IcchA rahyA kare che. e vagere je deSa te upara jaNAvyA evA je traNa deSa tene viSe samAna che ane e traNe dezanuM upAdAna kAraNa evo te eka "svaccheda" nAmane mahAdoSa che, ane tenuM nimittakAraNa asatsaMga che." (16) . AvA deze jyAM sudhI jIvamAM heya tyAM sudhI satpurUnAM lakSaNo para dRSTi pahoMcI zakatI nathI ane tethI teo oLakhI zakatA nathI, te pachI lakSaNonuM ciMtana kevI rIte karI zake? paraMtu deze ThIka ThIka meLA paDe tyAre, mumukSutA pragaTe tyAre oLakhANa thavI saMbhave che. jIvane jJAnI puruSanI oLakhANa thaye tathA prakAre anaMtAnubaMdhI kodha, mAna, mAyA, lebha meLAM paDavAne prakAra banavA yaMgya che, ke jema banI anukrame te parikSINapaNane pAme che. purUSanI oLakhANa jema jema jIvane thAya che, tema tema matAbhigraha, durAgrahatAdi-bhAva moLA paDavA lAge che, ane pitAnA deSa jevA bhaNI citta vaLI Ave che, vikathAdi bhAvamAM nIrasapaNuM lAge che ke jugupsA utpanna thAya che, jIvane anityAdi bhAvanA ciMtavavA pratye baLavIrya For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamA nuM rahasya [ 57 ] sphuravA viSe je prakAre jJAnI purUSa samIpe sAMbhaLyuM che, tethI paNa vizeSa maLavAna pariNAmathI te paMca viSayAdine viSe anityAdi bhAva dRDha kare che, arthAt satpurUSa maLye A satpurUSa che eTaluM jANI, satpurUSane jANyA prathama jema AtmA 5ca viSayAdine viSe rakta hatA tema rakta tyAra pachI nathI rahetA ane anukrame te raktabhAva mALeA paDe evA vairAgyamAM jIva Ave che; athavA satpurUSanA yAga thayA pachI AtmajJAna kaI durlabha nathI; tathApi satpurUSane viSe, tenAM vacanane viSe, te vacananA Azayane viSe prIti bhakti thAya nahIM tyAM sudhI AtmavicAra paNa jIvamAM udaya AvavA cegya nathI ane satpurUSane jIvane yAga thayA che evu kharekharU te jIvane bhANyuM che, ema paNa kahevu kaThaNa che. "" (522) satpurUSane temanAM lakSaNAthI oLakhI ane temane Azraya karavAthI je phaLa jIvane prApta thAya che te ahIM jaNAvyu. lakSaNAnuM ciMtana karavAnA ahIM upadeza karyAM te eTalA mATe ke te satpurUSanA guNA potAnAmAM Ave ane temanI Azraya bhakti karavAnI prabaLa vRtti thAya. AthI A khelane Azraya bIjA khelane eTale " satpurUSanI bhakti pratye lIna thavuM" tene sahAyakartA thAya che. bhaktimAM lInatA thavA mATe trIjo tathA A ceAtheA khela atyaMta upakArI thAya che, te sahuja vicArathI siddha thaze. For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 18 ] nirvANamArganuM rahasya - have 17mA varSe parama kapALadeva racita "mokSamALA" zikSApATha 11mAM saddagurunAM lakSaNe batAvyAM che te ahIM utArIe chIe. - "guru je uttama hoya te te bhavasamudramAM nAvikarUpe thaI sadharmanAvamAM besADI para pamADe, tattvajJAnane bheda, sva-svarUpa bheda, kaleka vicAra, saMsAra svarUpa e saghaLuM uttama guru vinA maLI zake nahIM. tyAre tane prazna karavAnI IcchA thaze ke, evA gurunAM lakSaNa kyA kyA? te huM kahuM chuM. jinezvara bhagavAnanI bhAkhelI AjJA jANe, tene yathAtathya pALe, ane bIjAne bodhe, kaMcana kAminIthI sarva bhAvathI tyAgI hoya, vizuddha AhAra-jaLa letA hoya, bAvIza prakAranA pariSaha sahana karatA hoya, zAMta, dAMta, nirAraMbhI ane jitendriya hoya, siddhAMtika jJAnamAM nimagna heya, dharma mATe thaIne mAtra zarIrane nirvAha karatA hoya, nircathapaMtha pALatAM kAyara na hoya, saLI mAtra paNa adatta letA na haya, sarva prakAranA AhAra rAtrie tyAgyA hoya, samabhAvI hoya, ane nirAgatAthI satyapadezaka hoya. TuMkAmAM teone kAka svarUpa sadguru jANavA." " A ThekANe tyAgI nigraMtha muninAM lakSaNe kahyA che te spaSTa samajAze. prArabdhadaye gRhavAsamAM vasatA hoya tevA jJAnI purUSanAM keTalAMka lakSaNe paNa uparanA varNanamAM samAveza pAme che te paNa jANI zakAze, arthAt te lakSaNo judA tAravavAM te kaThina nathI. For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [59] paramakRpALudeve ogaNatrIzame varSe amRtatulya amara kRti "zrI Atmasiddhi zAstra"nI mAtra doDha kalAkanI aMdara racanA karI tenI dasamI gAthAmAM sadgurUnAM lakSaNe samagrapaNe apUrva vacanathI addabhuta rIte jaNAvyAM te have joIe. mAtra pAMca belamAM lakSaNe batAvyAM che, paraMtu tene je vistAra karavAmAM Ave che te eka apUrvazAstra banI jAya. A gAthAnA bhAva eTalA badhA gUDha ne rahasyayukta che ke tene samajAvavA mATe vacanAmRta patrAMka naM. 837mAM parama kRpALu deve pote ja zeDo vistAra karyo che, ane te gAthAnA bhAvanI agatyatA keTalI che te sahelAIthI batAve che. ahIM saMpUrNa vivecana utArI zakAya tema nahIM hovAthI, mAtra saMkSepa jaNAvIe chIe. vistRta artha mATe jijJAsue te patra vAMcI, vicAra, ciMtana karavuM. "AtmajJAna, samadarzitA, vicare udaya praga; apUrva vANa, paramathuta, sadguru lakSaNa yogya." ( Atmasiddhi zAstra gAthA 10) AtmajJAnane viSe jemanI sthiti che eTale parabhAvanI IcchAthI je rahita thayA che; tathA zatru, mitra, harSa, zeka, namaskAra, tiraskAra Adi bhAva pratye jene samatA vate che, mAtra pUrva utpanna thayelAM evA karmonA udayane lIdhe jemanI vicaravA Adi kiyA che; ajJAnI karatAM jenI vANI pratyakSa judI paDe che ane SaTradarzananA tAtparyane jANe che, te sadgaranAM uttama lakSaNo che. For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [60] nirvANamArganuM rahasya "atre svarUpasthita (AtmajJAnamAM sthiti ) evuM prathama pada kahyuM tethI jJAnadazA kahI, IcchArahitapaNuM (samadazitA) kahyuM tethI cAritradazA kahI. IcchA rahita hoya te vicarI kema zake? evI AzaMkA, pUrva praga eTale pUrvanA baMdhAyelAM prArabdhathI vicare che, vicaravA AdinI bAkI jene kAmanA nathI" ema kahI nivRtta karI. apUrva vANI ema kahevAthI vacanAtizayatA kahI kema ke te vinA mumukSune upakAra na thAya. paramathuta kahevAthI SaTradarzana avirUddha dazAe jANanAra kahyA, eTale zrutajJAnanuM vizeSapaNuM darzAvyuM." (718) samadarzitAne vizeSapaNe samajIe. samadarzitA eTale padArthane viSe ISTa aniSTa buddhi rahitapaNuM, IcchArahitapaNuM, mamatvarahitapaNuM, samadarzitA cAritradazA sUcave che. rAga dveSa rahita thavuM te cAritra dazA che..... samadazI bAhya padArthane, tenA paryAyane, te padArtha tathA paryAya jevA bhAve varte, tevA bhAva dekhe, jANe, jaNAve, paNa te padArtha ke tenA paryAyane viSe mamatva ke ISTa-aniSTha buddhi na kare. heya(chAMDavA gya)ne heyarUpe dekhe, jANe, jaNAve, upAdeya(AdaravAyegya)ne upAdeyarUpe dekhe, jANe, jaNAve.... sadguru yaMgya lakSaNarUpa samadarzitA, mukhyatAe sarva virati guNasthAnake hoya; pachInA guNasthAnake te uttarottara vRddhi pAmatI jAya, vizeSa pragaTa thatI jAya; kSINameha sthAne tenI parAkASTA ane pachI saMpUrNa vItarAgatA. For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [1] samadazI sane jANe, badhe; asatane asat jANe, niSedha, satane sadbhuta jANe, bodhe, kuzrutane kuzruta jANe, niSedhe; sadharmane sadharma jANe, badhe; asadharmane asadudharma jANe, niSedhe, saddagurune sadguru jANe, badhe; asadugurune asadguru jANe, niSedhaka savane sadaiva jANe, badhe; asavane asava jANe, niSedha ItyAdi je jema hoya tene tema dekhe, jANe, prarUpe; temAM rAgadveSa, iSTa aniSTa buddhi na kare e prakAre samadazIpaNuM samajavuM." (837) sapurUSanAM AvA adbhuta lakSaNonuM ciMtana karavA cothA belamAM paramakRpALudeve niSkAraNa karUNAbuddhithI jIvanA hitArthe upadeza karyo. sapurUSanAM caritre vAMcavAthI temanA aMtaragata tene guNonI oLakhANa thAya, lakSaNe lakSagata thAya ane pachI tenA para bhAvapUrvaka ciMtana karavAthI eka te sahurUSanuM mADAmya samajAya, temanA pratye ahebhAva Ave ane tethI temanI bhaktimAM lInatA sulabhatAe thaI zake; ane bIjuM jenuM ciMtana karavAmAM Ave, tenuM potAnAmAM AvirbhAva paNa pragaTa thatuM jAya che te nyAyathI te te guNa pitAmAM aze aMze vardhamAna thatA jAya che ane tene lIdhe rAgadveSanA maMda. paNArUpa udAsInatA kamathI vadhatI jAya che. Ama A ceAthe bola prathamanA be bolanI sthiti vadhArI daDha karAvavAmAM upakArabhUta thAya che e spaSTapaNe samajAze. A For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 62 ] (pa) satpurUSAnI mukha kRtinuM hRdayathI avaleAkana karavuM. nirvANamA nu` rahasya A pAMcamAM khelamAM satpurUSonA caritramAM saMsAranI Adhi, vyAdhi ane upAdhinA prasaMgo, pariSadu upasargo AdinA prasaMgA uparAMta temanAM aMtar cAritranI jhAMkhI karAve evA bAhya cAritranu' varNana karavAmAM Avyu hAya che; tenA parathI temanAM lakSaNeA(guNe!)nu jJAna thAya che. te gune prabhAva eTalA prabhutvavALA hAya che ke tenI spaSTa chApa temanI mukhAkRti para aMkita thayA vinA rahI zakatI nathI. vaLI te guNAnI suvAsa ceAtarapha prasare che ane pAse vasatA yeAgya mumukSuo tenA anubhava karI zake che. mukhanA kayA bhAgamAMthI guNAnA pravAha mukhyapaNe vaheta haze athavA guNAnuM prabhutva kayA sthAne adhikatAe sRSTi gocara thatuM haze ? e praznanA uttaramAM ekadama kahI zakAya ke cakSumAM cakSunI racanA ja adbhuta che; tene ArasInI upamA ApI che te eTalA mATe ke jema ArasIne viSe padArtha pratibiMbita thAya che tema cakSune viSe che, paraMtu tethI vizeSa samajavA jevI vAta to e che ke cakSu e AtmAnu* pratIka che; jema AtmAnuM kAryaM jJAnadana karavAnuM che, tema cakSunu paNa rUpara`ga jovA jANavAnuM kArya che, jema AtmA bhUta, vartamAna ane bhaviSya ema traNa kALanuM jJAna karI zake che, tema cakSunI dRSTi sanmukha hAvA chatAM, te sanmukha sthita padArthoM jovA For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamA nu rahasya [ 63 ] jANuvA uparAMta tenI jamaNI tathA DAbI ane bAjumAM rahela vastuo jANI dekhI zake che; jema AtmAmAM teja che, tema cakSumAM paNa che. ( AtmAnA astitvathI ja cakSu tenuM kA karI zake che te vAta lakSamAM che. ) A rIte cakSu AtmAnuM pratIka hAvAthI, AtmAnA guNeA (tathA doSo) cakSumAM pratibiMbita thAya che. AtmAnA guNNA vizeSa vizeSa pragaTatA jAya che tema cAlumAM teja abAra prakAzita thAya che, cakSumAMthI teja kiraNA pravAharUpe chuTe che; cakSu, DoLA, popacAM ane AsapAsanA bhAgA suMdara, suramya, koI kALI chAMTa ke kALA DAgha vagaranAM hoya che; sa rekhAe suvyasthita, suzobhita ane jANe smita karatI heAya tevI suspaSTa bhAse che; cakSu para STi sthApana karatAM ja, te AkarSAya che, kheMcAya che, kaheA ke najarAya jAya che. tethI barAbara ulaTu AtmAmAM doSo vadhe tyAre ane che; badhuM beDoLa, aramya; kALI chAMTa ke kALA DAgha saMyukta hAya che; tevAM nayana para najara milAvatAM dRSTi khecI levAnuM dila thaI Ave che. satpurUSanAM cakSumAM temanA Atmika guNA prakAzita thayA hAya che, tethI temAM prakAzita teja ane tejakiraNAnA vahetA pravAhu jovA maLe che; satpurUSa jyAre vANI prakAzatA hAya che tyAre ghaNIvAra mukhamAMthI tejanA phuvAro UDatA hoya che, je badhuM mAtra samyak zraddhAvAna uttama mumukSu joI zake che. mAtra jJAnIne icche che, ALakhe che, ane bhaje che, te ja tevA thAya che, ane te uttama mumukSu jANavA yogya che. je vAstavya (( For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 64 ] nirvANamA nuM rahasya jJAnIne oLakhe che, te dhyAnAdine icche nahIM evA amAre aMtara`ga abhiprAya vate che. " ( 335) tyAre sat purUSanAM cakSumAMthI kayA guNA pravahatA haze te praznanuM samAdhAna A prakAre samajavu` yAgya che; vItarAga zAMtabhAva, prema ane karUNAbhAva, dayA ane kSamAbhAva, e Adi uttama bhAvA temanAM pavitra banelAM cakSumAMthI nItaratA hAya che. evA satpurUSanAM dana thatAM ja mumukSujananA aMtaramAM sahusA sahaja bhAveA UThe ke, " ahA! A muninA kevA adbhuta vaNu che! ahA ! enuM kevu manehara rUpa che! ahA ! A AryaMnI kevI adbhuta saumyatA che! ahe! A kevI vismayakAraka kSamAnA dharanAra che ! ahA ! AnA a'gathI vairAgyanI kevI uttama sphuraNA che! aheA ! AnI kevI nileoNMbhatA jaNAya che! ahA ! A saMyati kevu... nirbhaya aprabhutva-namra paNa dharAve che! ahA ! enu` bhAganu asaMgatipaNuM kevuM sudRDha che ! " ( 16 ) "9 A sahaja bhAveA mumukSujananA hRdayamAM uThavAnA pariNAme te pAtAne sabadhe che ke -: " vItarAganA kahelA parama zAMta rasamaya dharma pUrNa satya che, evA nizcaya rAkhavA. jIvanA ana-adhikArIpaNAne lIdhe tathA satpurUSanA yoga vinA samajAtuM nathI. te paNa tenA jevu' jIvane saMsAraroga maTADavAne bIjI koi pUN hitakArI auSadha nathI, evuM vAraMvAra ciMtavana karavu. For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya - "A parama tattva che tene mane sadAe nizcaya rahe e yathArtha svarUpa mArA hRdayane viSe prakAza kare, ane janmamaraNAdi baMdhanathI atyaMta nivRtti thAo! nivRtti thAo!! he jIva! A kalezarUpa saMsAra thakI virAma pAma, virAma pAma; kAMIka vicAra, pramAda choDI jAgRta thA, jAgRta thA! nahIM te ratnaciMtAmaNi je A manuSyadeha niSphaLa jaze. he jIva! have tAre purUSanI AjJA nizcaya upAsavA gya che." (pa05) ane je mumukSune sapurUSanA bodhathI mULa mArganI prApti thaI che tenA bhAva batAvIe chIe. - "he parama kRpALu deva ! janma, jarA, maraNadi sarva duHkhane atyaMta kSaya karanAre e vItarAga purUSane mULa mArga Apa zrImade anaMta kRpA karI mane Ape, te anaMta upakArane pratiupakAra vALavA huM sarvathA asamartha chuM; vaLI Apa zrImat kaMI paNa levAne sarvathA nispRha che, jethI huM mana, vacana, kAyAnI ekAgratAthI ApanAM caraNAraviMdamAM namaskAra karuM chuM. ApanI parama bhakti ane vItarAga purUSanA mULa dharmanI upAsanA mArA hRdayane viSe bhavaparyata akhaMDa jAgrata rahe eTaluM mAguM chuM te saphaLa thAo." (417) A prakAranA hadayamAMthI udbhavelA bhAvanAM kAraNa te samajAyAM haze ke te che sapurUSanI mukhAkRtinuM hRdayathI For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya avalena ane temanA vacanAmRta. te baMne kAraNethI athavA A pAMcamA belathI sapurUSanI bhakti pratye lInatA Ave che ane temanA guNonI asarathI temaja bhaktinA prabhAvathI udAsInatA vRddhi pAme che. A rIte A bela paNa prathamanA be bolane baLa ApI upakAra kare che. - A pAMcamAM belamAM mukhAkRtinuM hadayathI avelekana karavAne baMdha karyo che. ahIM "hRdaya" zabdane vicArapUrvaka samaja ghaTe che. avakana hRdayathI eTale premapUrvakanA sAcA bhAvathI, ane nahIM ke magajathI eTale buddhi calAvIne, karavAnuM che. prema e AtmAne sahaja guNa hovAthI AtmA mAMthI Ave che ane tenA AvirbhAvanuM kSetra che hRdaya ane te kAraNe temAM bhUla thatI nathI; jyAre buddhi eTale mati te cetana svarUpa hovA chatAM matijJAnAvaraNane kAraNe temAM kalpanA bhaLI jAya che ane tethI bhUla thAya te samajAya tevuM che; buddhinuM sthAna magaja (Brain) kSetra che ane magaja je nyUnAdhikapaNe vyAdhigrasta hoya ke asthira hoya ke avikasita hoya te bhUla thAya che. vAstavamAM te apUrva paramArthanI jene apekSA hoya teNe te prathama magajathI nIce utarI hRdaya sudhI pahoMcavuM ane pachI hRdaye je grahaNa karyuM hoya, anubhavyuM hoya, te magajathI, buddhithI vicArI daDha karavuM, jethI kutaka UThavA saMbhava na rahe tema cheTuM grahaNa na thAya. AthI satyarUSanI makhamadrAnuM hadayathI avelekana karavAthI temanI mudrAmAM prakAzita thatA temanA Atmika guNenI jANa thavAthI purUSa pratyeno For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [67] prema vRddhi pAme che ane tethI karIne bhaktilInatA tarapha AgaLa vadhI svakalyANanA aMze vizeSatAe pragaTe che. vaLI A belamAM prAthamika bhUmikAmAM sthita tathA paramArthanA rUcivaMta evA jIvane mATe AtmavikAsa arthe vidhividhAnane guptapaNe nirdeza cheane te A pramANe samajAya che. pitAnA upakArI ane ISTa sapurUSanA citrapaTa sanmukha saMsAranA sarva bhAvethI Icchita samaya parvata virAma pAmIne cittanI sthiratA lAvIne sthira Asane besavuM. sapurUSanA cakSumAM pitAnI daSTine sthApanA karI hRdayathI eTale aMtaranA premapUrvakanA nirmaLa bhAvathI avalokana karavuM, cittamAM vicAre ke vikapa UThe tene upazama karavA eTale tenA para manana na karatAM tene daSTa, jJAtA ke sAkSI tarIke rahevAne purUSArtha kare. tema chatAM vika9pa haTha karIne Ave ane akaLAve te zAMti" zabda mAtra manamAM belave, tethI vikapanuM baLa tUTaze ane tenI nirAdhAra sthiti thatAM sthiratA Avaze. cheDA divasanA abhyAsathI saphaLatA maLatI dekhAze. abhyAsathI sarva siddhi che. sthiratA AvyathI AtmAmAM koI prakAre samatA anubhavAze, tenI sAthe te sthiratAnA ja kAraNe camatkArika pariNAme AvavA zarU thaze. citrapaTanI cAre kinAra senerI pILA raMgavALI athavA veta raMgathI prakAzita dekhAze. pachI citrapaTa For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 68 ] nirvANamA nuM rahasya paNa sattuLa jyaMti samAna jovAmAM Avaze ane te veLA citrapaTanI AsapAsanI bhUminu kSetra sAmAnya tejavALu haze.... A vagere dakSe jotAM Anandva upajaze. AMkha adha thatAM, sthiratA haze te maneAcakSu sAme ragabera'gI vAdaLAMe pasAra thatAM, athavA UMce caDhI vikharAtAM nIrakhavAmAM Avaze. vAdaLAMnA raMga, pIMLeA, vAdaLI, jAbuDIyA, Ache lAla kALI chAMTavALA dekhAze. pratyeka raMgane paramA rahasyayukta che. jenuM vivecana athavA samajaNa mATe atra jaNAvavuM Avazyaka nathI. A abhyAsa pachI citrapaTanI sahAya vinA bhAsa ke svapnamAM satpurUSanAM darzana karavAnA alabhya lAbha thaze. A darzananuM phaLa adbhuta ane parama upakArI che. A khelamAM A bhAvanA garbhitapaNe nirdeza karI parama kRpALu deve asIma upakAra karyAM che; ane tenu phaLa prathamanA e elana uttejaka che. ( 6 ) tenAM mana, vacana, kAyAnI pratyeka ceSTAnAM adbhuta rahascA pharI pharI nididhyAsana karavA. A khela ghaNA gabhIra, sAmAnya jIvathI temAM rahela 'taryaMta bhAvA na samajI zakAya tevA kaThaNu, chatAM suMdara upakArI bhAvasabhara che. satpurUSanA traNe yAganI pravRttinA gamAM sthita AzcaryakAraka rahasya jANavAM ALakhavAM mATe eka tA peAtAnI mumukSupaNAnI bhUmikA UMcI joie ane bIju temanA satyamAgama pharI pharI thavA joie. bhUmikA . : For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [ 6 ] UMcI hovAnI sAthe pitAnI aMdara sapurUSa pratye prema ane zraddhA vizeSatAo vikasyAM havA ghaTe e paNa smaraNamAM rAkhavA rogya che. te vinA rahasya AtmAthI samajAvAM atyaMta durghaTa che. samajAyAM pachI nididhyAsana karavAnuM phaLa ghaNuM moTuM che, je ApaNe AgaLa upara vicArapUrvaka joIzuM; daramyAna sarvane vicAra arthe parama kRpALu devanAM vacane ahIM utArIe chIe. cittanI je sthiratA thaI hoya te tevA samaya paratve sapurUSanA guNonuM ciMtana, temanA vacanenuM manana, temanA cAritranuM kathana, kIrtana, ane pratyeka ceSTAnAM pharI pharI nididhyAsana ema thaI zakatuM hoya te manane nigraha thaI zake khare; ane mana jItavAnI kharekharI kasoTI e che. ema thavAthI dhyAna zuM che e samajAze. paNa udAsInabhAve cittasthiratA samaya paratve tenI khUbI mAlUma paDe." (25). atyAra sudhInuM vivecana parathI ApaNe jANIe chIe ke mekSamArga ane tene marma prathamanA be belamAM samAya che ane tyAra pachIne bole che te tene sahAyakAraka tema baLa ApanAra che; te sahajapaNe evA kamathI AtmabhAvapUrvaka hRdayamAMthI nIkaLyA che ke tene nyAyathI, buddhithI samajI zakAya, jJAnI bhagavaMtanI sahaja svAbhAvika, vinA prayAse nIkaLelI vANuM kevI hoya tene namune jevo hoya te te ahIM ja che. temane svAbhAvika kamanI jALavaNI mATe buddhipUrvakanA vicAra karavAnI AvazyakatA hotI nathI, tema For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [G. ] nirvANamA nuM rahasya AtmAmAMthI nIkaLatA bhAvAne bhASAmAM utAravA mATe zabde zeAdhavA paDatA nathI. kevaLa anurUpa ane yogya zabdo svayaM hAjara thaI vANIrUpe geADavAi jAya che. adhyAtma jevA kaDinamAM kaThina viSayane Atmatva prApta anubhavI mahApurUSa bhAvasabhara ane gUDha rahasyathI bharapUra vacanAmAM sahajatAe utArI zake che. kAMya kSati, doSa ke nyUnAdhikatA dekhI zakAtAM nathI. trIjA khelamAM satpurUSonAM caritranuM smaraNa karavAnuM kahyuM. tyAM sukhadu:khanAM nimitto keI vakhate ati viSama hovA chatAM temanA AtmabhAvanI sthiratA Adi guNA jANI zakAya che. tenI smRti pAtAne prApta thatA haSa zekanA prasagAe levAnA bAdha karyAM; ceAthA khelamAM satpurUSonAM lakSaNanu ciMtana karavAnA upadeza ApyA; tyAM caritrA dvArA jANelAM lakSaNA eTale guNA, jevA ke samatA, zAMti, karuNA, kSamA, dhIratA, vIratA, nispRhatA, nileoNMbhatA, namratA, saraLatA Adine ataragamAM tenI prApti arthe ciMtavavAnuM kahI batAvyuM; pAMcamA elamAM satpurUSonI mukhAkRtinu hRdayathI avaleAkana karavA dha artha sUcavyuM; tyAM je guNA satpurUSone viSe vidyamAna hovAnuM jANyuM hatuM; te guNeA satpurUSanI mukhAkRtine viSe pratibiMbita thatA hovAthI, temanI mukhamudrAnu hRdayathI avalokana karavAnuM kahyuM. jethI pAtAnI ceAgyatAnusAra te guNAne jANI zakAya. ane have A chaThThA khelamAM tevA guNaiAthI suthebhita satpurUSanI mana, vacana, kAyAnI pravRttio kevI hoya, te tIkSNa buddhie najare joi, tenA para vicAra karI, te pravRttinI bhItaramAM For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [ 71] je gupta adbhata rahasya chupAyeluM che tene pakaDI pADI te paratve nididhyAsana karavAno upadeza karyo. nididhyAsana karavuM eTale pharI pharIne ciMtana manana karavuM. jethI karIne te AtmAmAM pariNAmarUpa thAya. AtmAmAM pariNamana thAya te nididhyAsana. sapurUSanAM manamAM je je vicAra hoya, tene barAbara anurUpa temanAM vacana hoya che ane te vicAra ane vacanane Azayane tadrupa evuM vartana (AcAra) hoya che. arthAt mana, vacana ane kAyAnI pravRttionI ekarUpatA hoya che. temAM bheda kyAre paNa paDatuM nathI; paDe te te asatya, mAyA ane moha kahevAya, jene te sapurUSoe abhAva karyo hoya che ane tyAre te satparUSanuM uttama pada prApta thAya che. - jJAnI purUSa pitAnI AtmadazA saMbaMdhe, pitAnA doSa saMbaMdhe, vicAra kare che tyAre temanI vicAraNA pakSapAtathI para ane AtmAne atyaMtapaNe tAvIne pramANikapaNe kare che; ane jema hoya tema nirmaLa bhAva rAkhI jJAnadaSTimAM jue che. sAmAnya jIva mATe A kArya agharuM hovA chatAM jJAnI purUSa mATe te saraLa bane che, ane tevI temanI sahaja sthiti hevA chatAM teo AtmajAgRti, upaganI nyUnAdhika tINatA ane AtmadaSTie AtmalakSatA rAkhe ja che. kyAreka jJAnI purUSane pitAnI upara kahI te vicAraNA darzAvavAnA udaya Ave che tyAre te pramANikapaNe pramANika vacanathI kahe che. For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 74 ] nirvANamArganuM rahasya - udAharaNa arthe paramakRpALu devanAM vacanAmRtamAMthI DAM avataraNo utArIe chIe - praNAma lakhuM tenI paNa ciMtA na kare. haju praNAma karavAne lAyaka ja chuM, karAvavAnuM nathI." (varSa 22muM, patrAMka 4pa) " dharma saMbaMdhI mArI vartanA te sarvajJa paramAtmAnA jJAnamAM dazya thatI hoya te kharI, pUchavI joItI nahatI... udaya AvelAM karmo bhegavuM chuM. kharI sthitimAM haju ekAda aMza paNa AvyA houM ema kahevuM te AtmaprasaMzArUpa ja saMbhave che." (varSa 22muM, patrAMka 50 ) (tame jaNAvyA) tevA guNe kaMI mArAmAM prakAzita thayA hoya ema mane lAgatuM nathI. mAtra rUci utpanna thaI, ema gaNIe te gaNI zakAya. ApaNe jema bane tema eka ja padanA Icchaka thaI prayatnI thaIe chIe." . - (varSa 23muM, patrAMka 94) citta guphAne gya thaI gayuM che. kama racanA vicitra che." (varSa 23muM, patrAMka 125) rAtri ane divasa eka paramArtha viSayanuM ja manana rahe che. AhAra paNa e ja che.... (varSa 23muM, patrAMka 133) For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANumA nuM rahasya [ 73 ] " yathAyeAgya dazAne haju mumukSu chu N. keTalIka prApti che, tathApi sa` pUrNatA prApta thayA vinA A jIva zAMtine pAme evI dazA jaNAtI nathI. eka para rAga ane eka para dveSa evI sthiti eka rezamamAM paNa tene priya nathI. adhika zu kahevuM ? paranA paramArtha sivAyane dehu ja gamatA nathI te ? (varSa 23muM, patrAMka 134) " sa sama purUSo Apane prApta thayelAM jJAnane ja gAI gayA che. e jJAnanI dina-pratidina A AtmAne paNa vizeSatA thatI jAya che. niHza kapaNAnI, nirbhayapaNAnI, nimu jhanapaNAnI ane viHspRhapaNAnI jarUra hatI te ghaNe aMze prApta thaI jaNAya che. '' (varSa 243, patrAMka 165) " AtmA jJAna pAmyA e te niHsa`zaya che; graMthibhe thayA e traNe kALamAM satya vAta che. sarva jJAnIoe paNa e vAta svIkArI che. have chevaTanI nirvikalpa samAdhi ApaNane pAmavI bAkI che, je sulabha che. ' ,, (varSa 24muM, patrAMka 170) adbhuta dazA nira`tara rahyA kare che. abadhu thayA chIe. abadhu karavA mATe ghaNA jIvA pratye STi che. cha 66 " eka bAjuthI paramA mA tvarAthI prakAzavA icchA che ane eka bAjuthI alakha le'mAM samAI javuM ema rahe che. For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [74] nirvANamArganuM rahasya alakha le'mAM AtmAe karI samAveza thayo che. yoge karIne kare e eka raTaNa che." (varSa 24muM, patrAMka 176) chevaTanuM svarUpa samajAyAmAM, anubhavAyAmAM alapa paNa nyUnatA rahI nathI. jema che tema sarva prakAre samajAyuM che. sarva prakAranA eka deza bAda karatAM bAkI sarva anubhavAyuM che. eka deza samajAyA vinA rahyo nathI, paraMtu yoga (mana, vacana, kAyA)thI asaMga thavA vanavAsanI AvazyakatA che...paripUrNa svarUpajJAna te thayuM ja che; ane e samAdhimAMthI nIkaLI lekalekadarzana pratye javuM kema banaze? e paNa eka mane nahIM paNa patra lakhanArane vikalpa thAya che? " (varSa 24muM, patrAMka 187) kahevArUpa huM tene namaskAra ho." (varSa 24muM, patrAMka 188) AjanA prabhAtathI niraMjanadevanI kaI abhuta anugrahatA prakAzI che. Aje ghaNA divasa thayAM chelI parAbhakti kaI anupama rUpamAM udaya pAmI che...AkhI sRSTine maLIne je mahI kADhIe mAtra eka amRtarUpa vAsudeva bhagavAna ja mahI nIkaLe che.....A vAta ane AkhuM bhAgavata e ekane ja prApta karAvavA mATe akSare akSare bharapUra che; ane te (a) mane ghaNuM kALa thayA pahelAM samajAyuM che, Aje ati ati For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamA nuM rahasya [ 75 ] smaraNamAM che; kema ke sAkSAt anubhavaprApti che; ane ene lIdhe AjanI parama adbhuta dazA che. " ( varSe 24, AMka 201 ) " udayakALa pramANe vartIe chIe. kavacita manAyeAgane lIdhe icchA utpanna heA te bhinna vAta. paNa amane te ema lAge che ke A jagata pratye amAre parama udAsIna bhAva varte che, te sAva seAnAnuM thAya te paNa amane tRNavata che; ane paramAtmAnI vibhUti rUpe amArU' bhaktidhAma che. ' (varSe 24mu, patrAMka 214 ) saraLa vATa maLyA chatAM upAdhinA kAraNathI tanmaya bhakti rahetI nathI ane ekatAra sneha ubharAtA nathI. AthI kheda rahyA kare che. jo ke vairAgya tA evA rahe che ke ghara ane vanamAM ghaNuM karIne AtmAne bheda rahyo nathI. para'tu upAdhinA prasagane lIdhe temAM upayoga rAkhavAnI vAravAra jarUra rahyA kare che, ke jethI parama sneha para te veLA AvaraNa AvuM paDe; ane evI parama snehatA ane ananya premabhakti AvyA vinA dehatyAga karavAnI icchA thatI nathI. " ( varSe 24mu, patrAMka 217) 66 " pAnAnu` athavA pArakuM jene kai rahyuM nathI evI koi dazA tenI prApti have samIpa ja che, ( A dehe che ); ane tene lIdhe parecchAthI vartIe chIe. " ( varSe 24, patrAMka 234 ) ( For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [76] nirvANamArganuM rahasya cittanI dazA caitanyamaya rahyA kare che jethI vyavahAranAM badhAM kArya ghaNuM karIne avyavasthAthI karIe chIe. hari IcchA sukhadAyaka mAnIe chIe, eTale je upAdhi joga vate che, tene paNa samAdhiga mAnIe chIe. atyAre te badhuMya game che ane badhuMya gamatuM nathI, evI sthiti che. jyAre badhuMya gamaze tyAre (cittanI) niraMkuzatAnI pUrNatA thaze. e pUrNa kAmatA paNa kahevAya che, jyAM hari ja sarvatra spaSTa bhAse che. atyAre kaMIka aspaSTa bhAse che paNa spaSTa che e anubhava | (varSa 24, patrAMka 247) eka purANa purUSa ane purANa purUSanI premasaMpatti vinA amane kaMI gamatuM nathI, amane kaI padArthamAM rUci mAtra rahI nathI, vyavahAra kema cAle che tenuM bhAna nathI. ame dehadhArI chIe ke kema te saMbhArIe tyAre mAMDa jANIe chIe.. pAMce Indriye zUnyapaNe pravartAvArUpa rahe che.... khAvAnI, pIvAnI, besavAnI, sUvAnI, cAlavAnI ane belavAnI vRttio pitAnI IcchA pramANe varte chemana pitAne svAdhIna che ke kema enuM yathAyogya bhAna rahyuM nathI. ATaluM badhuM chatAM mana mAnatI udAsInatA nathI ema mAnIe chIe. akhaMDa prema khumArI jevI pravahevI joIe tevI pravahetI nathI ema jANIe chIe. eTalI badhI udAsInatA chatAM vepAra karIe chIe, laIe chIe, daIe chIe.... jenuM ThekANuM nathI evI amArI dazA che." (varSa 24muM, patrAMka 255) For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivANamArganuM rahasya [77 AtmA brahmasamAdhimAM che. mana vanamAM che. eka bIjAnA AbhAse anukrame deha kaMI kiyA kare che." (varSa 24muM, patrAMka 291) - "jJAnInA AtmAne avalokIe chIe ane tema thaIe chIe. kaI evA prakArane udaya che ke apUrva vItarAgatA chatAM vepAra saMbaMdhI kaMIka pravartana karI zakIe chIecittane paNa jhAjho saMga nathI. AtmA AtmabhAve vate che. samaye samaye anaMta guNaviziSTa AtmabhAva vadhate heAya evI dazA rahe che, je ghaNuM karIne kaLavA devAmAM AvatI nathI, athavA kaLI zake tevAne prasaMga nathI." (varSa 25muM, patrAMka 313) ce tarapha upAdhinI vAlA prajavalatI hoya te prasaMgamAM samAdhi rahevI e parama duSkara che, ane e vAta te parama jJAnI vinA thavI vikaTa che. amane paNa Azcarya thaI Ave che, tathApi ema prAye varyA ja kare che, e anubhava che AtmabhAva yathArtha jene samajAya che, tene e samAdhi prApta hoya che." (varSa 25, AMka 324) A kAma pachI "tyAga' evuM ame te jJAnamAM joyuM hatuM ane hAla AvuM svarUpa dekhAya che; eTalI Azcarya vArtA che." (varSa 25, AMka 339) - "ame te pAMca mAsa thayAM jagata, Izvara ane anyabhAva e sarvane viSe udAsInapaNe vatI e chIe. tathApi te For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 78] nirvANamArganuM rahasya vArtA tamane gAMbhIryapaNe rahI jaNAvI nathI....mokSa te kevaLa amane nikaTapaNe vate che e te niHzaMka vArtA che." | (varSa 25, AMka 368) "aviSamapaNe jyAM AtmadhyAna vate che, evA ja "zrI rAmacaMdra" te pratye pharI pharI namaskAra karI A patra atyAre puruM karIe chIe." (varSa 25, patrAMka 376) cha sAsa saMpUrNa thayAM jene paramArtha pratye eka jaNa vikalpa utpanna thaye nathI evAzrIne namaskAra che. (varSa 2pa, AMka 378) - "je ke amArUM citta netra jevuM che netrane viSe bIjA avayavanI peThe eka rajakaNa paNa sahana thaI zake nahIM. tene viSe vANInuM UThavuM, samajAvavuM, A karavuM athavA na karavuM, evI vicAraNA karavI te mAMDa mAMDa bane che. ghaNI kiyA to zUnyapaNanI peThe vate che; AvI sthiti chatAM upAdhi je te baLavAnapaNe ArAdhIe chIe. e vedavuM vikaTa ochuM lAgatuM nathI, kAraNa ke ApanI pAse jamInanI retI upADavAnuM kArya thavA rUpa thAya che te jema duHkhe, atyaMta duHkhe thavuM vikaTa che, tema cittane upAdhi te pariNAmarUpa thavA barAbara che." (varSa 2pamuM, patrAMka 385) "upAdhi vedavA mATe joItuM kaThinapaNuM mArAmAM nathI. eTale upAdhithI atyaMta nivRttinI IcchA rahyA kare, tathApi For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [ 79 ] udayarUpa jANI te yathAzakti sahana thAya che." (varSa 26, patrAMka 425) ame te te upAdhi jegathI haju trAsa pAmyA karIe chIe ane te te jage hRdayamAM ane mukhamAM madhyama vAcAe prabhunuM nAma rAkhI mAMDa kaMI pravartana karI sthira rahI zakIe chIe. samyakRtvane viSe arthAt bedhane viSe bhrAMti prAye thatI nathI, paNa bedhanAM vizeSa pariNAmane anavakAza thAya che, ema te spaSTa dekhAya che ane tethI ghaNuvAra AtmA AkuLavyAkuLapaNAne pAmI tyAgane bhajate hate." | (varSa 26, patrAMka 465) pUrNa jJAnI zrI triSabhadevAdi purUSane paNa prArabdhodaya bhagavye ja kSaya thayuM che, te ama jevAne te prArabdhodaya bhogavavuM ja paDe emAM kaMI saMzaya nathI. mAtra kheda eTale thAya che ke, amane AvA prArabdhadayamAM zrI RSabhadevAdi jevI aviSamatA rahe eTaluM baLa nathI; ane tethI prArabdhadaya chatAM vAraMvAra tethI aparipakva kALa chUTavAnI kAmanA thaI Ave (varSa 27, patrAMka 586) " jJAnInA sarva vyavahAra paramArthamULa hoya che, te paNa je divase udaya paNa AtmAkAra vartaze te divasane dhanya (varSa 29, patrAMka 670) aviSama bhAva vinA amane paNa aba dhANa mATe -- * * * For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 80 ] nirvANamAga nuM rahasya khIjo koI adhikAra nathI. maunapaNuM bhajavA yAgya mAM che. ' ( varSe 31, patrAMka 823) have " parama dharmAMrUpa | caMdra pratye rAhu jevA parigraha tethI virAma pAmavAne ja icchuM chuM, amAre parigrahane zu karavA che ? kazu` prayeAjana nathI. sarvAMtkRSTa zuddhi, tyAM sarvotkRSTa siddhi. ,, ( varSa 31, patrAMka 832) huM " mAnasika vRtti karatAM ghaNA ja pratikULa mArga mAM hAla pravAsa karavA paDe che. tapta hRdayathI ane zAMta AtmAthI sahana karavAmAM ja hu mAnu chuM. " ( varSa 32, patrAMka 851 ) apUrva zAMti ane samAdhi acaLapaNe varte che. kuMbhaka recaka pAMce vAyu sarvAMttama gatine ArogyabaLa sahita Ape che. ( varSa 33, patrAMka 933) 99 66 " ghaNI tvarAthI pravAsa pUrA karavAnA hatA. tyAM vacce saherAnuM raNa saMprApta thayuM, mAthe ghaNA khAjo rahyo hatA te AtmavIce karI jema alpakALe vedI levAya tema praghaTanA karatAM page nikAcit udayamAna thAka grahaNa karyAM. je svarUpa che te anyathA thatuM nathI e ja adbhuta Azcaya che. avyAbAdha sthiratA che.... OM zAMti: " ( varSa 34, patrAMka 951) uparanA avataraNeAnA abhyAsathI ATaluM spaSTa thaze ke satpurUSa ke jJAnI purUSa potAnI AtmadazA, doSa, kSati Adi jema hoya tema AtmAthI nima LabhAve nirIkSaNa karIne For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [81] pramANikatAe kahI batAve che. temAM bhUla thatI nathI. te uparAMta mana, vacana ane kAyAnI ceSTAnAM rahasya kevAM hoya te paNa AthI samajI zakAze; upaga caitanyasvarUpa pratye vaLeluM rahe athavA AtmA sthira ane samapariNAme rahe, jyAre vega eTale mana, vacana, kAyA, bahAra pUrvakarma bhegave. pUrva kamAMnusAra traNe ganI pravRtti karmonI nivRtti mATe thatI hoya che. kAraNa AtmA temAM AtmabhAve joDAte nathI. bIjI rIte kahIe te jJAnI purUSanA AtmAne pUrNa zuddhatA pratye laI javA mATe jANe kema mana, vacana ane kAyA parama mitrabhAve ekatra thaIne vatI sahAyabhUta thatAM na heya; A eka rahasyamaya AzcaryakAraka ghaTanA che. ane A ghaTanAnuM rahasya sAmAnya jIvathI oLakhAvuM atyaMta azakya che. sudaSTivAna mumukSu ja tene pArakhI zake. agAu ApelAM paramakRpALu devanAM svAbhadazAnA vikAsasUcaka ane rahasyane pragaTa karatAM vacane vAMcI, vicArI, samajavAthI paNa kalyANa ja che. mananI aMdara cAlatI vicAra zreNI keIthI jANI zakAtI nathI. paraMtu te vicAra vacanarUpa pariNAmane pAme che vA tene ja kevaLa anurUpa daihika kriyA ke AcArarUpa bane che, tyAre te zreNine prakAra vicAravAna jIvathI samajAya che. mana, vacana ane kAyAnI pravRttimAMthI jene abhAva nIkaLI gayA hoya tevA jJAnI purUSanI pravRtti pravRtti jevI hotI nathI, ane tethI ja jJAnI ane ajJAnInI pravRtti For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [82] nirvANumA nuM rahasya vacce bheda paDe che. jJAnI AhAra letA hAya chatAM letA nathI, khelatA hoya chatAM khelatA nathI e Adi prakAranI vAta sAMbhaLIe chIe athavA vAMcIe chIe tyAM rahasya e che ke jJAnIne te te kriyAomAM prIti ke Asakti nathI paNa pU kAMnA udayanA dhakkAthI te pravana thAya che. have A chaTho khela prathamanA be khelane kevI rIte upakArI thAya che te joie. pAMcamA khelamAM je guNA satpurUSanI mukhAkRti para aMkita thavAnuM jaNAvyu hatu, te guNAnA kAraNe temanI mana, vacana ane kAyAnI pravRtti bIjA jIvAnI pravRtti karatAM judI paDe che ane tethI rahasyayukta adbhutatA lAge che; ane tene laine satpuruSa pratye aheAbhAva vadhatAM bhakti paNa lInatA pratye doDe che; vaLI rahasya jANI te paranu` nididhyAsana tenI udAsInatAnA kramamAM vadhAro kare che. satpurUSanI jevI videhI dazA che athavA temanu' jevu... jaLakamaLavat aliptapaNAthI rahevuM che, te prApta karavA ceAgya ucca dazA pratye tenu ziSyanuM ke mumukSunuM aMtara valaNa thAya che. tene purUSA` vega upADe che ne tenA phaLarUpa udAsInatAnA vamAnapaNAne pAme che. A parathI A belanI sAmarthyatA ane upayogitA keTalI che te spaSTa samajAze. (7) teoe sammata kareluM sasammata karavuM, prathamanA cha khelane mama samajyA pachI kramamAM A sAtame chellA ane kaLazarUSa bela saDatAe Ave te lakSamAM levuM agharU nathI. For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [83] A leka vividha tApathI AkuLavyAkuLa che; jhAMjhavAnAM pANIne levA doDI tRSA chipAvavA Icche che, e dIna che. ajJAnane lIdhe svarUpanuM vismaraNa thaI javAthI bhayaMkara paribramaNa tene prApta thayuM che. samaye samaye atula kheda, varAdi ga, maraNAdika bhaya, viyegAdika duHkhane te anubhave che; evI azaraNatAvALA A jagatane eka sapurUSa ja zaraNa che; sapurUSanI vANuM vinA kaI e tApa ane tRSA chedI zake nahIM ema nizcaya che. mATe pharI pharI te purUSanA caraNanuM ame dhyAna karIe chIe." "saMsAra kevaLa azAtAmaya che. koI paNa prANIne alpa paNa zAtA che, te paNa purUSane ja anugraha che; kaI paNa prakAranA puNya vinA zAtAnI prApti thatI nathI, ane e puNya paNa purUSanA upadeza vinA keIe jANyuM nathI; ghaNe kALe upadezeluM te puNya rUDhIne AdhIna thaI pravarte che, tethI jANe te graMthAdikathI prApta thayeluM lAge che; paNa enuM mULa eka sapurUSa ja che; mATe ame ema ja jANIe chIe ke eka aMza zAtAthI karIne pUrNa kAmatA sudhInI sarva samAdhi tenuM sapurUSa ja kAraNa che ATalI badhI samarthatA chatAM jene kaMI paNa spRhA nathI, unmattatA nathI, pitApaNuM nathI, garva nathI, gArava nathI, evI AzcaryanI pratimArU saMpurUSane ame pharI pharI nAmarUpa smarIe chIe." (213) For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [84] nirvANamArganuM rahasya ATalI badhI satparUSanI samarthatA je mumukSunA aMtaramAM samajAI hoya che, te te avazya teoe sammata kareluM sarvasaMmata kare ja. tema chatAM jenI dazA teTale aMze na pahoMcI hoya, tene mATe A upakArI bola kahyo che tathA pahoMcI hoya tene mATe daDhatA arthe A belanI AvazyakatA che ja; kema ke jIva svabhAvathI zithilatA ane pramAdavALe anAdi kALathI rahyo che ane tethI AtmajAgRti arthe A belanuM prakAzavuM thayuM che. A bela mukhya che ema kahIe to jarA paNa che ke atizaktivALuM vacana che ema nahIM kahI zakAya. je purUSa saMsAramAM asaMsAragata bhAvathI, aliptapaNathI jaLakamaLavat rahe che, je Adhi, vyAdhi ane upAdhinA parama viSama nimittonA udaya vakhate AtmasthiratA ane AtmazAMtinA majabuta duganI eka kAMkarI paNa kharavA detA nathI ane je ghara pariSaha ane upasarga advitIya AtmavIryathI vedI temane ni:satva banAvI de che, temanuM kaheluM, upadezeluM, bodheluM kevaLa satya ja heya, niHzaMkatAe upAdeyarUpa hoya, ArAdhavA gyA hoya e te saheje samajI zakAya e prakAra che. kema ke je mAnavAthI, je zraddhavAthI, je AcaravAthI teo tevI uccatama dazAne prApta thayA, te sarve mumukSue hadayathI ane premathI mAnavA gya, zraddhavA gya ane AcaravA gya heya ja. A bolanA garbhamAM prema, zraddhA ane arpaNatA athavA For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamAga nuM rahasya [ 85 ] AjJAMkitapaNuM, te bhAveA rahyA che; arthAt te guNeA pragaTAvavA ati karUNatAthI upadeza karyAM che. teoe sammata tA tyAre kahI zakAya ke jyAre bhAvA ochA vadhatA aMze pragaTyA hoya, satpurUSa pratye potAnA AtmakalyANa ane Atmazreya arthe nirmaLa prema, acaLa zraddhA ane AjJArAdhananI apUrva ci thayAM hoya. prema vinA zraddhA TakI zakatI nathI ane zraddhA prema vinA acaLa rahetI nathI; ane te baMnenA baLathI aNutAnA janma thai, tenI vRddhi thAya che ane tema thAya tyAre mumukSuthI svAbhAvika khelI devAya che, ke " devadevInI tuSamAnatAne zuM karIzu ? jagatanI suSamAnatAne zuM karIzuM ? tuSamAnatA satpurUSanI icchA........satpurUSanA aMtaHkaraNe AcaryAM kiMvA kahyo te dharma. " (21) sammata kareluM sa mumukSumAM uparanA eTale ke tenAmAM tenA aMtaramAM A bhAvA sthiratA pakaDe che ke temanuM kaheluM sa mAnya rAkhavuM; temanAM kahelAM dhAkaDe dhAkaDe paNa aMgIkRta karavAM, potAnI deoSavALI alpa mati tyAM na calAvavI ane buddhinA upayAgane mAtra satpurUSamAM ja preravA; na sama jAya tyAM madhyasthatA rAkhavI athavA satpurUSa pAsethI samAdhAna meLavavu. paNa svaccha Mdane sevI satpurUSanI vimukhatAe na pravavuM. A belamAM mukhyatAe AjJAnuM ArAdhana traNe yAganI ekatvatAthI karavAnuM sUcavyu che, kaheA ke tema karavAnI AjJA ApI che. A AjJAnuM pAlana sUkSmatAe karavAnu che, ane For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 86 ] nirvANumA nuM rahasya ema thAya te tene mATe meAkSa nikaTa che, leza mAtra dUra nathI. gajasukumAra munie AjJAnuM sevana athathI iti sudhI karyuM te meAkSaprApta zIghratAe thayA. RSabhadeva tIrthaMkara bhagavAnanA aDANuM putre tema karavAthI ja muktine varyAM, " parikSita rAjAne zukadevajIe e ja upadeza karyAM che. " (200) "" bhagavat tIthaMkaranA nigraMtha, nigraMthinIo, zrAvaka tathA zrAvikAo kaI sarvane jIvAjIvanuM jJAna hatuM. tethI temane samita kahyuM che evA siddhAMtanA abhiprAya nathI. temAMthI kaMika jIvAne tIthaMkara sAcA purUSa che, sAcA mokSamAnA upadeSTA che, jema te kahe che tema ja mokSamArga che evI pratItithI, evI rUcithI, zrI tI karanA AzrayathI ane nizcayathI samakita kahyuM che. evI pratIti, evI phica ane evA AzrayanA tathA AjJAnA nizcaya che te paNa eka prakAre vAvanA jJAnasvarUpa che. purUSa sAcA che ane tenI pratIti paNa sAcI AvI che ke jema A parama kRpALu kahe che tema ja mokSamArga che, tema ja meAkSamAga hAya, te purUSanAM lakSaNAdi paNa vItarAgapaNAnI siddhi kare che. je vItarAga hoya te purUSa yathA vaktA hAya ane te ja purUSanI pratItie meAkSamA svIkAravA ceAgya hoya evI suvicAraNA te paNa eka prakAranu gauNatAe jIvAjIvanuM ja jJAna che. te pratItithI, te rUcithI ane te AzrayathI pachI spaSTa vistAra sahita jIvAjIvanu jJAna anukrame thAya che. tathArUpa purUSanI AjJA upAsavAthI rAgadveSanA kSaya thaI vItarAgadazA thAya che. " (771) '' For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 nirvANamA nuM rahasya [ 87 ] A 8 katlI vacane atyaMta gaMbhIra bhAva ane adbhuta Azaya darzAvanAra heAvAthI khUba mananIya che. temAM meAkSamA samAyA che. te para suvicAraNA karavAthI mArganA siddhAMtanA dhvani prema, zraddhA ane aNutA athavA AjJArAdhana 'e nIkaLaze ane mAne mama * koI vidyamAna satpurUSanI prApti ane te pratye avicaLa zraddhA' e paNa alpa prayAse samajAze. ATalu hRdayamAM utAratAM ja meAkSamArga saraLa, sugama ne svaccha zA mATe che tenA gupta bheda paNa lakSagat thaze. AtmAnI prakRSTa zuddhatA pragaTa karavA je kaMI karavAnu che te mAtra ATaluM che; tenA abhAve 6 '' sahu sAdhana baMdhana thayAM, rahyo na koi upAya; satsAdhana samayeA nahIM, tyAM baMdhana zu' jAya ? " (264) "" 66 vaDu sAdhana bAra ana'ta kriyA, tadapi kachu hAtha haju na paryAM, atra kayAM na bicArata hai manase, kachu aura rahAu na sAdhanase' ! bina sadguru koi na bheda lahe, sukha Agala hai kahu khAta kahe ! karuNA hama pAvata he tumakI, vahu khAta rahI sugurugamakI; palame' pragaTe mukha Agalase, jaba sadguru ca suprema khase. tanase, manase', dhanase, sabase, gurudevakI Ana sva Atma khase; taba ka!raja siddha ane apanA, rasa amRta pAvahi prema ghanA. " ( 265 ) have patrAMka 771mAM kahelA vacane, je upara jaNAvyAM che, temAM satpurUSa pratye prema zraddhA ane aNutArUpa mokSamAga kathA prakAre che te sakSepe joie. For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [88] nirvANamArganuM rahasya zrI tIrthakara prabhu utkRSTa purUSa che, te sAcA purUSa che. sAcA mokSamArganA upadekhA che, te vAta jIvathI kyAre manAya che? ke jyAre te puruSa pratye prema ane zraddhA Ave tyAre, ane tema thatAM zuM thAya? te kahe che ke jIvanA AtmAmAM pariNAmarUpa pratIti Ave, mokSamArgamAM prayANa karavAnI ruci thAya, tyAra pachInuM pariNAma zuM Ave? te kahe che ke te sapurUSanA Azrayane tathA AjJAne nizcaya Ave arthAt prema, zraddhA ne arpaNatA (AjJArAdhana) e traNe uttama guNo Ave, vikase ane khIle ane pachI AjJAnuM ArAdhana karavAthI rAgadveSane kSaya thaI vItarAgadazA thAya. e traNeyanA eTale prema, zraddhA ane arpaNatAnA zuddha ArAdhaka ane svAtmAnI zuddha anubhUti karanAra purUSanA pavitra mukhakamaLamAMthI kevAM anupama bodha vacane nIkaLe che te joIe. "aha, sapurUSanAM vacanAmRta, mudrA ane satsamAgama! suSupta cetanAne jAgRta karanAra, paDatI vRttine sthira rAkhanAra, darzana mAtrathI paNa nirdoSa apUrva svabhAvane preraka, svarUpa pratIti, apramatta saMyama ane pUrNa vItarAga nirvikalpa svabhAvanAM kAraNa bhUta; chele agI svabhAva pragaTa karI anaMta avyAbAdha varUpamAM sthiti karAvanAra : trikALa jayavaMta vartA" (87pa) For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamAga nuM rahasya [ 89 ] (A vacanA paranuM vivecana AgaLa karavAmAM Avaze.) A belamAM garbhitapaNe zraddhA ane AjJArAdhana athavA apaNatA rahyAM che te batAvAI gayuM che. vaLI AjJAnA ArA dhana vinA meAkSa nathI te paNa kahevAyuM che, AgaLa AgaLanI dazAmAM ArAdhananuM svarUpa sthULatAthI sUkSmatA pratye ane sUkamatAthI atisUkSmatA pratye jAya che, te eTale sudhI ke mumukSutAmAM pravezI cUkelA ane satpurUSa ke jJAnIpurUSanA Azraya karyAM heAya tevA suyeAgya jIvane AzakA thavA yAgya che ke sAdhakane dIghaCzakA ke laghuzaMkA jevI alpa kriyAmAM zrIgurunI AjJA levArUpa mAnI saMkaDAza zA mATe rAkhavAmAM AvI haze ? tenA samAdhAna mATe parama kRpALu devanAM ja bacanA TAMkIe chIe, jethI te AzakA zaMkA rahita thaI jAya. satat aMtarmukha upayeAge sthiti e ja nigraMthanA parama dharma che. eka samaya paNa upayAga bahirmukha karaveA nahIM e nigraMthanA mukhya mAga che; paNa te sayamAthe dehArdi sAdhana che, tenA nirvAhanA arthe sahaja paNa pravRtti thavA ceogya che. kaMI paNa tevI pravRtti karatAM upayoga ahi kha thavAnuM nimitta che, tethI te pravRtti aMtamu kha upayoga pratye rahyAM kare evA prakAramAM grahaNa karAvI che; kevaLa ane sahaja aMtarmukha upayAga te mukhyatAe kevaLa bhUmikA nAme terame guNasthAnake hoya che ane ni`La vicAradhArAnA baLavAnapaNA sahita aMtarmukha upayAga sAtame guNasthAnake hAya che. 66 For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [9 ] nirvANamArganuM rahasya pramAdathI te upaga khalita thAya che, ane kaMIka vizeSa aMzamAM khalita thAya te vizeSa bahirmukha upaga thaI bhAvaasaMyamapaNe upaganI pravRtti thAya che. te na thavA devAne ane dehAdi sAdhananA nirvAhanI pravRtti paNa na cheDI zakAya tevI hovAthI te pravRtti aMtarmukha upage thaI zake evI abhuta saMkalanAthI upadezI che, jene pAMca samiti kahevAya che. jema AjJA ApI che tema AjJAnA upagapUrvaka cAlavuM paDe te cAlavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAnA upagapUrvaka belavuM paDe te bolavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAnA upagapUrvaka AhArAdi grahaNa karavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAna upagapUrvaka vastrAdinuM levuM mUkavuM; jema AjJA ApI che tema AjJAna upagapUrvaka dIrghazaMkAdi zarIramaLane tyAga karavA gya tyAga kare. e prakAre pravRttirUpa pAMca samiti kahI che. je je saMyamamAM pravartavAnA bIjA prakAro upadezyA che, te te sarva A pAMca samitimAM samAya che, arthAt je kaMI nigraMthane pravRtti karavAnI AjJA ApI che, te pravRttimAMthI je pravRtti tyAga karavI azakya che, tenI ja AjJA ApI che ane te evA prakAramAM ApI che ke mukhya hetu je aMtarmukha upaga tene jema ammalitatA rahe tema ApI che. te ja pramANe vartavAmAM Ave te upayoga satata jAgrata rahyA kare, ane je je samaye jIvanI jeTalI jeTalI jJAnazakti tathA vIryazakti che te te apramatta rahyA kare." For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [91 ] dIrghazaMkAdi kiyAe pravartatAM paNa apramatta saMyamadaSTi vismaraNa na thaI jAya te hetue tevI tevI saMkaDAzavALI kiyA upadezI che; paNa satparUSanI daSTi vinA te samajAtI nathI. A rahasya daSTi saMkSepamAM lakhI che, te para ghaNe ghaNe vicAra kartavya che. sarva kiyAmAM pravartatAM A daSTi smaraNamAM ANuvAno lakSa rAkhavA gya che." (767) uparanAM paramakRpALu devanAM vacanethI saMpurUSenI anaMta karuNA siddha thAya che, kemake laghuzaMkAdi a5 daihika kiyA karavA chatAM sAdhakane AtmA upaganI khelanArUpa doSamAM paDe nahIM evI temAM saMkalana batAvI che; ane te ati gaMbhIra vAta ahIM spaSTatAe darzAvI che ane rahasya pragaTa karyuM che, tema chatAM te rahasyanuM rahasya guptatAe rahyuM che te mAtra sudaSTiyukta vicAravAnanA lakSamAM AvavA gya che. jema AjJA ApI che tema AjJAnA upagapUrvaka cAlavuM paDe te cAlavuM. ItyAdi e vacanamAM paNa rahasya rahyuM che, tenA para vizuddha matithI vicAra kare ghaTe che. zabdo sAdA samajAya tevA che athavA lAge che, chatAM rahasyayukta che. mATe ja kahyuM che ke zAstro sadgurugame samajavA gya che. pitAne matikalpanAthI nahIM, pitAnI buddhie vicAratAM upazama svarUpa jJAnIpurUSoe racelAM zAstro zastra rUpe pariName e bahu saMbhava rahyo che. A sAtame bela prathama be bolane sahAyabhUta kevA For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [92 ] nirvANamArganuM rahasya prakAre thAya che te joIe. A belamAM mukhyapaNe zraddhA ne arpaNatA eTale AjJArAdhana rahyAM che. purUSoe sammata kareluM hoya te sarva satyasvarUpe ja hoya, ane tethI te mAnya karavAthI tathA temAMthI bodha levAthI jJAnanI nirmaLatA thAya ane jJAnanI nirmaLatAne kAraNe vairAgya vadhe. vairAgya vadhatAM udAsInatAne kema AgaLa ne AgaLa vItarAgatA pratye kucakadama kare. jema jema udAsInatAnI vardhamAnatA thAya arthAt AtmadazA UMcI caDhatI jAya tema tema tenA kAraNarUpa sapurUSanI bhakti ja che enuM atyaMta daDhapaNuM thatAM bhakti pratye lInatA Ave ja. A pramANe sAta bela paranuM vivecana ahIM pUrNa thAya che; temAM nyAyapUrvakano kama che te batAvavAno prayatna karyo che. tenI upayogitA, tenuM mUlya ane tenI upakAritA keTalAM che te te paramakRpALu deva pote have pachI kahe che. A jJAnIoe hRdayamAM rAkheluM, nirvANane arthe mAnya rAkhavA yogya, maDhavA gya, pharI pharI ciMtavavA yogya, kSaNe kSaNe, samaye samaye temAM lIna thavA yogya parama rahasya che.? A vacanethI zuM kahyuM? A te parama rahasya che rahasya tenuM nAma ke jemAM gupta bheda rahyo hoya, je sarvasAmAnya jIvathI apragaTa heya ane je uttama cAvIrUpa (Master Key) hoya, jenA vaDe sarva tALAM khullI jAya arthAta baMdhane For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [63] tUTI jAya. evuM A parama upakArI parama rahasya atre jInA AtmakalyANArthe pragaTa karyuM che, ke jene parama preme Azraya karavAthI jene hRdayathI upAsavAthI jIvanAM mehanIya karmanAM paDaLa dUra thAya che, jJAna darzananAM AvaraNe ane vIryane rokanArI aMtarAye kSINa thatI jaI kSaya thAya che. AvI tenI adbhuta upayogitA ane upakAritA hovAne kAraNe parama kRpALu deve bhArapUrvaka vacanathI samajaNa ApI ke A parama rahasya nirvANane arthe, mekSane arthe eTale nijAtmAnI parama zuddhatAnI prAptine athe mAnya rAkhavA gya che, eTale svIkAravA yaMgya che. tene svIkAra karyA pachI te zraddhavA gya che; mAnavuM ane zraddhavuM e be vacce aMtara che, je mAnyatA hoya te zraddhArUpa athavA zraddhApaNe vartavArUpa hetI nathI. jema ke satya balavuM ane AcaravuM te sAruM che te mAnyatA hoya, paNa te siddhAMta zraddhAnA baLa vagara AcAra rUpa thatuM nathI athavA deha ane AtmA baMne bhinna che tevI mAnyatA hoya paNa tethI zraddhA che ema kahevAya nahIM, kAraNa ke jeTalA aMze zraddhA hoya, teTalA aMze tene anurUpa vartavAnuM bane. AthI mAnyatAnI daDhatA te zraddhA ane tema na thAya tyAM sudhI mAnyatA te mAnyatA ja che. "mAnavAnuM phaLa nathI paNa dazAnuM phaLa che." (397) ema paramakRpALu deve paNa kahyuM che, AthI atre kahyuM te parama rahasya mAnya rAkhI zraddhavA rogya che e hitakArI upadeza karyo athavA mAnyatAne baLavatI karI zraddhAmAM laI javAnuM sUcana karyuM. For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [94] nirvANamArganuM rahasya AgaLane bodha zuM che te have joIe. baLavAna bhArapUrvakanAM vacanothI jaNAve che ke A rahasya pharI pharI ciMtavavA gya che. jenuM pharI pharIne citana thAya, te AtmAmAM pariNAmarUpa thAya che. A rahasya paratve je mAnyatA karI hoya, tene punaH punaH vicAravAthI, tenuM vAraMvAra manana karavAthI mAnyatA zraddhArUpa thAya che ane zraddhA AvyA pachI paNa tenuM anuprekSaNa karavAthI zraddhA pratItimAM pariName che. mAnyatA uparanI sapATI paranI che; zraddhA kaMIka UMDANavALI, chatAM pharI zakavAnA svabhAvavALI che, tyAre pratIti khUba UMDANamAM jaI AtmAne sparzavALI che ane tethI te badalAtI nathI. AthI je satyarUpa mUlya che, te te pratIti saMbaMdhe che. te pratIti zAthI Ave te mATenuM yathArtha mArgadarzana ahIM ApyuM che. AvI adbhuta, na badalAya evI pratIti pariNAma pAmyA pachI jIvanuM kartavya e che ke temAM kSaNe kSaNe, samaye samaye lIna thavuM, jethI AtmakalyANa sulabhatAe ane zIvratAe sAdhya karI zakAya. ATaluM karavAthI prathamanA be belanuM ArAdhana jaladIthI saphaLatApUrvaka thAya che tema ja bAkInA pAMca bela te ISTa kAryamAM sahAyabhUta bane che. je kaMI lInatA karavAnI che te ahIM batAvela rahasyamAM eTale ke "sapurUSamAM prema, zraddhA ane arpaNutA"mAM karavAnI che. A parama rahasya sarva jJAnI purUSanAM hRdayamAM guptapaNe rahyuM hatuM, rahyuM che, te ahIM pragaTa karyuM che. patrAMka 173mAM parama kRpALu deva eka jijJAsu bhAIne jaNAve che ke "haju For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya sudhI meM tamane mArganA marmane (eka aMbAlAla sivAya) keI aMza jaNAvyuM nathI, ane je mArga pAmyA vinA kaI rIte jIvane chUTake the keI kALe saMbhavita nathI, te mArga je tamArI yogyatA haze te ApavAnI samarthatAvALe purUSa bIje tamAre zodha nahIM paDe. emAM kaI rItanI pitAnI stuti karI nathI. A AtmAne AvuM lakhavAnuM yaMgya lAgatuM nathI, chatAM lakhyuM che." ahIM eka prazna thavA yogya che ke je parama rahasya zrI jJAnI purUe gaMbhIrapaNe rahIne pitAnAM hRdayamAM gepavI. rAkhyuM hatuM, te paramakRpALu zrImadjIe zA mATe pragaTa karyuM haze? sarva jJAnIonI mAnyatAthI uparavaTa jaIne temaNe zA mATe hadayamAMthI bahAra kADhI prakAzamAM ApyuM haze? tenuM samAdhAna A pramANe vicAravuM ghaTe che. eka, jJAnI purUSae A rahasyane hRdayamAM rAkhyuM hoya che te vAta kharI, paraMtu sarva kALane mATe te prakAre gupta rAkhatA nathI. jJAnI purUSa te atyaMta karUNAmaya ane dayALu hoya che, pitAnI pAse je kaMI hoya che te yogya jene ApavA haMmezA khuzI ane tatpara hoya che, teo kaMI chUpAvavAnA hetathI chUpAvatA nathI. premI ane yaMgya grAhaka dekhI ApI devAnA sucittavALA hoya che, ane tema avazya kare che, te samartha AtmajJa ane AtmadazI paramakRpALu zrImad rAjacaMdrajIe jJAnI purUSanI sanAtana zailIne mAnya rAkhI, mAna For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] nirvANamArganuM rahasya ApI yogya jIva pAse mAgane marma khule karyo te ucita ja che. bIju, kRpALu deve kaMI mAna pratiSThA athavA pUjAdinI kAmanAthI rahasya pragaTa karyuM che ema paNa nathI ane te temane patra naM. 171 (jene utAre pUrve zarUmAM apAI gaye che) siddha karI Ape che. egya jInI satpAtratA joyA pachI yathAgya mArgadarzana ApavA jJAnI bhagavaMtanI karUNAmaya vRtti heya ane te pramANe varte che, tema temaNe karyuM che. trIjuM, mumukSuone patra lakhavA sivAya, temaNe kyAre paNa rahasya prasiddha karyuM nathI; eTaluM ja nahIM, pitAnI vardhamAna thatI AtmadazA hevA chatAM, temaNe kyAre paNa prasiddha thavAnuM IcchayuM nathI, UlaTuM guptapaNe rahevAnuM prazaMhyuM hatuM ane dazA jANanAra mumukSune temanA pitAnA saMbaMdhe uccAra suddhAM na karavA vAraMvAra sUcavyuM hatuM; temAM bhUla thatI dekhAya tyAre Thapake paNa ApyuM hatuM. te vacane ahIM lakhI jaNAvavA jarUra na hovAthI tema karyuM nathI. Kane e ja sarva zAstrane, sarva saMtanA hRdayane izvaranA gharane marma pAmavAne mahAmArga che. ahIM nirvANamArganA sAta belathI je rahasya pragaTa karyuM che, te sarva zAstrone sAra che, sarva saMtanA hRdayane anubhava svarUpa nicoDa che ane paramAtmAnA gharanuM navanIta For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamA nuM rahasya [ 9 ] che ema kahI zAstrAnI sAkSI ApI tema saMtanA hRdayanI zAkha ApI ane tethI rahasyanI siddhi karI. A sAta belanuM premapUrvakanuM ArAdhana e svakalyANane mArga che ane tenA pariNAme zAstranA UMDANamAM je mama rahyo hoya che te prakAzamAM AvI samajAya che. saMta purUSanA komaLa hRdayamAM guptapaNe kevA bhAve ramatA hoya che te pragaTatA pAme che ane izvaranA ghare eTale nija ghare pahoMcavA mATene je saraLa, sugama ane svaccha mA che te para AvavA mATenu rahasya dRSTimAM Ave che, tema nathI thatuM tyAM sudhI zAstrAnA bedhalakSa najara sanmukha thaI zakatA nathI ane zAstramAM batAvela bhedaprabhedomAM jIva aTavAI rahe che, athavA " te potAnI kalpanAe jema tema vAMcI laI nirdhArI lai, teve aMtabheda thayA vinA athavA dazA pharyAM vinA, vibhAva gayA vinA peAtAne viSe jJAna pe che" (422); tema saMtanA hRdayanA, aMtaranA bhAveAne oLakhI zakatA nathI tathA temanAM mana, vacana, kAyAnI ceSTAnAM adbhuta rahasyA kaLI zakatA nathI ane tema na bana tA pachI nija ghare pahoMcavAnI cAvI hAthamAM kema Ave ? mATe A sAta khela te mahAmArga che ane tenAthI mAnA mama samajAya che ane mama samajAyA pachI meAkSa dUra nathI, ema kahevAno, prabodhavAno anya Azaya che. tethI A khelane karI pharI vicAravA, ciMtavavA, AtmasAta karavA karNA bhAve upadeza karyAM che, ke jethI te ArAdhavAthI jIva sa kaleza ane duHkhAno kSaya karI anaMta avyAbAdha svarUpane prApta thAya. For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [98] nirvANamArganuM rahasya AgaLa kahe che - adhika zuM lakhavuM? Aje, game te kAle, game to lAkha varSe ane game to tethI moDe athavA vahele, e ja sujhathe, e ja prApta thaye chUTako che; sarva pradeze mane to e ja sammata che. " yAda rahe ke A kahAM te pahelAMnAM vacane, je paranuM vivecana vistArathI pUrve apAI gayuM che, te A rahyAM, "ane e saghaLAnuM kAraNa koI vidyamAna purUSanI prApti ane te pratye avicaLa zraddhA e che." e saghaLAnuM kAraNa eTale A sAta balarUpa nirvANanA mArganI samajaNa, zraddhA ane ArAdhananuM tathA sarva zAstrane, sarva saMtanA hRdayane ane izvaranA gharane marma pAmavAnuM kAraNa. te saMbaMdhe vivecana thaI gayuM hovAthI have A bela-vacane joIe. parama kRpALu deva jaNAve che ke mArganA bodha mATe je kaMI Avazyaka hatuM, marma samajavA mATe je kaMI jarUrI hatuM, te kahevAI gayuM che, te pachI adhika zuM lakhavuM? kaI vidyamAna purUSanI prApti ane te pratye avicaLa zraddhA" e ja kSAbhilASIe karavA yogya che evI samajaNa ane prApti thaye ja saMsAranAM samasta dukhethI chUTakAre che. te sivAya anya mArga nathI tema chUTavAne upAya nathI. te kArya bhale Aje bane, athavA kAle athavA te lAkha varSe athavA te tethI meDe athavA vahele. paNa ahIM kahyuM tema karavuM * A, For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [ 9] paDe tema che. ne jo ema che, te samaja vivekI jIve te tatkALa te upAya kara ghaTe che. nikaTa bhavya jethI A vAta manAze ane je dIrgha saMsArI haze te carcA vicAraNAmAM rahI jaze. buddhine sadupayoga nahIM kare tene chUTavAne vilaMba haze, ema mAnavuM gya che. jJAnI bhagavaMtee anubhavavANIthI kahevAnuM kAMI bAkI rAkhyuM nathI, jIve svachaMdamAM rahI karavAnuM bAkI rAkhyuM che. jJAnInI vANI upara zraddhA karavI, tene yathAtathya samajavI te paNa meTo guNa che; jIve jJAnInAM vacanamAM upara uparathI zraddhA karI hoya paNa vacananA Azayane samajya na hoya te paNa guNanI kacAza che ane tethI phaLadAyI thAya nahIM." siddhAMtanA samarthanamAM kRpALu bhagavaMta pitAnI sAkSI ApI kahe che ke pitAne AtmAnA asaMkhyAta pradeza, te sarva pradeze, eke eka pradeze "mane te e ja sammata che." ahIM keIne azAgyA kevaLInuM daSata yAda Ave te tenuM samAdhAna paNa kRpALudeve ja nIce pramANe karyuM che. "azeyA kevaLI jemaNe pUrve kaI pAsethI dharma sAMbhaLe nathI tene kaI tathArUpa AvaraNane kSayathI jJAna uparyuM che, ema zAstramAM nirUpaNa karyuM che, te AtmAnuM mAhAbhya darzAvavA, ane jene sadgaga na hoya tene jAgrata karavA, te te anekAMta mArga nirUpaNa karavA darzAvyuM che, paNa sadguruAjJAe pravartavAne mArga upekSita karavA darzAvyuM nathI. vaLI For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 100] nirvANamArganuM rahasya e sthaLe te UlaTuM te mArga upara daSTi AvavA vadhAre sabaLa karyuM che, ane kahyuM che ke te azAvyA kevaLI............arthAta acyA kevaLIno A prasaMga sAMbhaLIne keIe je zAzvata mArge cAlyo Ave che, tenA niSedha pratye javuM evo Azaya nathI, ema nivedana karyuM che. kaI tIvra AtmAthIne e kadApi sadguruno vega na maLyA hoya ane tenI tIvra kAmanAmAM ne kAmanAmAM ja nija vicAramAM paDavAthI, athavA tIvra AtmArthane lIdhe nija vicAramAM paDavAthI AtmajJAna thayuM hoya te te guru mArgane upekSita nahIM e, ane sadgathI pitAne jJAna maLyuM nathI mATe moTo chuM evuM nahIM hoya. ema vicArI vicAravAna jIve zAzvata mekSamArgane lepa na thAya tevuM vacana prakAzavuM joIe." (zrI Atmasiddhi zAstra, vivecana gAthA 9) vaLI jIve vicAravuM ghaTe che ke evA azA kevaLI keTalA?. e te apavAdarUpa che, e bhUlavA gya nathI. "sarvakALa e ja kahevA mATe jIvavA icchanAra rAyacaMdanI vaMdanA, * patra pure karI upara pramANe sahI karI che te paNa ghaNI sUcaka che. kRpALu deva spaSTa jaNAve che ke Aje, kAle athavA mULa pATha mUkavA dhArele paNa mUkAye lAgatuM nathI, For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [ 101] game tyAre pUchavAmAM Ave tyAre e ja kahevAnuM thaze; temAM kiMcit mAtra pharaka nahIM hoya. te batAve che ke A vIra prabhu pAsethI maLela, anubhave joyele, jANele siddhAMta trikALa satya che ane zrI tIrthaMkaradevanAM vacana sarvathA traNe kALa kevaLa satya ja hoya. kRpALudeva jaNAve che ke jIvavAnI IcchA hoya to te paNa te ja siddhAMta kahevA arthe che. svachaMda ane mehanA kAraNe lupta thayela trikALI satya sajIvana karavAnI temanI prabaLa AkAMkSA A vacana parathI spaSTa samajAya che. zAMti For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAsInatA preraka vacane nirvANamArganuM rahasya jaNAvatA sAta adbhuta bela paranuM vivecana I gayA pachI, temanA prathama bela, "niraMtara udAsInatAne kama seva", saMbaMdhe parama kRpALu zrImad rAjacaMdrajInAM keTalAMka preraka vacane ahIM patraka sahita utArIe chIe. te para vicAra karavAthI, tenuM anuprekSaNa karavAthI ane temAM rahelA bhAvane aMtaramAM utAravAthI udAsInatAnuM baLa vadhavA pAmaze. vAstavika sukha mAtra virAgamAM che mATe jaMjALa mohinIthI Aje atyaMtarahinI vadhArIza nahIM. (266) anAdina je atimAM che tene vIsarI javuM. smRtimAM nathI te saMbhAre, vedanIya karma udaya thayuM hoya te pUrva karmasvarUpa vicArI mUMjhAvuM nahIM, vedanIyaudaya udaya thAya te "veda" pada nizcayanuM ciMtavavuM. purUSada udaya thAya te strInuM zarIra bhinna bhinna karI nihALavuM, jJAnadazAthI. mamatva e ja baMdha, baMdha e ja duHkha, duHkha-sukhathI uparAMDA thavuM, saMkalpa-vikalpa taja, Atma upaga e karma mUkavAne upAya. kSaNika sukha upara lubdhatA karavI nahIM, rAgAdikathI vikta thavuM e ja samyakajJAna. pudgalanI hAni-vRddhi upara khedakhinna For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamA nuM rahasya [ 103 ke rAjI thavuM nahIM, badhAyelAne je prakAre bAMdhyA tethI UlaTI zrute varto eTale chUTaze. ( patrAMka 5 ) sukha-duHkha e ane mananI kalpanA che. kSamA e ja mekSanA bhavya daravAjo che. saghaLA sAthe namrabhAvathI vasavuM e ja kharU' bhUSaNa che. zAMta svabhAva e ja sajjanatAnuM kharU' mULa che. sasAramAM rahyA chatAM ne te nItithI bhAgavatA chatAM, videhI dazA rAkhavI. bahu puNyakerA puMjathI zubha deha mAnavanA maLye, te ce. are! bhavacakrane AMTe nahi eke TaLyA; sukha prApta karatAM sukha TaLe che leza e lakSe laheA, kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAvamaraNe ka ahe| rAcI rahe!? lakSmI ane adhikAra vadhatAM, zuM vadhyuM te te kaDA ? zuM kuTuMba ke parivArathI vadhavApaNuM, e naya graho; vadhavApaNuM. saMsAranuM na ra de hu ne hA rI ja ve, enA vicAra nahIM ahAhA ! eka paLa tamane have !! ( meAkSamALA pATha 67) A te akhaMDa siddhAMta mAnajo ke sayAga, viyeAga, sukha, du:kha, kheda, AnaMda, aNurAga, anurAga ItyAdi yAga koI vyavasthita kAraNane laIne rahyAM che. For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 104 ] nirvANamA nu rahasya A saMsArane zu karavA ? ana'tavAra thayelI mAne Aje strIrUpe bhogavIe chIe. strInA svarUpa para meha thatA aTakA vavAne vagara tvacAnu' tenu rUpa vAra'vAra ciMtavavA yogya che. ke he jIva! have bhegathI zAMta thA, zAMta. vicAra te kharA emAM kayu' sukha che? bhAganA vakhatamAM yoga sAMbhare e haLukInu lakSaNa che. parigrahanI mUrchA pApanuM mULa che. ( patrAMka 21 ) pRthvI saMbaMdhI kaleza thAya te ema samajI leje ke te sAthe AvavAnI nathI, UlaTA huM tene deha ApI javAno chuM; vaLI te kaMI mUlyavAna nathI. strI saMbadhI kaleza, zaMkAbhAva thAya te Ama samajI anya bhAktA pratye hasaje ke te maLamUtranI khANamAM mohI paDyo, ( je vastune ApaNe nitya tyAga karIe chIe temAM ! ) dhana saMbadhI nirAzA ke kaleza thAya te te UMcI jAtanA kAMkarA che ema samajI sateSa rAkhaje; krame karIne te tu niHspRhI thaI zakIza. (25) jagatane rUDu' dekhADavA ana`tavAra prayatna karyAM; tethI rUDu' thayuM nathI. kemake paribhramaNa ane paribhramaNanA hetu haju pratyakSa rahyA che. eka bhava jo AtmAnuM rUDu thAya tema vyatIta karavAmAM jaze te anata bhavanu sATu vaLI raheze, ema huM...laghutvabhAve samaDhyA chu.....A mahAkha dhanathI rahita thavAmAM je je sAdhana, padArtha zreSTha lAge, te grahavA e ja For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [105] mAnyatA che, te pachI te mATe jagatanI anukULatA pratikULatA zuM jovI? te game tema bele paNa AtmA je baMdhanarahita thata hoya, samAdhimaya dazA pAmate hoya te tema karI levuM. eTale kIrti apakIrtithI sarvakALane mATe rahita thaI zakAze. AtmabhAvamAM saghaLuM rAkhaje; dharmadhyAnamAM upayoga rAkhaje, jagatanA keI paNa padArtha, sagAM, kuTuMba, mitrane kaMI harSa zeka karavA gya ja nathI. parama zAMtipadane IcchIe e ja ApaNe sarvasammata dharma che ane e ja icchamAM ne icchAmAM te maLI jaze. (37) eka bhavanA cheDA sukha mATe anaMta bhavanuM anaMta duHkha nahIM vadhAravA prayatna purUSe kare che. (47) - matabheda rAkhI keImekSa pAmyA nathI. vicArIne jeNe matabheda TALe, te aMtavRttine pAmI keme karI zAzvata mokSane pAmyA che, pAme che ane pAmaze. (54) A saMsAranA sukha anaMtIvAra AtmAe bhogavyAM chatAM temAMthI haju paNa mehinI TaLI nahIM, ane tene amRta jevo gaye e aviveka che; kAraNa saMsAra kahe che, kaDavA vipAkane Ape che, tema ja vairAgya je e kaDavA vipAkanuM auSadha che, tene kaDavA gaye; A paNa aviveka che. jJAnadarzanAdi guNo ajJAna-adarzanane gherI laI je mizratA karI nAkhI che te oLakhI bhAvaamRtamAM AvavuM, enuM nAma viveka che. " (mokSamALA pATha 51.) - - For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] nivaNamArganuM rahasya mAyika sukhanI sarva prakAranI vAMchA game tyAre paNa choDyA vinA chUTake thaye nathI; te jyArathI e vAkya zravaNa karyuM, tyArathI ja te kamane abhyAsa kara ja che ema samajavuM. (16) abhedadazA AvyA vinA je prANuM A jagatanI racanA jevA Icche che te baMdhAya che. evI dazA AvavA mATe e prANIe te racanAnA kAraNa pratye prIti karavI ane pitAnI ahaMrUpa brAMtine parityAga kare. sarva prakAre karIne e racanAnA upaganI icchA tyAgavI yegya che, ane ema thavA mATe purUSanA zaraNa jevuM ekake auSadha nathI. (214) paramAtmAnI bhakti ja jene priya che, evA purUSane evI kaThaNAI na hoya te pachI kharA paramAtmAnI tene bhakti ja nathI ema samajavuM. athavA te cAhIne paramAtmAnI IcchArUpa mAyAe tevI kaThaNAI mekalavAnuM kArya vismaraNa karyuM che. janaka videhI ane mahAtmA kRSNa viSe mAyAnuM vismaraNa thayuM lAge che, tathApi tema nathI. janaka videhInI kaThaNAI viSe kaMI atra kahevuM joga nathI, kAraNa te apragaTa kaThaNAI che, ane mahAtmA kRSNanI saMkaTarUpa kaThaNAI pragaTa ja che, tema aSTa mahAsiddhi ane navanidhi paNa prasiddha ja che; tathApi kaThaNAI to ghaTArata ja hatI ane hovI joIe. e kaThaNAI mAyAnI che ane paramAtmAnA lakSanI te te saraLAI che ane ema ja he. 444 rAjAe vikaTa tapa karI paramAtmAnuM ArAdhana karyuM; For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamA nuM rahasya [ 107 ] ane dehadhArIrUpe paramAtmAe tene dana ApyuM ane vara mAgavA kahyuM tyArexxx rAjAe mAgyuM ke he bhagavAna ! AvI je rAjyalakSmI mane ApI che te ThIka ja nathI; tArA parama anugraha mArA upara hAya te paMcaviSayanA sAdhanarUpa e rAjyalakSmInuM phrIthI mane svapna paNa na heA, e vara Apa. paramAtmA sviMga thai jai ' tathAstu" kahI svadhAma gata thayA. kahevAno Azaya evA che ke ema ja ceAgya che. kaThaNAi ane saraLAI, zAtA ane azAtA e bhagavatRbhaktane sarakhAM ja che, ane vaLI kaThaNAi ane azAtA te vizeSa anukULa che ke jyAM mAyAne pratiSadha danarUpa nathI. Apane te e vArtA jANavAmAM che, tathApi kuTu'bAdikane viSe kaThaNAi hovI ghaTArata nathI ema UgatuM hoya te tenuM kAraNa e ja che ke paramAtmA ema kahe che ke; tame tamArA kuTuba pratye niHsneha hA ane tenA pratye samabhAvI thai pratibaMdha rahita thAe; te tamArU che ema na mAnA, ane prArabdhayeAgane lIdhe ema manAya che, te TALavA A kaThaNAI me' mokalI che, adhika zuM kahevuM ? e ema ja che. (223 ) kuTuMbAki saMga viSe lakhyuM te kharU che. temAM paNa A kALamAM tevA saMgamAM jIve samapaNe pariNamavuM e mahA vikaTa che, ane jee eTaluM chatAM paNa samapaNe pariName, te nikaTabhavI jIva jANIe chIe. For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tema karavuM. [108] nirvANamArganuM rahasya AjIvikAnA prapaMca viSe vAraMvAra smRti na thAya eTalA mATe cAkarI karavI paDe te hitakAraka che. jIvane pitAnI IcchAe karelo deSa tIvrapaNe bhegava paDe che, mATe game te saMgaprasaMgamAM paNa svecchAe azubha paNe pravartavuM na paDe (292) che. game te kiyA, japa, tapa ke zAstravAcana karIne paNa eka ja kArya siddha karavAnuM che, te e ke jagatanI vismRti karavI ane satna caraNamAM rahevuM. ane e eka ja lakSa upara pravRtti karavAthI jIvane pitAne zuM karavuM yaMgya che ane zuM karavuM agya che te samajAya che, samajAtuM jAya che. e lakSa AgaLa thayA vinA japa, tapa, dhyAna ke dAna keInI yathA gya siddhi nathI ane tyAM sudhI dhyAnAdika nahIM jevAM kAmanAM che.....japatapAdika kaMI niSedhavA gya nathI, tathApi te badhAM eka lakSane arthe che, ane e lakSa vinA jIvane samyaktvasiddhi thatI nathI. . (29) ( jiMdagI alpa che, ane jaMjALa anaMta che; saMkhyAta dhana che, ane tRSNa anaMta che, tyAM svarUpasmRti saMbhave nahIM paNa jyAM ja jALa alpa che ane jiMdagI apramatta che, tema ja tRSNa alpa che, athavA nathI ane sarvasiddhi che tyAM svarUpa smRti pUrNa thavI saMbhave che. amUlya evuM jJAnajIvana prapaMce AvareluM vahyuM jAya che. udaya baLavAna che ! (319) saMsAra saMbaMdhI tamane je ciMtA che, te jema udayamAM For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [19] Ave tema vedavI, saDana karavI......prANI mAtra prAye AhAra, pANI pAmI rahe che. te tama jevA prANInA kuTuMbane mATe tethI viparyaya pariNAma Ave evuM je dhAravuM te yaMgya ja nathI. kuTuMbanI lAja vAraMvAra ADI AvI je AkuLatA Ape che, te game te rAkhIe ane game te na rAkhIe, te bane sarakhuM che, kema ke jemAM potAnuM nirUpAyapaNuM rahyuM temAM te je thAya te yogya ja mAnavuM e daSTi samyapha che. (32) AraMbha ane parigrahane jema jema meha maTe che, jema jema tene viSethI pitApaNAnuM abhimAna maMda pariNAmane pAme che, tema tema mumukSutA vardhamAna thayA kare che. anaMtakALanA paricayavALuM e abhimAna prAye ekadama nivRtta thatuM nathI. teTalA mATe tana, mana, dhanAdi je kaI pitApaNe vartatAM hoya che, te jJAnI pratye arpaNa karavAmAM Ave che; prAye jJAnI kaMI tene grahaNa karatA nathI, paNa temAMthI pitApaNuM maTADavAnuM ja upadeze che ane karavA yogya paNa tema ja che ke, AraMbha parigrahane vAraMvAranA prasaMge vicArI vicArI pitAnAM thatAM aTakAvavAM tyAre mumuzutA nirmaLa hoya che. (332) game teTalI vipattio paDe, tathApi jJAnI dvArA sAMsArika phaLanI IcchA karavI yogya nathI. udaya Avele aMtarAya rAmapariNAma sA verA che, vijhma viNa veLAe nathI. " keI paNa prakAre bhaviSyane sAMsArika vicAra choDI vartamAnamAM samapaNe vartavAne nizcaya kare e gya che. For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 110] nirvANamArganuM rahasya bhaviSyamAM je thavA yogya haze te thaze, te anivArya che ema gaNuM paramArtha-purUSArtha bhaNuM sanmukha thavuM egya che. game te prakAre paNa e lekalajjArUpa bhayanuM sthAnaka evuM je bhaviSya te vismaraNa karavA gya che. tenI "ciMtA vaDe karI rahyuM heTsa che sesa te sahaTa ApattirUpa che, mATe te Apatti Ave nahIM, eTaluM ja vAravAra vicAravA yogya che. ghaNI vakhata thayAM AjIvikA ane lelajajAne kheda tamane aMtaramAM bheLe thaye che. te viSe have te nirbhayapaNuM ja aMgIkAra karavuM egya che. pharI kahIe chIe ke te ja kartavya che. yathArtha bodhano e mukhya mArga che. e sthaLe bhUla khAvI gya nathI. lajajA ane AjIvikA mithyA che. kuTuMbAdinuM mamatva rAkhaze te paNa je thavAnuM haze te thaze, temAM samapaNuM rAkhaze te paNa je thavA gya haze te thaze mATe niHzaMkapaNe nirabhimAnI thavuM egya che. 3 4) jJAnInA mArgane vicAra karatAM jaNAya che ke kaI paNa prakAre mUcchapAtra A deha nathI, tene duHkhe zecavA yogya A AtmA nathI. AtmAne Atma-ajJAne zecavuM e sivAya bIje zAca tene ghaTatuM nathI. pragaTa evA yamane samIpa dekhatAM chatAM jene dehane viSe mUccha nathI vartatI te purUSane namaskAra che. e ja vAta ciMtavI rAkhavI amane tamane pratyekane ghaTe che. deha te AtmA nathI, AtmA te deha nathI. ghaDAne janAra jema ghaDAdithI bhinna che, tema dehane jenAra, jANanAra e AtmA te dehathI bhinna che, arthAt deha nathI. (45) For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [111] tame ame kaMI duHkhI nathI, je dukha che te rAmanA cauda varSanAM duHkhane eka divasa paNa nathI. pAMDavanA tera varSanAM dukhanI eka ghaDI nathI ane gajasukumAranA dhyAnanI eka paLa nathI. (450) rAkhyuM kaMI rahetuM nathI ane mUchyuM kaMI jatuM nathI, e paramArtha vicArI kaI pratye dInatA bhajavI ke vizeSatA dAkhavavI e yaMgya nathI. (457) zArIrika vedanAne dehane dharma jANuM ane bAMdhelAM evAM karmonuM phaLa jANa samyaka prakAre ahiyAsavA gya che. ghaNIvAra zArIrika vedanAnuM baLa vizeSa vartatuM hoya che, tyAre upara je kahyo che te sabhyaprakAra rUDA ne paNa sthira rahe kaThaNa thAya che, tathApi hadayane viSe vAraMvAra te vAtane vicAra karatAM ane AtmAne nitya, adya, abhedya jarA, maraNAdi dharmathI rahita bhAvatAM, vicAratAM, keTalIka rIte te samyaka prakArane nizcaya Ave che. meTA purUSee ahiyAselA evA upasarga tathA parigrahanA prasaMgenI jIvamAM smRti karI te viSe temano rahele akhaMDa nizcaya te pharI pharI hRdayamAM sthira karavA gya jANavAthI jIvane te samyapha pariNAma thAya che, ane vedanA, vedanAnA kSayakALe nivRtta thaye pharI te vedanA koI karmonuM kAraNa thatI nathI. (460) he jIva! A kalezarUpa saMsAra thakI virAma pAma, virAma pAma; kAMIka vicAra, pramAda cheDI jAgRta thA! jAgRta For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 112 ] nirvANamArganuM rahasya thA! nahIM te ratnaciMtAmaNi je A manuSyadeha niSphaLa jaze. he jIva! have tAre sapurUSanI AjJA nizcaya upAsavA gya che. (505) baMdha vRttione upazamAvavAne tathA nivartAvavAne jIvane abhyAsa, satata abhyAsa kartavya che, kAraNa ke vinA vicAre, vinA prayAse te vRttionuM upazamavuM athavA nivartavuM kevA prakArathI thAya? kAraNa vinA keI kArya saMbhavatuM nathI. putrAdi saMpattimAM je prakAre A jIvane meha thAya che te prakAra kevaLa nIrasa ane niMdavA gya che. jIva je jarAya vicAra kare te spaSTa dekhAya evuM che ke keIne viSe putrapaNuM bhAvI A jIve mAThuM karyAmAM maNa rAkhI nathI, ane kene viSe pitApaNuM mAnIne paNa temaja karyuM che ane keI jIva haju sudhI te pitAputra thaI zakyA dIThA nathI. sau kahetA Ave che ke Ane A putra athavA Ane A pitA, paNa vicAratAM A vAta koI paNa kALe na banI zake tevI spaSTa lAge che. anutpanna e A jIva tene putrapaNe gaNave ke gaNAvavAnuM citta rahevuM e sau jIvanI mUDhatA che. (10) jinavardhamAnAdi sapurUSe kevA mahAna mane jayI hatA! tene mauna rahevuM, amauna rahevuM ane sulabha hatuM; tene sarva anukULa-pratikULa divasa sarakhA hatA; tene lAbha- hAni sarakhI hatI, tene kema mAtra Atma samatAthe have, kevuM AzcaryakAraka ke eka kapanAne jaya eka kape thavo For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [113] durlabha, tevI temaNe anaMta kalpanAo kalpanA ane tamA bhAge zamAvI dIdhI ! (81) vardhamAnasvAmIe gRhavAsamAM paNa A sarva vyavasAya asAra che, kartavyarUpa nathI ema jANyuM hatuM. tema chatAM te guDavAsane tyAgI municaryA grahaNa karI hatI. te munipaNAmAM paNa AtmabaLe samartha chatAM te baLa karatAM paNa atyaMta vadhatA baLanI jarUra che, ema jANuM maunapaNuM ane anidrApaNuM sADA bAra varSa lagabhaga bharyuM che, ke jethI vyavasAyarUpa agni te prAye thaI zake nahIM. je vardhamAnasvAmI grahavAsamAM chatAM abhegI jevA hatA, avyavasAyI jevA hatA, nispRha hatA ane sahaja svabhAve muni jevA hatA, AtmAkAra pariNAmI hatA, te vardhamAnasvAmI paNa sarva vyavasAyamAM asArapaNuM jANIne, nIrasa jANIne dUra pravaryA te vyavasAya bIjA karI kyA prakArathI samAdhi rAkhavI vicArI che, te vicAravA yogya che. te vicArIne pharI pharI te caya kAryo karyo, pravane pravartane smRtimAM lAvI vyavasAyanA prasaMgamAM vartatI evI rUci vilaya karavA yogya che. (516) viSayAdi Icchita padArtha bheLavI tethI nivRtta thavAnI IcchA rAkhavI ane te kame pravartavAthI AgaLa upara te viSaya mUcha utpanna thavI na saMbhave ema thavuM kaThaNa che, kema ke jJAnadazA vinA viSayanuM nirmULapaNuM thavuM saMbhavatuM nathI. For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 114 ] nirvANamA nuM, rahasya mAtra udayaviSaye bhAgavyAthI nAza thAya, paNu, jo jJAnadazA na heAya teA utsuka pariNAma viSaya ArAdhatAM utpanna thayA vinA na rahe; ane tethI viSaya parAjita thavAne badale vizeSa vamAna thAya. jene jJAnadazA che tevA purUSA viSayAkAMkSAthI athavA viSayanA anubhava karI tethI virakta thavAnI icchAthI temAM pravatA nathI; ane ema jo pravavA jAya te jJAnane paNa AvaraNa AvavA yeAgya che. mAtra prArabdha sabaMdhI udaya hAya eTale chUTI na zakAya tethI ja jJAnIpurUSanI bhogapravRtti che. te paNa pUrva pazcAt pazcAttApavALI ane maMdamAM maMda pariNAmasa yukta hoya che. sAmAnya mumukSu jIva vairAgyanA udbhavane arthe viSaya ArAdhavA jatAM te ghaNuM karI baMdhAvA sabhava che, kema ke jJAnIpurUSa paNa te prasaMgeAne mAMDa mAMDa jItI zakavA che, te jenI mAtra vicAradazA che, evA purUSane bhAra nathI ke te viSayane evA prakAre jItI zake. (591) sarva karatAM jemAM adhika sneha rahyA kare che evI A kAyA te rAga, jarAdithI svAtmAne ja duHkharUpa thaI paDe che; to pachI tethI dUra evAM dhanAdithI jIvane tathArUpa (yathAyeAgya) sukhavRtta thAya ema mAnatAM vicAravAnanI buddhi jarUra kSeAbha pAmavI joie; ane koI bIjA vicAramAM javI joie; evA jJAnIpurUSAe ni ya karyAM che, te yathAtathya che. (594) vicAravAnane deha chUTavA saMbaMdhI haviSAda ghaTe nahIM. AtmapariNAmanu vibhAvapaNuM te ja hAni ane te ja mukhya For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [11] maraNa che. svabhAvasammukhatA tathA tenI daDha IcachA paNa te harSaviSAdane TALe che. (65) nimitte karIne jene harSa thAya che, nimitte karIne jene zeka thAya che, nimitte karIne jene IMdriyajanya viSaya pratye AkarSaNa thAya che, nimitte karIne jene iMdriyane pratikULa evA prakArene viSe dveSa thAya che, nimitte karIne jene utkarSa Ave che, nimitte karIne jene kaSAya uddabhave che, evA jIvane jeTaluM bane teTale te te nimittavAsI jevo saMga tyAga ghaTe che; ane nitya pratye satsaMga karavo ghaTe che. (636) jJAnIoe manuSyapaNuM ciMtAmaNiratnatulya kahyuM che, te vicAre te pratyakSa jaNAya tevuM che. vizeSa vicAratAM te te manuSyapaNAne eka samaya paNa ciMtAmaNIratnathI parama mAhAbhyavAna ane mUlyavAna dekhAya che ane je dehArthamAM ja te manuSyapaNuM vyatIta thayuM che te eka phUTI badAmanI kiMmatanuM nathI, ema niHsaMdeha dekhAya che. (25) anaMtavAra dehane arthe AtmA gALe che. je deha AtmAne arthe gaLAze te dehe AtmavicAra janma pAmavA gya jANI, sarva dehArthanI kalpanA cheDI daI, eka mAtra AtmArthamAM ja teno upaga kare, evo mumukSu jIvane avazya nizcaya joIe. (719) uparanI bhUmikAomAM paNa avakAza prApta thaye anAdi vAsanAnuM saMkramaNa thaI Ave che ane AtmAne vAraMvAra For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [116] nirvANamArganuM rahasya AkuLavyAkuLa karI de che; vAraMvAra ema thayA kare che ke have uparanI bhUmikAnI prApti thavI durlabha ja che, ane vartamAna bhUmikAmAM sthiti paNa pharI thavI durlabha che. evA asaMkhya aMtarAya pariNAma uparanI bhUmikAmAM paNa bane che, te pachI zubhecchAdi bhUmikAe tema bane e kaMI AzcaryakAraka nathI. tevA aMtarAyathI kheda nahIM pAmatAM AtmArthI jIve purUSArtha daSTi karavI ane zUravIrapaNuM rAkhavuM, hitakArI dravyakSetrAdi veganuM anusaMdhAna karavuM, sazAstrane vizeSa paricaya rAkhI vAraMvAra haTha karIne paNa manane vicAramAM pravezita karavuM, ane mananA durAmyapaNAthI AkuLavyAkuLa nahIM pAmatAM dharyathI saddavicAra paMthe javAne udyama karatAM jaya thaI uparanI bhUmikAnI prApti thAya che ane avikSepapaNuM prApta thAya che. (813) kheda nahIM karatAM zUravIrapaNuM grahIne jJAnIne mArge cAlatAM mikSapATaNa sulabha ja che. viyakaSAyAda vizeSa vikAra karI jAya te vakhate vicAravAnane potAnuM nivacaMpaNuM jeIne ghaNe ja kheda thAya che ane AtmAne vAraMvAra niMde che, pharI pharI tirakAranI vRttithI joI, pharI mata purUSanAM caritra ane vAkyanuM avalaMbana grahaNa karI, AtmAne zaurya upajAvI, te viSayAdi sAme ati haTha karIne tene haThAve che tyAM sudhI nIce mane besatA nathI, tema ekale kheda karIne aTakI rahetA nathI. e ja vRttinuM avalaMbana AtmAthI e lIdhuM che ane tethI ja aMte jaya pAmyA che. A vAta sarva mumukSuoe mukhe karI pharI hRdayamAM sthira karavA yogya che. (819) For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamA nuM rahasya [ 117 ] dehathI bhinna svaparaprakAzaka parama yetisvarUpa evA A AtmA, temAM nimagna thAe. huM Ajane ! aMtamu kha thai, sthira thai, te AtmAmAM ja raheA te anaMta apAra AnaMda anubhavaze. sarva jagatanA jIvo koI ne koI meLavIne sukha prApta karavA icche che; moTo cakravatI rAjA te paNa vadhatA vaibhava parigrahanA sa'kalpamAM prayatnavAna che, ane meLavavAmAM sukha mAne che; paNa ahA ! jJAnIoe te tethI viparita ja sukhanA mA niSkRta karyAM ke kiMcit mAtra paNa grahavuM e ja sukhanA nAza che. viSayathI jenI indriyA Atta che, tene zItaLa evu Atmasukha, Atmatattva kayAMthI pratItimAM Ave ? parama dha rUpa caMdra pratye rAhu jeve parigraha tethI have virAma pAmavAne ja icchu chuM, amAre parigrahane zu karavA che? kazu` prayeAjana nathI. sarvotkRSTa zuddhi tyAM sarvotkRSTa siddhi, huM AjanA ! A parama vAkacane AtmASaNe tame anubhava kare. (832) leAkasa'jJA jenI jiMdagInA kAMTA che te jiMdagI game tevI zrIma tatA, sattA ke kuTuMba parivArAdi cegavALI hoya te paNa te duHkhanA ja hetu che. AtmazAMti je jiMdagIne For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [118] nirvANamArganuM rahasya pravakAMTo che te jiMdagI game te ekAkI ane nirdhana, nirvastra hoya te paNa parama samAdhinuM sthAna che. (949) mArUM citta, mArI cittavRttio eTalI zAMta thaI jAo ke koI mRga paNa A zarIrane joI ja rahe, bhaya pAmI nAsI na jAya ! mArI cittavRtti eTalI zAMta thaI jAo ke kaI vRddha mRga jenA mAthAmAM khUjalI AvatI hoya te A zarIrane jaDapadArtha jANI pitAnuM mAthuM khUjalI maTADavA A zarIrane ghase ! (850) S For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapurUSane aciMtya upakAra nirvANamArganuM rahasya darzAvatuM, parama AtmajJa zrImad rAjacaMdrajIe lakhela amRtapatra ane temAM pragaTa karela sAta abhuta bela saMbaMdhe vistRta vivecana ApaNe joI gayA chIe, yAda haze ke te patra saMvata 1947nA kArtika sudi caudazanA zubha dine, arthAt teozrInA trevIsamA varSanA aMta samaye lakhAyuM hatuM ane patramAM sahI karI tyAre sahaja hadayanA UMDANamAMthI bhAvanI pratIti ApatAM apUrva vacane sarI paDyAM hatAM ke "sarva kALa e ja kahevA mATe jIvavA IcchanAra rAyacaMdanI vaMdanA ". A vacanonI vizeSa sAbitI ApaNane teozrInA te ja munizrI lallujI mahArAja upara saMvata 1955nA jeTha mAsamAM lakhAyela amRtapatra naM. 875mAM jovA maLe che. A banne pAtronI vacce lagabhaga sADA ATha varSane kALa vyatIta thayela che tema ja sAta pAne amRta pravAha vahI gayo che. A kALa daramyAna paramakRpALu zrImadjInI AtmadazA keTalI UrdhvagAminI thaI hatI te ApaNe temanA ja vacanothI jANI zakIe chIe :- "samaye samaye anaMtaguNaviziSTa AtmabhAva vadhata hoya evI dazA rahe che, je ghaNuM karIne kaLavA devAmAM AvatI nathI. A (313) AtmA te prAye muktaravarUpa lAge che. vItarAgapaNuM vizeSa che." (317) For Personal & Private Use Only For Personal Private Use only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { 120] nirvANamArganuM rahasya tarapha upAdhinI jvAlA prakvalatI hoya te prasaMgamAM samAdhi rahevI e parama duSkara che ane e vAta te parama jJAnI vinA thavI vikaTa che. amane paNa Azcarya thaI Ave che, tathApi ema prAye varyA ja kare che, e anubhava che." (patra 324, saM. 1948) mekSa te kevaLa amane nikaTapaNe vate che, e te nizaMka vArtA che." (patra 368, saM. 1948) "AtmA sauthI atyaMta pratyakSa che, e paramapurUSa karele nizcaya te paNa atyaMta pratyakSa che." (patra pa79, saM. 1951) "he kRpALa! tArA abheda svarUpamAM ja mAre nivAsa che, tyAM have te levA devAnI paNa kaDAkUTathI chUTA thayA chIe ane e ja amAre paramAnaMda che...A viSamakALamAM parama zAMtinA dhAmarUpa ame bIjA zrI rAma athavA zrI mahAvIra ja chIe. kemake ame paramAtmasvarUpa thayA chIe." (patra 680, saM. 19para) pitAnI hAthoMdha naMbara ekamAM pitAnuM svAtmavRttAMta ALekhyuM che, temAM teozrI jaNAve che - dhanya re divasa A ahe, jAgI re zAMti apUrva re, daza varSe re dhArA ulasI, macyo udayakarmane garva re. For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [ 121] ogaNIsase ne betAlIsa, adbhuta vairAgyadhAra re; egaNusase ne suDatAlIse, samakita zuddha prakADyuM re; zruta anubhava vadhatI dazA, nija svarUpa avabhAsyuM re. AvI apUrva vRtti ahe, thaze apramatta ega re; kevaLa lagabhaga bhUmikA, spazIne deha viga re. avazya karmane bhega che, bhegavA avazeSa re, tethI deha eka ja dhArIne, jAzuM svarUpa svadeza re. Ama jJAnanI atyaMta nirmaLatA, zruta anubhavanI ati ucca dazA, aMtarlInI pUrI jANakArI ane gupta bheda- prabhedonI pragaTatA thayA pachI saM. 1955mAM amRtapatra 875 lakhIne sadharmane jijJAsuo para aciMtya, parama upakAra karyo che. 172 ane 875 baMne patramAM kahevAne gupta Azaya eka ja che; vadhArAmAM eTaluM ke patrAMka 875mAM satyarUSane upakAra kevI rIte che te ati spaSTatAthI baLavAna vacana dvArA batAvyuM che. te patra A pramANe che - muMbaI, jeTha, 1955 parama kRpALu munivaryanA caraNakamaLamAM parama bhaktithI savinaya namaskAra prApta thAya. ahe, sapurUSanAM vacanAmRta, mudrA ane satsamAgama! suSupta cetanane jAgRta karanAra, For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [122] nirvANamArganuM rahasya paDatI vRttine sthira rAkhanAra, darzana mAtrathI paNa nirdoSa apUrva svabhAvane preraka, svarUpapratIti, apramatta saMyama ane pUrNa vItarAga nirvikalpa svabhAvanA kAraNabhUta; chelle agI svabhAva pragaTa karI anaMta avyAbAdha svarUpamAM sthiti karAvanAra ! trikALa jayavaMta varto. 3 zAMtiH zAMtiH zAMtiH vivecana : patrane Arabha karatAM pahelAM zrImadjIe parama kRpALu ane muniomAM uttama evA munizrInA caraNakamaLamAM savinaya bhaktithI namaskAra karyA che. je muni zrI vIra bhagavaMtanI AjJAmAM rahI sadAcAranuM ekaniSThAe sevana karatA hoya, traNe ganI ekAgratAthI AtmArAdhana karatA hoya ane saraLatA. namratA, samatA Adi uttama guNone vizeSa ne vizeSa pragaTAvatA jaI parama upakArI zrIgurunI kalyANakArI AjJAne zirasAvaMdya gaNe tene AdhIna thaI vartatA hoya te munivarya kahevAya, e sarvamAnya siddhAMta che. ahIM eka bIjuM vizeSaNa javAmAM AvyuM che ane te che "parama kRpALu"; A vacanane paramArtha sahune suvidita che ke jenA pavitra hRdayamAM sva-dayA For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [123] ane para-dayAnuM nirmaLa jharaNa niraMtara vahetuM hoya ane jenI sarva pravRtti te ja lakSe utkRSTapaNe thatI hoya eTale sva-para kalyANanA hetuo thatI hoya temane paramakRpALu kahevA ghaTe. atre zrImadjIe kene lakSamAM rAkhIne "paramakRpALu munivarya" zabdo prakADyA che te che ke spaSTa nathI, te chatAM anumAnI zakAya ke te zabdaprayeLa temanA parama AjJAMkita ane parama bhaktisabhara suziSya munizrI lallujI mahArAja saMbaMdhe karavAmAM AvyuM che; sudaSTithI vicAratAM te susaMgata paNa jaNAya che. paramakRpALu deve munizrI lallujI mahArAjane cothA kALanA muni tarIke biradAvyA hatA te vAta suprasiddha che; vaLI saMvata 155 nA aSADa vada chaThThanA zrImadjIe temanA upara lakhela vacanAmRta 881mAM paNa te ja pramANe namaskAra karyA che te uparAMta te ja patramAM munizrInA saMbaMdhamAM mahAtmAzrI" zabda prayA che, je avazya sUcaka che, tathA munizrInA vidvAna ane zAstrajJa ziSya zrImad devakIrNa svAmInA saMbaMdhe paNa "paramakRpALuM" evuM suMdara vizeSaNa ApyuM che, te paNa teTaluM ja sUcaka che, AtmadazAnI sthiti darzAvanAra che, je jema hoya tema kahevAnI jJAnI purUSanI sanAtana zailI trikALa jayavaMta varte che. pUrve apAI gayelA vacanAmRta 172 mAM karela saMbadhana ane ahIM karela saMbadhana vacce taphAvata lakSamAM laI vicAravA gya che. have patranAM amRtatulya vacanane yathAzakti vicArIe. ane tenI adbhutatA jevA prayatna karIe. For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamA nuM rahasya aheA, satpurUSanAM vacanAmRta, mudrA ane saDsamAgama! paramakRpALu zrImad rAjacaMdrajIe jyAre A apU vacanA prakAzyA tyAre temanI dvivya dRSTi sanmukha satpurUSanAM vacaneAnI apUrvatA kevI lAgI haze, vacaneAnuM pUrvApara ava rodhapaNuM', ekAMta hitakaratA ane upayogitA kevAM pratItarUpa thayAM haze, zuddhAtmAnA pavitra pradezeAne sparzIne nIkaLelI, nima La saritAnA niLa pravAhanI jema pravatI ni`La vANInuM mAhAtmya kevu' jaNAyu haze, e Adi prakAre sarvA ze jaNAvavA pUratA zabdo na jaNAvAthI mAtra te sava gUDha bhAvA eka mAtra " ahA'" zabdamAM samAvI dIdhA te veLAe temanA AtmAmAM kevI prasannatA thai haze! temanA AtmAnAM TheTha UMDANamAM jatI vacananI apUrvatArUpa cittavRtti kevI laya pAmI haze te vicAratAM ane A lakhatAM AtmAne ati premabhaktibhAvapUrNAMkanI prasannatA thAya che ane te zabdone prakAzanAra pratye aheAbhAva, bahumAna sahaja upasI Ave che. A apUrva vacanA jovA, sAMbhaLavA, vicAravA ane manana karavA maLyAM tethI dhanyatA anubhavAya che. [ 124 ] uparanAM vacanAne Azcarya cinhathI alaMkRta karI satpurUSanu' mAhAtmya, temanAM upakArI vacaneAnA Azayane mahimA, temanI pavitra vItarAga mukhamudrAnA dananA prabhAva ane sattamAgamanA aciMtya lAbha Azcaya kAraka che ema anubhavathI jaNAvyuM. A vacanA e temanA anubhavanA niceADa che; AtmajJAnathI For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [ 125] mAMDI sarva siddhi prApta karavAmAM je uttamottama sAdhana che te, vacanAmRta, mudrA ane satsamAgama e traNa zabdothI jaNAvI anaMta upakAra karyo che. A pramANe kahIne paramakRpALu zrImadjIe mokSamArganI prApti ane Atmasiddhi mATenuM gupta rahasya ane paramettama nimitto batAvyA, te nimittonA Azraya vinA ane ArAdhana vinA jIvane svakalyANa thavuM atyaMta kaThaNa che, e vAta paNa gUDhapaNe nirdeza karI. je jIva saraLa svabhAvI ane mekSAthI che tene A marma samaja sahele che ane je matAthI che tathA vakadaSTivAnA che tene sAcI samajaNa AvavI kaThaNa che. A pUrNa satya pragaTa karavAmAM zrImadjIne kaMI mAna, pratiSThA tema pUjAvA AdinI bhAvanA lezamAtra nahotI. mAtra leka mArgane marma samaje, samajIne ArAdhe e zubha hetue parama karuNAbuddhithI yogya mumukSuo AgaLa marmane khulle ryo che. zrI tIrthakara mahAprabhu mahAvIradeva pAsethI je zikSA maLI, je rahasya maLyuM, tene ja pramANikapaNe upadeza karyo che. ApaNe jANIe chIe ke parama kRpALu zrImadjIne sAta varSanI vaye jAtismaraNa jJAna thayuM hatuM ane te uttarottara vardhamAna thatuM gayuM hatuM. teo aMtima tIrthakara zrI mahAvIra prabhunA aMtevAsI ziSya hatA, jAtismRtijJAna ane pUrvabhavanA vedana saMbaMdhe temanAM ja vacane A rahyAM. punarjanma che-jarUra che. e mATe "huM" anubhavathI hA kahevAmAM acaLa chuM. e vAkya pUrvabhavanA keI joganuM For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 126] nirvANamArganuM rahasya smaraNa thatI vakhate siddha thayeluM lakhyuM che, jene punarjanmAdi bhAva karyA che, te padArthane kaI prakAre jANIne te vAkya lakhAyuM che." (24) - "satsaMganuM atyaMta mahAmya pUrva bhave vedana karyuM che; te pharI pharI smRtirUpa thAya che ane niraMtara abhaMgapaNe te bhAvanA kurita rahyA kare che." (375) "pUrvakALamAM je je jJAnI purUSanA prasaMge vyatIta thayA che, te kALa dhanya che; te kSetra atyaMta dhanya che, te zravaNane, zravaNanA kartAne ane temAM bhaktibhAvavALA jIne trikALa daMDavat che. te AtmasvarupamAM bhakti, ciMtana, AtmavyAkhyAnI jJAnI purUSanI vANI athavA jJAnInAM zAstro ke mArgAnusArI jJAnI purUSanA siddhAMta, tenI apUrvatAne praNAma ati bhakti e karIe chIe. akhaMDa AtmadhUnanA ektAra pravApUrvaka te vAta amane hajI bhajavAnI atyaMta AturatA rahyA kare che, ane bIjI bAjuthI AvAM kSetra, AvA lokapravAha, AvA upAdhiga ane bIjA bIjA tevA tevA prakAra joI vicAra mUcchavata thAya che. IzvarecchA!" (45) "AtmAne viSe sahaja maraNe prApta thayeluM jJAna zrI vardhamAnane viSe hatuM ema jaNAya che. pUrNa vItarAga jevo bedha te amane saheje sAMbharI Ave che." (313) ane e je zrI tIrthaMkaradevane aMtara Azaya te prAya mukhyapaNe atyAre koIne viSe A kSetre hoya te te ame For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [ 127] haIzuM ema amane daDha karIne bhAse che. kAraNa ke je amAruM anubhavajJAna tenuM phaLa vItarAgapaNuM che, ane vItarAganuM kaheluM je zratajJAna te paNa te ja pariNAmanuM kAraNa lAge che; mATe ame tenA anuyAyI kharekharA chIe, sAcA chIe." (322) pUrve ArAdhana karelAM evAM nivRttinAM kSetra, vana, upavana, jega, samAdhi ane satsaMgAdi jJAnI purUSane pravRttimAM beThAM vAraMvAra sAMbharI Ave che." temanA jAtismRtijJAna saMbaMdhamAM e hakIkata paNa seMdhAyelI che ke temane navase nuM jJAna thayuM hatuM. jAtismRtijJAnanA AvA utkRSTa ughADathI e samajavuM kaThaNa nathI ke zrI mahAvIra prabhunA hRdayamAM je vAta hatI te teo jANI zakyA hatA, nirvANamArganuM rahasya temanA aMtaramAM spaSTatAe prakAzI UThayuM hatuM, samavasaraNa Adine paramArtha temanA jJAnamAM pratibiMbita thayuM hatuM ane jJAnI purUSa sAthenA satsaMganI apUrvatA temaNe anubhavI hatI, tethI te temanA svamukhethI mArgane marma batAvatI amRtavANI sahaja pravahetI hatI, A badhAM vacananA AdhAre ApaNe nIce pramANe kalpanA karI kahevuM hoya te temAM atizayokti ke beTuM jaNAtuM nathI, chatAM tema jaNAvavAmAM zrI sarvadevanA jJAnamAM koI doSa thaye dekhAtuM hoya te tenI nivRtti mATe ati vinamrabhAve kSamApanA yAcIe chIe. For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [128] nirvANamArganuM rahasya kalpanAcitra paheluM H zrI viraprabhunA kALane bhavamAM zrImad rAjacaMdrajI jJAnI purUSanI saMsAranI anityatA, azaraNatA Adi darzAvatI vairAgya upadezarUpa vANuM zravaNa kare che ane aMtaramAM avadhArI, utArI pratIta kare che. A jagatane viSe eka zuddha svarUpI avinAzI AtmA ja upAdeya che ane pUrNatAe prApta karavA gya che, e pavitra maMgalakArI bhAvane hRdayanI UMDI guphAmAM vAgoLe che. AtmakalyANanI sAdhanAnI bhAvanAnuM kArya phaLa sanmukha karavA sarvasaMga parityAga karI dakSAnA uttama bhAvamAM ArUDha thAya che. avasara pAmI prabhujI pAse dIkSita thaI zikhyAdhikAra prApta kare che. AtmasAdhanAne zubha purUSArthamAM hoMzathI joDAya che. dIrghadIkSita munisamudAyanI vinayathI sevA, vaiyAvacca samayAnusAra karI ane svAdhyAya, dhyAnamAM anurakta rahI paramArtha puNyane saMcaya kare che. kalpanAcitra bIjuM : tIrthakara zrI viraprabhunuM samavasaraNa devatAo race che. tenI racanAnuM anerama dazya adbhuta ane vismayakAraka che. ratnajaDita pAdapITha para uttamattama paramANuothI suzobhita kAMtivALe prabhujIne deha pIThanI sapATIne sparza karyA vinA virAje che. prabhunI mukhamudrA upara samyakdarzana, jJAna ane cAritrarUpa ratnatrayanuM bhAna karAvatAM traNa tre zobhe che. pAdapIThanI pAchaLa sarvane zekane haranAra ne AtmAnaMda pragaTa For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamA nuM rahasya [ 129 ] karavAmAM kuzaLa evu* alaukika azokavRkSa AnaMda ane prasannatAnI cheLA uDADatuM maghamaghI rahyuM che; tenI DALIe prabhujI ane prabhujInA anaMta catuSTa guNAne bhAvabhaktithI vAMDhavA prabhujI tarapha jhUkI dhanya dhanyatA anubhave che. prabhujInI jamaNI tathA DAbI bAjue devendro cAmara DhALe che, te jANe eTalA mATe kema na heAya ke prabhujInA guNAnI sugaMdha cAtarapha satra prasarI pa`dAmAM upasthita deva, manuSya ane tiya ca gatinA bhavyAtmAe te thakI lAbha meLavI AtmakalyANa ane Atmazreya bhAvadazAnusAra prApta kare; vaLI cAmaranu nIce javuM te mithyAtva, ajJAna tema rAgadveSAdi doSAnu tirAbhAve javAnu', ke kSINa ke kSaya thavAnuM sUcave che, tathA cAmaranuM UMce javuM te samakita eTale AtmajJAna prApta thavAnuM, zuddha thavAnu, guNAnuM pragaTavAnuM ane vRddhi pAmatA javAnuM ke pUrNatAe paheAMcavAnu kahI jAya che. prabhujInA AkhA dehamAMthI madhura raNakArathI nIkaLate divya dhvani padAmAM hAjara rahenAra sarva jIvAnAM vidhavidha praznonuM eka sAthe samAdhAna karavA sAmarthya dharAve che ane te prabhujInA atizaya che te puNyanI atizayatA darzAve che tathA buddhine agamya evI vismayakAraka ghaTanAnuM sUcana karI jAya che. prabhujInI dizra dhvanirUpa vANI sathA jayavaMta vate che, utkRSTa phaLane Ape che ane te tatkALa ke alpakALamAM bhavyAtmAone AtmaujjavaLatA ke Atmazuddhi ke Atmasiddhi karAve che. AvA samavasaraNanI padmAmAM paramakRpALu zrImadrujI For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 130] nirvANamArganuM rahasya yathAyogya sthAne virAje che, prabhujInI amRtavANInuM eka cittathI zravaNa karI tenuM madhura pAna kare che. temanA hadayakamaLamAM ullAsabhAva mATe nathI; prabhu pratyenI nirmaLa premanI mAtrA kaI anupamarUpe vahI rahI che; samarpaNabhAva ekadhArAe Urdhvagati karI rahyo che, te chatAM AtmAne tRpti thAya evI parAbhakti ane tatkALa muktinA nidAnarUpa zakti na hovAne aMtarukheda aMtaranA UMDANamAM guptapaNe rahyo che, ane te zalyanI piThe khUMce che. tevA avasare sadbhAgya yege prabhujInI vANI dvArA pitAnAM keTalAMka gUDha praznonuM samAdhAna maLatAM temanuM hRdaya ati harSathI pulakti thAya che ne maunapaNe prabhujIne mahAna upakAra mAne che. tevAmAM zrImadjInI daSTi prabhujInA mukhacaMdra pAchaLa rahelA dedIpyamAna bhAmaMDaLa para paDe che ane tyAM ja sthira thAya che tyAre keTalAka adbhuta daye teo AnaMdAzcarya sahita nihALe che. temAM pitAnA prabhujI sAthenA bhavabhavanA zubha saMbaMdha prabhukRpA thakI pitAne thayelI AtmajJAnanI prApti ane vartana mAne pravartatI AtmadazA, anya jJAnI purUSo sAthenA trANAnuM badhe e Adi joI temanuM citta prasannatA anubhave che. kalpanAcitra trIjuM : "jagatanI vismRti karavI ane catunA caraNamAM rahevuM e bodhanA ArAdhanathI "sakaLa jagata te eMThavat athavA svapna samAna" evI jJAnadazAthI virAjita jJAnI puruSonuM vRMda For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivaNamArganuM rahasya [ 131] che, jemAM zrImadjInI paNa hAjarI che. badhA svaccha ane nirdoSa bhUmi para padmAsanamAM besI Atmarata thaI AtmadhyAnamAM lIna thavAnA purUSArthamAM che. keI koIne cheDI ja vAramAM AtmasamAdhi lAgI jAya che, keIne cheDA vilaMba bAda e nirUpama dazAnI prApti thAya che, paramakRpALu zrImadjIne udayayoga sAre che. AthI teo anupama samAdhimAM rahI zuddhAtmAne, vItarAgatAno zuddha anubhava karI rahyA che, te temanI mukhAkRti para aMkita thayelI tejarekhAothI pratIta thAya che. ahe, te dazya kevuM suMdara ane alaukika che! ahe, teo kevA sthira ane zAMta dekhAya che! keTalAka samaya pachI teo apUrva samAdhine avarNanIya sukha ane AnaMdanA anubhavamAMthI udayanA dhakkAne lIdhe bahAra Ave che tyAre bahAranAM do, padArthomAM temane upaga kaMIka samaya sudhI lAgI zaktA nathI, vAraMvAra aMdaramAM vaLavA tarapha rahyA kare che. teo pUrNa jAgRtAvasthAmAM nathI tema pUrNa samAdhimAM paNa nathI. have teo jAgrata thAya che. mahAprabhujI pAsethI teo upazama zreNimAM AruDha thayA hatA tenuM jJAna meLave che ane te kAraNe kheda paNa anubhave che. vItarAgatAnA anubhavavALI dazAnI smRti zrImadjIne A bhavamAM thaI hatI te temanA ja vacanothI joIe - guNaThANa e samajavA mATe kahelAM che, upazama ane kSapaka e be jAtanI zreNI che. upazamamAM pratyakSa darzanane For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [132] nirvANamArganuM rahasya saMbhava nathI; kSakamAM che. pratyakSa darzananA saMbhavanA abhAve agiyAramethI jIva pAcho vaLe che. upazamazreNI be prakAre che. eka AjJArUpa; eka mArga jANyA vinA svAbhAvika upazama thavArUpa. AjJArUpa paNa AjJA ArAdhana sudhI patita thato nathI. pAchaLa TheTha gayA pachI mArganA ajANapaNAne lIdhe paDe che. A najare joyelI, AtmAe anubhavelI vAta che. keI zAstramAMthI nIkaLI Avaze. na nIkaLe te kaMI bAdha nathI. tIrthakaranA hRdayamAM A vAta hatI, ema ame jANyuM che. " (170) kalpanAcitra cihyuM H A citramAM te ja munirvAda upagapUrvaka jJAnavAtAM kare che, parama satsaMga kare che. pitA potAnA anubhavo paraspara jaNAvI paramArthanI Apale karI jJAnavRddhi kare che. UMcI dazAvAna munio nIcenI dazAvALA muninA anubhavane paramArtha sukhapUrvaka nimanabhAve kahI batAve che ane utsAha vadhAre che temaja temanI yogyatA joI pitAnA anubhava paNa pragaTa kare che. AtmAnA aizvaryAne paracA, AtmAnA vaibhavanI vibhUti, AtmAnI UMcI UMcI dazAe bhAsyamAna thatAM arthasUcaka pratIke e Adi jJAnacarcA munie svapakalyANanA hetuo kare che. gaMbhIra jaNAtA munie AnaMdanI helI varasAve che. jagatane svArtha sAdhaka ane anudAra cittavALA dekhAtA munio udAratAnI mUrtisamA bhAsyamAna thAya che. For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [133 ] A muni samudAyamAM zrImadjI paNa che ane te sasamAgamamAM pitAne thayela anubhava darzAvIne moTA munie taraphathI paramArthane lAbha meLavI AnaMdita thAya che. aneka AzaMkAnuM sthAna evA gUDha taranuM jJAna tathA samAdhAna temanA AtmAmAM khuzI upajAve che. te badhuM temanI ujajvaLatA pAmatI mukhamudrA parathI supratIta thAya che. A sarva adbhuta ane upakArI anubhavanI smRti, bhedapUrNa prApta thayela jJAnanI smRti, mArganA parama rahasyanI mRti zrImadjIne temanA A bhavamAM suspaSTapaNe thaI hatI ane tethI te "ahe, sapurUSanAM vacanAmRta, mudrA ane satsamAgama!" e anubhavavacane sahaja nIkaLyAM hatAM. Atmasiddhi sAdhavAnAM traNa nimitto, (1) sapurUSanAM vacanAmRta, (2) purUSanI mukhamudrA ane (3) sapurUSane satsamAgama, te saMbaMdhamAM theDI vicAraNA karIe. sAdhAraNa rIte evI mAnyatA pravarte che ke jIvane vacanAmRta ja mAtra meTI asara kare che, paraMtu satyatAe jotAM prathama asara avyaktatAe purUSanA samAgame, teo koI vacana prakAze nahIM te paNa purUSanI ane temanI pavitra mukhamudrAnI ja thAya che. tyAra pachI sapurUSane vacanagane udaya AvatAM vacane prakAze che tyAre asaranI pragaTatA anubhavagamya thAya che. evuM paNa kavacit bane che ke prabaLa jaNAnubaMdhanA udaye purUSanAM prathama darzane satpAtra jijJAsu For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 134] nirvANamArganuM rahasya jIvanA aMtaramAM tenI oLakhANa thaI pratIti Ave che. AthI sapurUSanI pavitra, vItarAgadarzaka ane prema tathA karUNAbhAva pragaTa karatI mukhamudranA darzananI mahattA siddha thAya che. have A traNa nimitta kAraNenuM phaLa batAvatAM vacane kahyAM che te tarapha vaLIe; temAM prathama jaNAve che ke - suSupta cetanane jAgRta karanAra, paDatI vRttine sthira rAkhanAra, darzana mAtrathI paNa nirdoSa apUrva svabhAvane preraka uparanA parama kalyANanA hetubhUta evAM pAvanakArI nimittAnA baLathI anAdinI mehanidrAmAM sUtele cetana jAgrata thaI cetanavaMta thAya che eTale ke satya jANIne cete che ke "huM dehAdi svarUpa nathI deha, strI, putrAdi kaI paNa mArAM nathI. zuddha cetanya svarUpa avinAzI e huM AtmA chuM." e bhAvane te aMtaramAM zraddhAthI avadhAre che. AtmAe avadhArelI vAta bhUlAtI nathI ane tenuM sukhada smaraNa vAraMvAra smRtipaTa para avakAza pAmI AlekhAya che. uvaLatA pAmavAne yogya satujijJAsuonI sthiti A pramANe hoya che. aMtabheda pAmelA temanA aMtaramAM harSa utpanna thAya che ane purUSanI svati bhakti karI zakti meLave che. AthI AtmavikAsane gherI svaccha mArga sAva khule thAya che; chatAM haju ahIM mArga tejathI prakAzita nathI, paNa tenI keI aMze jhAMkhI thAya che. For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [ 135] paraMtu ahe, karmanI vicitratA baLavAna che! "bhagavAna paripUrNa sarvaguNasaMpanna kahevAya che, tathApi emAMya apalakSaNa kaMI ochAM nathI ! vicitra karavuM e ja enI lIlA." kemake dehadevaLamAM rahele Atmaprabhu kamena udaye nimittAdhIna thaI meLaveluM athavA zradheluM bhUlI jaI kaI bIjA prakAre vatI vRttine nIce lAve che. vRtti tenuM sIdhuM, saraLa ane upakAra vaheNa aTakAvI ADI phaMTAya che tyAre tenuM dhyAna rahevuM te paNa kaThaNa bane che. ajAgRta jevI aTapaTI dazA thaI jAya che. meharAjAnuM prAbalya anubhavagecara thAya che. pharI purUSane samAgama thAya athavA pUrvane samAgamaga smRtimAM Ave, athavA temanI vItarAga mukhamudrA darzanarUpa thAya athavA vacanAmRta smaraNamAM Ave, tyAre meha hAra khAI nAsI jAya che ane nIce utarelI vRtti upara AvI sthira thAya che. AvI caDautara sthiti ghaNuvAra banyA kare che, paraMtu Akhare te nimittAnI yathAgya smRti thatAM aMtaranI nabaLAI dUra thaI sthiratA Ave che, mATe ja kahyuM ke te nimitto "paDatI vRttine sthira rAkhanAra" che. AgaLanA vacanamAM purUSanI pAvanakArI mukhamudrAnAM darzananuM je uttama phaLa che te batAvyuM che; vacanAmRta 17ramAM paNa upadeza karyo hato ke purUSanI mukhAkRtinuM hRdayathI avalokana karavuM, pramapUrvakanuM te darzana, mAtra karaze na mAtAnA AtmAne nirdoSa apUrva svabhAvane preraka thAya che arthAt nijasvabhAva tarapha agamyapaNe kheMcI jAya che. Ama kahI For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 136] nirvANamArganuM rahasya sapurUSanA darzananuM aciMtya mAhAsya pragaTa kyuM paraMtu te darzanalAbha veLAe zuM banatuM haze ? tenI kalpanA karIe te kahI zakAya ke purUSanA mukhacaMdramAMthI divya zItaLa tejanAM kiraNo chUTatAM haze, cakSumAMthI premanI amIdhArA, niSkAraNa karUNA nItaratAM haze, ane vadana para nispRhatA ane vIta rAgatAnI rekhAo uttaLapaNe camakatI haze, yathAyogya dizAne prApta jijJAsunI daSTi te darzanathI najarAtI haze; daSTi-daSTinuM anusaMdhAna thavAthI AtmA-AtmAnuM gupta apUrva joDANa thatuM haze, ane tenuM phaLa zuM ? svarUpapratIti, apramatta saMyama svarUpapratIti eTale AtmajJAna, Atmadarzana, samyadarzana ke samakita. tenI prApti kema thAya tenI cAvI zarUnAM traNa kAraNamAM batAvI dIdhI che, vacanAmRta, mudrA ane satsamAgama. A rahasya te sarva jJAnI bhagavaMtenA anubhavane niceDa che. ravarUpapratIti-samakita te cothuM bAdhabIja nAmanuM guNasthAnaka che, te avirati samyaphadaSTi nAme paNa oLakhAya che. "ahIM AtmAnA anubhavanI zarUAta thAya che. arthAt mikSa thavAnuM bIja ahIM ropAya che. A badhabIja guNasthAnaka, cethA guNasthAnakathI teramA guNasthAnaka sudhI Abhaanubhava eka sarakhe che, paraMtu jJAnAvaraNIya karmanI nirAvaNatAnusAra jJAnanI vizadvatA ochI adakI hoya che, tenA pramANamAM anubhavanuM prakAzavuM kahI zake che." (vyAkhyAna sAra-1) A guNasthAnake For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [137] nirvANamArganuM rahasya upazama, pazama ane kSAyika samakita hoI zake che ane te caDhatA krame prApta thaI zake che. samakitanuM mAhAtmya paramakRpALu zrImadjIe adbhuta ane ramujI zailIthI jaNAvyuM che, te vacane A rahyAM - te pavitra darzana thayA pachI game te vartana che, paraMtu tene tIvra baMdhana nathI, anaMta saMsAra nathI, seLa bhava nathI, atyaMtara duHkha nathI, zaMkAnuM nimitta nathI, aMtaraMga mehinI nathI, sat sat nirupama, sarvottama, zukala, zItala, amRtamaya darzanajJAna, samyapha tirmaya, cirakALa AnaMdanI prApti, adbhuta sat svarUpadarzitAnI balihArI che!" (91) "samyakatva apekta rIte pitAnuM dUSaNa batAve che - mane grahaNa karavAthI grahaNa karanAranI IcchA na thAya te paNa mAre tene parANe mokSe laI ja paDe che, mATe mane prahaNa karavA pahelA e vicAra karo ke mokSe javAnI IcchA pheravavI haze te paNa kAma AvavAnI nathI; mane grahaNa karavA pachI navame samaye te mAre tene mekSa pahoMcADe jaIe. grahaNa karanAra kadAca zithila thaI jAya te paNa bane che te ja bhave ane na bane te vadhAremAM vadhAre paMdara bhave mAre tene mase pahoMcADavuM joIe. kadAca mane cheDI daI mArAthI virUddha AcaraNa kare, athavA prabaLamAM prabaLa evA mohane dhAraNa kare te paNa adhapugala parAvartananI aMdara mAre For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 138 ] nirvANamArganuM rahasya tene mekSe pahoMcADe e mArI pratijJA che! arthAt ahIM samyakatvanI mahattA batAvI che. . samyakatva kevaLajJAnane kahe che - huM jIvane meze pahoMcADuM eTale sudhI kArya karI zakuM chuM, ane tuM paNa te ja kArya kare che; tuM tethI kaMI vizeSa kArya karI zakatuM nathI, te pachI tArA karatAM mArAmAM nyUnatA zAnI? eTaluM ja nahIM paraMtu tene pAmavAmAM mArI jarUra rahe che." (vyAkhyAna sAra-1) svarUpapratIti eTale cethA guNasthAnakavatI samakitanI vAta pUrI karI, have tyAra pachInAM "apramatta saMyama" zabdo mUkyA che te para vicAra karIe. apramatta saMyama nAmanuM sAtamuM guNasthAnaka che. te pachI pAMcamA tathA chaThThA guNa sthAnakane kaI vacanathI ulekha kema nahIM karyo te prazna thave saMbhave che. tenuM samAdhAna vicAratAM A pramANe samajAya che. eka te ceAthethI pAMcame AvavuM te pramANamAM ghaNuM saheluM che; pAMcamethI chaThuM AvavuM DuM agharuM che, chatAM saheluM che ema kahI zakAya, paraMtu chaThThAmAMthI sAtamA guNasthAnake AvavuM te avazya ghaNuM agharuM che. bIju, cothAvALe sAtame AtmadazA kevI hoya, AtmAnubhavanI nimagnatAnI mAtrA kevI hoya tenI samajaNa laI zake che, tethI turata sAtamA guNasthAnakanI vAta kahI jaNAya che. cethA guNasthAnake Avele purUSa pAtratA pAmyo gaNI zakAya; tyAM dharmadhyAnanI gauNatA che. pAMcame (dharmadhyAnanI) For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [139] madhyama gauNatA che, chaDuM (dharmadhyAnanI) mukhyatA paNa madhyama che. sAtame (dharmadhyAnanI) mukhyatA che" (62) 1 guNasthAnaka eTale AtmAnA guNonI pragaTatAnI apekSAe dharmadhyAnanI gauNatA-mukhyatA darzAvatAM uparanAM vacane atyaMta gaMbhIra vicAraNuM mAgI le che. je tene yathArthatAe vivekathI samajavAmAM Ave te ghaNI zaMkAo ke AzaMkAonuM samAdhAna thaI jAya ane pUrvagrahathI baMdhAyelI keTalIka doSavALI mAnyatA dUra thAya. - cethA guNasthAnakavALe jIva sAtamA guNasthAnake pahoMcanAranI dazAne je vicAra kare che te kaI aMze pratIta thaI zake, paNa tene pahelA guNasthAnakavALe jIva vicAra kare te te zI rIte pratItimAM AvI zake ? kAraNa ke tene jANavAnuM sAdhana je AvaraNarahita thavuM te pahelA guNasthAnakavALAnI pAse hAya nahIM. " (vyAkhyAna sAra-1) cothe AtmAnubhava thayA pachI AtmadaSTi rahetI hovAthI ane AtmAnI zuddhatA tarapha javAne lakSa thavAthI jIva rAgazreSanA kaSAyabhAva ghaTADavA aMtaratyAga karatA jAya che ane te zAstromAM aNuvrata tarIke prasiddha che. te ja pAMcamuM guNasthAnaka che. jema jema aMtaratyAga vadhe che (ane sAthe sAthe bAhyatyAga paNa zarU thaI vadhatuM jAya che), tema tema pAMcamAmAM AgaLane vikAsa sAdhya thatuM jAya che, TuMkAmAM aMtaramAM padArtho pratyenA rAgadveSanA bhAvo AtmahitArthe nakAra vartAvI For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [140 ] nirvANamArganuM rahasya ghaTADatA javA te pAMcamA guNasthAnakanuM mAhAnya che. te kArya sahajatAo ane vinA kaleze thAya che te samajAya tevuM che. che te ja purUSArtha AgaLa vadhArI rAgadveSanA pariNAma bahu ghaTI jAya tathA hiMsA, asatyAdi deze khUba maMdatAne pAme (eTale zAstramAM pAMca mahAvrata prarUpyA che tenuM aMtarathI pAlana), tyAre chaThuM avAya che. ahIM sarva saMga parityAgarUpa bAhyatyAga hoya te, te jIva dravya ane bhAvathI muni kahevAya che, paraMtu je tevA bAhyatyAgane udaya na heya ne gRhasthadazA hoya te tene bhAvamuni kahe che, tema chatAM tenA aMtaramAM sarvasaMgaparityAga karavAnI bhAvanA te rahyA kare che. vizeSa arthamAM joIe te pAMcamAmAM vikAsa sAdhate samakitI jIva jyAre pitAnAM mana, vacana, kAyA ane tenI pravRtti bhagavAnarUpa satpurUSane athavA sazurune eka samaya mATe paNa arpaNa kare tyAre chaThThAmAM praveza thaye gaNAya ane mana-vacana-kAyAnI arpaNatAnuM kArya pUruM thatAM ane pramattabhAvane kSaya thatAM "apramatta saMyama" nAmanA sAtamA guNasthAnake avAya che. AtmAne viSe pramAdarahita jAgRtadazA te ja sAtamuM guNasthAnaka che, tyAM sudhI pahoMcavAthI temAM samyaktva samAya che. tyAM AgaLa pahoMcethI AgaLanI dazAnI aMze anubhava athavA supratIti thAya che." (vyAkhyAna sAra-1) kahevAmAM ema Ave che ke teramuM guNasthAnaka A kALe ne A kSetrathI na pamAya; paraMtu tema kahenArA pahelAmAMthI For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [141] khasatA nathI. je teo pahelAmAMthI khasI cethA sudhI Ave ane tyAM puruSArtha karI sAtamuM je apramatta che tyAM sudhI pahoMce te paNa eka moTAmAM moTI vAta che. sAtamA sudhI pahoMcyA vinA te pachInI dazAnI supratIti thaI zakavI muzkela che. na prApta thaI zake evI dhIraja, saMghayaNa, AyuSanI pUrNatA ityAdinA abhAvathI kadAca sAtamA guNasthAnaka uparane vicAra anubhavamAM na AvI zake, paraMtu supratIta thaI zakavA gya che." (vyAkhyAna sAra-1) A kALamAM zukladhyAnanI mukhyatAno anubhava bhAratamAM asaMbhavita che. te dhyAnanI pakSa kathArUpa amRtatAne rasa keTalAka purUSa prApta karI zake che; paNa mekSanA mArganI anukULatA gherI vATe prathama dharmadhyAnathI che." (62) A gUDha arthasUcaka vacane khUba vicAraNIya che. sAtamA apramatta saMyama nAmanA guNasthAnake AtmAnubhava karatI veLAe dhyAna kevA prakAranuM hoya te darzAvatAM A vacane na kahI zakAya? A guNasthAnake nAma pramANe artha che; aMtarusaMyamamAM pramattabhAva nathI, leza mAtra pramAda nathI, rAga ke dveSane aMza nathI. upagamAM koI vikalpa nathI ane te AtmAmAM sthira che. ahIM mAtra zuddhAtmAne anubhava che, amRtarasanuM, apUrva zAMtinuM ane apUrva sukhanuM vedana che. tyAM vaMdha-vaMdaka bhAva nathI; jJAtA, jJAna ane seyane bheda nathI, dhyAtA, dhyAna ane dhyeyanuM aMtara nathI. AtmA e ja paramAtmA che. paraMtu A For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 142 ] nirvANamArganuM rahasya camatkArika alaukika anubhava kAyama TakI zakto nathI. bhAvano udaya AvatAM sAtamuM tallaNa chUTI jAya che ane chaThuM AvI javAya che. ahIM A mahAtmA vAraMvAra chaThThA-sAtamAmAM khule che ane sAthe sAthe AtmAnA vIryanI pragaTatA pramANe mehanIyane vadhu samaya mATe dabAvI Atmika vikAsa sAdhe che. zreNI mAMDavAnI pUrva taiyArI ahIM thAya che. have tyAra pachInAM vacane joIe. "ane pUrNa vItarAga nivikalapa svabhAvanAM kAraNabhUta kSAyika samakitI mahAtmA sAtamA guNasthAnakamAM Atmarasane anubhava karatAM karatAM ane AtmavIryanA uttarottara vizeSa ughADathI karmonI kSINatA karI eka vakhata zukaladhyAnanA apUrva baLathI AThame pravezI kSapakazreNi mAMDI pitAne pUrNa vItarAga nirvikalpa svabhAva bAramAM guNasthAnane aMte pragaTa kare che, kevaLajJAnI ane kevaLadaza thAya che, ane kevaLI kahevAya che. A mekSamArganI samajaNa paramakRpALu zrImadjIe temanI hAthoMdha naM. ramAM ApI che te atre jaNAvIe chIeH ga mokSamArga pratItirUpe te mArga jyAM zarU thAya che tyAM samyakdarzana deza AcaraNarUpe te paMcama guNasthAnaka sarva AcaraNarUpe te apramattapaNe te AcaraNamAM sthiti te saptama apUrva AtmajAgRti te aSTama chaTU DuM ? For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [ 143] sattAgata sthULa kavAya baLapUrvaka svarUpasthiti te navama guNasthAnaka sUma 2 ) dazama , , upazAMta , ,, ekAdazama , kSINa . , dvAdazama kSapaka zreNimAM ArUDha thayela mahAtmA agiyAramuM guNa sthAna kUdAvIne sIdhA bArame Ave che. upazama zreNimAM caDhela mahAtmA 11me guNasthAnake AvI nIce Utare che, "tenuM kAraNa e ke vRttio prathama jANe ke "hamaNA A zUrAtanamAM che eTale ApaNuM baLa cAlavAnuM nathI" ane ethI cUpa thaI badhI dabAI rahe che. "koI kahe che tethI chetarAze nahIM, mAnathI paNa chetarAze nahIM, tema mAyAnuM baLa cAle tevuM nathI? ema vRttie jANyuM ke tarata tyAM lebha udayamAna thAya che. mArAmAM kevAM riddhi, siddhi ane aizvarya pragaTa thayAM" evI vRtti tyAM AgaLa thatAM tene lebha thavAthI tyAMthI jIva paDe che." (upadeza chAyA, 4) te nIce utarI chaThuM athavA the guNasthAnake aTakI zake che ane je jJAna vaye te pahele guNasthAnake AvI jAya che. kSAyika samakitI mahAtmA paNa upazama zreNimAM kadAcita caDhe che ane agiyAramethI pAchA vaLe che tyAre te AThame aTakI zake che ane tethI nIce Utare te cha niyamathI aTake che, tenAthI nIce utaravAnuM banI zakatuM nathI. e kSAyika samakitane mahimA che. For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [144] nirvANamArganuM rahasya zreNinA AThamAthI bAramA guNasthAnaka sudhIne kALa be ghaDIne che. tyAM svabhAvanuM ananya ciMtana ane caitanya svarUpamAM parama nimagnatA hoya che, je saMbaMdhamAM paramakRpALu zrImadjIe temanA "apUrva avasara " kAvyamAM je bhAva saMgIta karyA che te joIe. ema parAjaya karIne cAritra mehano, AvuM tyAM jyAM karaNa apUrva bhAva je; zreNuM kSa pa ka ta Na karIne A rUDha tA, ananya ciMtana atizaya zuddha svabhAva che. moha svayaMbhUramaNa samudra tarI karI, sthiti tyAM jyAM kSINameha guNasthAna je; aMta samaya tyAM pUrNa svarUpa vItarAga thaI, pragaTAvuM nija kevaLajJAna nidhAna je." have "svabhAvanAM kAraNabhUta" e zabdo samajIe. kaNa kAraNa thAya che? vacanAmRta, mudrA ane satsamAgama e traNa kAraNemAMthI kAraNa bIju ane trIjuM zreNuM mAMDatAM pahelAM paNa hoya che ane prathama kAraNa "vacanAmRta" sadbhuta TheTha sudhI avalaMbanarUpa hoya che. jema che tema nijasvarUpa saMpUrNa prakAze tyAM sudhI nijasvarUpanA nididhyAsanamAM sthira rahevAne jJAnI purUSanAM vacane AdhArabhUta che, ema parama purUSa zrI tIrthaMkare kahyuM che For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [145] satya che. bAramA guNasthAnake vartatA AtmAne nididhyAsanarUpa dhyAnamAM zrutajJAna eTale mukhya evAM jJAnInAM vacanane Azaya tyAM AdhArabhUta che, evuM pramANa jinamArgane viSe vAraMvAra kahyuM che. bedhabIjanI prApti thaye, nirvANamArganI yathArtha pratIti thaye paNa te mArgamAM yathAsthita sthiti thavAne arthe jJAnI purUSane Azraya mukhya sAdhana che; ane te TheTha pUrNa dazA thatA sudhI che, nahi te jIvane patita thavAno bhaya che ema mAnyuM che." (575) pUrNa vItarAga bAramA guNasthAnakanA aMta samaye thavAya che ane pachI sagI kevaLI nAmanuM teramuM guNasthAnaka zarU thAya che. tenuM varNana "apUrva avasaramAMthI utArIe chIe. " cAra karma ghanaghAtI te vyavaccheda jyAM, bhavanAM bIjataNe AtyaMtika nAza je; sarva bhAva jJAtA dechA saha zuddhatA, kRtakRtya prabhu vIrya anaMta prakAza je. vedanIyAdi cAra karma vate jahAM, baLI sIMdarIvat AkRti mAtra , te dehAyuSa AdhIna jenI sthiti che, AyuSa pUrNa, maTiye daihika pAtra che." * chele ayogI svabhAva pragaTa karI anaMta avyAbAdha svarUpamAM sthiti karAvanAra For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] nirvANamArganuM rahasya upara teramA guNasthAnanI vAta kahI tyAM haju manavacana-kAyAnA pega pravartamAna che. cAra aghAtI karma bhegavavA zeSa rahyA che, jyAre teramA guNasthAnake vartatA kevaLI prabhune AyuSyakALa aMtarmuhUrtane bAkI rahe tyAre te prabhu traNe yegane rUMdhe che, ane chelle samudraghAta karI cAre aghAtI karmonI samAna sthiti karI, tene bhegavI laI, kSaya karIne zuddha, buddha ane mukta thAya che ane eka samayamAM urvagatie siddhAlayamAM jaI virAje che tathA anaMta avyAbAdha sahajAnaMda zAMtasvarUpamAM sarva kALane mATe sthiti kare che. upara kahyo te AyuSyane chelle aMtarmuhUrtane kALa te caudamuM agI kevaLI nAmanuM guNasthAnaka che. "mana vacana kAyA ne karmanI vagaNa, chUTe jahAM sakaLa pugala saMbaMdha jo; evuM agI guNasthAnaka tyAM vartatuM, mahA bhAgya sukhadAyaka pUrNa abaMdha je." apUrva avasara kAvyamAMthI) zukaladhyAnanA trIjA ane cothA pAyAnA apUrva baLathI mana, vacana ane kAyAnA yegane rUMdhI, AtmAnA pradezane cAra samayamAM AkhA lekamAM phelAvI, pAchA samayamAM kheMcI laI samuddaghAtarUpa kiyA karIne siddha thAya che tyAre e siddha bhagavaMta kA rahelI siddhabhUmimAM parama zuddha, prakRSTa zuddha, parama dedIpyamAna Atmati ane caitanyaghana svarUpe utkRSTatAe sarvakALane mATe zobhe che. For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [ 147] eka paramANumAtranI maLe na sparzatA, pUrNa kalaMkarahita aDela svarUpa je; zuddha niraMjana caitanyamUti ananyamaya, agurulaghu amUrta sahajapadapa je. pUrva prAgAdi kAraNanA nathI, urdhvagamana siddhAlaya prApta susthita jo; sAdi anaMta anaMta samAdhi sukhamAM, anaMta darzana, jJAna anaMta sahita je." (apUrva avasara-738) A rIte sarvotkRSTa zuddhi ane sarvotkRSTa siddhine denAra sapurUSanAM vacanAmRta, mudrA ane satsamAgamarUpa traNeya nimittAnuM atyaMta, vacanAtIta mAhAtmya joI gayA. mithyAtvanA nAzathI paramapadanI prApti karAvavAmAM purUSa ane temanAM vacane aciMtya upakAra kyA prakAre ane keTaluM che tenI siddhi paNa thaI. e traNeya nimitto trikALa jayavaMta vartA! >> zAMtiH zAMtiH zAMtiH For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [148 ] nirvANamArganuM rahasya zrI sadgurumahimAdarzaka vacane gurubrahmA gururvi guru devo mahezvara guruH sAkSAta parabrahma tasma zrI gurave namaH. dhyAnamUla gurumUrti pUjAmUlaM gurupadama; maMtramUlaM gusvAyaM mekSamUlaM gurukRpA. akhaMDa maMDalAkAraM vyApta yena carAcarama; tatyade darzita yena tasma zrI gurave namaH ajJAna timirAndhA nAM jJAna jana za la ka yA; cakSurunmilita yena tame zrI gurave namaH parAtpara gurave namaH paraMparAcArya gurave nama: parama gurave namaH sAkSAt pratyakSa zrave namonamaH. For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [ 149 ] AtmasvabhAvanI nirmaLatA thavAne mATe mumukSu jIve be sAdhana avazya karIne sevavA yaMgya che; satkRta ane satsamAgama. pratyakSa satparUSane samAgama kavacit kavacit jIvane prApta thAya che, paNa je jIva saddaSTivAna hoya te suzrutanA ghaNA kALanA sevanathI thate lAbha pratyakSa saMpurUSanA samAgamathI bahu alpakALamAM prApta karI zake che, kema ke pratyakSa guNa tizayavAna nirmaLa cetananA prabhAvavALAM vacana ane vRtti kiyAceSTitapaNuM che. jIvane te samAgamaga prApta thAya evuM vizeSa prayatna kartavya che. tevA veganA abhAve sadbhUtane paricaya avazya karIne karavA gya che. zAMtarasanuM jemAM mukhyapaNuM che, zAMtarasanA hetue jene samasta upadeza che, sarve rasa zAMtarasagarbhita jemAM varNavyA che, evA zAstrono paricaya te sadbhUtane paricaya che. zrImad rAjacaMdra (825) For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] nirvANamArganuM rahasya ajJAnopAstirajJAna, jJAna jJAnisamAzrayaH / . dadAti yattu yasyAsti, suprasiddhamidaM vacaH / / (Ibropadeza, zrI pUjyapAda svAmI) ajJAnInA AzrayathI ajJAna ane jJAnInA AzrayathI jJAna prApta thAya che. jenI pAse je hoya, te ja te ApI zake e vacana suprasiddha che. gurupadezAdabhyAsAtsa vitteH svaparAntaram / jAnAti yaH sa jAnAti, mokSasaukhya nirantaram // (ISTapadeza, zrI pUjyapAda svAmI) zrIgurunA upadezathI abhyAsa karatAM karatAM sva ane paranA bhedane jANe che te mekSasukhane jANe che. For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [151] janmAMtarasaMskArAt svayameva kila prakAzate tttv| suptotthitasya pUrva pratyayavanirUpadezamapi / / jema nidrAmAMthI UThelA mANasane pUrve eTale sUtAM pahelAM anubhavelAM kAryo upadeza vinA, keInA kahyA sivAya yAda Ave che, tema janmAMtaranA saMskAravALA purUSane upadeza sivAya pitAnI meLe ja nice tattvajJAna prakAzita thAya che. athavA gurUprasAdAdihaiva samunmipati nUnam / gurucaraNopAstikRtaH prazamajuSaH zuddha cittasya / / athavA janmAMtaranA saMskAra sivAya paNa gurucaraNanI sevA karavAvALA, zAMtarasa sevanArA ane zuddha manavALAne gurunA prasAdathI A ja bhavamAM nice karI AtmajJAna prApta thAya che. tatra prathame ta-tvajJAne saMvAdako gururbhavati / darzayitA tvaparasmin gurumeva sadA bhajettasmAt / / pUrva janmamAM prathama AtmajJAnaprAptimAM upadezadAtA guru hoya che ane bIjA bhAmAM paNa tatvajJAna dekhADanAra guru che. A kAraNathI tattvajJAna mATe gurunI ja sadA sevA karavI. -zrImad hemacaMdrAcArya : yogazAstra For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 152 ] nirvANamA nuM rahasya navanokaSAyavarga mithyAtvaM tyaja bhAvazuddhayA / caityapravacanaguruNAM kuru bhavita jinAjJayA / / he bhavya ! tu hAsya, rati, ati, bhaya, zAka, jugupsA, strIveda, purUSaveda, napuMsakaveda e nava nAkaSAya tathA mithyAtvane tajIne jinaAjJA anusAra caitya, pravacana ane zrIgurunI zuddha bhAvathI bhakti kara. AtmA cAritravAn darzanajJAnena saMyutaH AtmA / saH dhyAtavyaH nityaM jJAtvA guruprasAdena // AtmA cAritravAna tathA jJAnaddana sahita che. evA AtmAne paramakRpALu zrI sadgurunI kRpAprasAdI pAmI jANavA joie. jANIne tenu ja nitya dhyAna karavu joie. zrI kuMdakuMdAcAya : aSTaprAbhUta. s guru: zuddha cidrUpasvarupa pratipAdakaH / labdho manye kadAcita N vinA'sau labhyate katham // vinA A mane lAge che ke zuddha caitanyasvarUpa AtmAnu nirupaNa karanAra zrI sadguru kadI maLyA nathI. te sadguru zuddha jJAnAtmAnI prApti kevI rIte thAya ? bhaTTAraka zrI jJAnabhUSaNu : tattvajJAna tarAgiNI. For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANumA nuM rahasya guru nAnaka sAheba : sataguru seve sadA sukha pAe, sataguru alakha kriyA lakhAe. guru kA dhyAna kara pyAre / minA Isake nahIM chUTanA // saMta tulasI sAheba : tulasI yA saMsAra meM, pAMca ratana hai' sAra / sAdha saMga. sataguru zarana, dInadayA upakAra // sa'ta kabIra sAheba : guru bina celA jJAna na lahe| guru bina yahu jaga kauna bharAsA, kAke sa`ga havai rahiye / / * saMta pIpA sAheba : [ 153 ] jo brahmAMDe sAI piMDe, jo khAje sApAvai| 8 pIpA ' pranave parama tatta hI, sataguru hAI lakhAve mahAtmA zrIcaMdra : guru avinAzI khela racAyA, agama nigamakA patha batAyA. nirAza maDaeN niraMtara dhyAna, nirbhaya nagarI dIpaka gurujJAna. amRta pyAlA udaka mana kriyA, jo pIve sA zItala seA zItala bhayA. For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 154 ] mahAtmA suMdaradAsa H suMdara sataguru sahaja me' kIye pelI pAra; aura upAya na tirasakai, bhavasAgara sa'sAra. saMta jJAnezvara : nirvANamA nuM rahasya * jyAM gurunI kRpA hoya tyAM zu' sAdhya na thAya? jema ciMtAmaNinI prAptithI sarva IcchAo pUrNa thAya che, tema zrI guru nivRttinAzanA yogathI mArI samasta bhAvanAe siddhine pAmI che. svAmI vivekAna'da : zrI gurunI AvazyakatA saMbadhamAM temanA vicArane sAra A pramANe che H --- AtmAnI jAgRti ane AtmAnA vikAsa trIjA AtmAnI vegavatI preraNAthI thAya che; anya prakAre eTale mAtra graMthA vAMcavAthI ke vacane sAMbhaLavAthI thatAM nathI. je purUSanA AtmAmAMthI preraNAbaLanA sa'cAra thAya che tene guru kahe che ane preraNAne aMtaramAM jhIlanArane ziSya kahe che. zrI gurumAM preraNAmaLa ApavAnI zakti ane ziSyamAM tene jIlavAnI yeAgyatA hAvAM ghaTe che. For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANamArganuM rahasya [155] gururupAyaH / (zivasUtra 2-6) Guru is the means. The difficulties one encounters on the journey (to the Divine) are innumerable. No man can surmount them by himself. It is the guidance and the power of the Guru working in the disciple that ferry him across. The ultimate action that liberates by untying the knots in the heart and dissipating the last shades of ignorance, comes not from the puny effort of man but from the Divine Grace, which for the disciple acts through the Guru. The Guru is the indispensable means. (A ane have pachInAM vacane zrI mAdhava puMDaLika paMDite lakhela "Gems From The Tantras" pustakamAMthI sAbhAra udhRta karI ApyA che. zrI paMDitane zrI araviMda gheSa tathA "mAtAne pratyakSa samAgamaga hatuM. temaNe ga, veda, taMtra ane upaniSad upara cAlIsathI vadhAre pustaka lakhyA che.) For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (94EUR ] nirvANamArganuM rahasya naravad dRzyate loke zrIguruH pApakarmaNA / zivavad dRzyate loke bhavAni puNyakarmaNA / / (galera din 3) As human, the guru is seen by the sinner; as divine, by the meritful. Though the Guru has a human body, it is not really the human element that functions as the Guru. It is the Divine realized by him or manifest in bim or invoked through him that is the real Guru. Only those who have acquired the competence or are gifted by Grace to perceive this truth, are able to regard the Guru in human form as none other than the Divine. The others in ignorance see only the human exterior and look upon the Guru as but a man. (Gems from the Taotras ) For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANumA nuM rahasya ekagurupAsti / [ 157 ] ( parazurAma kalpasUtra 1-20) Resort to one Guru. The Guru is the spiritual father of the disciple; he takes the disciple in his own being, fills him with the consciousness, links the destiny of the novice with his own and thus makes him a permanent part of himself. The disciple surrenders to him wholly and his wellbeing and progress depend upon his faithfulness to the Guru who is carrying him on the Path. To seek for other Gurus, to open to other influences, cuts across this belt of security. Therefore must one stick to one ideal, one Deity, one Guru, once the choice has been made. (Gems from the Tantras) For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 158 ] karasparza tu devezi prapaJcamalinAdikam / Gigea' arufuzar fa gaviza zzifa fa 11 The touch of the hand impurities of the world and into gold. nirvANamA nuM rahasya ( jJAnArNava taMtra 2441 ) of the Guru destroys the converts the base metal There are many ways in which the Guru helps and uplifts the disciple. There is his constant influence which aots like the warmth of the hearth preparing the being of the disciple to catch the flame. There is his look which radiates his grace and casts a protective ring round the disciple. He teaches, he communicates knowledge by word of mouth, by example. All these have value, great value indeed. But the most valuable is the physical touch of his hand. There are certain obstinate physical and subtlephysical samskaras, associations and habits, which are difficult for the seeker to get rid of unaided. They can be removed only by the direct power of the Guru flowing through a physical channel. On this plane of physical matter, the importance of physical means cannot be gainsaid. Under certain circumstances physical means alone are fully effective. The means have to correspond to the plane of existence that is being worked upon. The physical touch of the Guru sets into current a dynamis that strikes at the sources of the physical obstructions, eliminates them from the source and enables the spiritual Power to transform the human material into the divine, (Gems from the Tantras) For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcakonI noMdha : For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcakonI ne : For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only