Book Title: Mahavira Vani
Author(s): Bechardas Doshi
Publisher: USA Jain Institute of North America
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004697/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahAra-vANA e.pa.becaradAsa jIvarAja dozI Jain Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI : saMpAdaka : becaradAsa jIvarAja dozI : Publisher : Jain Institute of North America 812, Charles James Circle Timber Point, MD. 21043 (USA) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI saM. becaradAsa jIvarAja dozI graMtha Ayojana : zAradAbena cimanabhAI ejyukezanala risarca senTara 'darzana', zAhIbAga, amadAvAda-380 004. * prakAzana varSa : phebruArI 197 0 kimata : $8 prAptisthAna : Jain Institute of North America 812, Charles James Circle Timber Point, MD. 21043 (USA) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. zrI dilIpabhAI mAyAbhAI mahetAnA smaraNArthe Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya bhagavAna mahAvIrano upadeza Agama graMthomAM gaNadhara bhagavaMto dvArA gUMthavAmAM Avyo che. A graMtho prAkRta bhASAmAM hovAthI tathA sUtrAtmaka zailImAM racAyelA hovAthI sarva mATe sugama nathI. AjanA yugamAM to te vizeSa durgama banyA che. vartamAnayugamAM sau koIne bhagavAna mahAvIrano upadeza jANavAnI ane samajavAnI bhAvanA thAya tyAre temanA upadezano sAra khUba ja upayogI nIvaDe. bhagavAna mahAvIra svAmInA upadezanA sArasvarUpa mahAvIravANI graMthamAM varSo pUrve (sva) paMDita zrI becaradAsa dozIe Agama graMthonuM dohana karI temAMthI upayogI gAthAono saMgraha karelo ane anuvAda sAthe varSo pUrve prakAzita karyo hato, paraMtu vartamAnamAM sulabha na hovAne kAraNe tenuM punarmudraNa karavAmAM AvyuM che. A graMthamAM jainadharmanA siddhAMtono anya dharmonA siddhAnto sAthe tulanAtmaka abhyAsa TIppaNomAM rajU karavAmAM Avyo che te paNa khUba ja mananIya che. amane AzA che ke, prastuta graMtha jainadharmanA maulika siddhAMto jANavAnI jijJAsA rAkhanAra sau koIne upayogI thaze. amadAvAda, 1997 jitendra zAha Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayasUcI vivecanamAM vAparelAM pustako saMtonI samajaNa saMpAdakIya : mahAvIra vANIno paricaya karuNAnuM amRta AgamaprabhAkara munirAja zrI puNyavijayajIno hArdika sadbhAva pU. vinobAjInuM purovacana prastAvanA vItakonI rAta vItI 1. maMgala-sUtra 2. dharma-sUtra 3. ahiMsA-sUtra 4. satya-sUtra 5. astanaka-sUtra 6. brahmacarya-sUtra 7. aparigraha-sUtra 8. arAtribhojana-sUtra 9. vinaya-sUtra 10. cAturaMgIya-sUtra 11-1. apramAda-sUtra Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11-2. apramAda-sUtra 12. pramAdusthAna-sUtra 13. kaSAya-sUtra 14. kAma-sUtra 15. azaraNa-sUtra 16. bAla-sUtra 17. paMDita-sUtra 18. Atma-sUtra 19. lokatattva-sUtra 20. pUjya-sUtra 21. brAhmaNa-sUtra 22. bhikSu-sUtra 23. mokSamArga-sUtra 24. jAtimadanivAraNa sUtra 25. sAmaNA-sUtra d prathama pariziSTa : akArAdi anukramaNikA dvitIya pariziSTa : chaMda ane alaMkAra Z 87 93 103 109 118 128 135 142 167 173 182 191 201 205 209 217 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustakanA vivecanamAM vAparelAM pustako Avazyaka sUtra gItA Azrama bhajanAvalI laghupAi (pAlI bhASA) dhammapada (pAlI bhASA) mahAbhArata manusmRti Izukhrista, parvata parano upadeza hajarata mahamada ane IslAma kalpasUtra vasudevahiMDI kalpasUtrakiraNAvalI TIkA uttarAdhyayana sUtra paMcataMtra-aparIkSitakAraka maMtra dezInAmamAlA haima anekArthasaMgraha divyAvadAna viSNupurANa khoradeha avatA (pArasI dharmano graMtha) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakatonI samajaNa saM. - saMskRta prA. - prAkRta zloka - zloka a. - adhyayana daza - dazavaikAlika sUtra gA. - gAthA uttarA) - uttarAdhyayana sUtra sUTa zru - sUtrakRtAMga sUtra, zruta skaMdha u - uddezaka I. khri. 5. u0 - Izu khrista parvata parano upadeza ha. ma. I. - hajarata mahamada ane islAma gI. a. - gItA adhyAya dhamma - dhammapada AcAzru - AcArAMga dhrUtra, zruta skaMdha mahAbhA - mahAbhArata 0i - dvitIya pR. - pRSTha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya "mahAvIra vANI no paricaya mahAvIra vANInI A pAMcamI AvRtti, AgalI cAre AvRttio karatAM je khAsa vizeSatA dharAve che te A che : 1. samagra mULano gujarAtImAM anuvAda 2. anuvAda sAthe ja TippaNo paNa gujarAtImAM 3. tulanAtmaka ane vivecanAtmaka ema be prakAranAM TippaNI 4. mAnanIya zrI vinobA bhAvenuM purovacana 5. mAnanIya zrI svAmI AnaMdanI prastAvanA 6. mahAvIra vANImAM AvelAM padyonA chaMdono ane alaMkArano paricaya sarvadharmasamabhAvanI vRtti manuSyamAtranA jIvanane unnatinA mArga bhaNI dorI jAya che. jema jema e vRtti ApaNA jIvanamAM vadhAre sthira thAya, jAme ane paripakava thAya, tema tema ApaNA jIvanamAM vizeSa zAMti pragaTe che, mANasamAtra sAthe-pachI bhale te game te dharma pALato hoya - sahAnubhUti anubhavI zakAya che, mANasamAtra tarapha ApaNuM nirmaLa premajharaNuM vahevA lAge che. citta ane bhAvanA vizALa thatAM jAya che ane satyagrahaNa mATe, sAragrahaNa mATe jijJAsA vadhatI jAya che. ethI e rIte ApaNe vadhune vadhu ahiMsAnA - tejasvI ahiMsAnA - dharmane mana, vacana ane zarIre AcaratAM thaI zakIe chIe, Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene pariNAme vyakti, samAja, rASTra ke vizvamAM zAMti sthApavAmAM ApaNe paNa nimittarUpa banIe chIe. sarvadharmasamabhAvanI vRttino Avo adbhuta prabhAva che, ema samajIne ja A AvRttimAM ApelAM TippaNo badhAM e dRSTie pradhAnapaNe lakhelAM che eTale vidyArthIo tathA bInna abhyAsIo paNa e tarapha vizeSa lakSya Ape evI namra bhalAmaNa che. AbhAra : 1. tulanAtmaka TippaNo ApatI vakhate brAhmaNadharmanAM pavitra vacanono ane bauddhadharmanAM pavitra vacanono upayoga karavAno khyAla manamAM Avelo paraMtu karuNAthI bharapUra vaMdanIya zrI Isu khristanAM ane payagaMbara mahamada sAhebanAM vacanono upayoga karavAno khyAla tatkALa nahIM Avelo. mAnanIya paMDita zrI sukhalAlajI sAthe A tulanAtmaka TippaNonI vAta karato hato ane temane e TippaNono namUno saMbhaLAvato hato tyAre temaNe tarata ja kahyuM ke AnI sAthe bAibala ane kurAnanAM vacanone mUkIne sarakhAmaNI karo to ghaNuM vadhAre sAruM thaze. A sUcanA manamAM ekadama soMsaravI UtarI gaI ane tarata ja ahIMnA mANekalAla jeThAbhAI pustakAlayamAM pahoMcyo, tyAMthI 'Isu khrista ane temano upadeza' e nAmanuM tathA 'hajarata mahammada ane islAma' e nAmanuM ema banne pustaka laI Avyo. te bannene tatkALa vAMcI temAMthI 'mahAvIra-vANI'mAM AvelAM vacano sAthe ane bhAva sAthe sarakhAvavAM jevAM vacano vINI kADhyAM ane te tamAma vacanono ahIM yathAsthAna upayoga karela che. AvI mahAmUlI sUjha ApavA badala ahIM mAnanIya paMDita zrI sukhAlAlajInA nAmanuM upakAra sAthe saMkIrtana karavuM e mArI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 khAsa pharaja samajuM chuM. 2. TippaNomAM ane mULamAM ahIM je je pustakono meM upayoga karela che te tamAma pustakonA saMpAdakono, prakAzakono ane pustaka ApanAra ukata pustakAlayano paNa vizeSa AbhAra mAnuM chuM. 3. bhAratavarSanI prajAnI garIbInuM bhAre du:kha anubhavI jemanAmAM karuNAnuM premanuM ahiMsAvRttinuM pUra UchaLyuM che evA vaMdanIya vinobAjIe - pote asAdhAraNa pravRttinA bojA nIce hamaNAM hamaNAM niraMtara dabAyelA rahe che, Arogya paNa barAbara nathI tema chatAM - mArI namra vinaMtinA dhyAnamAM laI je purovacana lakhI mokalAvela che te mATe temano savizeSa RNI chuM ema kahevuM pUratuM nathI chatAM te mATe bIjA kayA zabdo lakhavA e ja sUjhatuM nathI. 4. gujarAtathI ghaNe dUra kausAnI (ji. alamoDA) jevA taddana ekAMtamAM AvelA nAnA gAmaDAmAM vasatA ane potAnI ugra sAdhanAmAM tathA kartavyaniSThAmAM rahetA svAmI AnaMde A pustakanI je prastAvanA lakhI mokalela che te arthe temano paNa savizeSa AbhAra mAnavAnuM cUMkuM to naryo nAlAyaka ja gaNAu. vizvavaMdya mahAtmA gAMdhIjInA vArasAne meLavI potAnA jIvanamAM yathArtha utAranArA evA zrI bhAvejI ane zrI svAmI AnaMdano A pravRttimAM mane je sahakAra maLyo che tethI mArI jAtane paNa huM dhanya dhanya mAnuM chuM. pUjya svAmI AnaMda sAthe prastAvanA lakhavA bAbata lAMbo patravyavahAra cAlela, temaNe to potAnI jAtane 'Dha' kahI A kAma karavAno Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra sApha InkAra pharamAvela; paraMtu meM mAruM lakhAvavAnuM pUMchaDuM evuM majabUta pakaDI rAkheluM, jethI temaNe akaLAIne paNa svIkAravAnI hA pADI ane je mAnasika takalIpha veThI te kevaLa mArI mUrkhAIne vaza thaIne veThI che te kadI bhulAya tevI nathI. mAruM pUMchaDuM DhIluM mUkyuM hota to pote zuddha sanAtanI chatAM ya jainadharma ane bauddhadharma prati ane jaina Alama prati niSpakSa evA temanA manamAM je asAdhAraNa sahAnubhUti che, temanA je amUlya anubhavo che, temanI e naryuM satya saMbhaLAvI devAnI nirbhaya vRtti che te badhuM temanA cittamAM ja paDyuM raheta. ahIM aprastuta che chatAM kahI devuM jarUrI che ke bIjA mahAnubhAvo ya temane satAvIne paNa temanA anubhavo zabdomAM bahAra kaDhAve evI mArI namra vinaMtI tathA khAsa bhalAmaNa che. A aMge pU. svAmI AnaMdano pharI pharIne atyaMta saddabhAva sAthe AbhAra mAnavAnI je taka mane sAMpaDI che tethI vaLI vizeSa dhanyatA anubhavuM chuM. 5. mArI A pravRttimAM jemaNe jemaNe bhUtakALamAM sahakAra Apela che te tamAma sajjano (1. DaoN. bAbu bhagavAnadAsajI kAzIvALA - zrI prakAzajInA pUjya pitAjI, 2. bhAI gulAbacaMda jaina dillIvALA, 3. kavi munizrI amaracaMdajI upAdhyAya AgrA, 4. bhAI zAMtilAla zeTha - mAnanIya kAkA kAlelakaranA dillIthI chapAtA "maMgaLaprabhAta'nA prakAzana sAthe emanuM nAma saMkaLAyela che tathA jainaprakAza' nAmanA patranA saMpAdakarUpe emanuM nAma prakhyAta che, 5. nehI zrI riSabhadAsajI rAMka, saMpAdaka jaina jagata, 6. snehI bhAI mAnamalajI jaina khIcanavALA - madrAsamAM jhaverAta tathA sonAcAMdIno vepAra karanAra vagere)nuM AbhAra sAthe ahIM nAma saMkIrtana karuM chuM. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 6. mArA A kAryamAM sahAnubhUti dAkhavanAra ane temAM sakriya rasa lenAra mAnanIya muni zrI puNyavijayajI AgamaprabhAkaranuM nAma vizeSa Adara ne zraddhA sAthe ahIM yAda karuM chuM. 7. A AvA prakAzana mATe preraNA ApanAra ane te mATe artha veranAra bhAI manasukhalAla tArAcaMda mahetA kharekhara dhanyavAdane pAtra che. teo mArA khAsa sagA to che ja, uparAMta asAdhAraNa snehI che tathA mArI keTalIka mUMjhavaNo ane agavaDone dUra karavAmAM bhAre rasa le che eTale 'eka sagA' samajIne temano AbhAra na mAnuM to bhIMta bhUlyo ja gaNA Inre saMpAdaka. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karuNAnuM amRta mahAvIra' emane zA mATe kahyA haze? nAnapaNathI manane kutUhala thatuM. koI raNAMgaNanI laDAI sAthe to emane kazI levAdevA nathI. jeno "jina"nA anuyAyI. jina eTale jItanAra. konA jItanAra ? dhIme dhIme e baMne zabdo yojAvA pAchaLa rahelA aucityano paricaya thayo. hRdaye sAkSI pUrI : tame mahAvIra, na zastra hAthamAM saMjIvanIzuM nija Atma-koSe saMcI ahiMsAmRta, jIvamAtranI samakSa UbhA abhaye mughabharyA. tame jayasvI jina, lokamAtrane rAkho sadAye abhaye; karyA vaza te mAna, mAyA, vaLI krodha, lobha, duya cAre ripu, ne thayA jina. mahAvIra vANInA AvA hAthavagA saMgrahanI ghaNI jarUra hatI. paM. becaradAsajIe viSayavAra stabako pADI, 314 amRtavacano ekatra karI, tenI saMskRta chAyA ApavA uparAMta, saraLa gujarAtI anuvAda ane madadarUpa nIvaDe evAM TippaNa ApyAM che ethI gujarAtI vAcaka upara moTo upakAra thayo che. jaina Agama sAhityamAMthI ekatra karelA A uddagAro bhagavAna Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 mahAvIranA ja mukhanA che evuM samajavAnuM nathI. ahiMsA vizenA zloka(11)mAMno '"te te tamAma dharmasthAnomAM bhagavAna mahArvIre prathama sthAna A (ahiMsA) batAveluM che.'' - evo ullekha mahAvIra - dAkhavI vastuo Agama graMthomAM saMgrahAyAnuM darzAve che. pAchaLanA gaNadharo ane sthavirone mukhe zabdabaddha thayelA sAhityamAMthI vINelA AvA sUktisamuccayane mahAvIra bhagavAnanA dharmabodhanA nicoDarUpe joI zakAya. pRthvI upara mAnavano paga TharavA mAMDyo e sAthe sAthe bAhya prakRtine samajavAnI enI mathAmaNa zarU thaI cUkI. dasavIsa lAkha varasathI pRthvI upara e vicare che, paNa chellA traNa saikAomAM ane khAsa karIne chellA traNa dasakAomAM e dizAmAM enI gati ghaNI vadhI che. potAnI aMta:prakRtine samajavAnI mathAmaNa paNa kAMI eNe ochI karI nathI. chellAM pAMceka hajAra varasamAM judA judA dezomAM e aMgenI keTalIka mahAna prayogazALAo cAlI che. bAhya prakRtine samajavA dvArA tenI upara 'vijaya' meLavavAnI vAta paNa mANasa karavA lAgyo che. paNa ene aMta:prakRti aMgenI samaja keLavavAnI, enI upara vijaya meLavavAnI, Aje - kadAca pahelAM kadI na hatI teTalI jarUra che. e vastuonI gerahAjarImAM bAhya prakRti aMgenI samaja ke tenI upara meLavelA vijayano jhAjho artha dekhAto nathI, kema ke enA astitvane ja saMzayamAM lAvI mUkanArAM e nIvaDyAM che. vijJAne ApelI riddhio, siddhio, zaktio je mAnavane khAI javAnI na hoya, ane jo enA vikAsamAM upakAraka nIvaDavAnI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 hoya, to dharma vagara adhyAtma vagara ene cAlavAnuM nathI. dharmanAM-adhyAtmanAM satyo AtmasAdhakonI prayogazALAomAM hAro varasothI tAravavAmAM AvyAM che ane vAraMvAra svAnubhUtithI nANI jovAmAM AvyAM che, ethI to judA judA dharmonI, pAyAnI vAtomAM ekamatI che. bhagavAna mahAvIranI prayogazALAnAM tAraNo zAM jovA maLe che ? saMsAra emanAM karuNArdra netrone du:khasaMbhUta lAge che. sau jIvone emAM kaleza sahana karatA joI emanuM hRdaya kakaLI UMThe che : aho du:khila saMsAra, jIvo sau kaleza jyAM sahe ! (167) pahelI vAta emane je sUjhe che te sau jIvo pratyenI anukaMpA, ahiMsA. sau jIvo jIvavuM icche, maravuM ko na icchatuM. (15) ethI tamAma prANadhArIo pratye saMyamapUrvaka vyavahAra karavo, samatAbhAvathI vartavuM e yogya che. asatya vacana ke AcaraNamAM hiMsA rahelI ja hoya che, enuM sUcana mArmika rIte thayuM che : AtmArthe, anya arthe vA, krodhathI, bhayathI 'thavA, nahIM hiMsAbharyuM jUTha vadavuM ke vadAvavuM. (22) AtmAnA mukhya duzmano cAra gaNavAmAM AvyA che : mAna, mAyA (zaThatA, kapaTa), krodha ane lobha. emane zI rIte vaza karavA ? Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upazame haNo krodha, mana mArdavatA vaDe, mAyA ArjavabhAvethI, lobha saMtoSathI chato. (146) AtmAthIne pramAda na poSAya. tethI purANa ane lokakathAnA bhArDapaMkhI (jene be mukha hoI asAvadhapaNe eka mukhathI koI jherI padArtha khAI bese to marI ja jAya)nI jema apramatta rahIne vartavAnuM kahyuM che : bhADa paMkhI sama saMcara apramatta. (16) AtmAnuM rakSaNa karavA IcchanAre sadA apramatta ja rahevuM rahyuM : AtmAnurakSI cara apramatta. (109) aparigraha aMge mahAvIra bhagavAnanuM nirIkSaNa evuM che ke TakI rahevA mATe anivArya evI sAmagrI sAdhaka pAse hoya te parigraha gaNAya nahi, paNa sAmagrI aMgenI mUcha (Asakti, mamatA) e parigraha che. mUcha parigraha kathI.' (58) sAdhake jIvanadhAraNA mATe kevI rIte vartavuM ? je rIte bhamaro cUse drumanAM puSpano rasa, puSpane na vilAve, ne pote pAme prasannatA...(65) e rIte sAdhake potAno nirvAha akalezakara rIte karavo joIe. je sAdhaka bAhya padArthonI uttejanA anubhavavA lAgyo, to tenI upara kAmanAo cAre taraphathI AkramaNa karavAnI : Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 uddIptane gheratI kAmanAo, vihaMga svAduLa vRkSane yathA. (135) icchA-kAmanA-nA baLane eka udgAramAM surekha rIte varNavavAmAM AvyuM che : icchA khare Abha samI anantikA. (150) sAdhakane vaLI vaLIne viSayo vaLage to tethI eNe kaMTALI javAnuM nathI, balake akaMpa rahIne lakSya tarapha AgaLa vadhavAnuM che : mathI rahyo sAdhaka moha jItavA, tene sparze je viSayo vaLI vaLI achAjatA kaiMka anekarUpa, eno ghaTe dveSa karyo na bhikSue. (110) sAdhake manamAM eTalI eka gAMTha vALavAnI che ke AtmA pote tAranAra che, badhuM vAMchita ApanAra che; 'AtmA vaitaraNI nadI... AtmA kAmadudhA ghenu...' (211) mANase yuddha bIjA koInI sAme karavAnuM nathI, potAnI sAthe ja karavAnuM che. potA sAme ja jhUjhI le, bAhya yuddhethI zuM vaLe ? te pAme sukha je jAte jIte potAnI jAtane. (216) ane pachI goLaghInA be akSara umeryA che : 'AtmA jItye jItyuM sarva.' (217) Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasa pote jeTaluM potAnuM bUruM karI zake che teTaluM gaLAkApu duzmana paNa karI zakato nathI : - na kaMThachettA ari bUruM Acare, kare durAtmA nija jeTaluM khare. (218) dharmAcaraNane nizcayapUrvaka je vaLagyo che te IndriyonAM pralobhana sAme akaMpa Ubho rahI zake che : AtmA thayo nizcita jehano ke 'tajIza huM deha, na dharmazAsana', tene caLAvI nava Indriyo zake, jhaMjhAnilo meru mahAdrine yathA. (219) e ja vAta pheravI pheravIne kahevAmAM AvI che : samAdhivALI sahu Indriyo vaDe; AtmA sadA rakSita rAkhavo ghaTe. (22) upaniSadanA RSie "AtmA rathArUDha jANo, zarIra e ja che ratha' evA rUpakathI vAta karI che. "mahAvIra vANI'mAM naukAnuM rUpaka che : zarIrane kahyuM nAva, jIva nAvika che kahyo, kahyo arNava saMsAra, tare jene maharSio. (21) AvA Atmajita, saMsArane tarI janArAonI kSamAzakita akhUTa hoya che, ane tethI te saunA pUjya Thare che : utsAhathI kaMTaka lohanA jano AzAbharyA ke garaje sahI le; Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 AzA tyajI karNazaro saheje kAMTALa vANImaya, teha pUjya. (ra48) zamanI AvI zakti vaDe zramaNa thavAya, brahma-caryAthI brAhmaNa thavAya, bAhya ALapaMpALathI nahi : na muMDane zramaNa koI kArathI na brAhmaNa. muni nA vanavAsothI, kuzavase na tApasa. (265) zame karI zramaNa, ne brahmacaryethI brAhmaNa, zAne karI muni thAya, tapathI thAya tApasa. (266) sAcA zramaNa ke brAhmaNa ke muni ke tApasano prANImAtra pratye avairabhAva, ahiMsAbhAva, premabhAva ja UchaLavAno. vizvanA cokamAM enA hRdayano madhura ughoSa gAjI rahevAno : mitra huM sarva jIvono, vera mAre na koIthI. (313) mahAvIra vANI' A rIte sulabha karI ApavA mATe paM. zrI becaradAsajIno AbhAra mAnIe teTalo ocho. - huM pote akSaraza: anuvAdano pakSapAtI chuM. paMDitajI jevA bhASAnI tema ja dharmanI jhINavaTo samajanAra vidvAna anuvAdamAM arthavistAra kare tyAre mULa arthane hAni na ja thAya. AtmA ja damavo joryuM, AtmA khare ja durdama," (213)eno artha ane arthavistAra "AtmAne ja damavo joIe saMyama ane tapanI pravRtti vaDe barAbara paloTavo joIe. kharekhara AtmA pote ja durdama che - saMyama ane tapanI pravRtti vaDe AtmAne paloTatAM to nAke dama AvI jAya che." - e rIte thayo che, je suMdara che. tema chatAM anuvAda tarIke to AtmAne ja dIvo joIe, AtmA pote ja durdama che eTaluM ja ApavAmAM Ave ane Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAkInA aMzo kauMsamAM ApavAmAM Ave e paddhati vadhu IcchavA jevI gaNAya. tRtIya pariziSTamAM (AvRtti chaThThI, pR. 63, paMkti 18-19) "upedravajAnA chaMdanA cAre caraNomAM agiyAramo akSara laghu hoya tenuM nAma vaMzasthavRtta' ema kahevAmAM AvyuM che temAM zaratacUka thaI lAge che, "upendravajA chaMdanA cAre caraNomAM dasamA ane agiyAramA akSara vacce eka laghu akSara umerAyo hoya tyAre tenuM nAma vaMzasthavRtta' - e rIte e vastu mukAvI joIe. TippaNomAM anya dhamoMmAMthI sarakhA arthavALAM vacano utAryA che emAM saMgrAhakanI dhArmika udAratAnuM - sAcA dharmarasanuM sucAru darzana thAya che. TippaNI kadAca TUMkAvI zakAya. koIne arAtribhojanasUtra jevA, vrata aMge Avazyaka chatAM, ukitacaskRti vinAnA stabakanI khAsa upakArakatA na paNa jaNAya. upara ApelI, cAlatI kalame A lakhanAre karelI, gujarAtI padyAnuvAda-paMkitaothI mULa AgamavANInAM mAdhurya ane saudaryano kaMIka IzAro maLyo haze. gItA, dhammapada AdinI jema "mahAvIra vANI" paNa uktibhaMgine lIdhe ghaNI vAra hRdayaMgama nIvaDatI hoya che. slokAnta AvatI samartha joya! mA mAlig," "je 7 mic." paMktio ke arthapaMktio te te sUkti-stabakanI maMtrazakitane sacoTa rIte phuTa karavAmAM madadarUpa bane che. 23mA mokSamArga sUtranA 289 thI 300 sudhInA lokomAM eka zlokamAMnI vAta bIjAmAM AgaLa vadhatI jatAM samudranI bharatInA eka mahAtaraMganI jema kathayitavya bhavya sauMdaryapUrvaka prastuta thAya che. amadAvAda, tA. 21-4-1965 umAzaMkara jozI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamaprabhAkara munirAja zrIpuNyavijayajIno hArdika sadbhAva paM. zrIyuta becarabhAie karela "mahAvIra vANI'" pustakanuM gujarAtI saMskaraNa zrImAna svAmI AnaMdanI vidvattAbharI prastAvanA sAthe prasiddha thAya che, ethI ApaNane khAtarI thAya che ke AjanI prajAnI jijJAsA kevI vyApaka dizAmAM jaI rahI che ! yugabaLa e eka ajaba vastu che. eka yugamAM ApaNI jijJAsA sva-deza ane sva-saMpradAya pUratI sImita-maryAdita hatI paNa Aje e jijJAsA dUradUranA deza ane vizvasaMpradAya sudhI pahoMcavA sajja banI che. A sthitimAM samagra prajAne tene lagatAM sAdhano prApta thAya to ja e jijJAsA saMtoSAya ane prajAnuM jIvana vyApakabhAvanAmaya bane. A hakIkatane lakSamAM rAkhIne paM. zrI becarabhAIe '"mahAvIra vANI'' pustakanuM nirmANa karyuM che. A pustakanI racanA mATe temaNe sUtrakRtAMga sUtra, dazavaikAlika, uttarAdhyayana sUtra ane Avazyaka sUtrane ja mukhya rIte pasaMda karyAM che ane temAMthI lokarucine preraNA maLe te rIte zrI mahAvIra paramAtmAe upadezela AMtarajIvanane sparzatAM gaMbhIra tattvone lagatI gAthAo ane chaMdo cUMTI kADhyAM che. sAthe sAthe A gAthAo ane chaMdono artha ane vivecana ApavA uparAMta bauddha-vaidika sAhitya sAthe te te viSayanI tulanA ane samanvaya karela che. tethI sAmAnya vAcakane rucikara thavA uparAMta viziSTa abhyAsIne abhyAsanI dizAnI khAsa sUjha paNa AmAMthI maLI zake tema che. prasaMge prasaMge Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 keTalAka viSayonI amuka rIte chaNAvaTa karavAmAM AvI che e A pustakanI mahattAmAM umero kare che. aMtamAM mane sahajabhAve eka vicAra sphure che ke - zrI becarabhAIe ghaNAM varSo agAu 'bhagavAna zrI vIra paramAtmAnuM jIvanacaritra kaI paddhatie lakhAvuM joIe'' e viSe eka lekha lakhyo hato. e lekhane te pachInAM varSomAM thayelA anubhavane AdhAre puna: vizada rIte AlekhavAmAM Ave to pota-potAnI paddhatie bhagavAna mahAvIranA jIvanane AlekhanAra koI paNa lekhakane emAMnA vicAro savizeSa mArgadarzaka thaI paDaze. jaina sosAyaTI, amadAvAda, saM 2011, mAgha zukala 1, somavAra muni puNyavijaya Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnanIya vinobAjInuM purovacana mahAvIra vANI kA gujarAtI saMskaraNa nikala rahA hai, yaha khuzI kI bAta hai| idhara bihAra meM bhUdAna-yajJa ke silasile meM ghUmate huo buddha aura mahAvIra kA mujhe niraMtara smaraNa rahA hai| loga jAnate hai maiMne bodhagayA meM samanvaya Azrama zurU kara diyA hai| koI nayA AraMbha karane kI vRtti apane meM maiM nahIM dekhatA / lekina bhUdAna kI pravRtti meM se samanvaya kI pravRtti anivArya rUpa se nikala pddii| bhArata bhUmi meM AtmA kA ciMtana, manana aura saMzodhana bahuta prAcIna kAla se Ajataka hotA AyA hai| usameM vaidika bauddha aura zravaNa tIna zAkhAaiM calI AI haiN| tIno zAkhAoM meM aneka saMta puruSa nirmANa hue aura unake vividha paMtha cale / ina paMtho meM sIkhoM kA bhI eka paMtha hai, jo ki Aja vizeSa saMghaTanA ke kAraNa apane ko alaga dharma mAnane lage haiN| para hai vaha eka upAsanA paMtha hI / bhArata ke bAhara ke dharma pravAha bhI bhAratIya saMskRti meM dAkhila ho gaye haiN| pArasI to bhArata ke hI ho gaye haiM, yAne bhArata ke bAhara ke ve miTa gaye haiN| khristI, musalamAna, yahUdI tInoM jamAtoM ne bhArata ko apanAyA aura Aja ina tInoM kA apanA eka bhAratIya rUpa bhI hai| isa taraha autihAsika pravAha meM bhArata deza dharma-vicAroM kA saMgama sthAna ho gayA hai| yaha tihAsika kArya tabhI pUrNa hogA jaba kI hamAre jIvanadarzana meM Ina saba kA hama samanvaya kara leNge| isa ke liye hara dharma kI sArabhUta koI cIja hame mila jAtI haiM to baDI sahUliyata hotI hai| Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 25 vaidika dharma kA sAra, sUtra rUpa meM IzopaniSada meM aura kucha vistAra se bhagavadgItA meM mila jAtA hai| khristI dharma kA sAra, IsA kA giri-pravacana mazahUra hai / bauddha dharma kA sAra bauddhoM kA hI cunA huA dhammapada hai| sIkhoM kA pUrA dharma-vicAra 'japujI' meM A jAtA hai / jaina dharma kA sAra thoDe meM denevAlI kitAba kI bahuta jarUrata thI, vaha, merA khyAla hai 'mahAvIra vANI ne acchI taraha pUrI kI hai| isa pustaka meM sirpha 314 vacana diye haiM, to yaha eka choTIsI cIja ho jAtI hai| adhyayana karanevAle para zabda kA bahuta jyAdA bojha nahIM paDatA, aura jIvana ke liye pAtheya pUrA mila jAtA hai| paribhASA kA jaMgala kula TAlA gayA hai| sAmAnya pAThaka ko pacAsa eka naye zabda isa meM mileMge, jo usako bhayAvane nahIM hoMge balki suhAvane hoNge| 19 ve sUtra meM ve bahuta sAre dAkhila haiM / yaha sUtra yahAM nahIM diyA hotA to pAThakoM ko aparicita koI zabda nahIM milatA / lekina phira pustaka kA vajana bhI kama hotA / usa sUtra ke binA jaina-vicAra ke darzana se hI pAThaka vaMcita raha jaataa| samanvaya Azrama ke liye isakA bahuta upayoga hogaa| lekina samanvaya Azrama sirpha buddha-gayA meM hI nahIM calAnA hai| sAre dezabhara meM adhyayana ke aura seyA kArya ke jitane sthAna haiM, una saba ko hameM samanvaya Azrama banAnA hai| usake lie yaha eka anamola dena hogii| dalasiMgarAya, bihAra vinobA ke praNAma 10-8-1954 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA san 1935 se san 1938 I0 taka, senTrala lejisleTiva asembalI kA sadasya hone ke kAraNa mujako prati varSa DhAI tIna mahIne mAgha phAlguna caitra meM naI dillI meM rahanA pdd'aa| dillI nivAsI zrI gulAbacanda jaina vahA~ kaI bAra mujhase milane ko Aye aura kisI prasaMga meM zrI becaradAsajI kI carcA unhoMne kI / san 1939 meM mArca ke mahIne meM gulAbacanda jI kisI kArya ke vaza kAzI Aye; mujhase kahA ki zrI becaradAsa jI ne jo aba ahamadAbAda kAliz2a meM prAkRta bhASA aura jaina darzana ke adhyApaka hai, "mahAvIra vANI" nAma se eka grantha kA saMkalana kiyA hai aura unakI bahuta icchA hai ki tuma (bhagavAnadAsa) unakI prastAvanA likha do| maiMne unako samajhAne kA yatna kiyA; merA vayasa 72 varSa kA, A~khe durbala, saba zakti kSINa, tIna cAra graMtha aMgrejI, hindI, saMskRta ke jinake kucha aMza likha aura chapa bhI gaye haiM pUrNa karane ko par3e hue; anya sAmAjika jIvana meM anivArya jhaMjhaTo kI bhI kamI nahIM; thor3A bhI nayA kAma uThAnA mere liye nitAMta anucita; sarvopari yaha ki maiM prAkRta bhASA aura jaina sAhitya se anabhijJa / para gulAbacanda jI ne eka nahIM mAnA; dillI jAkara puna: puna: mujhako likhate rahe ki zrI becaradAsa jI ne nizcaya kara liyA hai ki binA merI prastAvanA ke graMtha chapegA hI nahIM / isa prItyAgraha ke Age mujhako mAnanA hI par3A / zrI gulAbacanda jI "mahAvIra vANI" kI hasta likhita prati le kara svayaM kAzI Aye maine samagra graMtha adhikAMza unase par3havA kara zeSa svayaM dekha kara samApta kiyA / mahAvIra svAmI kI loka ke hita ke liye kahI, Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karuNAmayI, vairAgyabharI vANI ko suna aura par3ha kara citta meM zrAnti ke sthAna meM prasannatA hI huI aura sAttvika bhAvoM kA anubhava huaa| ... mahAvIra svAmI aura gautama buddha kucha varSoM kI chuTAI bar3hAI se samakAlIna hue-yaha nirvivAda hai| kintu ina donoM mahApuruSoM ke janma aura nirvANa kI ThIka tithiyoM ke viSaya meM aitihyavidoM meM matabheda hai; tathApi yaha sarva-sammata hai ki vikrama pUrva chaThI zatAbdI meM donoM ne upadeza kiyaa| jaina sampradAyoM kA vizvAsa hai ki mahAvIra kA jinakA pUrvanAma "vardhamAna" hai, janma vikrama pUrva 542 aura nirvANa vi0 pU0 470 meM huaa| ___ usa samaya meM "lipi" kama thI, "zruti" aura "smRti" kI hI rIti adhika thI, guru ke, RSi ke, mahApuruSa ke, AcArya ke vacanoM ko zrotAgaNa sunate aura smRti meM rakha lete the| mahAvIra ke nirvANa ke bAda dUsarI zatAbdI meM bar3A akAla par3A; jinAnuyAyI "kSapaNa" vA "zramaNa" kahalAne vAle sAdhuoM kA saMgha bahuta bikhara gayA; kaMTha karane kI paramparA meM bhaMga huA; bahuta upadeza lupta ho gye| akAla miTane ke bAda sthUlabhadrAcArya kI dekharekha meM pATaliputra meM saMgha kA bar3A sammelana huA; bace hue upadezoM kA anusandhAna aura rAzIkaraNa huA; para likhe nahIM gaye / mahAvIra nirvANa kI navIM zatAbdI (vIra nirvANa 827-840 taka) meM, mathurA meM skaMdilAcArya aura valabhI meM nAgArjuna ke Adhipatya meM sammelana hokara upadezoM kA saMgraha kiyA gayA aura unheM likhavAyA bhI gayA / nirvANa kI dasavIM zatAbdI meM bahuta se zrutadhArI sAdhuoM kA viccheda huA / devardhigaNikSamA zramaNa ne avaziSTa saMgha ko valabhI nagara meM ekatra karake ukta donoM - mAthurI aura valabhI - vAcanAoM kI samanvayapUrvaka lipi kraaii| jinokta sUtra ke nAma Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 28 se prasiddha vAkyoM ke saMgrahItA yaha devardhigaNi hI mAne jAte haiN| umA-svAti ke "tattvArthAdhigama sUtra" jo prAya: jinanirvANa ke 471, arthAt vikrama saMvata ke prArambha ke lagabhaga kisI samaya meM likheM gaye aura jinameM jainadarzana kA sAra bahuta uttama rIti se kahA hai ve inase bhinna hai| devardhigaNi ke saMkalita sUtra, AcArAMga, sUtrakRtAMga, vyAkhyAprajJapti, dazavaikAlika sUtrAdi ko dekhane kA mujhe avasara nahIM milA / zrI becaradAsajI ne unhIM sUtroM meM se svayaM mahAvIra svAmI ke kahe zlokoM kA uddharaNa aura saMdarbhaNa prastuta graMtha "mahAvIra vANI" meM kiyA hai| 25 sUtroM vA adhyAyoM me 346 prAkRta zlokoM aura unake hindI anuvAdoM kA saMgraha hai| mujhako nahIM jJAta hai, ki jaina vAGmaya meM isa prakAra kA koI graMtha, prAcIna haiM vA nahIM prAya: na hogA anyathA zrI becaradAsa jI ko yaha parizrama kyoM karanA hotA / bauddha vAGmaya meM eka choTA para bahuta uttama graMtha "dhamma-pada" ke nAma se vaisA hI prasiddha hai, jaisA vaidika vAGmaya meM "bhagavadgItA"; "dhamma-pada" bhI svayaM buddhokta padyoM kA saMgraha kahA jAtA hai| saMbhava hai ki "mahAvIra vANI" jaina saMpradAya meM prAya: vahI kAma dene lage, jo bauddha sampradAya meM dhamma-pada detA hai| bheda itanA hai ki "mahAvIra vANI" ke adhikatara zloka saMsAra kI nindA karane vAle, vairAgya jagAne vAle, yatidharma-saMnyAsadharma sikhAne vAle haiM; gRhasthopayogI upadeza kama haiM, para haiM; vinaya sUtrAdhyAya meM kitane hI upadeza gRhasthopayogI haiN| mujhe yaha dekha kara vizeSa Ananda huA ki bahutere zloka aise haiM jinake samAnArtha zloka prAmANika vaidika aura bauddha graMtho meM bhI bahutAyata se milate haiN| prathama maMgalAdhyAya ke bAda ke 6 adhyAyoM meM pA~ca dharmo Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 kI prazaMsA kI hai- ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, aprigrh| manusmRti, bauddha paMcazIla, yoga-sUtra Adi inhIM pA~ca kA upadeza karate haiN| ye gRhastha, zrAvaka, upAsaka ke liye bhI dezakAla - samaya ke (zarta ke) avaccheda ke sAtha upayogI haiM; aura yati saMnyAsI bhikSu, kSapaNa, zramaNa ke liye bhI adhikAdhika mAtrA meM una avacchedoM ko dina dina kama karate hue paramopayogI haiM, jaba vaha sarvathA samayoM (zarto) se anavacchinna ho jAte hai taba "mahAvrata' hokara sadya: mokSa ke hetu hote hai| ahiMsa-saccaM ca, ateNagaM ca, tatto ya bambhaM, apariggahaM ca, paDivajjiyA paMca mahavvayANi, carija dhammaM jiNadesiyaM bidU / - dhammasutta, zloka 2 brAhmaNa sUtrAdhyAya ke bhAva vaise hI hai jaise mahAbhArata ke zAMtiparva meM kahe hue prAya: vIsa zlokoM ke haiM; jinameM se pratyeka ke antima zabda yaha haiM "taM devA brAhmaNaM viduH" / dhammapada meM bhI "brAhmaNa vaggo' meM aise hI bhAva ke zloka haiN| na jaTAhi na gottehi na jaccA hoti brAhmaNo; yamhi saccaM ca dhammo ca, so sucI so ca braahmnno| na cAhaM brAhmaNaM brUmi yonijaM matti-sambhavaM, akiMcanamanAdAnaM, tamahaM brUmi brAhmaNaM / (dhammapada) "mahAvIra vANI" meM kahA hai, alolupaM, muhAjIviM aNagAraM akiMcanaM, asaMsattaM gihatthesu, taM vayaM buma mAhaNaM / kammuNA baMbhaNo hoi, kammuNA hoI khattiyo, vaiso kammuNA hoI, suddo havai kammuNA / - jaina Agama uttarAdhyayana, a0 25, gAthA 28-32 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 kucha logoM ko yaha bhrAMti hotI hai ki mahAvIra aura buddha ne varNavyavasthA ko tor3ane kA yatna kiyA aisA nahIM hai, unhoMne to usako kevala sudhArane kAhI kAma kiyA hai| mahAbhArata meM punaH punaH spaSTa zabdoM meM vahI bAta kahI hai, jo mahAvIra ne kahI hai| na yonirnApi saMskAro, na zrutaM na ca saMtatiH ; kAraNAni dvijatvasya; vRttameva tu kAraNam / na vizeSo'sti varNAnAM sarvaM brAhmaNamidaM jagat; brahmaNA pUrvasRSTaM hi karmabhirvarNatAM gatam / mahAvIra ne aura buddha ne, donoM ne "karmaNA varNa: " ke siddhAnta para hI z2ora diyA / yahI siddhAnta uttama varNa-vyavasthA kA mUla maMtra hai; isake na mAnane se isake sthAna para "janmanA varNa: " ke apasiddhAnta kI sthApanA kara dene se hI, bhAratIya janatA kI vartamAna ghora durdazA ho rahI hai / I yaha kheda kA sthAna hai ki jaina sampradAya maiM bhI vyavahArataH jinopadiSTa siddhAnta kA pAlana nahIM hotA; pratyuta usake virodhI apa - siddhAnta kA anusaraNa ho rahA hai / maiM AzA karatA hU~ ki "mahAvIra vANI" ke dvArA jaina sampradAya kA dhyAna isa aura AkRSTa hogA aura sampradAya ke mAnanIya vidvAn yati jana isa mahAvIra ke samAja aura gArhasthya ke paramopayogI upadeza, Adeza kA jIrNoddhAra apane anuyAyiyoM ke vyavahAra meM karAveMge / anta meM itanA hI kahanA hai ki maiM prakRtyA, samanvayavAdI, samvAdI, sAdRzyadarzI, aikyadarzI hU~; virodhadarzI, vivAdI, vaidRzyAnveSI, bhedAvalokI nahIM huuN| merA yahI vizvAsa hai ki sabhI lokahitecchu mahApuruSoM ne unhIM satyo, tathyoM, kalyANa mArgoM kA upadeza kiyA hai, jIvana ke pUrvArdha meM loka - yAtrA ke sAdhana ke liye aura parArdha meM parArtha- mokSa- nirvANa niHzreyasa Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke sAdhana ke liye, bhAtara meM to maharSiyoM ne mahAvIra svAmIne buddha devane mukhya mukhya zabda bhI prAya: vahI prayoga kiye haiN| "mahAvIra vANI" ke antima 'vivAda sU' meM, kaI vAdoM kI carcA kara dI hai| aura upasaMhAra bahuta acche zabdoM meM kara diyA hai - evameyANi jampantA, bAlA paMDitamANiNo, niyayAniyayaM santaM, ayANantA abuddhiyaa| arthAt, evametAni hi jalpanti, bAlA: paNDitamAnina:, niyatA'niyataM santam ajAnanto hyubuddhayaH / yahI Azaya upaniSat ke vAkya kA hai; avidyAyAmantare vartamAnA:, svayaMdhIrA: paNDitammanyamAnA:, dandramyamANA: pariyanti mUDhAH, andhenaiva nIyamAnA yathAndhAH / Aja kala ke pAMDitya meM zabda bahuta artha thor3A; vivAda bahuta sambAda nahIM; ahamahamikA vidvattA pradarzanecchA bahuta sajjhAnecchA nahIM; dveSa droha bahuta, sneha prIti nahIM; asAra-palAla bahuta, sAra-dhAnya nahIM; avidyA-durvidhA bahuta sadvidhA nahIM; zAstra kA artha, mallayuddha / prAcIna mahApuruSoM ke vAkyoM meM isake viruddha sAra sajjJAna sadbhAva bahuta, asAra aura asat nahIM / kyA kiyA jAya, manuSya kI prakRti hI meM avidyA bhI hai aura vidyA bhI, duHkha bhogane para hI vairAgya aura sadbuddhi kA udaya hotA hai| . sA buddhiryadi pUrvaM syAt kaH patedevaM bandhane ? Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ fira fira avidyA kA prAbalya hotA hai; vaimanasya, azAMti, yuddha, samAja kI durvyavasthA bar3hatI hai; sat puruSoM, mahApuruSoM kA kartavya hai ki prAcInoM ke sadupadezoM kA puna: puna: jIrNoddhAra aura pracAra karake aura saba kI ekavAkyatA, samarasatA dikhAke mAnavasamAja meM saumanasya, zAMti, tuSTi, puSTi kA pracAra kareM, jaisA mahAvIra aura buddha ne kiyaa| jaina zAstra ke prasiddha do zloka - eka hindI kA aura eka saMskRta kA maiMne bahuta varSa hue zrI zItalaprasAda jI brahmacArI(jaina)se sune; mujhe bahuta priya lge| kalA bahattara puruSa kI, vA meM do saradAra, eka jIva kI jIvikA, eka jIva uddhAra / Amravo bandhahetu: syAd mokSahetuzca saMvaraH, itIyam ArhatI muSTiH sarvamanyat prapaJcanam / vaizeSika sUtra hai, yato'bhyudaya-ni:zreyasa-siddhiH sa dharmaH / tathA vedAnta kA prasiddha zloka hai, __ bandhAya viSayA''saktaM, muktyai nirviSayaM manaH, etaj jJAnaM ca mokSazca, sarvo'nyo granthavistaraH / samaya samaya ke sampradAyAcArya yadi aise virodha-parihAra para saMvAda para adhika dhyAna deM aura dilAveM to pRthvI para svarga ho jAya / para prAya: svayaM mahA "Amrava" -grasta hone ke kAraNa yati-bhikSu-saMnyAsI kA rUpa rakhate hue bhI bheda-buddhi, kalaha, rAga-dveSa hI manuSyoM meM bar3hAte haiM / yahA~ taka ki svayaM mahAvIra aura buddha ke jIvanakAla meM hI, (yathA IsA aura muhammada ke jIvanakAla meM hI) pratyeka ke anuyAyiyoM meM bheda ho gaye; aura Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 eka ke anuyAyI kSapaNoM aura dUsare ke anuyAyI zramaNoM meM mArapITa taka huI, jisakA varNana kSemendra ne " avadAna - kalpalatA" kAvya meM kiyA haiM / aura una donoM ke nirvANa ke pazcAt to kitane hI bhinna bhinna 'paMtha' pratyeka ke anuyAyiyoM meM ho gye| maiM AzA karatA hU~ ki ina bhedoM ke miTAne meM aura saMvAda bar3hAne meM, yaha " mahAvIra vANI" sahAyatA karegI / kAzI saura 10-4-1996 vi0 bhagavAnadAsa Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vItakonI rAta vItI pUrvapuNyanA udayabaLe ke koNa jANe, paNa judA judA prAnto, komo ane nAtajAtonA loko joDe AtmIyatAnI sagAIno AzIrvAda AkhI umara mArA para rahyo. temAMye jaina samAja ane kuTuMbono to kema jANe huM jiMdagIbhara poSyaputra rahyo. gharanA mANasa ke kuTuMbane nAte varSonAM varSa ekathI vadhu jaina kuTuMbomAM vItyAM. temAM pitRtulya vaDIla ke sagA bhAI kahuM evA aneka AtmIya cAlyA gayA. pAraNe hIMcoLelAM ne khoLe ramIne moTAM thayelAM aneka bALako AMkha sAme moTA karatAM strI-puruSo thayAM. paNa A badhA bhAgyano dhaNI huM bhaNataramAM bhopo rahyo. nizALethI nAsI bacapaNathI ja sAdhuonI duniyAmAM peThelo; ane tyAM to 'tA meM bahu soca-pocane 'bAtana kI eka bAta"* vALA ja saMskAra paDyA. daivayoge TUMka vakhatamAM ja rAmakRSNa mizananA * alakha to avadhi bhaI, tAmeM bahu soca-poca karibe ku bahuta hai - kAha kAha kIjiye ? pAra na purAna hU ko, beda hUko aMta nAMhi bAnI to aneka, - citta kahAM kahAM dIjiye ? kAvya kI kalA ananta, chanda ko prabandha bahu rAga to rasIle, - rasa kahAM kahAM pIjiye? bAtana kI eka bAta, tulasI batAya jAta, janama je sudhAra caho, - rAmanAma lIjiye. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 sAdhuonA saMsargamAM Avyo ne bhAgyanAM phATaka UghaDyAM. A jamAtanA traNa guNa : nirvyasana, keLavaNI ane sevA. abhaNa avaLacaMDo eka na jaDe. basa, tyArathI Atamakhoja, saMtonI caraNasevA ne sarvadharmasamabhAvanA saMskAra siMcAyA ne huM nyAla thaI gayo. bhaNavAnIye mathAmaNo to pachI ghaNIye kIdhI; gItA, upaniSada, bhASyo, bhAgavatAdi. aMgrejIye ANaMpAtaLuM bhaNI nAkhyuM paNa badhuM saTarapaTara. karpUjiyo ja rahyo. Ama hiMdu dharmasaMskRti, zAstradarzana ane vicAraNAno paricaya to thoDoka bhAgyane baLe pAmyo; paNa jaino vacce jiMdagI vItyA chatAM jainadarzana, zAstra-vicAraNAnI bAbatamAM korodhAkora rahyo. dere-apAzare jAuM, sAdhu-sAdhvIonAM vakhANa sAMbhaLuM, gharaAMgaNe gocarI karavA Ave tyAre ya vAto thAya paNa mana kaoNLe nahi. vAtAvaraNa badhuM taMga sAdhu-sAdhvIo badhAM lakIranAM phakIra, DhIMgarAyelAM oziyALAM jevAM lAge. emanI prAcIna paribhASA ne saMkIrNa AcAravicAranI sRSTimAM mane saLa na sUjhe. Ama uMmara vadhatI gaI tema hiMdu zAstra saMskRti AdinI vicAraNAmAM jema kaMIka caMcupAta karI zakayo. tema jaina sAhitya je kaMI upalabdha hatuM te tarapha mane kazuM kheMcANa thaI zakyuM nahi. be ja prasaMgo vahelenA phakata yAda rahyA che. rAmAyaNa-mahAbhAratanA vikhyAta paMDita kalyANavALA rAvabahAdura ciMtAmaNirAva vaidya mArA gurujanomAM hatA. riTAyara thayA pachI roja bapore muMbaI TAunahaoNlanI raoNyala eNziyATika sosAyaTInI lAibrerImAM Ave ne huM emanI pAse bhaNuM. kAmadhenu pAraso mUke tema emanI jJAnagaMgAnA dhodha chUTe ne Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM casacasa pIuM. be-traNa varSanI e zravaNa-bhakitamAMthI mane ghaNuM ghaNuM maLyuM. eka vAra bauddha cArvAka jaina mImAMsakonI kaMIka carcA nIkaLatAM emaNe brAhmaNa ane jaina jIvanadarzana aMge vistArathI samajaNa ApelI. bIjo prasaMga lokamAnya joDeno. mAMDalanAkArAvAsa daramyAna lakhIne ApelA emanA vikhyAta "gItA rahasya' graMthanI 1915nI sAlamAM presanakala taiyAra thatI hatI te daramyAna pensilathI lakhAyelI mULa hastapratamAM Thera Thera narI yAdadAsta uparathI kAMuso mUkIne emaNe TAMkelA zrutismRti upaniSad zAstrapurANa kAvyAdi graMthonA AdhAranA AMkaDA mULa graMthomAMthI te te prasaMgo kADhI tapAsI sarakhAvI jovAnuM kAma bIjAo sAthe pUnA gAyakavADa vADAmAM dAdAnI lAIbrerImAM besIne huM karato, e divasomAM kapila muninI eka lupta sAMkhya kArikA pote mahenata karIne kevI rIte zodhI jIvatI karI eno itihAsa amane saMbhaLAvIne sAMkhyonA nirIzvaravAda ane jenonA syAdvAda viSe lAMbI samaja dAdAe amane ApelI ne tenI khUbIo temaja khAmIo batAvelI. sadgata motIcaMda kApaDiyAnA kuTuMbamAM varSo lagI kuTuMbanA nAte huM rahelo. emanI jaina sAhitya temaja samAjanI ekaniSTha sevA gujarAtI jaina AlamamAM jANItI che. dhIkatA dhaMdhAnAM dabANo ane rokANo vacce caMdrasUryanI niyamitatAthI pote savAranA sAmAyika pachI doDha kalAka zAstragranthonA anuvAda, vArtika, TippaNa-TAMcaNo karavA pAchaLa ApatA. pArAvAra AdarabhAve rojeroja A huM joto paNa emanA jADApADA graMtho vAMcavAnuM to darakinAra, e badhAMnA * kore rahyuM. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 nAma paNa huM kadI yAda na rAkhI zakyo. tevuM ja zrI mohanalAla dalIcaMda vagere bIjA paNa samakAlIna AMglavidyAvibhUSita Adhunika jaina vidvAno viSe mane lAgatuM. trIjAya eka mahApaMDitane huM oLakhato paNa e to mane narA dhasamasiyA ne dhamaroLiyA ja lAgelA. lebhAgu paNa eka-be maLelA. A badhAMonI racanAo ane lakhANomAM paMDito ane abhyAsuone bhale kImatI sAmagrI lIdhI hoya, mArA jevA 'itare janA:' (Layman)nA dilane te sparza karI zakayAM nahi. rajUAta eka kaLA che; balka IzvarI prasAda che. aMtaranI anubhUtimAMthI e Uge che ne abhaNanI jIbhe-kalame AvIne bese che. paMDita hoya to sonAthI pILuM paNa e pAMDitya-vidvattAnI mohatAja nathI. tulasI, nAnaka, sUra, kabIra, jJAnabA, tukArAma, narasI, mIrAM Adi madhyayugIna saMtomAMnA ghaNA AjanA rUDha arthamAM abhaNa hatA. paNa temanAM bhAvabhakita ne kavitAnA juvALane hele caDIne hiMdanA sAmAjika ItihAsanI cAra sadIo ghasaDAI gaI. Ajane kALe paNa e saMtonI racanAonI, ane emane jemano vAraso maLyo te prAcIna pUrvajonAM racelAM gItA upaniSad bhAgavata mahAbhArata rAmAyaNanI je rajUAta rAmakRSNa, vivekAnaMda, TAgora, araviMda, rAdhAkRSNana ke gAMdhIjIe karI, athavA to mahAbhArata-kathAonI rAjAjIe ne rAmAyaNa-mahAbhAratanAM pAtronI mu nAnAbhAIe karI, - e badhAmAM rajUAtano kImiyo paDelo che. daSTivihoNA jUnA sAMpradAyika haradAso kIrtanakAronI rajUAta vacce ane bAulonAM gAna ke kabIra-sAkhIonI gurudeva TAgore karelI rajUAta vacce, - athavA to paMDharInA pArakarIone mukhe AThe Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahora gavAtA tukArAmanA abhaMgonI je rajUAta marahuma jasTisa caMdAvarakarane mukhe muMbaI prArthanAsamAja maMdiranI vyAsapITha parathI thatI ame nAnapaNamAM sAMbhaLelI te vacce, eTalo ja phera che jeTalo divAsAnI rAta ne kojAgarI vacce. e rajUAtano kImiyo bauddha jaina sAhityanA kSetramAM ApaNI vacce pahela prathama kosaMbI, sukhalAlajI vagere mahAnubhAvoe batAvyo. marahuma kosaMbIjanuM "buddhalIlA sArasaMgraha' marAThImAM pahelavaheluM pragaTa thayuM tyArathI buddha ane bauddha saMskRtino bhakata huM banyo. tevo ja romAMca prajJAcakSu pU paMDita sukhalAlajInI jainadarzana vicAraNAdinI rajUAta pahelavahelI joI tyAre meM anubhavyo - jANe jainadarzana jevI koIka vastu che enI pahelI ja vAra mane bhALa lAgI hoya ! buddha-mahAvIranAM jIvana ane zikSaNano paricaya vadhato gayo tema tema jevI veda-upaniSatkAlIna RSio ke vyAsavAlmIkie gAyelI ne racelI saMskRti pratye tevI ja Adarabhakti ane magarUbI bauddha jaina saMskRtizAkhAo pratye mArAmAM siMcAtI gaI ane hiMdujAtie mAnava-vicAraNAnA vikAsamAM je phALo Apyo che te mATenAM gaurava ane abhimAnanI mArI bhAvanA dviguNita thaI. jaina bauddha, zIkha drAviDa Adi vicAraNAo jaMkazana sTezanonA yArDamAM ekabIjA joDe guNAkAra bhAgAkAra karanArA relapATAonI bhulabhulAmaNIbharI phUlagUMthaNI jevI paNa eka ja rela sisTamanAM aMgaupAMgonI jema eka ja kendrastha hiMdu saMskRtinAM avibhAjya aMga samI che. bauddho-jenoe vedabrAhmaNane tenA vaibhavakALe kurnesa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na banAvI ne tenI mAnyatApratiSThAne anivArya na mAnI athavA to dharmane nAme yajJayAgAdirUpe gheraghera cAlatI kasAIkhorIno niSedha karyo, eTalA ja aparAdha khAtara buddha-mahAvIrane ane temanI AkhI sAMskRtika kamANIne brAhmaNoe phagAvI dIdhI, e bInA jANI tyAre mAruMaMtara cItkAra karI UThyuM, ane hiMdanI dharatI parathIne hiMdujAtinA tamAma saMskArakSetramAMthI temane tageDI kADhIne ja jaMpanAra Adi zaMkarAcArya pratyenA mArA bhakitabhAvane jIvaleNa phaTako paDyo. buddhivaibhavanA e koTibhAskara viSeno mAro mata kaMgALa banI gayo. eka mitrane meM lakheluM : "1 yield to none in my admiration for Shankar and in paying my homage to that greatest intellectual giant know to mankind. But I may be pardoned if I venture to suggest that he lacked vision. He found no use for Buddha and his noble Eight-fold Path of Righteousness beyond hotly repudiating both and banishing them beyond India's borders. "And 'where there is no vision people perish', as we very nearly did perish; or worse still, eked out a humiliating existence as slaves with almost a total loss of manly virtues ever since Gazni's hordes started invading, soon after Shankar. I know there is a class of partisan fanatics who maintain that the loss of those manly virtues was to be attributed precisely to the Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 preceding centuries of Buddhist and Jain influence on India. It is infamous calumny. No chapter of India's history has been more glorious than that of the Buddhist period under Ashok and others, when India accomplished a cultural conquest of the world, and the East became a synonym for Wisdom of life and values everlasting. "I readily admit that regeneration and decay are the Law of life, - of all living organisms. But if Shankar found contemporary Boddhism steeped in processes of decay, a man of his intellect and gifts should have crusaded against prevailing practices as did Gandhi against the curse of untouchability and brought about a complete reformation. He could have recast Brahmanism and brought about a complete reorientation of Hinduism by a process of assimilation and synthesis as did modern masters, Vivekanand downwards. He should have, besides, known that the retrograde Brahmanical revival with which he sought to replace Buddhism was equally subject to processes of corruption and decay, and could not survive for all time." Ama hiMdu saMskRtinA rakSako ane rajUAtadAroe kohInUrane Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMcIkA tarIke oLakhAvIne phagAvI devAmAM potAno "digvijaya thayo mAnyo ane potAnI saMskRtinA kaLazakalagIne sthAne zobhe evI bauddha temaja jaina saMskRtine ukheLI ukheDIne potAnI ja dedIpyamAna saMskRtine nisteja karI enA mahimAvattA dharakhama kalevarane vikala ne vAmaNuM karI mUkyuM. Ama emane hAthe ghavAIne astAcaLe gayelI bemAMnI bauddha saMskRti A dezamAMthI to dALovATo thaI gaI, paNa te hADe pracAraka hatI tethI eNe to navAM sAMskRtika sAmrAjya sthApyAM ne aradhI duniyAne aMkti karI te para potAnI nirmaLa prabhA pAtharI. jaina saMskRti jalAvatana* na thaI paNa ene avakaLA AvI gaI ane hAryAlUMTAyA jevI thaIne mUA vAke jIvatI rahI. - Ama hiMdu saMskRtinA TilAyata aMgrejoe potAnI ja mAjaNI bahenone dezapAra karI ke gUMgaLAvI eTaluM ja nahIM paNa potAnA lAkha lAkha nAnerAM bALAbhoLAM bhAMDarUo sAme paNa bhogaLo bhIMDIne temane mAnA saMskRti-maMdiramAM pesavA - pUjavA ke enA stavanakIrtanano uccAra paNa karavA sAme jAlIma pratibaMdho melI temane bhAravAhI pazuonI hAramAM mUkyAM ne potAnI ja jaNetAne nAkakAna kApelI vArpaNakhA banAvI. evI vikala vidrapa avasthAmAM duniyAnA moM AgaLa mumUrkha rahIne hiMdusaMskRti ATalA kALa jIvI. jANuM chuM ke A kaDavAM vacana kADhavA badala ghaNA vAcakono roSa mArA upara Utaraze. zrI nAnAbhAI jevA murabbIo kocavAze, ke dezavaTo pAmelo. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM A nipura satya uccAravAnI dhRSTatA meM e dAve karI ke huM e ja kaDavI tuMbaDIno velo, e ja saMskRtinI pedAza, enI sAra5 temaja zaramano vArasane e ja mAnuM pharajaMda chuM. hemleTe enI jaNetAnI ugra nirbharsanA karI. mArI mA enA ja peTajagyA mArA pitarAIonI karelI mArI A nirbharsenA sAme putro gAta vija kumati na mavati'vALuM AzvAsana le te sAme mane vAMdho nathI. paNa Aje e badhAM vasamAM vItakonI rAta vItI che. saMsAranI ghaTamALamAM patana-abhyadayanAM DolacAM niravadhi kALanI kUkhe cakranemikrame cAlyA pachI Aje pAchuM udayakALanuM Agamana thayuM che ane te badhe navajIvana verI rahyuM che. hajAra varSanA astaaMdhAra pachI pharI eka vAra hiMda AtmabhAnanI majale pahoMcyuM che. Aje javAharalAlajIthI mAMDIne ekeeka hiMdI dezamAM navI havA ne navI tAjagI anubhavI rahyo che; hiMdanuM navuM darzana karI rahyo che. samanvayanI prakriyAo ane baLo prajA zarIramAM ne prajAmAnasamAM Aje kAma karavA lAgyAM che. hiMdu saMskRtine mahAvRkSanI bauddha, jaina, zIkha ekeeka zAkhA-prazAkhAonA nirmaLa ane zAzvata aMzo paratve ekeeka zikSita hiMdu Aje sabhAna ane magarUba che. lIlavUNAnA bAjhelA popaDA jhADIjhApaTI bhoMyabhato lIMpIgUMpI ghoLIne gharaAMgaNenAM saMskRti-maMdironI samagra vasAhatano jIrNoddhAra karavA e mathI rahyo che. bauddho, jaino, zIkho, sanAtanIo, sudhArako, uddhArako temaja dezanA lAkho karoDo harijana AdivAsI ane bhUmihInone mAnavI jevAM mAnavIno darajajo ne pratiSThA ApIne hAramAM lAvavA mAganArA taraphadAro ke bhUdAna sevako, badhAM ja e jIrNoddhAra karavAvALA pathakanA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 sainiko che. virATanA pagarave e vasAhatane reDhere deva jAgyAnI Alabela ApatA nAnAmoTA ghaMTArava saMbhaLAvA lAgyA che. saMsAranI saMskRtionI ApaNI A dAdImA ke mAtAmahI saMsAranI tamAma saMskRtio ane vicAradhArAo vaccethI ApasanA DaMkha kADhIne eka vizALa samanvaya sAdhaze ane enI AMkhanAM amI heThaLa saMsAranAM tamAma kALAM gorAM pILAM saMtAno, choDvAcharUne ane dIkarAMdoItarane nAte ene khoLe jaMpaze evI mArI zraddhA che. dilagIra chuM, huM cagaDoLe caDI gayo. jaina tIrthaMkaro ane jaina saMskRtine buddha ane bauddha saMskRtithI prAcIna gaNavAmAM Ave che. beu vacce taphAvata paNa eTalo ocho che ke sAmAnya mANasa e bheda bhAgye pArakhI zake. jainonA vizALa sAhityabhaMDAro hajAra varSathI khAMjare paDyAM che. ene aMge eka jAtanI gUDhatA (mystery) sevAya che. chatAM emAM asaMkhya maNiratno paDyAM che ema manAya che. prastuta pustaka ''mahAvIra vANI'nI pAMcamI navesaranI AvRtti che. tenA saMpAdaka paMDita becaradAsajI dozI huM pAchaLa kahI gayo te gujarAtanI navI jamAtanA agresara jaina dhuraMdharomAMnA eka jANItA vidyanmaNi che. jUnA jaina sAhityanA dhULadhoyA tarIke emanI jIvanabharanI niSThA ane bhaktiparAyaNatA jANItI che. mahAvIra prabhunA jIvanamAMthI ane jainasAhitya ratnAgAramAMthI aNamUlAM ratno DhUMDhIvINIne te upara caDelA kALAMtaranA melapopaDA ne dhULa jhApaTI khaMkherIne ane bhItaranAM naMga dhoI nikhArIne prajAne bheTa karavAnA vyavasAyane emaNe potAnA jIvananuM mizana banAvyo che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina vidvAnono dAvo UMco che. chellAM so varSa daramyAna ApaNI gulAma prajAne pAzcAtya vidvAnomAMthI ApaNA tattvajJAna, saMskRti ane jJAnagranthonA raDyAkhaDyA prazaMsakonAM sarTiphikeTo TAMkavAnI ne te upara AnaMdasamAdhie caDI javAnI lata lAgI. jaina vidvAno AthI askRSTa rahe e azakya hatuM paNa have e mUcha vaLI rahI che. pAchaLa meM gaNAvyA te pU. paMDita sukhalAlajI vagere mahAnubhAvonI preraNA ane AgevAnI heThaLa jaina paMDito ane vidvAno jaina sAhityane mathImathIne temAMthI amRta samAM navanIta utArI Aje prajAne pIrasavA lAgyA che e ApaNuM bhAgya che. jema jema ApaNe svabhAna upara AvatA jaIzuM, hajAro varSanI ApaNI prajAkIya kamANImAM je je kaMI kImatI ne zAzvata mUlyanuM che tene oLakhatA jaIzuM, jema jema samartha saMpAdako ne rajUAtanA kImiyAgaro ApaNI vacce pedA thaze, tema tema ApaNane avanavAM darzano thatAM jaze ane jIvanasAdhanA, paramasahiSNutA tathA sarvadharmasamabhAvamAM ApaNe jhaDapabhera AgaLa vadhIzuM. kAraNa ke ApaNA prajAkIya ane sAMskRtika hADane e vastu bhAvatI che. mAnavImAtrane sAru e naravI ne taMdurastI bakSanArI che. e dizAe ApaNane agADI laI javAmAM prastuta grantha jevAM ratno dhananI khANa samAM che. enuM vAMcana manana ciMtavana sau koIne moTo dharmalAbha bakSaze ane evI khANonAM mATI-patharA joDe dinarAta bAthoDiyAM bharIne potAnI evI jIvanabharanI jahemato ane sAdhanA--tapasyAonA phaLa rUpe AvI sAMgopAMga saMghADAutAra kRtio (Finished Products) bheTa karanArA enA niSThAvaMta parAyaNa Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 sevako pratye prajAne kRtajJabhAve taraboLa karaze. basa, AjathI vadhu kazA abhyAsu pravezaka purovacananI apekSA mArA jevA TUMkapaeNjiyA pAsethI koI na rAkhe. tevo kazo prayatna karIne huM mArI jAtane hAMsIpAtra na banAvuM emAM ja mArI ne mane A gorakhadhaMdhAmAM utAranAra mArA yajamAna paMDita becaradAsajInI zobhA sacavAya ema che. eTale mAtra eTaluM ja kahIne rUkhasada laIza ke A "mahAvIra vANI" koI vAda, darzana, upapatti ke tattvamImAMsA nathI. A to gItA, dhammapada, kuraLa ke giripravacananI hAranuM mAnavajIvanane sAru akhUTa bhAtuM denAruM rojiMdA svAdhyAyanuM ratna che. hIranI gAMTha upara telane TIpe gaMThIne saue sadAya ne haraghaDI haiye vaLagADI rAkhavAnuM. kausAnI, AlamorA baLeva, 14-8-'54 svAmI AnaMda Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 1 // maMgala-suttaM namokAro namo arihNtaannN| namo siddhaannN| namo aayriyaannN| namo uvjjhaayaannN| namo loe svvsaahuunnN| eso paMca namukkAro, svvpaavppnnaasnno| maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havai maMgalaM // (Avazyaka sUtra) bhaMgA-sUtra' namaskAra marihaMtone'-mahatone-namAra, siddhone namaskAra, AcAyone namaskAra, upAdhyAyone namaskAra, lokamAM sarva sAdhuone namaskAra, A pAMca namaskAra sarva pApono nAza karanAra che, tathA sarva maMgalomAM prathama maMgalarUpa che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI maMgalaM arihaMtA maMgalaM / siddhA mNglN| sAhU maMgalaM / kevalipannatto dhammo maMgalaM / (Avazyaka sUtra) maMgala mahatI bhaMsa cha, siddho maMgala che, sAdhuo maMgala che, kevalIe nirUpelo dharma maMgala che. loguttamA arihaMtA loguttmaa| siddhA loguttmaa| sAhU loguttamA / kevalipannatto dhammo loguttmo| (Avazyaka sUtra) Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgala-sUtra lokottama ahaMto lokottama che, ' siddho lokottama che, sAdhuo lokottama che, kevalIe nirUpelo dharma lokottama che. saraNaM arihaMte saraNaM pavajjAmi / siddhe saraNaM pavajAmi / sAhU saraNaM pvjaami| kevalipannattaM dhamma saraNaM pavajjAmi / (nAvazyaka sUtra) zaraNa ahitonuM zaraNa svIkAruM chuM. siddhonuM zaraNa svIkAruM chuM. sAdhuonuM zaraNa svIkAruM chuM. kevalIe nirUpelA dharmanuM zaraNa svIkAruM chuM. 1. maMgalasUtra - A mahAvIravANImAM je je vacanone mUkelAM che te badhAMya jainathutra - jaina Agama-AcAra aMga, sUtrakRta aMga, uttarAdhyayana Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI sUtra, dazavaikAlika sUtra ane Avazyaka sUtra e pAMca graMthomAMthI cUMTelAM che. naMdIsUtra nAmanA jaina AgamamAM prAcIna jainazrutano savistara paricaya Apela che. temAM jaNAveluM che ke jainathutanA be prakAra che : eka aMgazruta ane bIjuM aMga bahAranuM zruta. je zruta tIrthaMkaranA khudanA gaNadharoe raceluM che tenuM nAma aMgazruta ane je zruta tIrthaMkaranA sAkSAt athavA paraMparAnA sthavira eTale munioe lakheluM che tenuM nAma aMga bahAranuM kRta. gaNadhara eTale pradhAna AcArya ane sthavira eTale anubhavI munirAja. tIrthaMkaranAM vacanone sAMbhaLyA pachI jaina zAstronI racanA thAya che ane jaina zAstro jyAre banyAM tyAre kaMThAgra rAkhavAmAM AvelAM ane pachI ekabIjA pAsethI sAMbhaLI sAMbhaLIne te badhAne sAcavavAmAM AvyAM che mATe temanuM eka nAma "zruta" (yuta-sAMbhaLeluM) evuM prasiddha che. vedonuM nAma "zruti' che, te paNa prastuta "zrutanAmane maLatuM che ane e bane nAmo ekasarakhA kAraNathI pracAramAM AvyAM che. mahAvIravANInAM vacano aMgazruta-sUtra-mAMthI ane aMga bahAranAM zruta-sUtra-mAMthI ema banne prakAranA zrutamAMthI lIdhelAM che. A cUMTelAM vacanono moTo bhAga padyarUpa che. gavabhAga ghaNo ja ocho che; maMgalasUtramAM "namaskAramAM namo arihaMtA vagere prathama pAMca pado che te, tathA "maMgala' bhAga, lokottama' bhAga, "zaraNa' bhAga ane 24mA jAtimadanivAraNa sUtramAM Avelo prathama sUtravALo bhAga, eTaluM AmAM gadyarUpa che. A sivAya bAkIno badho bhAga padharUpa che. A AkhA ya pustakamAM je jAtanI vicAradhArA batAvelI che te jAtanI vicAradhArA vaidika paraMparAnA eTale brAhmaNadharmanA veda, upaniSada, gItA, manusmRti, mahAbhArata, purANa vagere graMthomAM ya maLe che tathA bauddha dharmanA pAli bhASAmAM lakhAyelA prAcIna hInayAna paraMparAnA mULa piTaka graMthomAM tema ja mahAyAna bauddha paraMparAnA saMskRtamAM lakhAyelA graMthomAM paNa maLe che. A uparAMta pArasI dharmapustaka khoradehaavestAmAM, khristI dharmapustaka Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgala-sUtra bAIbalamAM ane IslAmI dharmapustaka kurAnamAM paNa A jAtanI vicAradhArane maLatI vicAradhArA maLe che. A TippaNomAM te te uparyukata graMthomAMthI vacanone TAMkI batAvI yathAsthAne ahIMnAM vacano sAthe temanI sarakhAmaNI karI batAvI che. te tarapha vidyArthIo ane vAcako jarUra lakSya rAkhe. keTalAMka TippaNo vivecanAtmaka paNa che. tulanAtmaka TippaNo uparathI tamAma dharmono pAyo keTalo badho paraspara maLato Ave che teno khyAla Avaze. sarakhAvelAM vacanomAM keTalAMka to zabdaza: paNa sarakhAM che. sarakhAmaNI karavA mATe brAhmaNa dharmanAM ane bauddha dharmanAM mULa vacanono vizeSa upayoga karela che. 2. arihaMta- A zabdanuM saMskRta uccAraNa mata che. . ga ane . di dhAtu uparathI A zabda Avela che. di dhAtune vartamAna kRdaMtano mata pratyaya lAgavAthI rihaMta, mahaMta ane ahita evAM traNa pado bane che. pAli bhASAmAM kahata rUpa pracalita che. rihaMtA e chaThThI vibhakitanuM bahuvacana che, ekavacanamAM marihaMtasa athavA maradata evAM rUpa thAya che. nama (nama:) zabda sAthe joDAyela nAmane cothI vibhakitamAM vAparavAnI prathA vyAkaraNe batAvelI che paraMtu prAkRtabhASAomAM cothI vibhakitane badale moTe bhAge chaThThI vibhakti vaparAya che. ahIM ApelAM gadya ke padya tamAma vacanonuM saMskRta rUpAMtara A pustaka pUruM thayA pachI pariziSTamAM ApeluM che. mata ke rihaMta zabdano prayoga ghaNA prAcIna samayathI pracalita che. mathurAmAMthI maLelA I.sa. pUrvenA zilAlekhamAM "namo karato vana' e vAkayamAM parata zabda vadhamAnasanA vizeSaNarUpe vaparAyela che. vadhamAna (vardhamAna) e bhagavAna mahAvIranuM janmanAma che. tathA kaliMgAdhipati mahAmeghavAhana mahArAjA khAravelano eka moTo zilAlekha orisA prAMtamAM Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vAgI AvelI khaMDagiri ane udayagirinI TekarIomAMnI hAthIguphAmAM kotarAyelo maLe che. tenI zarUAta namo arahaMtAnuM, namo sarvAniyAnuM e padothI thAya che. ahIM je namo ahiMtA ane no siddhA ema be pado ApelAM che tene barAbara maLatAM ja e zilAlekhanAM AdinAM be pado che. zilAlekhamAM vaparAyelo sava zabda "saba' arthane sUcave che. saba eTale sarva-badhA-tamAma. ahIM pAMcamA padamAM sarvazakUivAkayamAM e zabda savarUpe vaparAyela che. vartamAna gujarAtImAM ane hindI vagere bhASAomAM vaparAto "sava' ke 'saba' zabda keTalo badho prAcIna che teno paNa khyAla A zilAlekhanuM e vacana Ape che. ahIM e yAda rAkhavuM jarUrI che ke maMgalasUtranAM pAMca padomAM phakta pAMcamA padamAM satra zabda che chatAM tene dareka padamAM samajavAno arthAt jema "sarva sAdhuone' artha karela che tema "sarva arihaMtone," "sarva siddhone' ema paNa artha samajavAno che. bauddha graMthomAM nama tasamAvato rahata samasaMvRddha' A vAkya maMgalarUpe prAraMbhamAM ja mUkeluM hoya che. A vAkayamAM marato (saM. maraMta:) e pachI vibhakitanuM eka vacana che. viSNusahastranAma nAmanA stotramAM maruM nAma zrIviSNu mATe vaparAyela che. A rIte . ri ane saM. ma dhAtu uparathI niSpanna thayelo arihaMta, garadana ane marda zabda jaina paraMparAmAM, bauddha paraMparAmAM ane brAhmaNa paraMparAmAM te te paraMparAnA pUjya puruSane mATe vaparAyela che. * jUnI gujarAtImAM sava ke sanna zabdano prayoga maLe che. cAlu gujarAtImAM e prayoga ocho thaI gayo che. chatAM te maLe che to kharo jyAre notariyo jamaNanAM notarAM ApavA Ave che tyAre te "A notaruM save jaNanuM che' ema paNa kahe che. A vAkayamAM vaparAyeluM sa' vinuM bahuvacana save rU5 gujarAtImAM sava' zabdanA prayoganuM sUcaka che. sarva pra. sarve naM0 sarve eTale badhA. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgala-sUtra marihaMtano artha-arihaMta, arahata ke ardha zabdano sIdho artha 'pUjA karanAra thAya che. arthAt je, pUjA karato hoya te arihaMta, arahata ke ardha kahevAya che. ahIM zaMkA thavAno saMbhava che ke bhagavAna mahAvIra, bhagavAna buddha ke bhagavAna viSNu vaLI zuM bIjA koInI pUjA karanArA che? enuM samAdhAna A che: pUjAnA be prakAra che : aMtaraMga pUjA-mAnasa pUjA ane bIjI bAhya pUjA. tamAma AtmAo-jIvo, prANIo pachI bhale te nAnAmAM nAnA kIDA hoya ane moTAmAM moTAM IMdra ke cakravartI hoya, temanI tamAmanI tarapha samabhAve vartavuM - koIno leza paNa anAdara, tiraskAra ke apamAna na thAya tema vartavuM - koI vaMdana kare ke koI niMdA kare to paNa te banne jAtanAM prANI tarapha sarvathI svAbhAvika samatAbhAve vartavuM - samadarzI rahevuM - mana, vacana ane zarRra ema traNe prakAre sahaja samatA dhAraNa karI rAkhavI - eka romamAM ya dveSa, krodha, IrSyA ke rAga ke moha na Ave tevI vRtti rAkhI pravRtti karavI tenuM nAma aMtaraMga pUjA nA mAnasapUjA vA AtmapUjA kahevAya ane caMdana caDAvavuM, TIlA TapakAM karavAM, snAna karAvavuM, phUla caDAvavAM, niveda dharavuM, cAmara ke vIMjaNAM karavA tathA dhUpa vagere karavo te badhI bAhyapUjA kahevAya. je puruSa AvI bAhya pUjAmAM nathI paDato paraMtu upara kahI tevI jagatanI aMtaraMgapUjA manasA vacasA ane zarIraNa ema traNe prakAre niraMtara karato rahe che te puruSa arihaMta, arahata ke ahiM kahevAya. arthAt arihaMta, arahata ke ahino A vyutpatyartha che ane te ja ahIM barAbara sIdhI rIte ghaTamAna che. gItAmAM kahyuM che ke, yasmAt nodvijate loka: lokAnnodvijate ca yH| I - amaf - ma - kuMvara (adhyAya 12, zlo15) tathA vidyA-vinayasaMpanne brAhmaNe gavi hastini / zuni vaiva thapAve raSkitA samarzinaH II (adhyAya 5, zlo. 18) Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI jene lIdhe lokone uga thato nathI tathA lokone lIdhe paNa jene uga thato nathI evo tathA je rAga dveSa bhaya ane udvegathI mukta che te samadarzI kahevAya. (15) vaLI, vidyA tathA vinayathI yukata evA uttama manuSyanA pratIka samA brAhmaNa tarapha, adhama manuSyanA pratIka samA cAMDALa tarapha ane samagra pazunA pratIka samA gAya, hAthI ane kUtarA tarapha paMDita loko samadarzI hoya che. (18) arihaMta, arahata ke ahiM puruSamAM AvI ja samadarzitA hoya che mATe prastutamAM Adi kema dhAtuno sIdho ja vyutpanyartha ghaTAvavo e ja vizeSa agatyanuM che. arihaMtane bIjo artha: devoe ane manuSyoe karelI pUjAne je yogya che te arihaMta, arahata ke ahaM. A uparAMta rihaMta evo padaccheda karIne 'rAgadveSarUpa zatruone haNI nAkhanAra' evo paNa artha batAvela che. tAtparya e che ke, bhAratavarSanI dharmatriveNImAM eTale brAhmaNa, jaina ane bauddha paraMparAmAM A zabda ekasarakhA arthamAM ghaNA prAcIna samayathI vaparAto Avela che. A daSTie vicArIe to rAma kaho rahemAna kaho koI kAna kaho mahAdeva rii| pArasanAtha kaho koI brahmA sakala eka sarUpa rii|| (Azrama bhajanAvalI) jaina saMta zrI AnaMdaghanajInuM A bhajana ekadama samucita che. 3. lokamAM sarva- A pAMce padanA namaskArapAThano ghaNo vizALa Azaya che. jaina saMskRti ane bauddha saMskRti guNonI pradhAnatAno ja savizeSa Adara kare che ane brAhmaNa saMskRti paNa " tirja thAma (manusmRti adhyAya 6, blo. 66) kahIne guNonI ja mukhyatAne svIkAre che eTale koI vyakita paratve tenA AdarasatkAra sAru kevaLa saMpradAyanI pratiSThA hoya, mAtra veza Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalasUtra hoya, bIje karmakAMDano ke bhASAno ADaMbara hoya, kula, vaMza ke jAtinI mahattA hoya, raMgarUpa ke varNanuM prAdhAnya hoya tevA khAsa dezanI khyAti hoya vA zArIrika lAvaNya ke sauMdaryanuM AkarSaNa hoya te badhuM pachI ane guNone pahelAM jevA evuM traNe saMskRtinuM mULa baMdhAraNa che tathA ahiMsApradhAna saMskRtimAM ema hoya te ja ucita che. eTale A namaskArapAThamAM ema kahevAno Azaya che ke samagra lokamAM je je arahato che, samagra lokamAM je je siddho che, samagra lokamAM je je AcAryo che, samagra lokamAM je je upAdhyAyo che ane samagra lokamAM je je sAdhu saMto che te tamAmane namaskAra. Avo A namaskAra pAThano udAra gaMbhIra Azaya che. koI khAsa saMpradAya ke veza vagerenI apekSA hota to tevA zabdo namaskArapAThanA praNetAe A pAThamAM jarUra mUkayA hota; paraMtu tema nathI dekhAtuM mATe ja A pAThano udAra Azaya samajavo joIe. 4. maMgala- sarakhAvo bauddha paraMparAmAM bolavAmAM Avato maMgalapATha: asevanA ca bAlAnaM paMDitAnaM ca sevanA / pUjA ca pUjanIyAnaM etaM maMgalamuttamaM / / mAtApituupaTThAnaM puttadArassa sNgho| anAkUlA ca kammaMtA etaM maMgalamuttamaM / / dAnaM ca dhammacariyA ca bAtakAnaM ca sNgrho| anavajjAni kammAni etaM maMgalamuttamaM / Arati virati pApA majjapAnA ca saMyamo / appamAdo ca dhammesu etaM maMgalamuttamaM / / khaMti ca sovacassatA samaNAnaM ca dassanaM / kAlena dhammasAkacchA etaM maMgalamuttamaM / - (laghupATha maMgalasUtra) ajJAnIonI sobatano tyAga, jJAnIonI sobatano prasaMga, pUjya WWW.jainelibrary.org Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 mahAvIra vANI puruSonI pUjA e maMgala uttama che. mAtApitAnI sevA karavI, strI ane putra vagere kuTuMbanI saMbhALa rAkhavI, vyAkuLatA vinAnA dhaMdhA rojagAra e maMgala uttama che. dAna devuM, dharmanuM AcaraNa karavuM, potAnA nAtIlAonI saMbhALa rAkhavI, pApa vagaranI pravRttio karavI e maMgala uttama che. pApathI aTakavuM, madyapAnano saMyama rAkhavo, dharmamAM sAvadhAna rahevuM e maMgala uttama che. kSamA rAkhavI, sArI vANI bolavI, zramaNonuM darzana karavuM ane vakhatasara dharmAcaraNa karavuM e maMgala uttama che. 5. kevalIe- kevalI eTale kevalajJAnI-kevalajJAnavALo. pUrepUrI rIte AtmAne jeNe jANI lIdho che evo puruSa jaina paribhASAmAM kevalI' kahevAya che. rAga, dveSa, krodha, mAna, mAyA ane lobha, bhaya vagere aDhAra dUSaNo enAmAM hotAM nathI ane pUrNa vItarAganI bhUmikAe evo puruSa pahoMcI gayo hoya che. jeNe AtmAne jANyo teNe badhuM ja jANyuM evuM jaina AgamanuM vacana che, e daSTie kevalIne "sarvajJa' kahI zakAya. jaina daSTie vItarAganI bhUmikA mAnavanA- AtmAnI - pUrNa vikAsanI bhUmikA che. 6. ahaMtonuM zaraNa- ahIM jema cAra zaraNa svIkArelAM che tema bauddha paraMparAmAM ya traNa zaraNone svIkArelAM che : ". vRddha sara gacchAmi, 2. unna saM TchAni, rU. saMghe ja chAji' arthAt bauddha dharmanI daSTie 1. buddha, 2. gharma, ane 3. saMgha zaraNarUpa che. "mane zara vramAM- (gItA a. 18, zlo, 66) "tame zaUT '- (gItA a. 18, zlo. 62) "mane ekalAne ja zaraNe jA' 'tuM tene ja zaraNe jA' evuM evuM kahIne gItA IzvaranuM eka zaraNa svIkAravAnI bhalAmaNa kare che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma-sUtra // 2 // dhamma-suttaM (1) dhammo maMgalamukTuiM ahiMsA saMjamo tvo| devA vi taM namaMsanti jassa dhamme sayA maNo // 1 // (daza0 a0 1, gA0 1) // 2 // dharma-sUtra' 1. dharma utkRSTa maMgala che. ahiMsA, saMyama ane tapae dharma che. jemanuM mana sadA dharmamAM che, temane devo paNa namana 3 che.. (2) ahiMsa saccaM ca ateNagaM ca, tatto ya bambhaM apariggahaM c| paDivajjiyA paMca mahavvayANi, carijja dhammaM jiNadesiyaM, vidU // 2 // (uttarA0 a0 21, gA0 12) 2. paMDita manuSya ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha e pAMca mahAvratone svIkArIne, zrIjina bhagavAne je dharma upadezyo che, te dhabharne aay29|| 72puM. (3) pANe ya nAivAejjA, adinnaM pi ya naaye| ... sAiyaM na musaM bUyA, esa dhamme vusImao // 3 // (sU0 zru0 1, a0 8, gA0 19) Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 mahAvIra vANI 3. nAnA moTA koI paNa prANInA prANano ke prANono nAza, na karavo, atta na levuM, vizvAsaghAta na karavo, asatya na bolavuM A, sAdhuone besaNe besanArA manuSyano AcAra che - dharma che. (4) jarAmaraNavegeNaM, vujjhamANANa paanninnN| dhammo dIvo paiTThA ya, gaI saraNamuttamaM / / 4 / / (30 0 23, T0 68) 4. jarA ane maraNanA vegathI ghasaDAtA prANIone mATe ekalo dharma beTarUpa che, TakI rahevAnA sthAnarUpa che, AzarA samAna che, ane uttama zaraNa samAna che. (5-6) jahA sAgaDio jANaM, samaM hiccA mahApahaM / visamaM maggamoiNNo, akkhe bhaggammi soyaI // 5 // evaM dhammaM viukkamma, ahamma pddivjjiyaa| bAle mancumuhaM patte, akkhe bhagge va soyaI // 6 // ( To , To 24,21) pa-6. jema koI gADAkheDu ke gADIvALo jANI joIne sama-sapATa-rAjamArgane choDI daI viSama-vAMkAcUkA mArge potAnA vAhanane utAre, ane dharI TUTI jAya tyAre zoka karavA bese, tema manuSya jANI joIne dharmamArgane choDI daI, adharmamArgane pakaDe ane chevaTe mRtyunA mukhamAM sapaDAtAM jIvananI dharI TUTI jAya, tyAre zoka karavA bese che. (7-8) nA nA vAyauff, na sa diniyara - ahammaM kuNamANassa, aphalA janti rAio / / 7 / / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasUtra jA jA vaccai rayaNI, na sA pddiniyttii| dhammaM ca kuNamANassa, saphalA janti rAio // 8 // (30 30 24, 10 ra4,ra5) 7-8. je je rAta vItI jAya che, te pAchI AvatI nathI. je manuSya adharmane Acare che tenI te vItI gayelI rAta niSphaLa jAya che. je je rAta vItI jAya che, te pAchI AvatI nathI. je manuSya dharmane Acare che, tenI te vItI gayelI rAta saphaLa jAya che. (1) nA nAvara vaDe, vAdInAva va . jAviMdiyA na hAyaMti, tAva dhammaM samAyare / / 9 / / (tA8, 0 26) 9. jyAM sudhI ghaDapaNa satAvatuM nathI, jyAM sudhI vyAdhio vadhatA nathI, ane jyAM sudhI AMkha vagere jJAnendriyo, tathA hAtha vagere karmendriyo nabaLI paDI nathI, tyAM sudhI dharmanuM AcaraNa karI levuM joIe. (20) pihiri ! nayA tathA vA, maNorame kAmaguNe vihAya / ekko hu dhammo naradeva ! tANaM, na vijjaI annamiheha kiMci // 10 // (3250 24, 0 40) 10. he rAjA ! tuM A pratyakSa manohara dekhAtA kAmabhogone choDI daIne jyAre tyAre maravAno che. he naradeva ! tuM yAda rAkha ke e vakhate tAre sAru eka mAtra dharma zaraNarUpa che. A jagatamAM mAtra dharma sivAya koI cIja ke pravRtti maraNasamaye tane khapamAM AvavAnI nathI. - - - Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI 1. mAnavanA sarva sAmAnya dharmanI vAtane A sUtramAM samajAvavAmAM Avela che. 14 2. ahiMsA- sarva AtmAo sAthe potAno vAstavika abhedabhAva anubhavavAnI vRtti athavA mane jevAM sukhadu:kha thAya che evAM ja te tamAma jIvone thAya che ema samajI koIpaNa prANIne na dubhAvavAnI vRtti athavA AtmAmAM rahelA rAga, dveSa, kAma, krodha, lobha, mada, moha vagere durbhAvone nigrahamAM lAvavAnI vRtti e ahiMsAnuM lakSaNa che. jeTale jeTale aMze upara jaNAvelI koI game te eka vRtti keLavAya-thoDI paNa keLavAya teTale teTale aMze AtmAmAM ahiMsAno guNa pragaTa thAya. bIjI rIte vicArIe to ahiMsA ane saMyama e banne eka ja arthanA vAhaka jevA zabdo che. ahiMsAvRtti ane saMyamavRtti e banne vRttino paraspara sahacarabhAva che-avinAbhAva che. ane ema che mATe ja sarvabhUtasaMyamane-sarva bhUto taraphanA saMyamayukata vartanane jainazAstramAM 'ahiMsA' kahevAmAM Avela che. 3. saMyama eTale bAhya pravRttionI maryAdA ane AMtara vRttionuM zodhanae bannenuM sAhacarya. akuzala vA pApayukta manano nirodha karI tene kuzala tarapha vA pavitra pravRtti tarapha vALavuM tenuM nAma manasaMyama. e ja rIte akuzala vacanano nirodha karI kuzala vacana bolavA taraphnA valaNanuM nAma vacanasaMyama ane akuzala pravRttione rokI kuzala pravRttio tarapha zarIranuM valaNa te zarIrasaMyama tathA jeTalAM jarUrI hoya teTalAM sAdhanono-upakaraNono, rAcaracIluM tathA jIvikAnAM nimittono, kapaDAM, Asano, ramatagamatanAM sAdhano, rahevAnAM `sAdhano vagereno upayoga tenuM nAma upakaraNasaMyama. TUMkANamAM je je pravRttio karavAnI Avazyaka hoya temane viveka sAthe ane yatanA sAthe karavI tenuM nAma saMyama : A saMyama sarvodayakara che. 4. tapa- cittazuddhinA hetu mATe vivekapUrvaka mananuM damana karatAM, vacananuM damana karatAM ane zarIranuM damana karatAM je kAMI duHkha, pIDA vA saMkaTa sahavuM Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma-sUtra 15 paDe tenuM nAma tapa, tapa saMyamaprAptinuM sAdhana che. te be prakAranuM che : bAhya tapa ane AMtara tapa. bAhya tapa cha prakAranuM che : 1. anazana, 2. UnodarI, 3. vRtti saMkSepa, 4. rasatyAga, 5. kAyaphaleza ane 6. saMlInatA. anazana eTale samayanI maryAdA karIne khAnapAnano sarvathA tyAga vA AMzika tyAga. jema ke, upavAsa, ekAsaNuM vagere. vaidika daSTie cAMdrAyaNa, nirjalA ekAdazI vagere. UnodarI eTale jamatAM jamatAM ke pItAM pItAM peTane UNuM rAkhavuM. A bhojanapAnanI UnodarI. bIjI upakaraNanI UnodarI. upara jaNAvelo upakaraNasaMyama ane upakaraNonI UnodarI e banne sarakhAM che. vRttisaMkSepa eTale ApaNI vividha vRttiono-Tevono-vyasanono ane vadhAre paDatI bIjI pravRttiono saMkSepa karavo eTale temane jarUra karatAM vadhAre na vadhavA devI. rasatyAga eTale svAdendriya ke je tamAma du:khanuM mULa che teno ane sparza, gaMdha, zabda tathA rUpanI iMdriyono nigraha keLavavA vividha rasone temaja vividha sparzIne, vividha gaMdhone, vividha zabdone ane vividha rUpone meLavavAnI vadhAre paDatI pravRttino tyAga karavo. kAyakleza eTale saMyamaprApti mATe zarIrane khaDatala banAvavA ane saMyama keLavatAM je je ko Ave vA potAno zuddha saMkalpa siddha karavA jatAM je je zArIrika kaSTo Ave temane prasanna bhAve sahavA mATe zarIrane taiyAra karavA, je je prakArano zarIrane duHkhakara paNa vyAyAma karavo paDe vA je je vividha Asano vagere karavAM paDe vA TADha, tApa, zaradI vagere je je prAkRtika pIDA sahavI paDe te arthe zarIranI tAlIma levI. saMlInatA eTale koIpaNa prayojana vinA zarIrane vA zarIranA koIpaNa eka vA badhA avayavone caMcaLa na thavA devA arthAtu zarIrane barAbara sthira rAkhavAnI Teva pADavI. Idriyone hAtha paga vagere bhAgone ane manane paNa sthira rAkhavAnI Teva pADavI, A cha prakAra bahAranA tapanA che. AMtara tapanA cha prakAra A pramANe che : 1. prAyazcitta, 2. vinaya, 3. vaiyAvRtya, 4. svAdhyAya, 5. dhyAna ane 6. kAyotsarga. prAyazcitta eTale vividha pravRttio karatAM nAnAM moTAM zArIrika vAcika ke mAnasika je koI dUSaNo lAge temanuM niraMtara zodhana karyA ja karavuM. vinaya eTale vidyAguru, dharmaguru, lokamAnya Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI puruSo, vaDIlajano, mAtApitA, sAdhusaMto vagere tarapha bhakti, bahumAnathI vartavuM. vaiyAvRca eTale azakato, mAMdAo, bALako, vRddhajano, duHkhI vA rogI strIo vagerenI pharI pharIne vAraMvAra sevA karavI tathA kuTuMbIjano, samAja ke dezanI sevA karavI. sevA karavA jatAM koI nAta, jAta, kula, vaMza, dharma, saMpradAya, raMga ke deza vagereno bheda na rakhAya to te uttama sevA kahevAya. svAdhyAya eTale potAnI savRttine jAgrata rAkhavA sAru zAstranAM vacanono, sAdhusaMtonI vANIno, bhajanono, stavanono, sajajhAyono temanA arthanI vicAraNA sAthe vAraMvAra pATha karavo-te te saddhacanone sthira bhAve vAraMvAra vAMcyA karavAM. dhyAna ekAna sthAnamAM jyAM koI bIjo vikSepa na Ave evuM hoya tevA sthAnamAM besIne potAnA guNadoSonuM nirIkSaNa karavuM athavA potAnAM dUSaNo dUra thAya ane guNo pragaTe e mATe koI Adarza AlaMbananuM ciMtana karyA karavuM. kAyotsarga eTale game te kALe ane game te sthaLe zuddha hetu mATe cAlI nIkaLavuM paDe teTalI nirbhayatA keLavavA ekalA rahevAnI Teva pADavI-jaMgalamAM ke evI koI bhayavALI jagyAe jatAM ke rahetAM vasamuM na lAge ane prasanna bhAve rahI zakAya te mATe abhyAsa karavo ane upayoga pUro thaI jatAM zarIra vagere AlaMbanone choDI devAM paDe to te mATe paNa taiyArI karavAno abhyAsa karavo arthAt sAdhake sAdhanA mATenAM AlaMbano tarapha upayoga pUratuM ja lakSya rAkhavuM. kevaLa bAhya tapa cittazuddhi mATe lagabhaga niSphaLa jevuM che. bAhya tapa ane AMtara tapa bane sAthe sAthe cAlatAM rahe to ja te cittazuddhinuM nimitta bane che, nahIM to nahIM; e vAta jarUra yAda rAkhavAnI che. 5. devo pANa- jyAre vaidika karmakAMDomAM yajJayAga vagerenI pradhAnatA hatI, devone prasanna rAkhavA e karmakAMDo karavAmAM AvatAM ane devo sudhdhAM yajJamAM bhAga levA AvatA ema manAtuM tyAre devonI bhAre pratiSThA hatI eTale A padyanA kartA zaabhavasUri jaNAve che ke jemanuM mana ahiMsA, saMyama ane tapa rUpa dharma tarapha sadA vaLeluM che temane e pratiSThita devo paNa namaskAra Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma-sUtra kare che. vaidika paraMparA ane tenA graMthomAM devonuM jeTaluM mahatva che teTaluM mahatva jaina paraMparAmAM ke tenA sAhityamAM nathI. AcArya zaAbhavasUrie dharmasUtranA A padane pote racelA dazavaikAlika sUtramAM prathama mUkela che. teo prakhara karmakAMDI brAhmaNa hatA. pAchaLathI teoe jaina dIkSA svIkArelI. pachI jyAre manaka nAmano temano putra pitAne zodhato zodhato temanI pAse Avyo tyAre temaNe te nAnA manakane paNa jaina dIkSA ApI. jyAre temane khabara paDI ke manaka have vadhAre Ave tema nathI tethI tenA vAcanane mATe jemAM saMkSepe karIne tamAma jaina Agamono sAra AvI jAya evuM dazavaikAlikasUtra racI kADhyuM. pUrvAvasthAnA prakhara karmakAMDI e brAhmaNanA samayamAM te vakhatanA samAjamAM devonI pratiSThA hoya e svAbhAvika che. jaina dharmanI daSTi cittazuddhipradhAna che ane cittazuddhinAM mukhya sAdhana ahiMsA, saMyama ane tapa che eTale te daSTie devo karatAM zreyArthI manuSyo ja vizeSa pratiSThita che, jyAre devo moTe bhAge naryA bhogaparAyaNa hoI zreyArthI manuSyanI sarakhAmaNImAM temanuM mUlya nahivat che e khyAlamAM rAkhavAnuM che. 6. pAMca mahAvratone-sarakhAvo: 'padvaitAni pavitra sarveSa dharmavaFI hiMsA satyamapheryA tyAre maithunavarbana A suprasiddha zloka, arthAtu tamAma dharmane anusaranArAoe A pAMca AcArone pavitra mAnelAM che; ahiMsA, satya, acaurya, tyAga ane brahmacarya e pAMca mahAvratonA ullekhavALuM pANInuM A padya uttarAdhyayana sUtramAM samudra pAlita nAmano muni bole che. tenI kathAno sAra A che: caMpAnagarImAM vartamAna bhAgalapura pAsenA caMpAnagaramAM-pAlita nAmano eka moTo sArthavAha-vepArI-raheto hato. te bhagavAna mahAvIrano upAsaka-zrAvaka hato. eka vakhata vahANamAM vividha kariyANAM bharI te, samudramArge caMpAthI nIkaLI pihuMDa nAmane gAme pahoMcyo. te gAmanA koI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI vANiyAe pAlitane potAnI putrI paraNAvI. pAlita potAnI patnIne laIne caMpA tarapha pAcho pharato hato tevAmAM vacamAM ja vahANamAM tenI patnIe putrane janma Apyo tethI tenuM nAma 'samudrapAlita' pADyuM. A nAmamAM pitAnuM nAma joDAyela che. e uparathI jaNAya che ke, putranAM nAmo sAthe pitAnuM nAma joDavAno jUno rivAja hato. samudrapAlita yogya umaramAM AvatAM tene kalAcArya pAse gaNita, lekhana, nRtya, saMgIta, zastravidyA vagere botera kaLAo zIkhavA mokalyo. pachI to te botera kaLAone zIkhI yuvAna thayo tyAre saMgIta, nRtya, rAMdhaNa, kAvya vagere cosaTha kaLAone zIkhelI evI rUpiNI nAmanI kanyAne pitAe tene paraNAvI. pAse aDhaLaka saMpatti hovAthI te banne varavadhU saMsAranA kAmavilAsanAM sukhone anubhavavA lAgyAM. devabhavana jevAM rahevAnAM RtuRtunAM judAM judAM bhavano, AjubAju dAsadAsIono moTo parivAra, vipula bhogasAmagrI tathA khIlatuM bannenuM yauvana pachI mojamA mANavAmAM zI kamI rahe? evAmAM eka vAra samudrapAlita potAnI patnI sAthe bhavananA gokhamAM beTho hato tyAMthI teNe zULIe caDAvavA laI javAto eka cora joyo. corane joIne tarata ja tene vicAra Avyo ke je karma-kAma-core karyuM che tenuM phaLa-maraNa tene ahIM ja bhogavavAnuM AvyuM arthAt je jevAM kAma kare che tene tevAM phaLo avazya bhogavavAM paDe che. A vicAra sAthe tene tenI potAnI amaryAda vilAsapravRtti vize ane tenAM duSpariNAmo vize paNa tIvra vicAra Avyo, tethI tenuM mana e vilAsothI udAsa thaI gayuM ane te, e badhA vilAso tathA anargaLa saMpattivaibhava choDI daIne bhagavAna mahAvIrane zaraNe Avyo ane temanI pAse zramaNadIkSA laI temanA zramaNasaMghamAM rahI pAMca mahAvratone AcaravA lAgyo. te muni thayela samudrapAlita A bIjA padyane bole che. 18 7. jina- A zabda ni naye dhAtu uparathI Avela che. je rAgadveSa vagere AMtara zatruone jitanAra che te jina kahevAya che. jaina eTale jinano anuyAyI. A zabda jaina tIrthaMkaro mATe vaparAya che. tema bauddha tIrthaMkaro mATe Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 dharma-sUtra ane zrI viSNu bhagavAna mATe paNa vaparAya che. saMskRta kozakAra amarasiMha, hemacaMdra ane puruSottama paMDita vageree 'jina' zabdanA e traNe artho batAvelA che. 8. zaraNa- A padyamAM dharmane "zaraNa" samAna batAvela che teno Azaya A che: je zreyArthI zuddhaniSThAthI dharmanuM eTale sadAcaraNa, saMyama, tapa vagerenuM AcaraNa kare che tene jarAmaraNa vagerenI vedanA satAvatI nathI. zarIradhArI mAtrane jarAmaraNa AvavAM e taddana svAbhAvika che. zarIrano evo ja svabhAva che eTale e vedanAo moTA bhUpa to zuM tIrthakarothI paNa TALI TaLatI nathI. phakata dharmArAdhana samatAnuM kAraNa bane che. ethI e vedanAo taddana haLavI thaI jAya che e daSTie duHkhamAtramAM dharma'ne zaraNa samajavAno che. . ghaDapaNa- saMyama, tapa, sadAcaraNa, zreyanI pravRtti vagerenI sAdhanA viveka prApta thatAM yuvAvasthAthI ja zarU karI devI joIe. ema karavAthI eno sAro evo abhyAsa paDI jaze ane ApaNAM mana, vacana ane zarIranAM valaNo e tarapha vaLI jaze ane yuvAvasthA pachInI AdheDa umara AvatAM ke ghaDapaNa AvatAM ya ApaNuM e dharmamaya valaNa TakI raheze eTale yuvAvasthAthI mAMDI cheka chellI avasthA sudhI bIjI koI azAMtino saMbhava nahi rahe. vaLI, nAnapaNamAM ja ApaNe je Teva pADIe, jevAM valaNo rAkhIe, te ja Teva ane tenAM valaNo TheTha sudhI Take che. mATe ja A padyamAM ghaDapaNa AvatAM pahelAM ja zreyapravRtti karavAnI bhalAmaNa karelI che. preya taraphanAM valaNa bhAre joradAra hoya che, ene maryAdAmAM rAkhavA mATe baLanI-zakitanI-jarUra che. ghaDapaNamAM zarIrabaLa, IdriyabaLa, hAthapaganI zakita ane manobaLa ghaNAM ochAM thaI jAya che-eTale te sthitimAM preya taraphanAM valaNa UlaTAM vadhAre jorAvara banI mAnavane satAve che. ethI e preya taraphanAM valaNone maryAdAmAM rAkhavAnI Teva dhare dhari viveka sAthe yuvAvasthAthI ja pADavI zarU karI devI joIe. kharI vAta A che ke jIvanavyavahAra mATe je je pravRtti karatA hoIe te tamAma pravRtti zreya taraphanA valaNa sAthe karavI ghaTe, e pravRttio karatI Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 mahAvIra vANI vakhate ja preya taraphanA valaNane maryAdAmAM rAkhavAnuM prabaLa lakSya rAkhavuM joIe to ja valaNo badalI zakAya. jIvanavyavahAranI pravRttinI dizA parizramanI hoya ane saMyama, tapa vagere anuSThAnonI sAdhanAnI dizA pUrvanI hoya athatuM e anuSThAno jIvanane aDatAM ja na hoya, viveka vagara manane tANa na paDe e rIte, eka vyasana thaI gayuM hoya evI zuSka rIte karavAmAM AvatAM hoya vA mULa lakSya cUkI jaI dhananI AzA, strIputranI AzA, rUpalAvaNya sauMdaryanI prAptinI AzA evI aneka AzAo sAthe e anuSThAna karavAmAM AvatAM hoya to samajavuM ke sAdhanAnI dizA lakSyathI UMdhI che. jyAM zreya taraphanuM valaNa ane sAdhanA vacce kazo ja meLa na hoya te paristhiti jIvanane zani - kare che eTaluM ja nahi evI meLa vagaranI sAdhanAthI ghaNI vAra viparIta pariNAmo ya Ave che ane potAne zreyArthI mAnatA manuSyanuM jIvana vaNasI jAya che e dhyAnamAM rAkhavAnuM che. A badhuM spaSTa samajavA eka DozInI A vAta dhyAnamAM rAkhavAnI che: eka DozI hatI, zarIra khaDatala ane bhagavAnanI bhAre bhagata, roja ne roja maMdire jAya ane raDavuM AvI jAya e rIte kalAkeka sudhI bhagavAnanI sevA pUjA bhakita dIvo AratI badhuM ja kare ane chelle saMsAramAMthI chuTakArAnI mAMgaNI kare. sUraja UgavAnuM kadAca bhUlI jAya paNa DozI maMdire AvavAnuM na cUke evo teno daDha niyama. pUjArI paNa DozInI bhakti upara phidA thaI gayo. ema karatAM eka divasa DozI maMdire na AvI zakI. pUjArIe vicAryuM ke Ama kema thayuM-zuM DozI mokSadhAmamAM pahoMcI gaI ? e sivAya te AvyA vinA na rahe, pUjArI to loTa mAgavAnuM bahAnuM karIne DozIne ghare pahoMcyo. DozIe pUjArIne khAso majAno AvakAra Apyo ane dotho bharIne tAjo hAthe daLelo ghauno loTa Apyo. vAtano tAga levA pUjArI to beTho ane DozImA sAthe vAte vaLagyo. vAta karatAM khabara paDI gaI ke Aje DozInI bheMzane mareluM pADuM AveluM, tethI bheMsa kema karIne dohavA na de, enI mathAmaNamAM ja DozI maMdire AvavuM cUkI gayAM. pUjArI samajyo ke DozInA manamAM mokSadhAmanI kalpanA kAMI judA prakAranI lAge che. pharI vaLI DozImAe maMdiranAM Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma-sUtra 21 pagathiyAM ghasavA zarU karI dIdhAM ane e ja bhakti, pUjA, AratI, dhUpa sAthe AMkhamAM AMsu AvI jAya evA prArthanAnA sUro nIkaLavA lAgyA. pUjArIne thayuM ke lAvane DozIne mokSadhAmanuM svarUpa samajAvuM eTale eka divasa e devamUrtinI pAchaLa lapAI gayo ane jevAM DozI pUjA prArthanA karIne UThyAM tevo ja jANe ke deva na bolatA hoya e rIte bolyo : DozImA ! Aja to huM tArI bhakitathI nukasAna thaI gayo chuM, mAga mAga tuM mAge te ApuM. mAruM vacana aphara che. DozIne mokSadhAmanI ja jarUra hatI eTale teNe tarata ja mokSadhAmanI mAMgaNI karI. deva bolyA : sAMbhaLa, hamaNAM ja tAruM pADuM marI gayuM ne ? te ja rIte tArI bheMza marI jaze, tArA dIkarA marI jaze, temanI vahuo ya marI jaze, pachI chelle tuM ya marI jaIza eTale mokSadhAma tane maLI jaze. DozI to phATya DoLe A badhuM sAMbhaLIne hebatAI ja gaI ane gaLagaLI thaIne kahevA lAgI ke he jina bhagavAna ! he viSNu bhagavAna : he bhoLAzaMkara ! AvuM mokSadhAma mAre na khape, mAre to jyAM pADI hoya, bheMza hoya, dIkarAo hoya, temanI vahuo ya hoya ane huM temanA upara roka jamAvatI mAruM rAjya calAvatI hou evuM mokSadhAma joIe. A sAMbhaLIne bicArA deva ja zaramAI gayA. ane DozI tyAMthI vaMje mApI gaI chatAM ya te, pagathiyAM ghasavAnuM haju sudhI cUkatI nathI. AnuM nAma lakSyanI dizA ane sAdhanAnI dizA UlaTI kahevAya. 10. he rAjA! A dasamuM padya eka rAjarANI bole che. teno prasaMga A che: kuru dezamAM "ipukAra' nagaramAM pukAra nAme rAjA hato. kamaLAvatI tenI rANI. bhRgu nAmano teno purohita. bhRgunI patnI jazA vasiSTagotranI. purohita ane tenI patnIe ghaNI ghaNI mAnatAo karI, bAdhA AkhaDIo rAkhI, paththara eTalA deva karyA tyAre mAMDa dIkarAnuM moDhuM joyuM. pachI to bIjo paNa dIkaro temane thayo. bhRgue pote chokarAnuM bhaviSya joyuM to mAlUma paDyuM ke A to banne yuvAna thatAM ja zramaNonI dIkSA laI levAnA che. jyAre Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI 22 ' chokarA samajaNA thayA tyArathI temanAM mAbApa temanI sAme zramaNonI niMdA ja karatA rahe; eo to gaMdA hoya che, koI dI nahAya paNa nahIM, emanA zarIramAMthI bhAre durgaMdha chUTe tathA zramaNo nAnAM nAnAM bALakone pakaDI jAya che; pachI temane mArI nAMkhI temanuM mAMsa khAI jAya che mATe tame banne kadI paNa zramaNono paDachAyo lezo nahIM. AvI AvI vAto sAMbhaLI A banne bhAIo zramaNone jotAM ja gabharAI jAya ane bIne gharamAM saMtAI jAya. chokarAMo upara potAnI dhArI asara paDelI joI mAbApane nirAMta thaI. evAmAM banavAkALa eTale te banne bhAIo ramatAM-ramatAM gAma bahAra nIkaLI AvyA. tyAM to rastA upara temaNe sAmA AvatA zramaNone joyA. jotAM ja te banne bhAIo bhayabhIta thai gayA ane gabharAIne pAsenA vaDanA jhADa upara caDI gayA. daivayoge e zramaNo paNa e ja vaDanA jhADanI nIce besIne potAnA mahinAnA upavAsanuM pAraNuM karavA khAvA beThA. vaDa upara beThelA te chokarAoe temanuM khAvAnuM barAbara joyuM to mAlUma paDyuM ke temanA khAvAmAM mAMsa ke evuM bIjuM kazuM abhakSya na hatuM. UlaTuM zramaNono saraLa svabhAva, madhura bhASaNa ane saumya AkAra joIne teo temanA tarapha evA AkarSAyA ke temane emanA ziSya thaIne rahevAno vicAra ekAeka thaI Avyo. pachI teo banne mAtA-pitAnI sammati meLavavA gayA tyAre temanA pitA temane kahe che ke, beTA ! ApaNe brAhmaNa kahevAIe, temAM ya ApaNuM kuTuMba UMcuM purohitanuM eTale gRhasthAzrama mAMDyA vinA ApaNI sadgati ja na thAya, 'aputrasya gati'sti' evuM vedavacana che te tame kayAM nathI jANatA ? tamAro vedono ane bIjAM bIjAM vaidika karmakAMDanAM zAstrono abhyAsa pUro thaI jAya pachI tame gRhasthAzrama mAMDo, putronA pitA thAo, agninI sthApanA karo, brAhmaNone jamADo ane pachI vAnaprastha thaI saMnyAsa levAno vicAra karI zakAya. putra sivAya gata thayelA pitAne bIjo koNa piMDa Ape? tamane khabara to che ke piMDa vinA pitA avagatiyo thAya che. AvI aneka vAto Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 dharma-sUtra bhRgue potAnA putrone samajAvI paNa teo to ekanA be na thayA ane dIkSA levAno ja Agraha karavA lAgyA. chevaTe pitAe temane kahyuM ke jenA nirvANa mATe tame vicAro cho te AtmA ja kayAM che? koNe joyo che? A rIte chokarAone temanA saMkalpathI caLAvavA bhRgue nAstikavAdano Azaro laI samajAvavA mAMDyuM; paraMtu pitAnI tamAma takALano putroe barAbara javAba vALatAM kahyuM ke A hiMsAvidhipradhAna vedonA abhyAsathI amAruM zuM bhaluM thavAnuM che? A nAmanA brAhmaNone jamADIne paNa amane zo phAyado thavAno che? marI gayelo pitA kayAM che ? tenI ja khabara nathI to pachI tene piMDa kayAM pahoMce ? (juo mahAvIra vANI azaraNasUtra padya pAMcamuM) chevaTe thAkIne pitAe ane mAtAe potAnAM ane saMtAnone zramaNa thavAnI saMmati ApI. jyAre potAnA juvAna putro ja zramaNa thavAnI taiyArI kare che tyAre pachI bhRgu pote ane tenI patnI jazA je gharaDAM khaMkha thaI gayAM che te have gRhasthAzramamAM kema rahI zake? eTale lokalAje te banne paNa patronI sAthe ja zramaNadIkSA levA taiyAra thayAM. Ama AkhuMya brAhmaNakuTuMba zramaNadIkSA mATe taiyAra thayuM jANIne ane temanI pachavADe bIjo koI vArasa na hovAthI temanI saMpattino, gharabArano kabajo levA tyAM rAjA pote potAnA kabajedAra mANaso sAthe AvI pahoMcyo. e vakhate rANI kamalAvatI potAnA pati rAjAne samajAve che ke, rAjA! je dhana-mAla ane gharabAra A brAhmaNoe vamI nAkhyAM che - choDI dIdhAM che tene laIne bhUMDA! tuM keTaluMka vadhu meLavI zakIza? tArI pAse kayAM saMpatti ochI che? he rAjA ! tRSNA to aMta vinAnI che. teno cheDo kadIya AvavAno nathI. Ama kahetAM kahetAM rANI chevaTe je kahe che te ja A dasamA padyamAM kaheluM che. A sAMbhaLIne rAjAne paNa bodha thayo eTale A chae jaNA-ISakAra rAjA, kamalAvatI rANI, bhRgu, tenI patnI jazA ane tenA be putro-eka sAthe dIkSA laI AtmayanI sAdhanAmAM lAgI gayA. prastuta dharmasUtramAM je sAtamuM ane AThamuM Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 padya che te, potAnA pitAne samAvavA bhRgunA putro bole che. bhRgunA putrono potAnA pitA sAthe je saMvAda thayela che tevo ja saMvAda mahAbhAratanA bAramA zAMtiparvanA trIjA mokSadharma parvanA 175mA adhyAyamAM Ave che. tyAM rAjA yudhiSThira ane bhISmapitAmaha vacce zreyaskara pravRttine aMge carcA cAle che. temAM pitAmaha, brAhmaNa pitAputra vacce thayelo je prAcIna saMvAda TAMkI batAve che te ja A saMvAda che. AvI ja hakIkata )pukAra jAtakamAM paNa noMdhAyelI maLe che. Ama A eka ja saMvAda jaina paraMparAmAM, bauddha paraMparAmAM ane brAhmaNa paraMparAmAM sacavAyela che. ethI mAlUma paDe che ke A vicAra keTalo badho prAcIna che ane A saMvAda jUnA kALanI dharmasaMbaMdhI kalpanAne paNa ThIka AkAra Ape che. A vize vizeSa jANavA mATe juo sane 1952nA phebruArInA 'akhaMDaAnaMda' mAsikamAM 'mahAbhArata ane jaina Agama' nAmano lekha. 1/w/21 mahAvIra vANI Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsA-sUtra II re ! ahiMsA-suttaM (11) tatthimaM paThamaM par3hamaM ThANaM, mahAvIreNa desiyaM / ahiMsA niuNA diThThA, savvabhUesa saMjamo // 1 // | | 3 | ahiMsA-sUtra 11. te te tamAma dharmasthAnomAM bhagavAna mahAvIre prathama sthAna A batAveluM che. nAnA moTA tamAma jIvo sAthe saMyamapUrvaka vyavahAra karavAnI pravRttimAM temaNe nipuNa tejasvI ahiMsA joyelI che; arthAt evI ahiMsAne temaNe prathama sthAne batAvela che. (12) jAvanti loe pANA, tasA aduva thAvarA / te jANamajANaM vA, na haNe no vi ghAyae / / 2 / / (90 0 60 8,1) 12. A duniyAmAM jeTalAM trasa prANI che athavA jeTalAM sthAvara prANI che, jANatAM ke ajANatAM temane koIne haNavAM nahi, tema bIjA pAse haNAvavAM paNa nahi. (13) sarSa tivAya pALa, mahuvaDaneduM pANaI haNantaM vA'NujANAi, varaM vaDDhai appaNo // 3 // (sUtra kR0 ? ? ? To 3) 13. parigrahadhArI manuSya pote jAte prANInA prANone haNe che Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 mahAvIra vANI athavA bIjA pAse haNAve che, athavA haNanArA tarapha potAnI saMmati batAve che, ane ema karIne te, potAnuM vaira vadhAre che. (24) nAiisaei mUrdi, tasanArdi thAvaErA no tesimArabhe daMDaM, maNasA vayasA kAyasA ceva // 4 // (8To 20) 14. jagatamAM rahelA trasa jIvo vaDe athavA sthAvara jIvo vaDe pIDa pAmavA chatAMya temanI upara manathI, vacanathI ke zarIrathI daMDano prayoga nahi karavo joIe. (15) savve jIvA vi icchaMti, jIviuMna marijjiuM / tamhA pANivahaM ghoraM, niggaMthA vajjayaMti NaM // 5 / / (6 0 20) 15. badhA ya jIvo jIvavA icche che, koI jIva maravA Icchato nathI. tethI nirNayo, bhayaMkara evA prANIvadhano tyAga kare che. (16) ajjhatthaM savvao savvaM, dissa pANe piyaaye| na haNe pANiNo pANe, bhayaverAo uvarae // 6 // (34ra0 0 6 0 6) 16. badhI bAjuthI AvI paDanArAM badhAM sukha duHkhonuM mULa ApaNA aMtaramAM che ema jANIne, ane prANI mAtrane eka potAno jIva vahAlAmAM vahAlo che ema samajIne, jeo bhaya ane dveSanA doSothI nivRtta thayela che teo, koI paNa prANInA prANane haNatA nathI*. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 ahiMsA-sUtra (17) savvAhiM aNujuttIhiM, matimaM pddilehiyaa| savve akkantadukkhA ya, ao savve na hiMsayA // 7 // 17. matimAna manuSya tamAma prakAranI yuktiothI vicArIne, ane tamAma prANIone du:kha gamatuM nathI e hakIktane potAnA jAta anubhavathI samajIne, koI paNa prANInI hiMsA na karavI. (18) eyaM khu nANiNo sAraM, jaM na hiMsati kiMcaNa / ahiMsAsamayaM ceva eyAvantaM viyANiyA // 8 // (sUtra0 zru0 1 a0 11 gA0 9, 10) 18. koIne paNa pIDA na karavI; e, kharekhara jJAnIo mATe sArarUpa che. ahiMsAnuM eTaluM ja tAtparya samajAya to ya ghaNuM che. (19) saMbujjhamANe u nare mahamaM, pAvAu appANa nivaTTaejjA hiMsappasUyAI duhAI mattA, verAnubandhINi mahabbhayANi // 9 // (sUtra0 zru0 1 a0 10 gA0 21) 19. duHkho hiMsAthI janmelAM che, vairane vadhAranArAM che ane mahAbhayaMkara che, ema jANIne samajaNavALo buddhimAna manuSya to potAnI jAtane pApathI aTakAve. (20) samayA savvabhUesu, sattu-mittesu vA jge| pANAivAyaviraI, jAvajjIvAe dukkaraM // 10 // (uttarA0 a0 19 gA0 25) Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 mahAvIra vANI 20. duniyAmAM tamAma prANIo tarapha - pachI bhale koI zatru hoya athavA mitra hoya - samabhAve vartavuM enuM nAma ahiMsA che. evI ahiMsAmAM arthAt samatAbhAvamAM rahIne tamAma prANIone pIDA karavAnI pravRttino tyAga - nAnI moTI tamAma prakAranI hiMsAno tyAga - jiMdagI paryata TakAvavo - nabhAvavo duSkara che. 1. nipuNa - mULa gAthAmAM hiMsA nila vija e vAkya che. AmAM nirUpa ahiMsAnuM vizeSaNa che. viDaLa eTale nipuNa. vyAkhyAkAre teno artha sUkSma batAvela che, sUkSma eTale saMkalpamaya-kharekharI mULabhUta-tejasvI. ahiMsA vaLI tejasvI kevI ? ane tejasvI kevI? tejasvI ahiMsA saMkalpapUrvakanI hoya che eTale temAM mana, vacana ane zarIrathI thatI tamAma pravRttiomAM ekarUpatA-saMgati-hoya che tyAre atejasvI ahiMsAmAM evuM nathI hotuM-emAM saMkalpa ja zuddha nathI hoto athavA tenI barAbara jAgRti nathI hotI eTale cAlatI pravRtti gatAnugatika hoya che. jema ke, koI dukAnadAranuM zreyArthanuM lakSya pradhAna hoya to te tenI tamAma pravRtti zreyArthane anukULa hoya tevI ja rIte goThavaze, te dhana nahIM kamAya tema nahi paNa zreyArthane leza paNa AMca Ave tema nahIM ja varte arthAta te potAnI dukAnadArI calAvato nItinA tamAma niyamone barAbara pALavAnuM rAkhaze. A rIte jAgRti sAthe dhaMdho karato te koIne chetaravAno vicAra sarakho paNa nahi kare, vecavAnA sAmAnamAM bhaLatI cIjo bheLavI devA tenI vRtti ja nahIM thAya, grAhakane nukasAna thAya tevuM eka paNa pagaluM nahIM bhare. saMbhava che ke Ama karavAthI te dhana ochuM meLave chatAM tene kheda ke glAni nahIM thAya, jeTaluM maLe tenAthI saMtoSapUrvaka prasanna bhAve jIvaze-potAno mukhya dhyeyArtha che te barAbara sacavAyAnuM tene khAsa samAdhAna hoya che eTale tene asaMtoSanuM ke khedanuM valaNa rahetuM nathI. AvA dukAnadAranI ahiMsA tejasvI kahevAya-nipuNa kahevAya, kemake tenI pravRttimAM sarva jIvo tarapha teno AtmavatabhAva taratamabhAve khaMDita thato nathI. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 ahiMsA-sUtra tyAre evo ja bIjo koI dukAnadAra ke jeno dharmamaya saMkalpa jAgrata nathI, te koIne jIvathI mArI na nAkhavAnA sthUla niyamane pALato hoya che. chatAM lobhavaza thaI, svArthavaza thaI te potAnA zreyArthane gauNa samaje che, ene lIdhe dhanane mATe vA bIjI koI sukhasagavaDane mATe nItinA niyamone neve mUkI de che, tenuM valaNa sarva jIvo tarapha joIe tevuM ane joIe teTaluM Atmavat rahetuM nathI. tethI grAhakone hAni thAya tema karatAM te acakAto nathI, vecavAnA mAlamAM bhaLatI cIjo bheLavI grAhakonI jiMdagI jokhamamAM AvI paDe tema karatAM ya aTakato nathI ane pote koIne jIvathI nathI mArI nAMkhato eno saMtoSa mAnI pote kalpelI ahiMsA pALe che. tenI A ahiMsA atejasvI kahevAya - anipuNa kahevAya. manuSya vagere tamAma nAnAM moTAM prANIonI sAthenA vyavahAramAM saMyamathI vartavAnuM nAma tejasvI ahiMsA che. mATe ja bhagavAna mahAvIre sarvabhUtasaMyamane nipuNa ahiMsA kahelI che. jIvana ane zvAsane jevo ane jeTalo saMbaMdha che tevo ane teTalo saMbaMdha ahiMsA ane saMyama vacce che. ahiMsA vinA saMyama TakI zakto nathI ane saMyama vinA ahiMsA TakI zakatI nathI. e ja rIte jAtamahenata ane saMyama vacce paNa evo ja saMbaMdha che. jAtamahenata jeTalA pramANamAM hoya teTalA pramANamAM saMyama sAdhI zakAya che, vadhAre pramANamAM bIjAnA zrama upara rahenAra ane bIjAnA zramano lAbha lenAra saMyamane barAbara sAdhI zakato nathI. ane saMyama na sadhAya to ahiMsA to kema karIne sadhAya? A vAta barAbara samajAya e mATe ja ahIM teno artha 'sarvabhUtasaMyama' evo batAvela che. sAdhAraNa rIte hiMsA eTale koIne mAravuM ke mArI nAkhavuM ane ahiMsA eTale koIne na mAravuM ke mArI na nAkhavuM evo "ahiMsA"no zabdArtha che chatAM te arthane pradhAnasthAna na ApatAM ahIM sarvabhUtasaMyamane ahiMsA kahelI che; teno Azaya ahiMsA ane saMyama tathA saMyama ane zrama e banne joDakAM eka bIjA vagara rahI zaktA nathI ema batAvavAno che ane evuM vidhAna karavAno che ke ahiMsA AcaranAre saMyama keLavavo ja paDaze, jAtazrama karavo ja paDaze, e vinA ahiMsA-tejasvI ahiMsA-nipuNa ahiMsA-saMkalpapUrvakanI ahiMsA-zakaya Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI 30 nathI. vaLI, AvI tejasvI ahiMsAmAM koIne na mAravAno artha to samAI ja jAya che. ahIM jema dukAnadAranuM udAharaNa Apela che tema te ja rIte rAjyanA pradhAno vagere AkhuMya sarakArI karmacArImaMDaLa, vaidya, vakIla, DaoNkaTara, mocI, ghAMcI, dUdha vecanArA, ghIyA-ghI vecanArA, kaDiyA, moTAM moTAM pulo ke makAno bAMdhanArA ijAradAra, ThekedAra, kAchiyA, mALI, attariyA-saraiyA, kaNiyA-phaDiyA, sAravArano dhaMdho karanArAM narso vagere, davA ApavAno dhaMdho karanArA kaMpAunDaro vagere, davAne vecanArA, gAMdhI, modI, kApaDiyA, vALaMda vagere aneka dhaMdhAdArIo vize paNa samajavAnuM che tathA munIma, mahetA, vANotara, gumAstA, rasoIyA, gRhapati (borDiMgonA), tAramAstara, TapAlamAstara, sTezanamAstara, zikSaka, prophesara, adhyApaka, prinsipAla-AcArya te te tamAma sarakArI ke binasarakArI karmacArIo vize ane oNphisomAM kAma karanArA nAnA paTAvALAthI mAMDIne moTAmAM moTA tamAma jAtanA kAmadAro vize, majUra saMsthAo vize, tamAma prakAranA majUro vize arthAt vividha jAtanI pravRtti karanArAo puruSo ke strIo vize paNa tejasvI ane atejasvI ahiMsAnI dRSTie samajI levAnuM che. teo dhAre to jarUra potAnI pharajane barAbara anurUpa tejasvI ahiMsAne AcarI zake che ane ema na dhAre to ahiMsA pALatAM chatAM tenuM jIvanamAM ane vyavahAramAM svAsthyakara pariNAma AvatuM nathI. e sau koIne svAnubhavathI pratyakSa che. 2. viTThA -- joyelI che - anubhavelI che arthAt bhagavAna mahAvIre pote jAte manuSya vagere nAnAM moTAM tamAma prANIo sAthenA vyavahAramAM saMyamapUrvakanuM vartana keLavIne A tejasvI ahiMsAne-nipuNa ahiMsAne-anubhavelI che-pratyakSavat karelI che-emaNe pote jAte saMyamano prayoga karIne ahiMsAnuM jvalaMta teja anubhavI joyela che e Azaya batAvavA ja mULa gAthAmAM vidA zabdano prayoga karela che. paraMtu joyA, jANyA vinA anubhava karyA vinA ema ne ema ja ahiMsAne vakhANI che ema nathI. koI sArI pravRtti ke sArI vastu hoya to tene ghaNA loko anubhavyA vinA ke Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsA-sUtra 31 ja ema ne ema vakhANavA maMDI paDe che-gatAnugatika pravAhe tenuM joradAra samarthana karavA maMDI paDe che evuM ahIM nathI ema spaSTa karavA vidA zabdane vAparela che. ema A gAthAnI vyAkhyA karanArA pUrvAcAryono UMDo Azaya che. 3. trasa prANI- je prANIo gativALAM che eTale trAsa thatAM potAnA rakSaNa mATe Ama tema gati kare che temane jaina paribhASAmAM, bauddha paribhASAmAM ane vaidika paribhASAmAM 'trasa' kahelAM che. (juo dhammapada 26mo brAhmaNa varga zlo 23, A mATe juo 21mA brAhmaNa-sUtranA cothA padya uparanuM TippaNa) tathA "manuH prazihito paon trasa-sthAvAvarga'- (mahAbhArata, zAMtiparva rAjadharmAnuzAsana parva adhyAya navamo, zloka 19) nAnI kIDIthI mAMDIne mANasa sudhInAM badhAM prANIo trasa che. " 4. sthAvara prANI- jemane game teTalo trAsa paDe to paNa potAnA rakSaNa mATe gati karI zakatAM nathI temane bhAratIya traNe dharmanA graMthomAM 'sthAvara' kahelAM che - (juo manusmRti adhyAya bAramo, zlo 42, "sthAvA: vRkSAvaya:'') 1. vRkSa, velA, nAnA nAnA choDa, lIluM jIvatuM ghAsa, tathA 2. pRthivI, 3. pANI, 4. agni, ane 5. pavana e pAMca sthAvara jIvo che. 5. parigrahadhArI- hiMsAnuM mULa parigraha che ema bhagavAna mahAvIre ane bhAratIya tamAma saMtoe potAnA anubhavathI kahela che. jema jema aMdaranI tRSNA ane AzA vadhAre tema tema bahArano parigraha vadhAre meLavavAnuM mana thAya, kadAca e maLe ke na maLe to paNa evI vRttimAMthI ja hiMsA janme che ane jeo evo bahArano parigraha bIjAnI sarakhAmaNImAM pramANathI vadhAre meLave che teo hiMsA sivAya tema karI zakatA nathI. jema jema vRttimAM saMtoSa tema tema parigraha vRtti ochI, tene pariNAme hiMsA paNa ochI. Adarza to sarvaprakAre ahiMsAno che. paNa te kAMI jIvanamAM jhaTapaTa AvI zakato nathI, tene meLavavA kramapUrvaka Teva pADavAnI hoya che. evI Teva pADavA sAru bhagavAna mahAvIre gRhastho mATe bAra vratonI yojanA karelI che ane Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI temAMya khAsa parigrahanI maryAdA karI levAnI yojanA batAvIne ahiMsAnA Adarzane pAmavA saraLa mArga cIMdhI batAvela che. vyakti, kuTuMba, samAja, grAma vagere pratyekano abhyadaya lakSyamAM rAkhIne parigrahanI maryAdA uparAMta pravAsanI paNa maryAdAnuM vrata batAvela che. A banne niyamo barAbara paLAya to sarvodaya avasthaMbhAvI che. parigrahanI maryAdAnuM svarUpa A che : mANase potAnA jIvanavyavahAra mATe je je cIja joIe-khAvAnI, pIvAnI, rahevAnI, khetI karavAnI, paheravAnI, sevA cAkarInI ema tamAma prakAranI hAjato mATe jenI jenI eTale je je sajIva prANInI ke nirjIva padArthanI apekSA paDe te tamAmano upayoga maryAdAmAM karavo-amuka saMkhyA bAMdhI temano upayoga karavo tenuM nAma parigrahamaryAdA. pravAsanI maryAdAnuM svarUpa A che : mANasa potAnA vatanamAM raheto hoya, tyAM ja tene potAnI maryAdAmAM svIkArela jIvananuM ghAraNa poSaNa ane saMvardhana karavA pUratI sagavaDa maLI rahetI hoya arthAt jAtamahenata dvArA vA maryAdAmAM svIkArelI bIjAonI mahenata dvArA potAno ane kuTuMbano nirvAhaArogya sAthe cAlI zakato hoya eTale rahevAnuM, kapaDAM ane khAvApIvAnI cIjo uparAMta bIjI bIjI jarUriyAtanI sAmagrI gAmamAM ja vasatAM kuMbhAra, saI-darajI, ghAMcI, mocI, sutAra, luhAra, cAmara vagere dvArA meLavI zakato hoya ane A rIte potAnI ane grAmajanatAnI AjIvikA barAbara cAlI zakatI hoya ane e prakAre gAmano zeTha ke gRhastha samAjasApekSa rahIne potAnuM ane AkhA gAmanI vastInuM yogakSema anubhavato hoya to pachI AvA mANase kevaLa dhananA lobhane kAraNe vA vadhAre mojazokha meLavavAnA kAraNe vA zarIranAM ke AMkha kAna vagere iMdriyonA vizeSa bhogo meLavavAnI lAlacane lIdhe vA potAnA vatanamAM je sAmagrI sAMpaDe che ane jene lIdhe pote ane AkhuM gAma svastha rahI zake che te sAmagrI karatAM vadhAre vilAsamaya dekhAvaDI, rUpakaDI vA mohaka sAmagrI meLavavAnI tRSNAne lIdhe vA potAnA kevaLa svachaMdane lIdhe vatana bahAra na javuM e gRhastho mATe sAmAnya maryAdA che, chatAM tRSNA, lobha ke svachaMdano Avega prabaLa thaI jAya ane jyAre te vatana bahAra nIkaLavAnuM rokI ja na zake tyAre tene eTale Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsA-sUtra te Avegane maryAdAmAM rAkhavA harakoI strI vA paruSe bahAranA pravAsanI maryAdA nakakI karI levI arthAt amuka dizAmAM keTale sudhI javuM ane kaI dizAmAMthI pote dhArelI sAmagrI keTalI maMgAvavI ane kaI dizAmAM vatananI sAmagrI keTalI bahAra mokalavI. A prakAranI tamAma jAtanI maryAdA nakakI karI sarvodayamAM bAdhaka na thavAya e rIte vartavAnuM nAma pravAsamaryAdA che. jaina paribhASAmAM AnuM ja nAma diparimANa vrata Apela che. jema jema A vize vizeSa vicAra karIe chIe tema tema mAlUma paDe che ke, parigrahamaryAdA ane pravAsamaryAdA AMkI te pramANe ja vartavAmAM Ave to sarvodaya, grAmodyoga, grAmasaMrakSaNa ane pratyeka gAmanI vastInuM saMrakSaNa barAbara TakI rahe che. bekArIno bhaya to tadana TaLI jAya che. A uparAMta AvAM ja maryAdAvALAM bIjAM dasa vrato bhagavAna mahAvIre gRhastho mATe yojI batAvelAM che. A yojanAmAM temanI dUradezI, sarva manuSyanA kalyANanI tIvra bhAvanA ane samayanA pravAhane oLakhavAnI asAdhAraNa kuzaLatA e badhuM ApoApa jANI zakAya che. je bhagavAna mahAvIre batAvelAM e vratonuM arthaza: pAlana thAya to prajAmAM kayAMya to moTA moTA TekarA che ane bIje vadhAre pramANamAM UMDA UMDA khADA che evI viSamatA ghaNI ja ochI thaI jAya. 6. jIvavA icche che - sarakhAvo dhammapada dasamo daMDavarga: savve tasaMti daMDassa savve bhAyaMti mccuno| attAnaM upamaM katvA na haneyya na ghAtaye // 1 // savve tasaMti daMDassa savvesaM jIvitaM piyaM / attAnaM upamaM katvA na haneyya na ghAtaye // 2 // sukhakAmAni bhUtAni yo daMDena vihiMsati / attano sukhamesAno pecca so na labhate sukhaM // 3 // tamAma prANIo daMDathI trAsa pAme che, tamAma prANIo maraNanA bhayathI Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 mahAvIra vANa tharathare che, tamAma prANIone jIvavuM vahAluM che mATe tamAma prANIone potA* jevA ja samajIne koI paNa prANIne mAravo nahIM tema bIjA pAse marAva " nahIM. 1-2 prANImAtra sukhanI icchAvALAM che, potAnA sukhanI IcchA rAkhato . koI temane daMDa vaDe mAre che temanI hiMsA kare che te, bhaviSyamAM sukha pAmI nathI. 3 saMyamane jeTale aMze jIvanamAM keLavelo hoya ane jeTale aMze jAtamahenata Teva pADI hoya teTale aMze hiMsA ochI thAya che, mATe ja ahiMsAne AcaraNe khAsa karIne saMyamanI tathA jAtamahenatanI bhalAmaNa karavAmAM AvI che ahiMsAne 'sarvabhUtasaMyama' kahela che e dhyAnamAM rAkhavAnuM che. che 7. ApANA aMtaramAM che - "mana parva manuSyALa nuM vImo siddhAMtanuM sUcana mahAvIravANInA A vAkayamAM che. tAtparya e ke duHkha sukhanuM kAraNa ApaNuM potAnuM mana che. ApaNe bahAranAM nimittomAM duHkha ke sukhanI kalpanA karIne te nimittAnI pAchaLa doDyA ja karIe chIe e pariNAme asvasthatA anubhavIe chIe. koI eka nimitta pachI bhale jIvaMta prANI hoya vA nirjIva padArtha hoya te ja ApaNAM duHkhanuM ke sukha nimitta che e mAnyatA vadhAre aMze bhUlabharelI che. je eka vastu a ApaNane sukhakara lAge che te ja vastu kALa jatAM duHkhakara lAge che . e ja rIte je nimitta Aje ApaNane du:khakara lAge che te ja vakhata vi sukhakara nIvaDe che evo anubhava kone nathI? mananI bhUmikAne svastha che dhyeyaniSTha karavA tarapha ApaNo prayAsa vizeSa hoya to nimitto A pIDI zakatAM nathI. eka tarapha ApaNI mananI sthiti svastha hoya ane }. tarapha dareka sajIva ke nirjIva padArthanA svabhAvathI ApaNe pUrepUrA pari hoIe to nimitto dvArA nIpajatI paristhiti ApaNane bAdha nahIM Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsA-sUtra 35 . dhAro ke ApaNane dUdhapAka ke zIkhaMDa priya che, tene ApaNe roja ne che, khAyA karIe to zuM te ApaNane priya ja lAgavAnAM che? e ja rIte vI, putra, bahena, bhAI ke mitra ApaNane priyamAM priya lAge che paNa go pharatAM te ja strI, putra, bahena, bhAI ke mitra ApaNane apriya lAgavA A che; A badhI hakIkta sau kauIne anubhavasiddha che. A uparathI phalita thAya che ke sukha ke duHkha bahAranAM nimitto upara avalaMbatuM nathI, apitu paNA aMtara upara avalaMbe che. eTale sukhane meLavavA mATe ke duHkhane havA mATe bahAranAM nimittonI pAchaLa doDyA karavA karatAM vizeSa lakSya kSaNA aMtara tarapha ApavuM e vizeSa ucita che ema A padamAM kahevAnuM che. * . prANInA prANane hAgatA nathI - sarakhAvo Izukhrista, parvata parano ' za 10 kadI koIno ghAta karavo nahIM e Adeza tame jANo cho. hatyAro - tie jaze ema tame mAno cho paNa huM kahuM chuM ke kevaLa hatyA eTalI * sA nathI. jo tame tamArA bhAI sAme paNa gusso karo, to huM kahuM : tame narakanA adhikArI thavAnA, jo tame tamArA bhAIne gALa dezo paNa tame adhogatine ja pAmazo" ItyAdi. sarakhAvo hajarata mahamada ane IslAma "ImAna mANasane dareka prakArano *ma karatAM aTakAvavA mATe che. koI momina (ImAnadAna) koI para julama "rI zake"-(pR 133) . mitra - sarakhAvo I. khri. 5. u. 13 "mitra para prema karavo ane dveSa karavo e laukika nIti che, paNa mArI salAha che ke tame tamArA je paNa prema karajo ane kadI koIno dveSa to karazo ja nahIM. je tamane tenuM hita Icchajo, je tamane herAna kare tenA upara upakAra karajo." Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 mahAvIra vANI | 4 | sacca-suttaM (22) nittAtrA_mauf, musavAyavivaMur bhAsiyavvaM hiyaM saccaM, niccA''utteNa dukkaraM // 1 // (uttarA0 a0 19 gA0 26) | 4 | satya-sUtra 21. niraMtara apramAdI banIne ane sadA sAvadhAna rahIne asatyano tyAga karavo tathA hitakara satya bolavuM agharuM jaNAya che. (22) appaNaTThA paraTThA vA, kohA vA jai vA bhayA / hiMsagaM na musaM bUyA, no vi annaM vayAvae // 2 // 22. potAne mATe ke pArakAne mATe, krodhanA AvezamAM AvIne athavA bI jaIne koInI hiMsA thAya evuM asatya vacana bolavuM nahi ane bIjA pAse bolAvavuM ya nahi. (23) musavA ya nAbhi, savvasAhUddei rihimA avissAo ya bhUyANaM, tamhA mosaM vivajjae / / 3 / / 23. badhA sajjana lokoe asatyavacanane vakhoDeluM ja che. asatya vacana prANIomAM avizvAsane pedA karanAra che, tethI teno tyAga karavo joIe. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satasUtra (24) na lavejja puTTho sAvajja, na niraTuM na mammayaM / appaNaTThA paraTThA vA, ubhayassantareNa vA // 4 // (30 30 20 1) 24. potAne mATe athavA pArakAne mATe, athavA bemAMthI game tene mATe kazuM pUchavAmAM Ave to pApavAnuM vacana bolavuM nahi; e ja prakAre nirdhaka vacana agara to marmabhedI vacana paNa bolavuM nahi. (ra) deva sAvaISjumoyara birA, ohAriNI jA ya provghaaynnii| se koha loha bhaya hAsa mANavo, na hAsamANo vi giraM vaejjA // 5 // (0 7 14) 25. te ja rIte, manuSya, krodhanA AvezamAM AvIne ke lobhamAM kheMcAIne, bIkane lIdhe ke mazkarImAM, agara to amathuM hasatAM hasatAM athavA hasAvatAM hasAvatAM paNa pApane vakhANanArI, Ama ja karI nAkhIza' evA niyavALI ane bIjAno ghAta karanArI bhASAne bolAvI (26) dilR miyaM asaMdiddhaM, paDipuNNaM viyaMjiyaM / ayaMpiramaNuvviggaM, bhAsaM nisira attavaM / / 6 / / (30 8 42) ra6. AtmArthI manuSya, pote joyelI vAta paNa parimita zabdomAM, saMdeha TaLe e rIte, tamAma rIte pUrepUrI, sarva prakAre spaSTatAvALI, baDabaDATa vinAnI ane uddhaga na kare evI bhASAmAM kahevI. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vAgI (ra7) mAsA kore 4 | ya gAjiyA, tIse ya duTe parivajjae syaa| chasu saMjae sAmaNie sayA jae, vaejja buddhe hiyamANulomiyaM // 7 // (tao Ho To pada) 27. bhASAnA doSone ane guNone jANIne tenA (bhASAnA) doSone sadA tajI devA. cha kAyanA jIvo sAthe saMyamathI rahenAra, sadA sAvadhAna ane Atmazuddhi mATe zrema karanAra samajadAra manuSya sarva jIvone anukULa evI hitakArI bhASA bole. (28) sa savA mahuvA vi sonca, ___ bhAsejja dhammaM hiyayaM payANaM // je garahiyA saNiyANappaogA, na tANi sevanti sudhIradhammA // 8 // (sUtra0 zru0 1 a0 13 gA0 19) 28. potAnI meLe samajIne athavA saMtajano pAsethI sAMbhaLIne prajAnuM hita kare evI dharmamaya bhASA bolavI; dharmanuM AcaraNa karIne ke AkaruM tapa karIne A janmamAM ke AvatA janmamAM dhananI, putranI ke bhogonI AzA karavI enuM nAma nidAnaprayoga kahevAya. AvA nidAnaprayogone saMta puruSoe vakhoDI kADhelA che. mATe sArI rIte dhIratApUrvaka dharmanuM AcaraNa karanArA manuSyo evA nidAnaprayogone sevatA nathI. (22) savaAddhi samuhiyA muja, giraM ca duTuM parivajjae syaa| Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satya-sUtra miyaM aTThe aNuvIi bhAsae, sayANa majjhe lahaI pasasaNaM // 9 // (daza0 a0 7 gA0 55 ) 29. munijana potAnI vacanazuddhino vicAra kare, duSTa bhASAno haMmezAM tyAga kare ane mApasara, doSa vinAnAM vacana vicArIne bole. AvuM bolanAro, saMta puruSonI vacce prazaMsAne pAme che. (30) tadeva ALuM DhALe tti, vaMDaLa maMDaLe tti vA vAhiyaM vA vi rogi tti, teNaM core tti no vae // 10 // (daza0 a0 7 gA0 12 ) 30. te ja prakAre 'kANA'ne 'kANo' na vhevo, 'hijaDA'ne 'hijaDo' na kahevo, 'rogI'ne 'rogI' na kahevo, ane 'cora'ne 'cora' na kahevo. (32) vitatlR vi taddAmurtti, qha ziAM mAsat no / tanhA so juThTho pAveLa, pti pukhta no mutraM vaN ? / / ??I (vaMza0 40 7 To ) 31. khoTI vAtane paNa sAcI jevo DhoLa caDAvIne bolanAro manuSya pApathI kharaDAya che, to pachI je narAtAla khoTuM ja bole che tenA mATe zuM kahevuM ? (32) tadeva sA mAsA, gurumUJovadhALI / 312 saccA visA na vattavvA, jao pAvassa AgamI || 12 | (daza0 a0 7 gA0 11 ) 32. te ja prakAre, prANIone bhAre AghAta pahoMcADe evI kaThora bhASA kadAca sAcI hoya to paNa nahi bolavI. kAraNa ke evI kaThora bhASA bolavAne lIdhe ghaNI vAra pApa thavAno-lAgavAno-saMbhava che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI 1. sarakhAvo hara ma. I. "ane haMmezAM satya bola, pachI bhale te tArI viruddha jatuM hoya." (pR 136) * cetanavALAM pRthvI, pANI, pavana, agni ane vanaspati e pAMca sthAvara kAya ane eka trasa ema cha kAya jANavAM. 2. munijana - "muni' zabda amuka pAribhASika arthane batAve che eTale saMsArano jeNe tyAga karela che evo manuSya muni, zramaNa, bhikSa vA saMnyAsI kahevAya che te arthamAM "munijana' zabda che. tema chatAM teno artha "sAdhaka jana' evo vyApaka paNa karI zakAya. sAdhaka eTale je je manuSya potAnA cittanI zuddhi dvArA zama dama Adi guNo keLavI AtmAnA vikAsano Icchuka hoya tene tene A zabdanA arthamAM samAvI zakAya eTale A pustakamAM je je vicAro ane AcAro jaNAvyA che te, sAdhaka manuSyamAtrane pachI te gRhastha hoya vA munijana hoya te tamAmane yathocita rIte lAgu thAya e rIte samajavAnA che paraMtu A AcAra ke vicAra to mAtra muni mATe che, ApaNe mATe nathI eTale vidyArthIo mATe nathI vA gRhastho mATe nathI ema na samajavuM. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astanaka-sUtra // 1 // ateNaga-suttaM (33-34) vittamaMtacitte vA, maLuM vA napha vA vahuM / daMtasohaNamittaM pi, uggahaMsi ajAiyA // 1 // taM appaNA na giNhaMti, no vi giNhAvae paraM / anaM vA ziSThamALe pi, nAkhunAgaMti saMkhayA zA (vA0 40 6, 40 23,24) // 5 // astanaka-sUtra 33-34. vastu sajIva hoya vA nirjIva hoya-thoDI hoya vA vadhAre hoya-bIjI vastuonI bAbatamAM to zuM? parantu, dAMta khotaravAnI saLI jevI tuccha vastune paNa, tenA mAlikane pUchyA vinA saMyamavALA manuSyo pote jAte letA nathI, bIjA pAse evI adatta vastune levarAvatA nathI ane jo koI evuM leto hoya to, tene saMmati paNa ApatA nathI. (3) 3DyuM ane yatiriyuM vizvAsu, tasA ya je thAvara je ya pANA / hatthehiM pAehiM ya saMjamittA, adinnamannesu ya no gahejjA // 3 // 41 (sUtra zru. 2, 40 20, 0 2) 35. UMcI, nIcI ane tIrachI dizAomAM cAre bAju je trasa prANo che ane je sthAvara prANo che, te tamAma tarapha hAtha ane pagane Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 mahAvIra vANI saMyamamAM rAkhIne vartanArAe, bIjAo pAsethI temaNe nahi ApeluM evuM kAMI paNa levuM nahi. (36) tivaMtare Li thAvara, ne hiMti sayasudaM paDukyA je lusae hoi adattahArI, ja sikyu sevitha vicipakA (sUtra zuo re 130 ? To 4). 36. je manuSya potAnI jAtanA sukhane mATe traNa prANono ke sthAvara prANono dUra bhAve ghAta kare che, je hiMsaka ane cora bane che, evo e, pote AdarapAtra mAnelAM vratonuM leza paNa pAlana nathI karI zakato. (37) drattasodAmAsa, mattarU vivaMUT , aNavajjesaNijjassa, giNhaNA avi dukkaraM // 5 // (ttara ? To ra7) 37. dAMta khotaravAnI saLI jevI tuccha vastune paNa mAlikane vagara pUchaye vA mAlike vinA Akhe ANI hoya to teno tyAga karavo joIe; to pachI moTI moTI vastuonI to zI vAta ? saMyamIe potAne khape evI nirdoSa nirdoSa vastuone zodhI zodhIne levI e bhAre duSkara che. 1. sarakhAvo ha ma, I - "jema A nagaramAM A mahinAmAM A divasa pavitra manAya che, barAbara te ja rIte tamArAmAMthI darekanAM tana, dhana ane mAlamilakta ekabIjAne mATe pavitra vastu che. koI bIjAnAM jAna ke mAla Jain Education International Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 astanaka-sUtra milakatane hAtha na lagADI zake. (pR 105) 2. je manuSya - sarakhAvo dhammapada ekavIsamo prakIrNaka varga zloka 2: paradukkhUpadhAnena attano sukhamicchati / verasaMsaggasaMsaTTho verA so na pamuccati / / bIjAne duHkha daIne je potAnuM sukha Icche che te vairabhAvavALo thAya che ane vairabhAvathI chUTI zakato nathI. 3. saMyamIe - juo satyasUtra TippaNa bIjuM munijana. 4. nirdoSa nirdoSa vastuo - vastuo uttama prakAranI hoya, suMdara hoya, AkarSaka hoya, mohaka hoya, manane ke Idriyone gamI jAya tevI hoya vA parizrama vagara vA oche zreme nIpajatI hoya vA zarIrane anukULa hoya tevA arthamAM ahIM 'nirdoSa' zabda vaparAyo nathI, tevA arthamAM A zabdane samajavAno nathI. sarvodayanI ahiMsaka daSTie vicAratAM mAnavamAtra je je vastuno upayoga kare che te tamAma vastuonI nidoMpatAne samajavAnI rIta A che: khapamAM AvatI vastune banAvatAM vA meLavatAM banAvanArane vA meLavanArane tenI-vastunI-pAchaLa asatya, anIti, hiMsA, chaLakapaTa, bIjAnI AjIvikAno nAza ane bekArInA pramANamAM vadhAro vagere kevI kevI jAtanI dUSita karaNI karavI paDI che ? e bAbata pratyeka vastu vize vicAra karavAno che. je vastunI pAchaLa evI dUSita karaNI ochI mAlUma paDe teTale aMze te vastu nirdoSa ane je vastunI pAchaLa evI dUSita karaNI vadhAre mAlUma paDe teTale aMze te vastu sadoSa. pratyeka vastune meLavatI vA kharIdatI vakhate nirdoSatA-sadoSatAno A vicAra sAme rAkhavAno che evo Azaya zodhI zodhIne levI e vAkayano che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 mahAvIra vANI || 6 || vaMbhacariya-suttaM (38) viraI abaMbhacerassa, kAmabhogarasannuNA / uggaM mahavvayaM baMbhaM, dhAreyavvaM sudukkara // 1 // (340 30 21. 28) brahmacarya-sUtra 38. je mANasa kAmabhogonA rasane jANe che - anubhavI che, te abrahmacaryano tyAga kare ane ugra brahmacarya mahAvratane svIkAre te bhAre duSkara che. (32) vaMmArja ghara, pAuM Tuddhi. nA''yaranti muNI loe, bheyAyayaNavajjiNo // 2 // 39. saMyamaghAtaka doSono tyAga karanArA munijano duniyAmAM rahetAM chatAM, mahAbhayaMkara, pramAdarUpa ane duHkhanuM kAraNa evA abrahmacaryane AcaratA nathI. (40) mUlameyamahammassa mahAdosasamussayaM / tamhA mehuNasaMsaggaM, niggaMthA vajjayanti NaM // 3 // (ra.0 6 0 26,26) 40. nigraMtha jano abrahmacaryano - maithunasaMsargano tyAga kare che, kAraNa ke, abrahmacarya adharmanuM mULa che, tema ja moTA moTA doSonuM sthAna che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 brahmacarya-sUtra (42) vipUla sthiia, gurNaM moyaof narassa'ttagavesissa, visaM tAlauDaM jahA // 4 // - ( tama 80 7) 41. je manuSya potAnA cittane zuddha karavA-potAnA svarUpanI zodha karavA tatpara banyo che, tene mATe, dehano zaNagAra, khAtAM ja prANa jAya evA tAlapura jhera jevo bhayaMkara che; vaLI tene mATe strIono saMsarga paNa evA ja jhera jevo bhayaMkara che; tema ja tene mATe uttejaka svAdavALuM tathA dUdha, malAI, ghI, mAkhaNa ane vividha mIThAI vagerethI yukta vidhavidha bhojana paNa evA ja jhera jevuM bhayaMkara che. (42) na patrAvaUvitrAsadA, - ifparva nira-hiyaM vA itthINa cittaMsi nivesaittA, DuM vavaje samaje tava AvA 42. Atmazodhana mATe zrema karanAra tapasvI zramaNe potAnA cittamAM strIone lakSyamAM rAkhIne, temanAM rUpa, lAvaNya, vilAsa, hAsya, jalpana, cenacALA ke kaTAkSone jovAno prayAsa kadI na karavo. (43) mahaMtai veva mapatthaur , aciMtaNaM ceva akittaNaM c| . itthIjaNassA''riyajjhANajuggaM, hiyaM sayA baMbhavae rayANaM // 6 // (300 rUra, jI 24, 11) 43. strIo tarapha rAga vRttithI najara na karavI, e ja bhAve strIono Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jada mahAvIra vANI abhilASa na karavo, tema vicAra na karavo ane temanuM kIrtana na karavuM - e badhuM brahmacarya pAlana mATe tatpara thayelA manuSyone sAru sadA hitarUpa che ane AryadhyAna sAdhavAnI yogya bhUmikArUpa che. (44) maUpAyauff, ravivaail baMbhacerarao bhikkhU, thIkahaM tu vivjje||7|| 44 brahmacaryaparAyaNa bhikSue strIone lagatI evI vAtacItano to tyAga ja karI devo joIe ke je cittamAM galagaliyAM karAvanArI tathA viSayonA AnaMdane jagADanArI hoya ane kAmarAgane vadhAranArI hoya. (45) samaM ca saMthavaM thIhiM, saMkahaM ca abhikkhnnN| baMbhacerarao bhikkhU, niccaso parivajjae / / 8 / / 45. brahmacaryaparAyaNa bhikSu strIonI sAthenA paricayane ane temanI sAthenA vAraMvAra vAtacIta karavAnA prasaMgane roja ne roja TALyA ja kare. (46) saMparvamAMdvf, cAivira-vejiM baMbhacerarao thINaM, cakkhugijhaM vivajjae / / 9 / / 46. brahmacaryaparAyaNa bhikSu strIonAM aMga pratyaMgonA AkArone, strIonAM laTakALAM vacanoyukta hAvabhAvone ane kaTAkSone cakSugrAhya na ja kare - te tarapha najara ja na kare. (47) gUrU dya , sighaM thaf-ndriyaM baMbhacerarao thINaM, soyagejjhaM vivajjae // 10 // Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmacarya-sUtra 47 47. strIonAM UMhakArA, ruddana, gIta, hAsya, cIso ane karuNA AvI jAya evA vilApone brahmacaryaparAyaNa bhikSa kAna upara na ja dhare. (48) hrAsa DyuiM rahuM '', sahasAvattasiyAni ya / haMmaghero thIAM, nAcitte yAjJa vi / / / / 48. pUrvAvasthAmAM anubhavelAM strIonAM hAsya, krIDA, rati, darpa, Akasmika avatrAsa arthAt gammata mATe karavAmAM AvelI ociMtI pajavaNI - e badhAMno brahmacaryaparAyaNa bhikSu kadI paNa potAnA manamAM khyAla sarakho paNa AvavA na de. (49) paNIyaM bhattapANaM tu khippaM mayavivaDDhaNaM / baMbhacerarao bhikkhU niccaso parivajjae || 12 // 49. jemAM dUdha, ghI, malAI vagere cIkAzavALA rasadAra padArtho bhArebhAra AvatA hoya evAM praNIta bhojana ane pINAM to tarata ja uttejana karanArAM nIvaDe che, mATe brahmacaryaparAyaNa bhikSue evA prakAranAM bhojana tema ja pINAMno niraMtara tyAga ja karavo ghaTe. ja (50) dhammaladdhaM miyaM kAle, jattatthaM paNihANavaM / nAimattaM tu bhuMjejjA, baMbhacerarao sayA ||13|| (3ttara0 340 26, 10 2-8) 50. dharmapUrvaka prApta kareluM, parimita, vakhatasara ane saMyamano nirvAha karavA pUratuM tathA sAdhaka mATe khAnapAnanI je maryAdA saMtoe batAvela che te karatAM nyUna ke adhika nahi evuM bhojana ane pAna, Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 mahAvIra vANI dhyAna samAdhi sAdhaka brahmacarya parAyaNa bhikSue hamezAM levuM ghaTe. (12) gaI ravajana an, ___samAruo novasamaM uvei| evindiyaggI vi pagAmabhoiNo, na baMbhayArissa hiyAya kssii||14|| * * (3rara0 0 22, To?) 51. jemAM sUkAM IdhaNAM ekaThAM karavAmAM AvelAM che evA vanamAM dAvAnaLa lAge ane sAthe sAthe te ja vakhate joradAra pavana phUMkAvo zarU thayo hoya to pachI, e dAvAnaLa jema jaladI na bujhAya, e ja prakAre je brahmacArI bhikSu ThAMsI ThAMsIne bhojana ane pINAMno upayoga kare che, teno IMdriya dAvAnaLa jaladI bujhAto nathI paNa UlaTo vadhAre vadhe che, ane te, tenA hita mATe nathI. kAraNa ke, chevaTe to e dAvAnaLa tenAM saMyama, sAdhanA vagerene bALIne khAkha karI nAkhe che. (12) vidhU rivanne, saraparimaMDar . baMbhacerarao bhikkhU, siMgAratthaM na cArae // 15 // para. mAtra zarIranI zobhArUpa zaNagArane bhikSue tajavo ja ghaTe. brahmacaryaparAyaNa bhikSu evI koI zobhAne ke AnaMbarane kevaLa zaNagAra mATe na dhAre. (3) deve ya je , rase re taheva paMcavihe kAmaguNe, niccaso parivajjae // 16 // pa3. zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparza - e pAMca prakAranA kAmaguNone Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brahmacarya-sUtra bhikSu, kevaLa koI vAsanAnA vilAsanI daSTie to sadA tajI ja de. (14) kuLamama , nija rivaVI saMkAthANANi savvANi, vajjejjA paNihANavaM // 17 // (050 26, ro 1,20,24) 54. vAsanAo ane bhogo jhaTapaTa jItI zakAya evAM nathI; mATe temano sadA tyAga kare. dhyAna samAdhine sAdhanArA bhikSue potAnI sAdhanAmAM vighna karanArAM je je bhayasthAno hoya te tamAmano. tyAga karavo. () sAmAiiddhapUmavaMgTuuM, savvassa logassa sadevagassa / jaM kAiya mANasiyaM ca kiMci, tassa'ntagaM gacchai vIyarAgo // 18 // ( T0 0 22, ) 55. svargamAM ya je kAMI zArIrika ane mAnasika duHkha che tathA A najare dekhAtA AkhA ya saMsAramAM je kAMI zArIrika ane mAnasika duHkha che, te badhuM ya kAmabhogonI lAlacamAMthI ja pedA thayela che; mATe rAgadveSathI para thayelo evo vItarAga ja te duHkhono aMta pAmI zake che. (56) devadANavagandhavvA, jkkhrkkhskinnraa| baMbhayAriM namaMsanti, dukkaraM je karenti taM // 19 // 56. duSkara brahmacaryanI sAdhanA mATe jeo satata sAvadhAna che evA brahmacArIone devo, dAnavo, gAMdharvo, yakSo, rAkSaso ane kinnaro e badhA ya namaskAra kare che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50. mahAvIra vAgI (17) thane zu ni, sA nivesiTI siddhA sijjhanti cANeNa, sijjhissanti tahA'vare // 20 // ( 0 26, T0 6,7) 57. brahmacaryanI sAdhanAno-brahmacaryanA saMrakSaNano A dharma zrI jina bhagavAne batAvela che, ane e dharma dhruva che, nitya che, zAzvata che. e dharmanI sAdhanAne lIdhe manuSyo siddhipadane pAmI cUkyA che, pAmatA rahe che ane bhaviSyamAM pAmaze paNa kharA. 1. sarakhAvo I. khri, pa. u. 11 "vyabhicAra zAstrAzAthI viruddha che e to tame sAMbhaLyuM che. paNa huM kahuM chuM ke je koI kudaSTithI parastrI sAme jue che teNe paNa potAnA mana vaDe vyabhicAra karyo ja che" ItyAdi. 2. zramaNa - juo satyasUtra-TippaNa bIjuM munijana. 3. strIone - A brahmacaryasUtramAM je je sthaLe "strIo' zabda vaparAyela che arthAt strIone uddezIne je je vidhiniSedha karavAmAM Avela che te badhA vidhiniSedha puruSone uddezIne paNa samajI levAnA che: abrahmacArI puruSone paNa saMsarga jhera jevo bhayaMkara che. vaLI, strIo taraphanI bhAvanAmAM jema sudhAro sUcavela che tema puruSo taraphanI bhAvanAmAM paNa sudhArAnuM sUcana samajavAnuM che. strIo taraphanI puruSanI durbhAvanA vA puruSo taraphanI strIonI durbhAvanA e bane, bannenA brahmacaryanI ghAtaka che; e sarvatra khyAlamAM rAkhavAnuM che. abrahmacarya mATe kevaLa strIo ja doSapAtra che ema nathI tema kevaLa puruSo ja doSapAtra che ema paNa nathI. durbhAvanA mAtra doSapAtra che; pachI te game tenI hoya eTale A abrahmacarya doSa mATe kevaLa strIone ja vagovavI barAbara nathI. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aparigraha sUtra || 7 | apariggaha-suttaM (18) no riyA Dutto, nAyapuor tAja mucchA pariggaho vutto, ii vuttaM mahesiNA // 1 // (ra0 0 6 , | 7 | aparigraha-sUtra 58. bhikSu potAnA saMyamanI sAdhanA mATe vA tenA nirvAha mATe je kaMI upakaraNo - sAdhanasAmagrI potAnI pAse rAkhe che, tene thALu evA jJAtaputra mahAvIra bhagavAne parigraharUpe kahelI nathI - gaNelI nathI. paNa e sAmagrImAM rAkhavAmAM AvatI Asakti-mamatAke mUI ja parigraharUpa che, evuM te maharSie kaheluM che - jaNAveluM che. (22) gha-dhana-savonu, rivivaUi. savvAraMbhapariccAo, nimmamattaM sudukkaraM // 2 // (ttara gao , To ra1) 59. dhananA, dhAnyanA ane nokaracAkaranA parigrahano tyAga karavo, tamAma prakAranA AraMbha-samAraMbhono parityAga karavo ane mamatA vagaranI vRtti keLavavI e ghaNuM duSkara che. (60) biDamunbheimaM loNaM, tellaM sappiM ca phANiyaM / na te sannihimicchanti, nAyaputtavaorayA // 3 // 60. je sAdhako jJAtaputra bhagavAna mahAvIranAM vacanomAM bhAre Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para mahAvIra vANI rUci dharAvanArA che, teo seMdhava ke dariyAI mIThAno potA pAse saMcaya karavA IcchatA nathI. e ja rIte telano, ghIno ke goLano paNa teo saMgharo karavA icchatA nathI. (2) iva ja pArtha va, vAva puchar. taM pi saMjamalajjaTThA, dhArenti pariharanti ya / / 4 / / (0 0 6 27,22) 61. cittazuddhi' jenuM dhyeya che evA sAdhako, joke potA pAse vastra, pAtra, kaMbaLa ke rajoharaNa vagere upakaraNo rAkhe che, paraMtu te kevaLa saMyamanA rakSaNa mATe ja rAkhe che, ane te upakaraNone kevaLa saMyamanA rakSaNa mATe ja pheMkI paNa de che. arthAt upakaraNonuM hovuM ke na hovuMe mAtra saMyamanA rakSaNa mATe ja che - mahattA upakaraNonI nathI paNa saMyamanI che. (dara) savaeNjyuvadi vRddha, saramaNa-griyAde avi appaNo vi dehammi, nA''yaranti mamAiyaM // 5 // 62. jJAnI puruSo tamAma prakAranI upAdhinA eTale vaDha, pAtra vagere sAdhana sAmagrInA svIkAramAM ke tene sAcavavAmAM Asakti-mamatA-rAkhatA nathI. jeone potAnA dehamAM paNa mamatA nathI, teo zuM AvI najIvI sAdhanasAmagrImAM mamatA rAkhe kharA? (63) nIdAse , mane manAyarAmavilA je siyA sannihIkAme, gihI pavvaie na se // 6 // (sa6 0 26,28) 63. potAnA saMyamanI maryAdAno bhaMga karIne game te koI paNa WWW.jainelibrary.org Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aparigraha-sUtra 53 vastuno saMgharo karavAnuM mana thavuM, e potAnA cittamAM UDe UDe rahelA lobhanI ja jhalaka che ema huM mAnuM chuM. mATe huM ema kahuM chuM ke, jeo evo saMgharo karavAnI vRttivALA che teo pravrajyAmAM pravajita thayelA nathI paNa sAMsArika vRttiomAM rAcatA gRhastho che. (64) vittamaMtakacitta vA, visAvA annaM vA aNujANAi evaM dukkhA Na muccai // 7 // (sUtra0 zru0 1 a0 1 u01 gA0 2) 64. sajIvake nirjIva evI koI paNa cIjano pote parigraha karIne e vize je koI, bIjAne paNa tema karavAnI sammati Ape to te, e rIte kadI paNa duHkhathI chUTo thaI zakato nathI. sajIva eTale manuSya, pazu ane pakSIo vagere jIvatAM prANI. nirjIva eTale dhana, dhAnya, sonuM, rUpuM, vAsaNa, vAhana, khetara, vADI, jamIna, pathArI, kapaDAM, rAcaracIluM, ghara mahelAta vagere. AmAMnI koI paNa cIjano thoDo paNa parigraha karIne arthAt e e koI paNa cIja upara potAno mAlikIno hakaka sthApavo ane koI bIjo paNa e cIja upara potAno mAlikI hakaka sthApe evI sammati ApavI e banne prakAre duHkhathI chUTA thavAtuM nathI ema bhagavAna mahAvIra kahe che. (65) jahA dumassa pupphesu bhamaro Aviyai rasaM / na ya puSpaM kilAmei so ya pINei appayaM / / 8 / / 65. jema bhamaro vRkSanAM vividha phUlomAMthI rasa cUse che ane potAnI jAtane nabhAve che chatAM phUlono vinAza karato nathI arthAt phUlone ochAmAM ochI pIDA thAya ema varte che tema zreyArthI manuSya Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 mahAvIra vANI paNa potAnI vyAvahArika tamAma pravRttio karatAM potAnA sahAyakomAMthI - potAnAM grAhakorUpa vividha AlaMbanomAMthI evI rIte lAbha uThAvavo ghaTe ane potAnI jAtane evI rIte nabhAvavI ghaTe jethI e potAnAM sahAyarUpa AlaMbanono vinAza na thaI jAya - temanI AjIvikA ja na chInavAI jAya - teo samULagA cusAI jaI vinAza na pAme; e rIte dhyAna rAkhIne temane ochAmAM ochI pIDA leza vA taklIpha thAya ema vartavuM ghaTe. 1. parigraha - juo ahiMsAsUtra-TippaNa 5 paricahadhArI. 2. sarakhAvo hama, I. "tamArA gulAmo vize khabaradAra, temane tame pote khAtA che tevuM ja khavaDAvaje ane tame pote paheratA ho tevAM ja kapaDAM paherAvajo, temanA gaja uparanuM kAma karavAnI temane kadI AjJA na karazo ane evuM ja kAma hoya to tamAro dharma che ke te kAma karavAmAM tame pote temane madada karo." ityAdi (pR 106) 3. rakSA mATe ja - Aje rakhAya che eTalAM upakaraNo rAkhyA vinA munijano mATe saMyamanI sAdhanAzakya nathI evI zvetAMbara saMpradAyanI ekAMgI mAnyatAne ane eka paNa upakaraNa hoya to sAdhaka jano mATe saMyamanI sAdhanA zakaya nathI arthAtu munie eka paNa upakaraNa na rAkhavuM joIe-taddana yathAjAta-nagna-ja rahevuM joIe evI digaMbara saMpradAyanI paNa ekAMgI mAnyatAne A padya spaSTa paDakArarUpa che tathA ghaNA prAcIna samayamAM abhinivezaparAyaNa AvA be saMpradAyo nahotA ema paNa A padya sUcita kare che. 4. bhamaro - sarakhAvo dhammapada cotho puSpavarga slo- 6 : yathA pi bhamaro puppha vaNNagaMdhaM aheThayaM / paleti rasamAdAya evaM gAme muni care // Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aparigraha-sUtra papa mahAbhAratamAM jyAM duryodhana ane vidura vacce vAtacIta cAle che tyAM paNa AvI ja hakIkta che. yathA madhu samAdatte rakSan puppANi SaTpadaH / tadvadarthAn manuSyebhya: AdadyAt avihiMsayA // A bane padyono bhAvArtha A che : jema bhamaro klone bacAvato bacAvato-sAcavI sAcavIne-temAMthI rasa-madha-le che te pramANe manuSpo pAsethI dhana, ahiMsApUrvaka meLavavuM joIe. zreyAthI manuSya bIjA koI pAsethI ghana vagerene meLavavA jatAM vA tenA zramano lAbha levA jatAM kevI rIte varte? enI sUcanA A padyomAM ApelI che. AkhAya saMsAramAM svArtha vizeSa bhAge pradhAna che. svArthane sAdhavA jatAM manuSya potAnA sahAyakonA jIvana tarapha evo bedarakAra banI jAya che ke te tarapha bhAgye ja najara sarakhI paNa kare che. vaLI, manuSyamAtramAM svArtha lobha sattAmada vagere dUSaNo vyApelAM che ene lIdhe paNa tene uparanI vAta sUjhatI nathI, tema chatAM sva ane para banneno bacAva thAya evo mArga zreyArthIe AmAMthI kADhavo ja rahyo. je mArga nIkaLI zake ema che ane je rIte nIkaLI zake ema che te vAta mahAvIravANInuM mULa padya ane dhammapada tathA mahAbhAratanuM A padya spaSTapaNe sUcave che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 // 8 // arAibhoyaNa- suttaM (66) atyaMyaMmi Aphattve, puratthA ya anuTQ | AhAramAiyaM savvaM, maNasA vi na patthae // 1 // (40 40 80 28) // 8 // arAtrIbhojana-sUtra 66. sUrya AthamI gayA pachI ane sUrya Ugyo na hoya te pahelAM AhAra pANI vagerene lagatI badhI pravRttine eTale khAvA-pIvAnI tamAma pravRttine manathI paNa na icchavI joIe. (67) saMtine yudghamA pALA, tamA atuva thAvA I r3haI rAo apAsaMto kahamesaNiyaM care ? ||2 // mahAvIra vANI 67. A trasa prANo athavA A sthAvara prANo evAM sUkSma che ke jemane rAtrIe joI zakAtAM nathI. AvI sthitimAM rAtrIe nirdoSa bhikSA mATe kema karIne pharI zakAya? to pachI rAtre bhojana paNa kema karIne laI zakAya ? (68) 36aaN vIvasaMsatta, pALA niSvaGiyA mahiM ! diyA tAI vivajjejjA, rAo tattha kahaM care ? ||3|| 68. jamIna upara pANInI bhInAza hoya, jyAM tyAM bIAM verAyelAM paDyAM hoya ane e rIte jamIna upara jyAM tyAM kIDI, maMkoDI vagere Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 arAtrIbhojana-sUtra prANo karatAM hoya-evI paristhitimAM divase paNa harI pharI na zakAya. to rAtre to eve sthaLe bhikSA mATe kema karIne cAlI zakAya? (69) eyaM ca dosaM daLUNaM nAyaputteNa bhAsiyaM / savvAhAraM na bhuMjati, niggaMthA rAibhoyaNaM // 4 // (tA. 0 0 23, 24, 29) 69. A doSone joIne bhagavAna jJAtapu kahevuM che ke, nigraMtha munio rAtrIe tamAma prakAranA AhArano tyAga ja kare - rAtribhojana na ja kare. (70) ravidevi mAre, jovA sannihI-saMcao ceva, vajjeyavvo sudukkaraM / / 5 / / 70. rAtre azana, pAna, khAdima ane svAdima e cAre prakAranA AhArane choDI devo. arthAt rAtrI bhojanano tyAga karavo tathA khAvA pIvA vagerenI koI paNa vastuone potAnI pAse rAkhI na mUkavI athavA tevI vastuono potAnI pAse saMgharo na karI rAkhavo e badhuM bhAre duSkara che. (72) paviru-mulAvAyA--hu-kAja vi . rAIbhoyaNavirao, jIvo bhavai aNAsavo // 6 // (30 ma rU . 2) 71. hiMsA, asatya, corI, abrahmacarya ane parigraha; A pAMce pApamaya pravRttiothI aTakI gayelo ane rAtrI bhojananI pravRttiothI paNa virAma pAmelo jIva, Asava vagarano hoya che - nidaoNSa hoya che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI 1. AvI sthitimAM juo satyasUtra-TippaNa bIjuM munijana saMyamapradhAna vRttivALo gRhastha paNa AvI paristhitimAM khAnapAna zI rIte laI zake ? evo artha paNa ahIM samajI levAno che. 58 2. jJAtaputra bhagavAna mahAvIranA vaMzanuM nAma 'jJAta' hatuM. tethI teo mATe jJAtaputra, jJAtanaMdana vagere nAmo paNa vaparAya che. bauddhapiTaka graMthomAM to temanI prasiddhi TrIyatavastI niyaMo nAtaputto e rIte ja che. W 3. A pAMce pApamaya A pAMce phupravRttio eka bIjI sAthe evI saMkaLAyelI che ke emAMnI game te eka karavA jatAM e pAMce sAthe ja AvI javAnI, evo e pAMceno paraspara saMbaMdha che. ethI UlaTI pAMca satyapravRttio eTale ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha e pAMce paNa paraspara evI ja saMkaLAyelI che eTale temAMthI game te ekanI ArAdhanA karanAre e pAMcene ArAdhavI paDe to ja e ArAdhanA kalyANakArI bane. ekanI ArAdhanA kare ane bIjIne paDatI mUke to jIvanazuddhino saMbhava nathI ja; e dhyAnamAM rAkhavAnuM che. - Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinaya-sUtra // 9 // viNaya-suttaM (72) mUlAo khaMdhappabhavo dumassa, khaMdhAu pacchA samuventi sAhA / sAha - ppayAhA viruhanti pattA, tao si puSpaM ca phalaM raso a // 1 // 112 11 vinaya-sUtra 72. vRkSanA mULamAMthI thaDa Uge che, thaDamAMthI pachI judI judI zAkhAo Uge che, e zAkhAomAMthI bIjI nAnI nAnI DALo phUTe che, e DALo upara pAMdaDAM Uge che, pachI tene phUla Ave che, phaLa lAge che ane tyAra bAda te phaLomAM rasa jAme che. (73) evaM dhammassa viNao, mUlaM paramo se mokkho / je kittiM surya sigdhaM, nissesaM cAbhigacchai // 2 // (daza0, a0 9, 302 gA0 1-2 ) 33. e ja prakAre dharmarUpa vRkSanuM mULa vinaya che ane mokSa te mULamAMthI pragaTa thato uttamottama rasa che. vinayathI ja manuSya kIrti, vidyA, zlAghA-prazaMsA ane kalyANamaMgaLane zIghra meLave che. (74) aha paMcahiM ThANehiM, jehiM sikkhA na labbhaI / thambhA kohA pamAeNaM, rogeNA''lassaeNa ya // 3 // (uttarA0 a0 11, gA0 3) pa Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI ja. je pAMca kAraNone lIdhe manuSya sAcI vidyA meLavI zakto nathI te A che : abhimAnane lIdhe, krodhane lIdhe, bedarakArI athavA viSayo taraphanA potAnA valaNane lIdhe, koDha jevA bhayaMkara rogo thavAne lIdhe ane ALasane lIdhe manuSya sAcI vidyA meLavI zakato nathI. (75-76) aha aTThahiM ThANehiM, sikkhAsIli tti vuccii| ahassire sayAdante, na ya mammamudAhare // 4 // nAsIle na visIle vi, na siyA ailolue| akohaNe saccarae, sikkhAsIli tti vuccai // 5 / / (30 0 22, 4,) 75-76. je ATha kAraNone lIdhe manuSya zikSAzIla' kahevAya che te A che : 1. te vAraMvAra hasanAro na hoya, 2. niraMtara iMdriyone kAbUmAM rAkhanAro hoya, 3. bIjAnAM mama bhedAya evAM vacana bolanAro na hoya, 4. zIla vinAno na hoya eTale ke suzIla hoya, 5. zIla vAraMvAra badalAyA kare eTale ke AcAra ThekANA vagarano hoya evo paNa na hoya, 6. khAvA pIvAmAM ke viSayomAM atilolupa na hoya, 7. akrodhI-zAMtavRttino hoya, 8. satyaparAyaNa hoya - AvA guNovALo manuSya zikSAzIla" kahevAya che. (77) ANAnidaMsakare, guruunnmuvvaaykaare| iMgiyAgArasaMpanne se viNIe tti vuccaI // 6 / / (30 ma2, T0 2) Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinaya-sUtra 77. je manuSya gurujananI AjJA pramANe vartato hoya, gurujananI dekharekhamAM raheto hoya-gurukuLavAsI hoya, gurujananAM IMgitone eTale saMtone barAbara sArI rIte samajato hoya tathA kAryaprasaMge karavAmAM AvatA temanA (gurujananA) zArIrika ke maukhika AkArone barAbara sArI rIte samajI leto hoya te manuSya vinIta-vinaya saMpanna kahevAya che. (78-82) maha vanAdi kALehiM, suviLId tti vunnarUM nayAvattI acavale, amAI akuUhale ||7| appaM ca ahikkhivaI, pabandhaM ca na kuvvaI / mettijamANo bhayaI, suyaM laddhuM na majjaI // 8 naya pAvaparikkhevI, na ya mittesu kuppaI / appiyassA'vi mittassa, rahe kallANa bhAsaI || 9 || kalahaDamaravajjie, buddhe abhijAie / hizmi kimaMtIne, suviLIN tti mukhyarUM zA (377To 3To ??, nTo ?o -?3) 78-81. A paMdara kAraNone lIdhe manuSya suvinIta - vadhAre sArI rIte vinayavALo gaNAya che. 61 paheluM, namra hoya eTale uddhata na hoya, bIjuM, acapaLa hoya, trIjuM, zaThatA-luccAI-kapaTa vinAno hoya eTale ke saraLa hoya, cothuM, kutUhalI na hoya eTale gaMbhIra hoya, pAMcamuM, koInuM apamAna bhAgye ja karato hoya, cha, jene krodha AvyA pachI vadhAre vakhata na Takato hoya arthAt je jaladI zAMta thaI jato hoya, sAtamuM, potA taraph mitrabhAve Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 mahAvIra vANI vartanArA sAthe pUrA sadbhAvathI vartato hoya, AThamuM, vidyA meLavIne abhimAna na karato hoya, navamuM, koInA doSone bola bola na karato hoya tevA doSagrAhI na hoya, dasamuM, mitro tarapha krodha na karato hoya, agiyAramuM, potAne na gamatA apriya mitranuM paNa tenI pachavADe sAruM ja bolato hoya arthAt apriya mitranI paNa tenI pAchaLa niMdA na karato hoya, bAramuM, jhaghaDo ke TaMTo na karato hoya, teramuM, buddhivALo hoya - samajadAra hoya, caudamuM, abhijAta-khAnadAna-hoya, ane paMdaramuM, AMkhanI zarama rAkhanAro hoya ane sthira vRttino hoya. AvA manuSyane suvinIta kahevAya che. (82) maUT-nidre , gurUmayvavAthaRTI paDaNIe asaMbuddhe, aviNIe tti vuccaI // 11 // (30 0 2 0 3) 82. je manuSya gurujananI AjJA pramANe vartato na hoya, gurujananI dekharekhamAM na raheto hoya - svacchaMdI hoya, gurujanano virodhI hoya, bevakUpha hoya - samaja vagarano hoya te avinIta - vinaya vinAno kahevAya che. (83-85) abhikkhaNaM kohI havai, pavandhaM ca pkuvvii| mettijjamANo vamai, suyaM labhrUNa majjaI / / 12 / / avi pAvaparikkhevI, avi mittesu kuppii| suppiyassA'vi mittassa, rahe bhAsai pAvagaM / / 13 / / paiNNavAdI duhile, thaddhe laddhe aNiggahe / asaMvibhAgI aciyatte, aviNIe tti vuccaI / / 14 / / (350 50 ?? To 7,8,1). Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinaya-sUtra 83-85. je manuSya vAraMvAra krodha karato hoya, jeno krodha jaladI zAMta na thato hoya, je potAnA mitro tarapha kopa karato hoya, potAnA supriya mitranuM paNa pachavADe bhUMDuM bolato hoya, je bakavAdI hoya - jema phAve tema bola bola karato hoya, drohI hoya eTale potAnA upakArIono paNa droha karato hoya, abhimAnI-akakaDa hoya, lAlacuDo hoya, saMyama vagarano hoya, pote meLavelI koI paNa vastuone eTale khAna, pAna, vastra, pAva vagere vastuone potAnA sAdharmikone bhAge paDatI na Ape ane pote ekalo ja rAkhe - bhogave - evo hoya arthAt vaheMcIne khAnAro na hoya ane apriya lAge tevA svabhAvavALo hoya te avinIta - vinaya vagarano gaNAya che. (6) natti thaHpADuM sitte, tassantie veNaiyaM pauMje / sakkArae sirasA paMjalIo, -jiArI ! maUT divaM upA 86. jemanI pAse dharmanAM pado eTale dharmanAM vacanone zIkhe temanI pAse vinayathI vartavuM joIe, temano satkAra karavo joIe, temane mAthuM namAvIne ane hAtha joDIne praNAma karavA joIe, tathA haMmezAM zarIra vaDe, vacana vaDe, ane mana vaDe potAne dharmazAstra zIkhavanAra guruno hireka prakAre vinaya karavo joIe. (87) zaMmA voha va ma -mAyA, gurussagAse viNayaM na sikkhe| so ceva u tassa abhUibhAvo, phalaM va kIyassa vahAya hoi / / 16 / / (daza0 a0 9 u0 1 gA0 12,1) Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI 87. abhimAnane lIdhe, krodhane lIdhe, mada ke pramAdane lIdhe je ziSya yA vidyArthI guruno vinaya na kare - gurunI pAse vinayathI na varte, to jema vAMsaDAnuM phaLa vAMsaDAnA vinAzanuM kAraNa bane che, tema tenuM e avinayI vartana ja tenA potAnA vinAzanuM kAraNa bane che. (88) vivattI aviNIyassa saMpattI viNIyassa ya / jasseyaM duhao nAyaM, sikkhaM se abhigacchai / / 17 / / (40 1 2 T. ra2) 88. avinayI vipatti pAme che ane vinayI saMpatti pAme che. A be vAtane jeNe barAbara jANI lIdhI che te, zikSAne - vidyAne - meLavI zake che. 1. vinaya na kare - sarakhAvo dhammapada bAramo Atmavarga slo 8: yo sAsanaM arahataM ariyAnaM dhammajIvinaM / paDikkosati dummedho dihiM nissAya pApikaM // phalAni kahakasseva attaghAya phallati // je durbuddhi manuSya pApamaya daSTi rAkhIne dharmajIvI Arya evA arahaMtanA zAsana upara Akroza kare arthAta e zAsananuM bhUMDuM bole te, vAMsanA phaLanI peThe potAnA AtmaghAtane pAme che - pote jAte potAnA vinAzane notare che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 cAturaMgIya-sUtra | 20 | cAuraMgijja-suttaM (82) cattara maM, gunAdikanu mANusattaM suI saddhA saMjamammi ya vIriyaM // 9 // : 10: cAturaMgIya-sUtra 89. saMsAramAM prANI mAtrane A cAra uttama aMgo maLavAM ghaNAM ja durlabha che eka to manuSyapaNuM-manuSyano avatAra, bIjuM, zruti-sArAM sArAM vacanonuM zravaNa; trIjuM, te te sAMbhaLelAM sArAM vacanomAM zraddhA thavI ane cothuM, thayelI zraddhA anusAre saMyamanI pravRttimAM puruSArtha karavo - zaktino upayoga karavo. (20) jaya svarNima do, to caMDAna-judA tao kIDa-payaMgo ya, tao kunthu-pivIliyA // 2 // 90. prANI kokavAra kSatriyano avatAra pAme che to koIka vAra cAMDAlano ane koIka vAra varNasaMkarano. vaLI, koIka vAra kIDo thAya che, koIka vAra pataMgiyuM thAya che to koIka vAra kaMthavo thAya che ane koIka vAra kIDI thAya che. (91) evamAvaTTajoNIsu pANiNo kmmkibvisaa| na nivijjanti saMsAre, savvaDhesu va khattiyA / / 3 / / 91. pApakarma karanAra prANIo e prakAre pharatI pharatI - judI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI judI yoniyomAM janma lIdhA kare che, chatAM ya jema kSatriyo moTAM moTAM yuddho karavAnI ghaNI mahenata karI ane pachI tamAma dhAryuM maLI gayA pachI paNa pharIne evI ghora mahenata karatAM kaMTALatA nathI, tema te prANIo AvA judA judA avatAro meLavIne saMsAra saMbaMdhe TALatA nathI; arthAt kSatriyonI jema UlaTA rAjI thAya che. (92) kammasaMgehiM sammUDhA, dukkhiyA bahuveyaNA / amANusAsu joNIsu, viNihammanti pANiNo // 4 // 92. pApIonI sobatane lIdhe eTale vAraMvAra pApamaya pravRtti kya karavAthI vizeSa mUDha thayelA, duHkhI ane ghaNI vedanAone bhogavatAM prANIo, manuSya sivAyanI bIjI vividha yoniomAM janmI janmIne vAraMvAra haNAyA kare che - mAra khAdhA kare che. (93) kammANaM tu pahANAe, ANupuvvI kayAi u| jIvA sohimaNupattA, Ayayanti maNussayaM / / 5 / / 93. e rIte anukrame ethI bIjI evI vividha yoniomAM bhaTakatAM bhaTakatAM akAmanirjarAne lIdhe, jyAre pApakarma ochAM thAya che tyAre AtmA thoDo ghaNo zuddha - nirmaLa - bane che; ane ema thavAthI koIka vAra A prANI manuSyayonimAM Ave che. (64) mApu virda ddha su dhamarU duI jaM soccA paDivajjanti tavaM khantimahiMsayaM / / 6 / / 94. manuSyano avatAra mahAmusIbate kadAca maLI gayo to paNa, je vacanone sAMbhaLIne mANaso tapa, kSamA ane ahiMsAnA saMskArone WWW.jainelibrary.org Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAturaMgIya-sUtra cittamAM sthira karI zake evAM dharmavacanonuM sAMbhaLavuM bhAre durlabha che. (95) Ahacca savaNaM laddhaM saddhA paramadullahA / soccA neyAuyaM maggaM bahave paribhassaI // 7 // lpa. kadAca evA satsaMskAra pADanArAM vacanone sAMbhaLavAno paNa prasaMga AvI maLe, to paNa temAM zraddhA-vizvAsa besavo ghaNo ja durlabha che. kAraNa ke evAM nyAyamArgane bodhanArAM vacanone sAMbhaLavA chatAM ya keTalAka mANaso nyAyamArgane anusaratA nathI. UlaTuM teo nyAyamArgathI vyuta hoya tema varte che, arthAt nyAyamArganA zravaNamAM temano vizvAsa besato nathI. (96) suiM ca laddhaM saddhaM ca, vIriyaM puNa dullahaM / bahave royamANA vi, no ya NaM paDivajjae // 8 // 96. kadAca dharmamArganA zravaNano prasaMga sAMpaDyo ane temAM zraddhA paNa beThI. tema chatAM ya te pramANe vartavA sAru yogya puruSArtha karavAnuM vaLI bhAre durghaTa bane che. ghaNA loko evA hoya che ke jeo dharmamArgamAM pote zraddhA to rAkhe che ema kahetA hoya che, paNa te pramANe vartI zakatA nathI arthAt zraddhA thayA pachI te pramANe puruSArtha karavo ghaNo durlabha bane che. (17) mApunattaji mAyA, na ghai solva saddo tavassI vIriyaM laddhaM, saMvuDe nidbhuNe rayaM // 9 // 97. manuSya janmamAM Avelo eTale kharekhara manuSya thayelo tene ja samajavo ke je, dharmavacanone sAMbhaLe, pachI temAM vizvAsa rAkhe, Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 68 mahAvIra vANI pachI te pramANe tapasvI banI saMvaravALo thaI potA upara lAgelA pApamaLane khaMkherI nAkhavAno puruSArtha kare. (98) sohI ujjuyabhUyassa dhammo suddhassa citttthii| nivvANaM paramaM jAi, ghayasitte vva pAvae // 10 // 98. saraLa mANasa zuddhi meLavI zake che. je mANasa zuddha hoya tenA cittamAM dharma TakI zake che. jema pANIthI chaMTAyelo agni taddana zAMta thAya che, tema tevo dharmamaya manuSya vizeSa prakAzamAna thaI uttama nirvANane - parama zAMtine pAme che. (2) vira -- devuM, karaM saMvidhu vRtti sarIraM pADhavaM hiccA, uDThaM pakkamaI disaM / / 11 // . 99. pApakarmonA hetune arthAt Asaktine chedI nAkhe, kSamA-saraLatA vagere guNo meLavIne atizaya jaza prApta kare; A rIte karanAro manuSya A pArthiva zarIrane choDIne UMcI dizA tarapha prayANa kare che. (100) ra3ra, sunadaM mattA, saMna phinniA tavasA dhuyakammaMse, siddhe havai sAsae // 12 // ( T0 0 2 0 ,4-3, 20) 100. upara kahyA pramANenAM e cAra aMgone durlabha mAnIne te aMgo pAmyA pachI, manuSya saMyama mArgane svIkAravo joIe. tapa dvArA kamoni khaMkherI nAMkhanAro manuSya zAyata siddha thAya che. E Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apramAda-sUtra | ??? | appamAya-suttaM (202) saMva nAvika ja pramANe, jarovaNIyassa hu natthi tANaM / evaM vijANAhi jaNe pamatte, __ kaM nu vihiMsA ajayA gahinti ? // 1 // || 11-1 | apramAda-sUtra 101. jIvana tUTyA pachI teno saMskAra thaI zakato nathI arthAt tUTavAnI aNI para AveluM jIvana saMdhAtuM nathI, mATe e bAbata pramAda na karo, vRddhAvasthA AvI pahoMcyA pachI tenAthI bacAva thaI zakato nathI. jeo saMyama vagaranA che ane vividha rIte hiMsA karanArA che, teo aMta samaye kone zaraNe javAnA? pramAdI mANase A badhuM barAbara sArI rIte jANI levuM joIe. (202) ne vadi ghavi masA , samAyayantI amayaM gahAya / pahAya te pAsapayaTTie nare, __ verANubaddhA narayaM uventi / / 2 / / 102. pApakarmo dvArA eTale chaLakapaTa karIne, chetarIne, bheLaseLa karIne ane AvI bIjI aneka nahi karavA jevI pravRttio karIne, je manuSyo amRtanI peThe dhanane samajIne pedA kare che - kamAya che - Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI bheguM kare che, teo phasAmAM baMdhAyelA hoI eTale rAgadveSa, tRSNA vagere doSomAM phasAyelA hoI chevaTe dhanane choDIne cAlI nIkaLe che. evA mANaso kuTuMbamAMke samAjamAM vaira bAMdhIne aMtakALe narakagatine pAme che. (03) vireja tApa na na pamare, imammi loo aduvA paratthA / dIvappaNaDhe va aNaMtamohe, neyAuyaM daThumadaThumeva // 3 // 103. A rIte dhanane bheguM karanAra pramAdI manuSya A lokamAM athavA paralokamAM dhana vaDe potAno bacAva karI zakto nathI. jema diIvo hoya tyAre badhuM prakAzamAna thayeluM dekhAya che, ane dIvo bujhAtAM prakAzamAna thayeluM paNa kazuM ja dekhAtuM nathI, tema evA anaMta mohavALA prANIno vivekadIpaka bujhAtAM te, prakAzita-dekhAyelA-nyAyamArgane paNa jANe aprakAzita-aNadekhAyelo-samajIne cAle che arthAt evo mohI prANI, nyAyamArga tarapha AMkha ADA kAna karIne ja kema jANe vartato hoya ? (204) te na jimude sApu vizva pavAra I evaM payA pecca ihaM ca loe| ___ kaDANa kammANa na mukkha atthi / / 4 / / 104. jema cora khAtara pADavAnI jagyAe ja pakaDAI jaI potAnA ja karma vaDe pApakArI thaIne kapAya che, e ja rIte, A prajA potAnA ja pApa vaDe pakaDAI jaI A lokamAM ane paralokamAM pAyA kare Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apramAda-sUtra 71 che - duHkha pAmyA kare che. je je pApakarmo karyA hoya tenAM duSpariNAmo bhogavyA sivAya koIno ya chuTakAro nathI ja. (101) saMsAramIvana parasa ma, ! sAdAra naM 2 vAre vA . kammassa te tassa u veyakAle, navajevA vanyava7i II 105. saMsAramAM rahenAro manuSya sAdhAraNa rIte to, potAnA kuTuMba kabIlA vagere mATe naThArAmAM naThArAM kAryo kare che; paraMtu jyAre te karmonAM duSpariNAmo AvIne khaDAM thAya ane temane bhogavavAno samaya AvI pahoMce che, tyAre e bhogavavAne vakhate koI baMdhu, potAnI baMdhutAne dAkhavato nathI arthAt e bhogavavAmAM koI svajana potAno bhAga mAgato nathI - pratyakSa thatAM e duSpariNAmone koI svajana pote jAte thoDe ghaNe aMze paNa upADI levA taiyAra nathI. (26) suku thAva ghaDiyuddhanIvI, - vIsare paMkig mAsune ghorA muhuttA abalaM sarIraM, bhAruMDapakkhI va cara'ppamatte // 6 // 106. je manuSya AzuprajJa-paMDita-vivekI che tene apaMDita-avivekI eTale mohanidrAmAM sUtA rahetA manuSyo vacce paNa rahevAno prasaMga Ave che, te vakhate paMDita puruSe barAbara sAvadhAna rahevuM joIe - te avivekIono jarA paNa vizvAsa na karavo joIe. kALa bhayaMkara che ane zarIra durbaLa che ema samajIne te prasaMge paMDita Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI puruSe bhADuM pakSInI peThe barAbara sAvadhAna rahIne vartavuM joIe. (27) je pAchuM risaMvamo , jaM kiMci pAsaM iha maNNamANo / lAbhantare jIviyaM buhaittA, pacchA parinnAya malAvadhaMsI // 7 // 107. A jagatamAM je koI dhana, strI, putra vA bIjI je kAMI sukhanI sAdhanasAmagrI che, te tamAmane eka phAMsA jevI mAnIne tenA tarapha phUMkI phUMkIne Daga bharavA ghaTe. arthAt te sacetana vA acetana tamAma sAmagrIno sAdhana tarIke upayoga karatAM barAbara sAvadhAna rahevuM ghaTe - kyAMya e sAmagrI potAne phasAvI na de - lalacAvI na paDe e jAtanI sAvadhAnI rAkhIne bItAM bItAM e sAmagrIno upayoga karavo ghaTe. jyAM sudhI zarIrasazakta hoya tyAM sudhI potAnI cittazuddhinI sAdhanAnA khAsa lAbha mATe ja teno vadhAremAM vadhAre upayoga karavo ghaTe. arthAt cittazuddhinI sAdhanA pUratuM ja zarIrane saMbhALavuM-sAcavavuM ke bacAvavuM ghaTe, paNa pachI jyAre e zarIra potAnI e sAdhanAmAM khapa Ave evuM na jaNAya-UlaTuM vinakArI lAge tyAre melanI peThe teno tyAga karavo ghaTe. (108) indranirophe movavuM, _Ase jahA sikkhiya-vammadhArI / puvvAiM vAsAI cara'ppamatte, tamhA muNI khippamuvei mokkhaM // 8 // 108. jema keLavAyelo-paloTAyelo bakhtaradhArI ghoDo potAnA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apramAda-sUtra svachaMdane rokyA pachI ja vijayI thAya che - svataMtra bane che tema sAdhaka manuSya potAnA svachaMdane rokyA pachI ja svataMtra banI zake che. apramatta sAdhake ghaNA lAMbA samaya sudhI saMyamane Acaravo - sAcavavo - ghaTe. Ama vartanAro muni zIdhra svataMtratAne pAme che - A rIte vartatA munine pachI vAsanAke tRSNAne paravaza rahevuM paDatuM nathI. (21) vinasa vivegamevuM, ___ tamhA samuTThAya pahAya kAme / samicca loyaM samayA mahesI, AyANurakkhI caramappamatte // 9 // 109. viveka jJAna kAMI jhaTa jhaTa thaI jatuM nathI, tethI tene meLavavA mATe kAmono-vAsanAono-tRSNAono tyAga karIne bhAre sAdhanA karavAnI jarUra hoya che. pApamaya svArthI pravRttiomAMthI AtmAne bacAvanArA mahAmunie samabhAve samasta saMsArane samajI apramatta bhAve vicAravuM joIe. (20) muduM juduM moju yanta, aNegarUvA samaNaM carantaM / phAsA phusantI asamaMjasaM ca, na tesI bhikkhU maNasA pausse // 10 // 110. mohanA svabhAva upara jaya prApta karavAne sAru sAdhanA karatA bhAre puruSArthI zramaNane ghaNI vAra aneka prakAranAM anukULa ke pratikULa viSayorUpa spazaarthAt vidgo sAdhanAmAM avyavasthA thAya evI bhAre naDatara UbhI kare che. tema chatAM ya moha upara vijaya meLavavA Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI nIkaLelA bhikSue, te vighno tarapha manathI paNa dveSa na karavo. arthAt bhikSue, te vighno tarapha cIDa na karatAM potAnA lakSya taraph ja AgaLa vadhye javuM. 74 (??) manvA ya pAsA vaThThaloLikhA, tahappagAresu maNaM na kujA / rakkhajja kohaM viNaeja mANaM, mAyaM na seve payahejja lohaM // 11 // 111. ghaNI vAra e anukULa sparzopa vighno maMda hovA chatAM ya bhAre lalacAvanArAM hoya che; mATe tevA prakAranAM vighno tarapha sAdhake manaMne na ja vALavuM - manane javA ja na devuM. krodhathI bacatA rahevuM, ahaMkArane dUra karavo, mAyAno chAMyo paNa na levo ane lobhane tajI ja devo. (???) ne saMcayA tuccha vAppavADuM, te pijja dosANugayA parajjhA / ee ahamme tti durguchamANo, kaMkhe guNe jAva sarIrabhee // 12 // (3ttaraT0 40 4, 40 2-8, 20-23) 112. jeo upara uparathI saMskAravALA-TApaTIpa ane TIlATapakAMvALA-che, teo kharI rIte tuccha che, bIjAnI niMdA karanArA che, rAga ane dveSane tAbe paDelA che ane paradhyAyI che eTale 'sva'ne-AtmAne-bhUlIne 'para'nuM vAsanAnuM-ciMtana karanArA che. evA teo 'adharmamaya' che, ema samajIne temanA tarapha durlakSya karato sAdhaka Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7pa apramAda-sUtra muni, zarIrano nAza thatAM sudhI guNo meLavavAnI ja IcchA kare. 1. sarakhAvo I. khri, 5, u. 5 "bhAIo, tamane tamAro paiso zAMti nahi ApI zake; enuM tame baLa na mAnazo." 2. AzuprajJa paMDita - sarakhAvo dhammapada bIje apramAda varga bloka 9: madhyamo pamare, susu vahunA che arthAt pramAdIonI-preyArthIonI-sAthe rahevAno prasaMga Ave to tyAM apramatta rahevuM ane sUtelAonI-ajJAnIonI-sAthe rahevAno joga thaI jAya to teonI sAthe vizeSa jAgatA rahevuM. 3. bhADa pakSI - jaina sUtromAM bhArDa ke bhAkhaMDa nAmanA pakSIno ullekha jyAM apramattatA eTale satata sAvadhAnatA darzAvavI hoya tyAM vAraMvAra Ave che. kalpasUtramAM bhagavAna mahAvIranA zramaNajIvananuM varNana karatAM kahevAmAM AvyuM che ke mAruDapathI rUva kaqHje arthAt zrI vardhamAna, zramaNa thayA pachI bhAcuMDa pakSInI peThe apramatta-satata sAvadhAna-rahetA. Azare chaThThA saikAmAM racAyelA vasudevahiMDI nAmanA graMthamAM (pR. 249) bhAcuMDa nAmanA pakSIno ullekha maLe che. paNa tyAM tenA zarIranA AkAra vize kazI noMdha maLatI nathI. tyAM to mAtra eTaluM lakheluM che ke "e pakSIo ratnadvIpa nAmanA dvIpamAMthI Ave che. mArI eTale teo moTAM zarIravALA hoya che, teo vAgha tathA rIMcha vagerenuM mAMsa khAya che." vasudevahiMDImAM je kathA Ave che teno TUMka sAra A che : koI eka vepArIno kAphalo potAno mAla vecavA, navo mAla kharIdavA ane te rIte dhana kamAvA prayAsa karato karato ajapatha nAmanA dezamAM Avyo. (ajapatha eTale je dezamAM bakarAMo upara caDIne pravAsa karI zakAya te deza, e dezamAM bakarAMonI AMkhe pATA bAMdhIne temanA upara savArI karavAmAM Ave che) ajapatha pahoMcI te kAlo vajakoTisaMsthita nAmanA parvatane oLaMgI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI da gayo. tyAM AvatAM sakhata TADhane lIdhe bakarAM thIjI gayAM, temanI AMkho ughADI nAMkhavAmAM AvI. pachI to jemanA upara savArI karIne ahIM sudhI pahoMcyA te bakarAMone mArI nAMkhIne temanAM cAmaDAMnI moTI moTI masako banAvavAmAM Ave che ane A parvatathI ratnadvIpa javA mATe pravAsIo charI sAthe cAmaDAnI e moTI moTI masakomAM besI jAya che. masakane aMdarathI baMdha karI devAmAM Ave che. A parvatamAM caravA mATe ratnadvIpamAMthI bhAcuMDa pakSIo Ave che ane teo A masakane mAMsano moTo piMDa-loco samajIne upADIne ratnadvIpa laI jAya che. bhAruMDa pakSI masakane jevI nIce mUke ke tarata ja aMdara beThelo ke mANasa charI vaDe masakane kApI nAkhIne bahAra nIkaLI paDe che. pachI ratnadvIpamAMthI ratnono saMgraha karI pharI pAcho masakamAM bharAI jAya che ane e ja rIte bhAruMDa pakSIo vaLI pravAsIne pAchA te parvata pAse lAve che. kalpasUtranI kiraNAvalI TIkAmAM bhAruMDapakSInuM je varNana Apela che te A pramANe che : bhAruNDapakSiNoH kila ekaM kalevaram pRthagrIvam tripAdaM ca syAt / yaduktambhAruNDapakSiNaH khyAtAH tripadA martyabhASiNaH / dvijihvA dvimukhAzcaikodarA bhinnaphalaiSiNaH // tathA uttarAdhyayanasUtra cothA adhyayana, gA 6nI TIkAmAM bhAruDa pakSI vize je noMdha che te A pramANe che : ekodarA: pRthaggrIvA: anyonyaphalabhakSiNaH / pramattA hi vinazyanti bhAruNDA iva pakSiNaH !! arthAt eka bIjAM sAthe joDAyelAM bhADa nAmanAM be evAM pakSI che ke jemane peTa eka hoya che, mAthAM judAM judAM hoya che. traNa paga hoya che. be jIbha hoya che, be moDhAM hoya che, vANI manuSyanI hoya che ane teo paraspara phaLa khAnArAM che. eTale eka peTa hovAthI eka mukha phaLa khAya eTale Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apramAda-sUtra bannene tRpti thaI jAya. joke jIbha judI judI hovAthI svAda to je jIbha khAya te ja laI zake. A vize paMcataMtranA pAMcamA aparIkSitakAraka' nAmanA taMtramAM eka kathA A pramANe ApelI che : ekodarA: pRthaggrIvA: anyonyphlbhkssinnH| pasaMdatA vinati mArae va pakSiNa bhAraDa nAmanA eka bIjA sAthe joDAyelAM be pakSIo che. temane peTa eka che, mAthAM judAM judAM che, ane teo paraspara phaLa khAnArAM che. eTale eka mukha phaLa khAya tyAre bIjuM mukha paNa e ja phaLa khAya athavA eka mukha phaLa khAya tyAre bIjuM khAvAnI pravRtti na kare, ema potAnAM be mukhamAMthI game te eka vaDe teo vArApharatI phaLa khAnArAM che. tathA te bane saMhata-eka bIjAM joDAyelAM che. je teo asaMhata banavAnuM eTale judAM judAM paDI javAnuM mana kare to e banne tarata ja marI jAya che. eka sarovaramAM eka peTavALo, judAM judAM mAthAvALo eka bhAkhaMDa pakSI raheto hato. samudrane kAMThe bhamatAM bhamatAM tene samudranA loDhone lIdhe taNAIne AvelAM ghaNAM amRtaphaLa maLyAM, temane te khAI gayo ane te phaLono tene apUrva svAda lAgyo. pote eka mukha vaDe e phaLo khAdhAM hatAM ane temano svAda mANyo hato. e vize eNe kareluM suMdara svAdavarNana sAMbhaLIne svAda meLavavAnA lobhathI tenA bIjA mukhe kahyuM ke jo e phaLono Avo apUrva svAda che to mane paNa temAMthI thoDuMka to cAkhavA Apa, jethI karIne jIbhanuM sukha mane paNa maLe. A sAMbhaLIne bhAkhaMDa pakSI bolyo ke ApaNA banenuM peTa eka ja che mATe mArA khAvAthI tane paNa tRpti thaI gaI che, tethI vaLI juduM juduM khAvAthI zo phAyado che? paNa phaLano A je bAkIno bhAga che te ApaNI priyA bhAraMDIne ApIe, jethI e paNa svAda cAkhIne khuzI khuzI thaI jAya. ema kahIne bAkIno bhAga bhAraMDIne Apyo. Ama thavAthI bIjuM moTuM haMmezAM uddhagavALuM udAsa rahevA lAgyuM. pachI eka vAra e bIja Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 mahAvIra vANI mukhane kyAMyathI viSaphaLa maLI gayuM. tethI teNe pelA amRtaphaLa khAnArA mukhane kahyuM ke he nirdaya, adhama ane nirapekSa - mArI garaja nahIM rAkhanArA! meM A viSaphaLa meLavyuM che. have huM teM karelA apamAnano badalo vALavA tene khAu chuM. peluM mukha bolya: are mUrkha! ema na kara, ema karavAthI to ApaNe bane marI jaIzuM. chatAM bIja mukhe te ma ja gaNakAryuM ane apamAnanuM sATuM vALavA te viSaphaLa khAI lIdhuM jethI te banne pakSI marI gayAM. A pakSI mATe bhArDa ane bhArDa ema banne zabdo vaparAya che. AcArya hemacaMdra potAnI dezInAmamALAmAM (varga chaThTho zloka 18) kaheluM che ke : "mADama mo " arthAt bhoruDa ke bhoDa zabda paNa bhAruDapakSInA arthamAM vaparAya che. upara ApelI kathA ane varNana uparathI ema mAlUma paDe che ke bhAkhaMDa nAmanAM be pakSIo che; paNa te banne ekabIjo paraspara sAthe joDAyelAM che arthAt temanA zarIranI racanA ja evA prakAranI che. temane traNa paga che, be mAthAM che. eka peTa che, be mukha che, e bemAMthI game te eka mukha vaDe vArApharatI khAvAnuM khAya che ane peTa eka hovAthI eka jaNa khAya to paNa teo bane khAvAnI tRpti anubhave che. je teo ekabIjo viruddha pravRtti kare to tarata ja marI jAya che eTale e bannee barAbara sAvadhAna rahevuM paDe che jethI temanI judI judI viruddha pravRtti na thAya. mATe ja kahevAmAM Avela che ke bhAkhaMDa pakSInI peThe apramatta-barAbara sAvadhAna rahevuM. AcArya hemacaMdra potAnA anekArthasaMgrahamAM bhAkhaMDa pakSInA arthamAM meTuM zabda Ape che:- meigo bIpaja-" "meug: T UkSA yathA viditA vinazyati mevG pharva usaLa :" - (kAMDa 3 zloka 173) mAtra A zabdanirdeza sivAya hemacaMdra A pakSI vize bIjuM kazuM lakhatA nathI. ApaNA dezamAM vartamAnamAM kayAMya A pakSI jovAmAM AvatuM nathI. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apramAda-sUtra paMcataMtramAM paNa e pakSInI kathA ApelI che tethI saMbhava che ke jUnA samayamAM te hoya ane vartamAnamAM teno vaMza nAbUda thaI gayo hoya. 4. sparzI - mULamAM Avelo sparza zabda viSayono-kAmabhogono sUcaka che. sarakhAvo gItAnA pAMcamA adhyAyanA ra7mA zlokamAM vaparAyelo "sparza zabda : "manuM kRtvA varirvAdAnuM tathA "trIspatu teya !' (gI, a 2 zloka 14) vAIsparzethvAtma"- (gIa 5 zlo. ra1) je di saMparzanA mo:- (gI, a. 5 zlo22). Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI appamAya-suttaM (113) dumapattae paMDuyae jahA nivaDai rAigaNANa acce| evaM maNuyANa jIviyaM, samayaM goyama ! mA pamAyae // 1 // _| 11-2 | apramAda-sUtra 113. rAtrIo vItatAM jema vRkSonAM pAkAM pILAM paDI gayelAM pAMdaDAMo ApoApa kharI paDe che tema ja manuSyonuM jIvana game tyAre kharI paDanAruM che. mATe he gautama! eka kSaNa mATe paNa pramAda na kara. (114) kusagge jaha osabindue, thovaM ciTThai lmbmaanne| ___ evaM maNuyANa jIviyaM, samayaM goyama ! mA pamAyae // 2 // 114. DAbhanI aNI upara jhAkaLanuM TIpuM paDavAnI taiyArImAM hoya ema laTakatuM rahe che e ja prakAre manuSyanuM jIvana paNa game tyAre kharI paDanAruM che. mATe he gautama! eka kSaNa mATe paNa pramAda na kara. (115) ii ittariyammi Aue, jIviyae bahupaccavAyae / viThThaUTda caM purelavuM, samaye joyama ! mA pamAyaNa rUA. 115. AyuSya e pramANe kSaNabhaMgura che, jIvana vinothI bhareluM che, mATe pahelAMnA saMcita thayelA kusaMskAronI rajane-melane khaMkherI nAkhavAno ja prayatna kara. he gautama! eka kSaNa mATe paNa pramAda na kara. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apramAda-sUtra (116) dullahe khalu mANuse bhave, cirakAleNa vi savvapANiNaM / gADhA ya vivAga kammuNo, samayaM goyama ! mA pamAyae // 4 // 116. tamAma prANIone mATe lAMbA kALa sudhI paNa manuSyano janma maLavo kharekhara durlabha che. meLavelA kusaMskAronA pariNAmo ya ghaNA bhayaMkara Ave che, mATe he gautama! eka kSaNa mATe paNa pramAda na kara. (117) evaM bhavasaMsAre saMsarai, suhAsuhehiM kammehiM / jIvo pamAyabahulo, samayaM goyama ! mA pamAyae / / 5 / / 117. sArI ane narasI pravRttio dvArA paDelA vividha saMskArone lIdhe bhAre pramAdI banelo prANI e pramANe A jagatamAM vArevAre janmajanmAMtara pAmato pharyA kare che. mATe he gautama! eka kSaNa sAru paNa pramAda na kara. (118) laLUNa vi mANusattaNaM, AriyattaM puNarAvi dullbhN| bahave dassuyA milakkhuyA, samayaM goyama ! mA pamAyae // 6 // 118. manuSyano avatAra kadAca maLI gayo to paNa AryamanuSyano janma maLavo bhAre durlabha che. dastuo ane myuccha loko manuSyo ja hoya che, chatAM teo anArya hoIne dharmAcaraNane samajI zaktA nathI. mATe he gautama! eka kSaNa mATe paNa pramAda na kara. (119) ladhUNa vi AriyattaNaM, ahINapaMcindiyayA hu dullahA / vigalindiyayA hu dIsaI, samayaM goyama ! mA pamAyae // 7 // 119. AryakulamAM janma kadAca maLI gayo to paNa pUrepUrI paTu Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI evI pAMce Indriyo maLavI kharekhara durlabha che. ghaNA manuSyo Arya hovA chatAM koI koI IndriyothI hIna hoya che - baherA hoya che, mUMgA hoya che, AMdhaLA hoya che, laMgaDA hoya che. AvA Arya manuSyo paNa barAbara dharmAcaraNa samajI zakatA nathI tema karI paNa zakatA nathI. tuM Arya che ane saMpUrNa paMceMdriyasaMpanna che, mATe he gautama! eka kSaNa mATe paNa pramAda na kara. (120) ahINapaMcendiyattaM pi se lahe, uttamadhammasuI hu dullhaa| kutitthinisevae jaNe, samayaM goyama ! mA pamAyae // 8 // 120. pAMce Indriyo saMpUrNa paTu evI maLI gaI to paNa uttama dharmanuM zravaNa kharekhara durlabha che. jemanI pAMce Indriyo saMpUrNa ane paTu che evA ghaNA ya Arya manuSyo pAkhaMDI dharmaguruone sevatA dekhAya che. mATe he gautama ! eka kSaNa mATe paNa pramAda na kara. (121) laghRNa vi uttamaM suI, saddahaNA puNarAvi dullahA / micchattanisevae jaNe samayaM goyama ! mA pamAyae / / 9 / / 121. uttama dharmanuM zravaNa paNa sAMpaDyuM; chatAM ya temAM vizvAsa besavo, zraddhA jAmavI vaLI bhAre durlabha che. ghaNA Arya manuSyo uttama dharmane sAMbhaLyA pachI paNa asadAcArane vaLagI rahelA dekhAya che. to he gautama! eka kSaNa mATe paNa pramAda na kara. (22) thaH pidu sahasteya, kudayA saT | - iha kAmaguNehi mucchiyA, samayaM goyama ! mA pamAyae // 10 // 122. uttama dharmamAM vizvAse ya jAmI gayo hoya tema chatAM ya Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apramAda-sUtra vizvAsa pramANe zarIrathI, vacanathI ane manathI AcaraNa karavuM vaLI bhAre kaThaNa che. tevo pAko vizvAsa dharAvanArA dharmI loko paNa potAnA ane paranA hitane vIsarI jaIne A jagatamAM kAmabhogomAM racyApacyA dekhAya che. to he gautama! eka kSaNa paNa pramAda na kara. (223) parikUna te sarIrathe, sA paMkunA vanti te se savvabale ya hAyaI, samayaM goyama ! mA pamAyae // 11 // 123. tAruM zarIra jIrNa thatuM jAya che. tArA vALa badhA dhoLA thaI gayA che. tAruM badhuM baLa paNa ghasAtuM jAya che. to he gautama! eka kSaNa paNa pramAda na kara. (ra4) mara javuM visUyA, mayaM vivida kSatti te vihaDai viddhaMsai te sarIrayaM, samayaM goyama ! mA pmaaye||12|| 124. vividha prakAranA rogo - aruci, gUmaDAM, kaoNlerA, jhADA vagere rogo tane thavA mAMDyA che, tAruM zarIra bagaDatuM cAlyuM che ane vinAzanI aNI upara AvI pahoMcyuM che. to he gautama! eka kSaNa paNa pramAda na kara. (125) vocchinda siNehamappaNo, kumuyaM sAraiyaM va pANiyaM / se savvasiNehavajjie, samayaM goyama ! mA pamAyae // 13 / / 125. zaradaRtunuM kumuda jema potAnI upara pANIne coMTavA detuM nathI, tema tArA cittamAM rahelA rAgane - snehane tuM taddana chedI nAkha, ane tamAma prakAranI rAgavRtti-AsaktithI rahita banI jA. e mATe he gautama! eka kSaNa paNa pramAda na kara. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI 4 (126) ciccANa dhaNaM ca bhAriyaM, pavvaio hi si aNagAriyaM / mAvantaM puNo vi Avie, samayaM goyama ! mA pamAyae / / 14 / / 12 6. tuM dhanane ane strIne choDI daIne gharavAsamAMthI bahAra Avelo che, tema ja anagAranI pravrajayAmAM dIkSita thayela che. je teM vI-choDI-dIdhela che, evI cIjane tuM pharIne pIvAnuM mana na rAkha. he gautama ! eka kSaNa paNa pramAda na kara. (227) avargIya mittavandharva, vitaM ceva thaLosaMcayaM / mA tA viDtha vesa, samaya goyama ! mA pamAyaN IIII 127. mitro, baMdhuo tema ja dhananA bhegA thayelA moTA DhagalAone tajI daIne tuM zramaNa mArgamAM Avela che, to te tajI dIdhela cIjo tarapha tuM pharI vAra najara na kara. he gautama ! eka kSaNa paNa pramAda na kara. (28) savane khatta mAravAhaC, mA maLe visame vahiyA / pacchA pacchANutAvae, samayaM goyama ! mA pamAyae || 16 | | 128. jenA mAthe moTo bojo che evo nabaLo majUra viSama mArge na cAle, ane cAle to pAchaLathI tene pastAvuM paDe. e ja rIte, tuM cittazuddhino uttama bhAra upADIne avaLe mArge na cAla, ane cAlIza to pAchaLathI tAre pastAvuM paDaze. mATe he gautama! eka kSaNa paNa pramAda na kara. (221) tio haiM si aLava mahaM, viM puLa vikRti sImAo ? / abhitara pAraM gamittae, samayaM goyama ! mA pamAyae ||17|| 129. tuM moTo dariyo tarI cUkyo che, to vaLI kAMThe AvIne Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apramAda-sUtra 85 kema besI rahyo che - aTakI paDyo che? sAme pAra pahoMcavAne sAru tvarA kara. he gautama! eka kSaNa paNa pramAda na kara. (130) buddhassa nisamma bhAsiyaM, sukahiyamaTTapadovasohiyaM / rAgaM dosaM ca chindiyA, siddhigaI gae goyame // 18 // (3020, 2-4,26,26-20,26-30,23, 24, 27) 130. A rIte, artha ane pada jemAM suzobhita che, tema ja je sArI rIte kahevAyelAM che evAM tathA buddha-jJAnI-puruSe kahelAM vacano sAMbhaLIne gautama, rAga ane dveSanI jaDa ukheDI nAkhIne siddhi gatine pAmyA. 1. zarIra jIrNa - sarakhAvo dhammapada aDhAramo malavarga slo 1 tathA 3: paMDupalAso va dAni si yamapurisA pi ca taM upadvitA / uyyogamukhe ca tiTThasi pAtheyyaM pi ca te na vijjati / / upanItavayo ca dAni si saMpayAto si yamassa sNtike| vAso'pi ca te natthi aMtarA pAtheyyaM pi ca te na vijjati // have tuM khAkharAnA phIkA paDI gayelA pAna jevo thaI gayo che, jamanA mANaso tArI pAse AvI ja pahoMcyA che ane tuM javAnI aNI upara che, tathA have tArI umara pAkI gaI che, yamanI pAse javAnI taiyArI paNa thaI cUkI che, vacamAM kayAMya tAre rahevAnuM ThekANuM paNa nathI ane vaLI tArI pAse bhAtuM paNa nathI mATe tuM paMDita thA-jAgrata thA). 2. zaradaRtunuM kumuda - sarakhAvo dhammapada vIsamo mArgavarga slo 13: ucchiMda sinehamattano kumudaM sAradikaM va pANinA / Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI arthAt zaradaRtumAM khIleluM kumuda evuM komaLa hoya che ke tene jema vizeSa prayAsa vinA hAtha vaDe ja kApI zakAya che tema tuM tAro potAno sneha sahelAIthI kApI nAkha. A sthaLe mahAvIravANImAM pArthipATha che ane teno artha pANI-jaLa-che ahIM kApavAnI-chedI nAkhavAnI-kriyAnI sarakhAmaNI jotAM jainagAthAmAM mULamAM paNa (nArIjAtimAM Liya) ema trIjI vibhakitavALA paLa (eTale hAtha) zabdanuM rUpa hovuM joIe, paraMtu mULa pAThamAM tema maLatuM nathI. vyAkhyAkAro ya varSa no artha pANI - jaLa - kare che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAdasthAna-sUtra | 2 | pamAyaTThANa-suttaM (32) parva hiMdu, makhemacaM tahIvaraMga. tabbhAvAdesao bAvi, bAlaM paMDiyameva vA // 1 // (sUtra zu?, 0 8, To 3) pramAdasthAna-sUtra 131. Asaktine pramAda kahevAmAM Ave che, ane enAthI bIjI - UlaTI - vRttine - anAsaktine apramAda kahevAmAM Ave che. e AsaktinI ane anAsaktinI ja apekSAe, anukrame manuSyane bAla paNa kahevAmAM Ave che ane paMDita paNa kahevAmAM Ave che. arthAt Asakta manuSya bAla che ane anAsakta manuSya paMDita che. (132) nada ya maMDaqmavA vatnI, emeva mohAyayaNaM khu taNhA, mohaM ca taNhAyayaNaM vayanti / / 2 / / 13ra. bagalI IMDAMmAMthI janme che ane IMDuM bagalImAMthI janme che. tema ja tRSNA mohanI mAtA che ane moha tRSNAno pitA che, ema jJAnI puruSo kahe che. (233) rA ya to vi ja vamavIrtha, kammaM ca mohappabhavaM vayanti / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 88 mahAvIra vANI kammaM ca jAImaraNassa mUlaM, dukkhaM ca jAImaraNaM vayanti // 3 // 133. karmanuM - kusaMskAranuM - bIja rAga paNa che ane dveSa paNa che. kusaMskAra mohane lIdhe pedA thAya che. janma ane maraNanI mULa jaDa kusaMskAra che, tathA janma ane maraNa duHkharUpa che, ema kahevAmAM AvyuM che. (234) suvarNo sarjanano moTo, __ moho hao jassa na hoi taNhA / taNhA hayA jassa na hoi loho, loho hao jassa na kiNcnnaaiN||4|| 134. jenA cittamAM moha nathI tenuM du:kha haNAI gayuM-chedAI gayuM, jenA cittamAM tRSNA-vAsanA-AzA nathI, teno moha kapAI gayo; jenI tRSNA kapAI gaI tene lobha thavAno saMbhava nathI, ane je potAnI pAse kazuM ja rAkhavAnI ke levAnI vRtti dharAvato nathI, teno lobha kapAI gayo-nAza pAmI gayo. (13) rasaT TdaM ra niviyava, pAye rasa hittirA narA ! dittaM ca kAmA samabhiddavanti, tu hA sAunaM va AdhA. 135. dUdha, dahIM, ghI, mAkhaNa, malAI, goLa, sAkara, khAMDa, tela, madha ane mAMsa vagere badhA rasavALA padArthono hada bahAra upayoga na karavo; hada bahAra upayogamAM eTale khAvApIvAmAM lIdhelA e padArtho manuSyane ghaNI vAra uttejita karI mUke che. evA uttejita thayelA puruSa . Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAdasthAna-sUtra 89 ke strIne vAsanAo jema svAdiSTa phalavALA vRkSane pakSIo DolI nAkhe che tema herAna herAna karI mUke che. (26) vena dviveda tivuM, __ akAliyaM pAvai se viNAsaM / rAgAure se jaha vA payaMge, Aloyalole samuvei mccuN||6|| (400 rUra, TO 6-8,20,24) 136. prakAza jotAM ja caMcaLa-laMpaTa-ane rAgAtura thayela pataMgiyuM jema akALe maraNane zaraNa thAya che, te ja pramANe manuSya rUpo tarapha prabaLa Asakti rAkhe che te paNa akALe vinAzane pAme che. (237) vApurasa nA A parva, katto suhaM hoja kayAi kiMci ? / tavamo vi vinesa-TurNa, nivvattaI jassa kaeNa dukkhaM // 7 // 137. je manuSya e pramANe vividha rUpo tarapha Asakti-anurAga dharAve che, tene jarAka jeTaluM ya kadI paNa sukha zI rIte thAya ? kharI vAta to e che ke, evAM rUpone meLavavAmAM bhAre duHkha raheluM che ane temano upabhoga karatI vakhate paNa kaleza ane duHkha baMne rahelAM che. (128) gva va*i 3 3, uveI dukkhohprNpraao| paduddacitto ya ciNAi kamma, jaM se puNo hoI duhaM vivAge // 8 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI 138. e ja rIte je manuSya, rUpo tarapha dveSa dharAve che, te to vaLI bhAre duHkhanI paraMparAne pAme che. jenA cittamAM rUpo tarapha TreSa bharelo che te bhAre kusaMskArone potAnA cittamAM bhegA kare che ane jyAre e kusaMskAronuM bhayaMkara pariNAma AvIne khaDuM thAya che tyAre vaLI e pIne duHkha, duHkha ane duHkha ja thAya che. (226) ve viratta majumo virom, eeNa dukkhohaparaMpareNa / snigdha, avamattevi santo, jaleNa vA pokkhariNIpalAsaM // 9 // (30 30 22, To rUra-34). 139. manuSya bhale ne duniyAnI vacce raheto hoya, tema ja gRhasthAzramI ane kuTuMbakabIlAvALo hoya; parantu tema chatAM rUpo tarapha rAga na dharAvato hoya, to tene rUpo bAbata zoka thato nathI; arthAt rUpo na maLatAM tene aphasosa ke dveSa thatAM nathI; Avo virAgI ane vizakI puruSa, jema kamalinInuM pAMdaDuM pANIthI levAtuM nathI, tema duHkhanI paraMparAothI lapAto nathI. (40) vindriyasthA mAsa asthA, dukkhassa heuM maNuyassa raaginno| te ceva thovaM pi kayAi dukkhaM, na vIyarAgassa karenti kiMci // 10 // 140. rUpanI ja jema zabda, gaMdha, rasa ane sparza e badhA IdriyonA padArtho ane mananA padArtho rAgavALA Asakta manuSyane duHkhanAM kAraNo Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAdasthAna-sUtra bane che. ane te ja badhA iMdriyonA ane mananA padArtho rAga vagaranAvirAgI-anAsakta manuSyane kadI ya thoDuM ya-jarAka jeTaluM paNa duHkha pedA karatA nathI. (42) = 5mo samartha kantiA na yAvi bhogA vigaI uventi / je tappaosI ya pariggahI ya, __ so tesu mohA vigaI uvei / / 11 / / 141. kevaLa kAmabhogo samatAnAM kAraNa nathI tema viSamatAnAM eTale vikAranAM paNa kAraNa nathI. kharI vAta to e che ke, manuSya temanA tarapha Asakti rAkhIne temane grahaNa kare che, ane te na maLatAM temanA tarapha DheSa keLave che ane pariNAme thatA moha dvArA viSamatAne-vikArane pAme che. (242) mAr3Atraqmava to, savvassa dukkhassa pmokkhmggo| viyAhio jaM samuvicca sattA, kameNa accantasuhI bhavanti / / 12 / / (30 0 , 200,02,222) 142. anAdi kALathI ApaNI vRttimAM pedA thayelA tamAma duHkhone taddana TALavAno A mArga kahelo che, jene barAbara samajIne - AcarIne manuSyo anukrame vadhAremAM vadhAre sukhI thAya che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 1. virAgI-anAsakta- sarakhAvo gItA ara, zlo64 : rAgadveSaviyuktaistu viSayAnindriyaizcaran / AtmavazyairvidheyAtmA prasAdamadhigacchati // bhAvArtha e che ke je rAgadveSa vagarano che, jenI dazA kevaLa 'vicare udaya prayoga' jevI che tevA vItarAga puruSone viSayo kalezanuM kAraNa nahIM paNa prasannatAnuM kAraNa bane che. 'vicare udaya prayoga' eTale je kayAMya AsaktithI vartato nathI, mAtra prArabdhane yoge ja varte che. [ri mahAvIra vANI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAya-sUtra 93 23 | kasAya-suttaM (243) kodo jamA jANIyA, mAyA ya lobho ya pavaDDhamANA / cattAri ee kasiNA kasAyA, sicanti mUlAiM puNabbhavassa // 1 // + 13 . kaSAya-sUtra 143. tAbe karyA vinAnA krodha ane mAna - ahaMkAra, vadhAre vadhatAM jatAM kapaTa-mAyA ane lobha A cAre kALA kaSAyo janmajanmAMtaramaya saMsArarUpa vRkSanAM mULane pANI pAyA kare che. (244) daMvi 4 mA 4, 4 vavadyaf . vame cattAri dose u, icchanto hiyamappaNo // 2 // 14. potAnA AtmAnuM hita icchatA manuSya pApane vadhAranArA kodha, mAna, mAyA ane lobha A cAre doSone tajI devA joIe. (41) koda vIruM paUTINe, mAre viyanA mAyA mittANi nAsei, lobho savvaviNAsaNo / / 3 / / 145. krodha prItino nAza kare che, mAna vinayaguNano nAza kare che, zaThatA-kapaTa mitrono nAza kare che ane lobha tamAma sadgaNono nAza kare che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 mahAvIra vANI (46) vageor of e, mA ji mAyaM ca'jjavabhAveNa, lobhaM saMtosao jiNe // 4 // (tarA8, 0 40,27,28,36) 146. zAMtinA guNane keLavIne chodhane haNavo, mUtAnA guNane keLavIne ahaMkArane jItavo, saraLatAnA guNane keLavIne kapaTane jItavuM ane saMtoSanA guNane keLavIne lobha upara jaya meLavavo. (147) kasiNaM pi jo imaM loyaM, paDipuNNaM dalejja ikkassa / teNA'vi se na saMtusse ii duppUrae ime AyA // 5 // 147. koI eka manuSyane kadAca tamAma padArthothI haryobharyo A Akho ya loka daI devAmAM Ave to paNa tenAthI manuSyane saMtoSa thato nathI, ane e rIte A AtmA bhAre dupUra arthAt AtmAnI tRSNA evI agAdha che ke jethI tene game teTaluM maLe ke ApavAmAM Ave to paNa kadI te saMtoSa pAmatI nathI. (248) nA nAda ta noTo, nahi to pavadyA domAsakayaM kajja, koDIe vi na niTThiyaM / / 6 / / (ttara ao 8, 6, 27) 148. jema jema lAbha maLato jAya che tema tema lobha vadhato jAya che; arthAt lAbha thavAthI saMtoSa na thatAM lobha vadhAre ne vadhAre vadhyA kare che. juone, pelA kapila brAhmaNane kevaLa be ja mAsA sonAnuM kAma hatuM, paNa pachI to karoDo mAsA sonuM maLavA lAgyuM to ya saryuM Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 kapAya-sUtra (42) mavatti he, mane madanA mAyA gaIpaDipvAo lohAo duhao bhayaM // 7 // 149. vAraMvAra kodha karavAnI Teva paDI javAthI manuSya divase-divase nIce paDato rahe che - nAlAyaka banato jAya che, ahaMkAranI Teva paDI javAthI manuSya adhama dazAe pahoMce che; kapaTavRttinI Teva paDI javAthI - hAlatAM cAlatAM luccAI karavAno svabhAva paDI jatAM sadgatino nAza thaI jAya che - sadgatinAM bAraNAM baMdha thaI jAya che, ane lobha karavAno svabhAva paDI jatAM A lokamAM tema ja paralokamAM paNa bhAre bhaya Ubho thAya che. (20) suvaiur-543panvaya pave, siyA hu kelAsasamA asNkhyaa| narassa luddhassa na tehi kiMci, ___icchA hu AgAsasamA aNantiyA // 8 // 150. cAMdI ane sonAnA parvato potAnI pAse khaDakelA hoya, are! te paNa nAnosUnA nahi, himAlaya jevA kharekhara UMcA hoya, are be cAra parvato nahIM paNa asaMkhya parvato potAnI pAse khaDakelA) hoya to paNa lAlacu-lubdha-lobhiyo manuSya tenAthI ya dharAto nathI. e to tene mane kazuM ja nathI' ema lAge che, kAraNa ke tRSNA badhI rIte AkAza jevI che, eTale laMbAI, pahoLAI ane jADAImAM anaMta che. (151) puDhavI sAlI javA ceva hiraNNaM pasubhissaha / paDipuNNaM nAlamegassa, ii vijjA tavaM care // 9 // (3{To Yo To 14,48,42) Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI 151. eka ja mANasane mATe paNa cokhA, java, sonuM ane pazuothI bharelI A AkhI ya pRthvI pUratI nathI; arthAt koI eka paNa lobhiyo ATalAthI saMtoSa meLavI zakato nathI, ema samajIne tapa, saMyama tarapha vaLavuM joIe - tapa, saMyamanuM AcaraNa karavuM joIe. (2) jorUM ca mALa ca taheva mAyuM, lobhaM cautthaM ajjhatthadosA / eyANi vantA arahA mahesI, da na kuvvaI pAva na kAraveI // 10 // (sUtra0 zru0 9 a0 6 gA0 26) tamAma 152. krodha, mAna, mAyA ane cotho lobha A cAre aMtarAtmAnA - adhyAtmanA - bhayaMkara doSo che. arhat prANIonI pUjA karato arthAt tamAma prANIo tarapha samabhAva keLavavA mathato maharSi A cAre doSone hAMkI kADhI pApa pravRttine kare nahi ane bIjA pAse karAve paNa nahi. 1. kALA kaSAyo gItAmAM A kaSAyonI je kALapa varNavI che te ahIM sarakhAvavA jevI che. juo gItA a 3 zlo 37 thI 41 : kAma eSa krodha epa rajoguNasamudbhavaH / mahAzano mahApApmA viddhi - enamiha vairiNam // dhUmenA''vriyate vahniryathA''darzo malena ca / yathovenAssvRto garbhastathA tenedamAvRtam // AvRtaM jJAnametena jJAnino nityavairiNA / kAmarUpeNa kaunteya ! duppUreNAnalena ca // - - - Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAyasUtra indriyANi mano buddhirsyaadhisstthaanmucyte| etairvimohayatyeSa jJAnamAvRtya dehinam // tasmAt tvamindriyANyAdau niyamya bharatarSabha ! // pApmAnaM prajahi hyenaM jJAnavijJAnanAzanam // bhAvArtha e che ke rajoguNane lIdhe utpanna thayelA A kAma ane A krodha moTA khAudharA che, mahApAparUpa che ane duzmanarUpa che. jevI rIte agni dhumADAthI DhaMkAI jAya che, arIso melathI chavAI jAya che ane orathI garbha DhaMkAyelo hoya che tema nityanA duzmana ane agnirUpa evA e kAma ane krodha vaDe jJAnI puruSanuM jJAna DhaMkAI jAya che. e nityanA duzmana evA kAmakrodhane rahevAnAM sthAna Idriyo, mana ane buddhi che. IMdriya mana ane buddhi vaDe e duzmana, AtmAnA jJAnane gherI laIne mUMjhavaNamAM nAMkhe che - mohamAyAmAM phasAve che, mATe he arjuna! tuM sauthI prathama Idriyone tAbe karavAno prayatna kare ane ema karIne e pAparUpa ane jJAna tathA vijJAnano nAza karanArA evA kAma tathA krodhane jaDamULathI haNI nAkha. 2. zAMtinA guNane sarakhAvo dhammapada sattaramo krodhavarga lo. 3: akkodhena jine kodhaM asAdhu sAdhunA jine / jine kadariyaM dAnena saccena alIkavAdinaM // akrodhabhAvane keLavIne krodhane jItavo. sAdhuvRttine keLavIne asAdhune jItavo, dAna vaDe sUmane jItavo ane satya vaDe khoTAbolAne jItavo. sarakhAvo I. khri, 5, u. 1ra "bhAIo, jevAnI sAme tevA thavuM e laukika nyAya che; paNa huM to kahuM chuM ke duSTanI sAme paNa duSTatA na karazo. paNa je tamArA jamaNA gAla para tamAco mAre ene tame DAbo paNa arpaNa karajo" ItyAdi. sarakhAvo ha. ma. I. "je tane anyAya kare tene tuM kSamA Apa, je tane Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 mahAvIra vANI potAthI vikhUTo kare tenI sAthe meLa kara, je tArA pratye bUrAI kare tenA pratye tuM bhalAI kara" (pR 136) mahAvIravANImAM jema kaSAyasUtra che tema dhammapadamAM sattaramo krodhavarga che. emAM krodha vagere durbhAvarUpa kaSAyothI kevAM kevAM mAThAM pariNAma Ave che te ghaNuM ja spaSTa batAveluM che. 3. lobha vadhato - A padya kahenAra kapilamuni che. teno saMkSepamAM vRttAMta Ama che : kosAMbI nagarImAM (AjakAla alAhAbAdanI pAse AvelA kosamagAmamAM) samagra vedazAstrano pAragAmI kazyapa nAme brAhmaNa raheto hato. te rAjapurohita hato ane rAjA tene varSAsana ApavA uparAMta tenuM bahumAna karavA tene mATe AvavA-javA khAsa pAlakhI sAthe chatracAradhArI potAnA nokarone mokalato; kazyapanI strInuM nAma jazA. teno putra kapila. kapilane nAno mUkIne purohita maraNa pAmyo. have rAjAe purohitane sthAne maruka nAmanA bIjA brAhmaNane besADyo. A makano ThAThamATha joIne potAnA patine saMbhAratI kapilanI mA roja manamAM osavAyA kare ane royA kare. eka vAra kapile tenI mAne Ama royA karavAnuM kAraNa pUchayuM, to mAtAe jaNAvyuM ke tuM abhaNa hovAthI tArA bApanuM sthAna tane na maLyuM ane bIjo brAhmaNa e sthAne AvI gayo. ene ApaNA ghara pAsethI roja jato-Avato joIne mane tArA pitA sAMbharyA kare che ane rokuM chuM chatAM rUMgAM AvI jAya che. tuM abhaNa che eTale bIjo upAya paNa zo ? A sAMbhaLIne kapile bhaNavAnI taiyArI batAvI; to mAtAe putranA pitAnA mitra Indradatta brAhmaNanI pAse javAnI bhalAmaNa karI. Indradatta sAvathI-zrAvastI (AjakAla darabhaMgA jillAmAM AveluM saheTamaheTa gAma) nagarImAM raheto hato. kapila page cAlato cAlato sAvatthImAM pahoMcyo ane pitAnA mitrane ghera jaI potAnI badhI paristhitinI kathA kahI saMbhaLAvI. Indradatta sAdhAraNa sthitino hato eTale te potAne ghare kapilane jamADI zakavA asamartha hato, tethI tyAMnA eka Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAya-sUtra zAlibhadra zeThane ghera jaI teNe kapilane tene tyAM rahevAnI ane jamavA vagerenI vyavasthA karI ApI ane kapila roja iMdradattane ghare bhaNavA javA lAgyo, evAmAM vAta ema banI ke zAlibhadra zeThane tyAM je eka juvAna dAsI hatI te ene roja pIrasatI ane pIrasatAM pIrasatAM ghaNI vAra te, enI sAthe hasatI bolatI tathA ThaThThAmazkarI paNa karatI. AvA rojanA prasaMga ane paricayane lIdhe te banne vacce sneha vadhavA lAgyo ane chevaTe te, e dAsI sAthe phasAI paDyo. kapila pote nirdhana hato eTale dAsIe tene kahyuM ke jo ApaNo sneha kAyama rAkhavo hoya to dhana kamAvA mAMDo, e vinA A saMbaMdha TakI zakaze nahIM. kapila bicAro garIba rahyo ane AvI vAtathI paNa vizeSa ajANa hato eTale e to mUMjhAyo. sneha choDI zakAya ema na hatuM paNa dhananuM zuM karavuM? tenI tene gama na paDI. bhaNatara to bhaNatarane ThekANe rahyuM. evAmAM khAsa dAsIono ja eka utsava Avyo, te mATe pelI dAsIe kapilanI pAse sArAM sArAM kapaDAM vagere mAgyuM ane dhana lAvavAno upAya batAvatAM kahyuM ke A gAmano rAjA savAranA pahoramAM pahelavahelo je yAcaka tene maLe te yAcakane be mAsA sonuM roja Ape che, to tame vahelA UThIne tenI pAse jAo ane be mAsA sonuM mAMgI lAvo, vaheluM UThavAnA phaphaDATamAM kapilane UMgha ja na AvI ane e to ajavALI rAtane savAra samajI madharAte ja UThIne rAjA pAse javA nIkaLI paDyo. vacce tene cokIdAre TapAryo ane 'cora' samajIne pakaDI polIsa cokIe besADI rAkhyo. chevaTe savAra thatAM rAja pAse khaDo karyo tyAre rAjAe madharAte nIkaLavAnA kAraNa vize pUchatAM bhoLA kapile jevuM banyuM hatuM tevuM barAbara badhuM ya kahI saMbhaLAvyuM. sAMbhaLIne rAjAne tenI dayA AvI eTale teNe kapilane kahyuM ke, he bhUdeva ! tamAre je mAMgavuM hoya te mAgI lyo. tame je mAMgazo te ApIza. A sAMbhaLI have be mAsA sonAne badale zuM mAMgavuM? evo kapilane vicAra Avyo ane mAgavAno vicAra nakakI karavA te rAjAnA upavanamAM jaIne beTho. be mAsA ee Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 mahAvIra vANI uparathI cAra mAsA, ATha mAsA, soLa mAsA, ema karatAM karatAM te koDa mAsA sudhI pahoMcI gayo; chatAM te kazuM nakakI na karI zakayo. chevaTe tene e rAjAnuM AkhuM ya rAjya mAgI levAno vicAra paNa Avyo. vaLI, Ama vicAratAM vicAratAM tene ema cokhkhuM samajAI gayuM ke A tRSNAno to aMta Ave tema lAgatuM nathI, AkhuM rAjya mAMguM to ya hajI vadhAre mAMgavAnuM mana thaI jAya che ane A mAruM mana koI rIte dharAtuM nathI. ema vicAratAM tene tRSNA tarapha ja tiraskAra Avyo ane kazuM ja mAMgavuM choDI daIne teNe sIdho vanamAM javAno tathA aparigrahI zramaNadIkSA levAno daDha saMkalpa karyo. ethI teNe rAjA pAse jaI potAnI na mAMgavAnI ane tenAM kAraNone lagatI badhI vicAradhArA kahI saMbhaLAvI. eTale A gAthAmAM kahevAmAM AvyuM che ke kevaLa be ja mAsA sonuM mAgavA Avyo hato paNa pachI to karoDa mAsA sonuM levAno vicAra thayo to paNa mAruM kAma sayuM nahIM'. A gAthA uparAMta AnI uparanI siLa Yi ItyAdi gAthA paNa kapila munie kahelI che. 4. sarakhAvo che. khri, 5u. 10 "jo tame tamArA bhAI sAme paNa gusso karo to huM kahuM chuM ke tame narakanA adhikArI thavAnA; jo tame tamArA bhAIne gALa dezo, to paNa tame adhogatine ja pAmazo" ItyAdi. 5. cAMdI ane sonAnA parvato - nami nAmano kSatriya rAjarSi 150mo ane 151mo zloka bole che. namino TUMko vRttAMta Ama che : videha dezamAM mithilA (darabhaMgA pAse) nagarI. tyAM nami nAmano rAjA. jevI vAta janaka rAjA mATe Ave che tevI ja vAta A rAjAnI che. tene eka vAra dAhajjara thayo, tenI zAMti mATe ThaMDaka karavA sAru tenI rANI caMdana ghasavA beThelI. teNIe hAthamAM aneka kaMkaNa paherelAM eTale jyAre caMdana ghasavuM zarU thayuM tyAre te kaMkaNono bhAre khaDakhaDATa thavA lAgyo ane dAhavarathI pIDAtA rAjAnA kAnane e khaDakhaDATa bhAre vasamo lAgyo eTale teNe rANIne khaDakhaDATa baMdha karavA kahyuM. tyAre rANIe eka eka hAthamAM phakta eka eka kaMkaNa rAkhI bIjAM Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAyasUtra 101 badhAM kaMkaNa utArI nAkhyAM eTale tarata ja khaDakhaDATa baMdha thaI gayo. tethI rAjAe khaDakhaDATa baMdha thayAnuM kAraNa jANavA mAMgyuM. to rANIe kahyuM ke hAthamAM ekathI vadhAre kaMkaNo hatAM, te badhAM utArI nAkhI phakata eka eka hAthamAM eka eka kaMkaNa paherIne caMdana ghasatAM khaDakhaDATa baMdha thaI gayo. A sAMbhaLatAM ja rAjAne vicAra Avyo ke jyAM bahu hoya tyAM khaDakhaDATa-kaleza-thAya che ane jyAM ekAkI-ekalo hoya che tyAM kleza thato nathI. A vicAre caDhatAM rAjAe dRDha nizcaya karyo ke A pIDAmAMthI sAje thaI jAuM to A mithilAnuM rAjya, A aMta:pura, dhanasAmagrI ane bhogavilAsa vagerene tajI daIne zramaNadIkSA svIkAruM. banavA joga ke rAjA eka rAta pasAra thatAM savAra paDatAM ja sAjo thaI gayo ane eNe smRtipurANomAM varNavelA kSatriyavarNanA dharmane tajI daI bhikSu thavAnuM svIkAryuM. A jANI eka rAjaguru purohita brAhmaNa tene kSatriyavarNanA dharmane nahIM choDavA ane bhikSu thavuM e to kAyaranuM ja kAma che ema samajAvavA tenI pAse Avyo. ane je kAMI kahevA lAgyo te badhI hakIkata uttarAdhyayanasUtranA navamA namipravrajyA nAmanA adhyayanamAM noMdhAyela che. vaidika paraMparAnuM baMdhAraNa evuM che ke kSatriya saMnyAsane na laI zake, e bAbata samajAvatAM pelo rAjaguru purohita tene kahe che ke, he kSatriya ! tAre killo bAMdhIne nagaranI rakSA karavI joIe, aMtaHpuranI saMbhALa levI joIe, khajAno, vAhano ane senAne vadhArI zatruone saMgrAmamAM jItavA joie, yajJo karavA joIe, zramaNabrAhmaNone jamADavA joIe. tenA badalAmAM tuM tArAM e badhAM pharajarUpa kartavyone choDI daI Ama bhikSuka banavAno vicAra kema karI rahyo che? zuM tane badhA Azramono AdhArarUpa evo A gRhasthAzrama pALavo kaThaNa lAgyo jethI kAyara loko jema mAgI khAvAno dhaMdho svIkAre che tema tuM paNa A bhikSunA mArgane svIkAravA taiyAra thayo che ? AnA uttaramAM nami rAjarSi kahe che ke, he brAhmaNa ! huM mAro kharo kSatriyadharma pALavAne mATe ja bhikSu thAuM chuM. jo, zraddhA e mArI rAjadhAnI che, tene sAcavavA Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 mahAvIra vANI tapa sadAcAra ane kSamA e mAro killo che, parAkrama e mAruM dhanuSa che, viveka e mArI paNacha che, vairya bANa che; A badhI sAmagrI vaDe huM satya alobha vagere subhaTone sAthe rAkhIne mArA kAma krodha moha lobha vagere zatruone haNI nAkhavA saMgrAma mAMDavAnI taiyArI ja karI rahyo chuM. chevaTa jema janaka rAjA kahe che ke mithillAya InAyA na me jIte vina (mithilA nagarI baLatI hoya to temAM mAruM kazuM ja baLatuM nathI, tema A nami rAjarSi paNa kahe che ke biditA DalmanIna durU kiMva (mithilA nagarI baLatI hoya to temAM mAruM kazuM ja baLatuM nathI). tAtparya e ke A saMvAdamAM vaidikasaMskRti ane zramaNa saMskRtinI carcA che. prasaMga AvatAM namirAjarSi pelA purohitane tRSNAnI - AzAnI - vAsanAnI - anaMtatA ane duSparatA samajAvavA 150mo ane 151mo zloka bole che. 150mA zloka sAthe sarakhAvo bauddha mahAyAna paraMparAno graMtha divyAvadAna pR. 224mAMno A zloka : parvato'pi suvarNasya samo himavatA bhavet / nAlam ekasya tad vittam iti vidvAn samAcaret // 6. sarakhAvo viSNupurANa 4-10-10 : yat pRthivyAM vrIhiyavaM hiraNyaM pazava: striyaH / ekasyApi na paryAptaM tad iti atitRSNAM tyajet // A pRthivImAM jeTalA cokhA ane java pAke che te badhA tathA pRthvImAMthI maLatuM badhuM sonuM tathA pRthvI upara rahelAM badhAM pazuo tathA badhI strIo - eTaluM badhuM ya eka jaNane mATe paNa pUratuM thatuM nathI ema samajIne atitRSNAno tyAga karavo ghaTe. 7. sarakhAvo gItA a, 15 zloka 5: nirmAnamohA jitasaMgadoSA adhyAtmanityA vinivRttakAmAH / dvandvairvimuktA: sukhaduHkhasaMjJairgacchantyamUDhA: padamavyayaM tat / / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma-sUtra 103 || 4 | kAma-suttaM (153) sallaM kAmA visaM kAmA, kAmA AsIvisovamA / kAme ya patthemANA, akAmA janti doggiN||1|| (340 30 1, 013) che 14 kAma-sUtra 153. vAsanAo - tRSNAo bhAre zalyarUpa che, vAsanAo jhera jevI che ane vAsanAo bhayaMkara sarpa jevI che. jeo vAsanAone vaza paDI kAmabhogone ja jhakhyA kare che - mAgyA kare che ane kAmabhogonI vAraMvAra prArthanA karatAM chatAM ya kAmabhogone pAmI zakatA nathI evA te akAmo chevaTe durdazAne - durgatine pAme che. (154) savvaM vilaviyaM gIyaM, savvaM naTTe viDambiyaM / savve AbharaNA bhArA, savve kAmA duhAvahA // 2 // (3ttarAi gai 23, T0 16) 154. saMgItamAtra vilApa samAna che, nATya mAtra viDaMbanA samAna che, AbharaNa mAtra bhArarUpa che. vadhAre zuM, paNa vAsanAmAtra duHkha denArI che. (155) khaNamettasokkhA bahukAladukkhA, pagAmadukkhA annigaamsokkhaa| Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 mahAvIra vANI saMsAramokkhassa vipakkhabhUyA, khANI aNatthANa u kAmabhogA // 3 // (uttara) 0 4, 022) 155. kAmabhogo kSaNamAtra sukha ApanArA che ane lAMbA samaya sudhI duHkha ApanArA che, kAmabhogone meLavatAM ane bhogavatAM ya duHkha vadhAremAM vadhAre che, jyAre sukha to na jevuM che. A kAmabhogo AtmAnI pUrNa svataMtratAnA bhAre zatruo che ane anarthonI moTI khANa samAna che. (26) nA pinnAna, paripara huM evaM bhuttANa bhogANaM, pariNAmo na sundaro // 4 // (30 0 2, T0 7) 156. piAkanAM phaLo - IMdrAvaNAM - dekhAvamAM bhAre suMdara hoya che, paNa temane khAtAM pariNAma suMdara nathI AvatuM - mota ja nIpaje che. te ja prakAre kAmabhogo ya bhogavatAM to zarUzarUmAM mIThA lAge che, paNa te bhogavelA kAmabhogonuM pariNAma pAchaLathI suMdara nathI hotuM. kAmabhogonI amaryAda icchA - amaryAda prApti ja saMsAramAM viSamatA UbhI karanArI che - verajhera - vargavigraha vagere khataranAka pariNAmone ANanArI che. (157) jahA ya kiMpAgaphalA maNoramA, raseNa vaNNeNa ya bhujmaannaa| te khuDDae jIvie pccmaannaa| esovamA kAmaguNA vivAge // 5 // (350 50 rUra, 20) Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma-sUtra 105 157. piAkanAM phaLo svAdamAM madhura lAge che tema ja rUpa-raMge paNa manahara dekhAya che; parantu jyAre temane khAvAmAM Ave che ane temanI pUrepUrI asara zarIra upara thAya che, tyAre te ja rUpALAM ane mIThAM phaLo jIvanano nAza karI nAkhe che. e ja pariNAma kAmabhogonI bAbatamAM paNa samajI levAnuM che. bhogavatI vakhate to kAmabhogo madhura, madhuratara ane madhuratama lAge che. paNa pariNAme eTale jyAre tenI pUrepUrI asara AtmA upara thAya che tyAre te ja madhura kAmabhogo AtmAno, kuTuMbano ane samAjano to ThIka paNa samagra vizvano ya saMhAra karI nAkhe che. (158) uvalevo hoi bhogesu, abhogI novlippii| bhogI bhamai saMsAre, abhogI vippamuccaI // 6 // (400 ra1, 022) 158. bhogothI dusaMskAronA melano thara jAmyA kare che, tyAre je manuSya abhoga che arthAt bhogothI IcchApUrvaka virakta che, tenA cittamAM evo dura mela jAmato nathI. bhogI jyAre saMsAramAM cAre bAju AvaDyA kare che, tyAre abhogI pUrNa svataMtra banI jAya che. (2) cIrAniur fu, navI-saMpAdi-kivi eyANi vina tAyanti, dussIlaM pariyAgayaM // 7 // (340 0 1, ra1). 159. mRgacarma, nagnatA, jaTA, saMghATikA ane mAthAnuM muMDana - A badhAM kAyakaleza vA dehadamana anAcArI vRttivALAne bacAvI zaktAM nathI - tenA anAcArane DhAMkI zaktAM nathI arthAt anAcArI vRttino manuSya bhale mRgacarma pahere, nagna rahe, jaTA vadhAre, saMghATikA pahere Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 mahAvIra vANI vA mAthuM muMDAve to paNa te sadAcArI banI zakto nathI. (160) je kei sarIre sattA, vaNNe rUve ya svvso| maNasA kAya-vakkeNaM, savve te dukkhasaMbhavA / / 8 / / ( 0 0 6, To 2). 160. je koI manuSyo kevaLa zarIramAM ja Asakta che, tema ja mana vaDe, vacana vaDe ane kAyA vaDe rUpa ane raMgamAM ja mohelA che, teo pariNAme - badhAM ya duHkhone pedA karanArA - vadhAranArA che. (26) je vAto tUranti che, na yAvi bhogA purisANa niccaa| uvicca bhogA purisaM cayanti, dumaM jahA khINaphalaM va pakkhI // 9 // - (ttara 23, pa0 rU?) 161. samaya pasArAbaMdha vahyo jAya che, rAtrIo ya eka eka karIne vItI rahI che. dhyAnamAM rAkho ke puruSoe-manuSyoe-meLavelA A kAmabhogo ya kAyama rahenArA nathI. je vRkSa upara phaLo na hoya tevA vRkSane jema pakSIo tajI de che temaja A kAmabhogo kSINa zaktivALA manuSyanI pAse AvIne paNa tene tajI de che. (162) adhuvaM jIviyaM naccA, siddhimagaM viyaanniyaa| viNiaTTejja bhogesu, AuM parimiamappaNo // 10 // (8, To 34) 162. jIvanane adhuva jANIne ane pUrNa svataMtratAnA mArgane barAbara Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAma-sUtra 107 samajIne tathA potAnuM AyuSya bilakula parimita che e paNa dhyAnamAM rAkhIne kAma bhogothI aTakavuM joIe - amaryAda ane bAdhaka kAmabhogothI pAchA haThavuM joIe. (163) purisorama pAvakammuNA, paliyantaM maNuyANa jIviyaM / sannA iha kAmamucchiyA, mohaM janti narA asaMvuDA // 11 // 163. he puruSa! manuSyonuM jIvana palAyamAna - kSaNabhaMgura che; mATe tuM pApakamoMdhI aTakI jA. jeo vAsanAomAM kheMcI gayelA che ane kAmabhogomAM behoza banI gayA che evA saMyama vinAnA manuSyo A jagatamAM vadhAre ne vadhAre mohadazAne pAme che. (264) saMvRda! vira yuda? saMbohI khalu pecca dullhaa| no hUvaNamanti rAio, ___no sulabhaM puNarAvi jIviyaM // 12 // (sUa0 zra?, 302,30, 20,2) 164. samaje, eTaluM paNa kema samajatA nathI ke samyajJAna bhavAMtaramAM maLavuM kharekhara kema durlabha che. pasAra thaI gayelI rAtrIo kadI ja pAchI pharatI nathI ane vaLI manuSyonuM jIvane ya pharI pharIne sulabha nathI. (165) duppariccayA ime kAmA, no sujahA adhIrapurisehiM / aha santi suvvayA sAhU, je taranti ataraM vaNiyA vA // 13 // (30 30 8, 0 6) 165. A kAmabhogono tyAga karavo bhAre muzkela che. jeo adhIra Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 mahAvIra vANI puruSo che teo to e kAmabhogone ekadama sahelAIthI choDI zakatA nathI. paraMtu sArI rIte mahAvratone AcaranArA je sAdhu puruSo che, teo jema vyavahArI vaNika na karI zakAya evA dariyAne tarI jAya che, tema A na karI zakAya evA vAsanAnA dariyAne vA kAmabhogonA samudrane tarI jAya che. 1. sarakhAvo hama I. "bhogavilAsa mANasane satyathI calita kare che" (pR. 140) 2. mRgacarma - sarakhAvo dhammapada dasamo daMDavarga slo- 13: na naggacariyA na jaTA na paMkA nAnAsakA thaMDilasAyikA vaa| rajo ca mallaM ukkaTikappadhAnaM sodheti maccaM avitiNNakaMkhaM / / je manuSya tRSNAne samULagI tajI dIdhI nathI te mANasa nAgo ja rahe, jaTA rAkhe, zarIre gAro copaDe nA zarIra uparano mela vadhArye rAkhe, lAMghaNo kare, sapATa jagyA upara sUI rahe, zarIra upara melanA thara jamavA de ane jagato ja rahe - maTakuM ya na mAre to paNa tenI zuddhi thaI zakatI nathI. 3. adhIra puraSo- sarakhAvo gItA a, 6 zloka 36 : __ asaMyatAtmanA yogo duSprApa iti me matiH / vazyAtmanA tu yatatA zakyo'vAptumupAyata: // jeNe potAnA AtmAne kAbUmAM rAkhyo nathI tevo sAdhaka mahAmusIbate yogane sAdhI zake che ane jeNe potAnA AtmAne kAbUmAM rAkhela che tevo prayatnazIla sAdhaka to upAyo dvArA yogane anAyAse sAdhI zake che evo mAro mata che. mahAvIravANImAM AveluM AkhuMya kAmasUtra dhammapadamAM AvelA covIsamA tRSNAvarga sAthe sarakhAvavA jevuM che. ahIM "kAma" zabdane mukhya karIne je je vAta kahelI che te badhI dhammapadamAM 'tRSNA' zabdane mukhya rAkhIne kahelI che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azaraNa-sUtra // 21 // asaraNa suttaM (166) vitta vasavo ya nADyo, tuM vAte saraLa ti manarUM / te mama tevu vi Ja N, no tALuM saraLaM na vinnarUM zA (mUtra zru0 2, 40 2, 30 3, 0 26) // 15 // azaraNa-sUtra 166, ajJAnI` manuSya potAnI pAsenAM dhana ane pazuone tathA potAnA nAtIlAone-e badhAMne potAnA zaraNarUpa mAne che arthAt e ema samaje che ke e badhAM potAnA bacAvanAM sAdhano che, eTaluM ja nahi paNa te eTale sudhI mAne che ke, 'e badhAM mArAM ja che' ane 'teomAM paNa huM ja otaprota thaI gayo chuM,' parantu jyAre koI saMkaTa AvI paDe che tyAre e badhAMmAMthI koI eka paNa tene ajJAnI manuSyane zaraNarUpa thatuM nathI - tenI vAre AvI zakyuM nathI. kahevAnuM tAtparya e che ke ajJAnI manuSya jyAre bhayaMkara rIte bimAra paDe che vA jyAre motanA mukhe sapaDAya che tyAre dhana dhanane ThekANe paDyuM rahe che, pazuo pazuone ThekANe paDyAM rahe che ane nAtIlAM paNa potapotAnA sthAne paDyA rahe che - eve vakhate tene koI kzI paNa sahAya pahoMcADI zakatuM nathI. (467) nAM TuvastuM nA TuvavuM, tenApti maLa iyo| aho dukkho hu saMsAro, jattha kIsanti jantavo // 2 // 10: (3ttarA0 40 21, 0 26) Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110. mahAvIra vANI 167. paheluM to janama dharavo e ja duHkha che, pachI enI pAchaLa ghaDapaNa Ave e ya duHkha che, rogo thavA e ya duHkha che ane vAre vAre maryA karavuM to bhAre du:kha che. are! A Akho ya saMsAra e rIte duHkharUpa che ke jyAM ajJAnI jIvaDA hAthe karIne kaleza pAmyA ja kare che. (168) imaM sarIraM aNiccaM, asuI asuisaMbhavaM / asAsayAvAsamiNaM, dukkha-kesANa bhAyaNaM / / 3 / / (30 30 2, To 2) 168. A zarIra anitya che, azuci-gaMduM che ane gaMdA padArthomAMthI baneluM che, bhADUtI ghara jevuM kAyamI nathI ane du:kha tathA kalezonuM dhAma che. (62) drArA 4 suya jeva, mitta ja tada vanyavA jIvantamaNujIvanti, mayaM nANuvvayanti ya // 4 // (aa 0 28, 24) 169. strIo, puvo, mitro ane baMdhujano e badhAM jIvatAnAM ja sagAM che, maryA pachI koI ye pAchaLa cAlatuM nathI - sAthe AvatuM nathI. (70) veyA mIyA na mavatti tA, __ bhuttA diyA ninti tamaM tameNaM / jAyA ya puttA na havanti tANaM, ko nAma te aNumannejja eyaM // 5 // (340 30 24, pa0 22) WWW.jainelibrary.org Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azaraNa-sUtra 111 170. khUba khUba gokhI gokhIne kaThe karelA - bhaNI nAkhelA vedo ya ajJAnI manuSyane saMgharatA nathI - zaraNarUpa nathI. dharAI dharAIne jamelA-jamADelA brAhmaNo to vaLI eka aMdhArAmAMthI bIjA aMdhArAmAM athaDAvyA kare che - aMdhArA narakanA khADAmAM laI jAya che ane jeo potAnA ja zarIra dvArA janmelA che evA putro ya zaraNarUpa banatA nathI - bacAvI zaktA nathI. tethI duniyAmAM rahIne vagara viveke vedone bhaNavA, brAhmaNone jamADavA, kula-vaMzane TakAvavA prajAne pedA karavI ne bhogo bhogavavA, moja karavI e badhI tArI vAtane kayo DAhyo mANasa kartavyarUpa mAnI zake? (171) ciccA dupayaM ca cauppayaM ca, khettaM gihaM dhaNa-dhannaM ca savvaM / kammappabIo avaso payAi, paraM bhavaM sundara pAvagaM vA // 6 // 171.pote vahAlAM mAnelAM dAsa-dAsIone ke vilAsa mATe pALelAM menA, popaTa vagere pakSIone arthAt e badhAM be pagAM prANIone, pote vahAlAM mAnelAM hAthI, ghoDA, gAya, baLada vagere copagAM prANIone, pote vahAlAM mAnelAM khetara, vADI, bAgabagIcAne, gharamahelAtane, daradAgInA, mAlamilakta, rokaDanANuM vagere saMpattine tathA saMgharelAM anAjanA moTA moTA koThArone aNachUTakaye ahIM ja choDIne - mUkI daIne A paravaza paDelo prANI pote saMgharelA sArA ane narasA saMskAro sAthe sArI ke mAThI gati tarapha cAlI nIkaLe che - sArA ke narasA parabhave pahoMcI jAya che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 mahAvIra vANI (72) deda raNa 4 miyaM jAya, maccU naraM nei hu antakAle / na tassa mAyA va piyA va bhAyA, kAlammi tammaMsaharA bhavanti // 7 // (30 30 23, 10 ra4,rara) 172. jema siMha haraNane parANe pakaDIne kheMcI jAya che tema ja mRtyu aMtakAle manuSyane DhasaDI jAya che. e vakhate mAtA, pitA ke bhAI vagere koI paNa, te mRtyu dvArA DhasaDAtA prANInA duHkhamAM jarA paNa bhAga paDAvI zakatAM nathI ke potAnuM thoDuM ghaNuM AyuSya ApIne tene bacAvI zakatAM nathI. (173) jamiNaM jagaI puDho jagA, kammehiM luppanti pANiNo / sayameva kaDehi gAhaI, no tassa muccejja'puTThayaM / / 8 / / (sUtra zra6, 2, 4, pa04) 173. A saMsAramAM je A judAM judAM prANIo che te badhAM ya potapotAnAM kamone lIdhe - sArA mAThA saMskArone lIdhe ja duHkhI thAya che. je kama pote ja karyA che - je saMskAronI chApa potAnAmAM ja UThavA - paDavA dIdhI che, temane bhogavyA vinA - anubhavyA vinA chuTakAro ja nathI. (274) sAsaNa rIransi, DuM navamAnadaM pacchA purA va caiyavve, pheNabubbuyasaMnibhe // 9 // (ra0 0 21, 022) 1. A zarIra pANInA phINamAM UThatA parapoTA jevuM nAzavaMta Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azaraNa-sUtra 113 che, tene pahelAM ke pachI game tyAre eka vakhata choDavAnuM to che ja, to pachI evA azAzvata zarIramAM mane cena paDatuM nathI. arthAt evA game tyAre paDI janArA zarIra tarapha mane prema thato nathI. (ema sAdhaka puruSa vicAra kare che.) (27) mAkhusatte asAmi, vAhi-ozALa Atam / jarAmaraNaghatthammi, khaNaM pi na ramAmahaM // 10 // (3ttara40 30 21, 60 24) 15. vyAdhi ane bhayaMkara rogonA ghara jevA A manuSya dehamAM mane jarA ya eka kSaNa mATe paNa cena paDatuM nathI. vaLI e deha haMmezAM ghaDapaNa ane maraNathI to khavAyelo - gherAyelo ja che, eTale emAM rahIne eka kSaNa paNa lahera karavAnuM mana thatuM nathI. (ema sAdhaka puruSa vicAre che) (276) nIviyaM ceva svayaM dha, viSNusaMpAyacaMSata / jattha taM mujjhasI rAyaM ! peccatthaM nAvabujjhase // / 11 // (IFT0 40 28, 0 23) 176. he rAjA ! tuM je duniyAmAM rAcI rahyo che - jemAM moha pAmI rahyo che eTaluM ja nahi paNa jemAM rAcato ane moha rAkhato tuM tArA hitakara ane maMgalamaya bhaviSyanA prasaMgo tarapha paNa dhyAna Apato nathI evAM A jIvana ane A rUpa banne vIjaLInA camakArA jevAM caMcaLa che - kSaNa bhaMgura che. (177) na tassa dukkhaM vibhayanti nAio, na mittavaggA na suyA na bandhavA / Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 ekko sayaM paccaNuhor3a dukkhaM, ttAmeva anArUM maM (208) 6 cittA tAvaN mAmA, ja 177. bIjAMone ja mATe arthAt potAnA mAnelA svajano mATe, nAtIlAo mATe, mitro mATe, potAnA putro mATe ane potAnA baMdhuo mATe paNa duSTa pravRttine karanArAe pote jAte ekke paMDe ja te duSTa pravRttine lIdhe nIpajanArAM bUrAM pariNAmone bhogavavAnAM hoya che. te bUrAM pariNAmone bhogavatI vakhate temAM bIjuM koI bhAga paDAvatuM nathI, arthAt potAnAM mAnelAM svajano, nAtIlAo, mitro, potAnA khudanA putro ke baMdhuo e bhUrAM pariNAmone bhogavavAmAM jarA paNa bhAga paDAvI zakyAM nathI. kAraNa ke manuSya je duSTa saMskArone keLavI temAM lIna thAya che, te ja duSTa saMskAro teno pIcho choDatA nathI. te tenI pAchaLa ne pAchaLa paDachAyAnI peThe cAlyA ja Ave che. kuo vijjANusAsaNaM ? | visannA pAvakammehiM, vAtA paMkriyamANe / / 3 / / mahAvIra vANI zA (uttarA0 a0 13, gA0 23) (3ttara0 340 6, Tro 20) 178. citravicitra bhASAo' eTale paMDitoe jeno khUba khUba Adara karelo che evI vedanI bhASA, saMskRta bhASA, mAgadhI bhASA, ardhamAgadhI bhASA, avestA bhASA, hibrubhASA, arabI bhASA ke evI koI bIjI jUnI ke navI bhASAo bagaDatA manuSyane bacAvI zaktI nathI, to pachI vividha prakAranI vidyAo eTale maMtravidyA, Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 azaraNa-sUtra zilpavidyA, auSadhividyA vagere judI judI jJAnazAkhAone lagatI Adhunika ke prAcIna vidyAo paNa bagaDatA manuSyane zI rIte bacAve? pApapravRttiomAM kheMcI gayelA jeo mAtra evI evI bhASAonA jJAnano phAMko rAkhI vA mAtra evI evI vividha vidyAo potAne AvaDe che evo ghamaMDa rAkhI potAnI jAtane paMDita mAne che - vivekI vA jJAnI samaje che teo naryA bALa jIvo che - ajJAnI prANIo che. 1. ajJAnI - sarakhAvo dhammapada pAMcamA bAla vargano trIjo zloka: puttA matthi dhanaM matthi iti bAlo vihati / atA hi attano natthi kuto puttA kuto dhanaM ? || arthAt putro mArA che, dhana mAruM che ama samajI samajIne bAla jIva - ajJAnI prANI taraphaDyA kare che. kharI vAta to ama che ke jyAM pote ja potAno nathI to pachI putro ane dhana potArnu kevI rIte thaI zake? 2. gA. 167 - sarakhAvo ha ma I. "A duniyAno moha rAkhavo (tene apanAvavI) e ja badhAM pAponuM mULa che" (pR 140). 3. A zarIra - sarakhAvo dhammapada agiyAramo parAvarga lo. 3, 4: passa cittakataM biMba arukAyaM samussitaM / AturaM bahusaMkappaM yassa natthi dhuvaM Thiti / / parijiNNamidaM rUpaM roganiDDaM pabhaMguraM / bhijjati pUtisaMdoho maraNaMtaM hi jIvitaM / / juo to kharA ke A zarIranuM bIbuM vicitra rIte DhALeluM - upasAveluM, gUmaDAMvALuM, rogI, bahusaMkalpavALuM ane jenI sthiti cokakasa nathI evuM che tathA A bIbuM jIrNa che, rogano mALo che, kSaNabhaMgura che ane gaMdakIno Dhagalo che. te nAza pAmI javAnuM che. jIvanano aMta ja maraNa che. 4. ke karelA - A 170muM tathA 178muM bane padyo viveka vagaranI mAtra WWW.jainelibrary.org Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 mahAvIra vANI jaDa kriyA ke jemAM saMyama ke sadAcaraNano aMza sarakho na hoya te bAbata ApaNuM dhyAna kheMce che arthAt vedo to zuM paNa jaina zAstro vA bIjAM koI zAstro kevaLa mukha pATha karavAthI kazuM vaLatuM nathI tema ja brAhmaNone to zuM jainone paNa vA bIjA koI lokone paNa kevaLa jamADavAthI kazuM vaLatuM nathI. tAtparya e ke kriyA sAthe saMyama ane sadAcArano meLa hoya to ja te kriyA lAbhakara che. juo dharmasUtra-TippaNa 10muM he rAjA!" temAM bhRgupurohitanA be putro vize vAta kahelI che. te banne putro purohita pitAne samajAvavA A 170muM padya bole che. 5. siMha haraNane - sarakhAvo mahAbhArata-zAMtidharmaparva, mokSadharmaparva, adhyAya 175, pR. 299mAMno zloka 18,19: taM putrapazusaMpannaM vyAsaktamanasaM naram / suptaM vyAghro mRgamiva mRtyurAdAya gacchati / / saMcinvAnakamevainaM kAmAnAmavitRptakam / vyAghraH pazumivAdAya mRtyurAdAya gacchati / / sarakhAvo dhammapada cotho puSpavarga slo 4,5: pupphAni hevaM pacinantaM vyAsattamanasaM naraM / suttaM gAma mahogho va maccu AdAya gacchati / / pupphAni heva pacinantaM vyAsattamanasaM naraM / atittaM yeva kAmesu aMtako kurute vasaM / / jema vAgha, mRga-pazu-ne DhasaDIne cAlyo jAya che tema putra ane pazuonI saMpattivALAne tathA vAsanAomAM jenuM mana coMTI gayela che tathA je haju UMghamAM che tathA haju to je kAmono saMcaya karato hoya che ane kAmothI tRpta thayela nathI tene mRtyu DhasaDIne cAlyuM jAya che. mahAbhArata) sUtelA gAmane jema pANInuM mahApUra tANI jAya che tema vAsanAomAM Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla-sUtra 117 jenuM mana coMTI gayela che tevo manuSya haju to potAnA manorathonAM phUlo ja gUMthato hoya che tyAM ja tene mRtyu tANI jAya che. tathA tevA ane kAmothI haju tRpti nahI pAmelA manuSyane mRtyu tAbe karI le che. (dhammapada) 6. chuTakAro ja nathI - sarakhAvo dhammapada navamo pApavarga Uo1ra : na aMtalikkhe na samuddamajjhe na pavvatAnaM vivaraM pavissa / na vijjatI so jagatippadeso yatthahito muMceyya pApakammA // pApakarmI manuSya AkAzamAM jAya ke dariyAnI vacce pesI jAya vA parvatonI guphAmAM saMtAI jAya paraMtu jagatamAM evuM eka paNa sthAna nathI ke jyAM gayelo pApakarmI prANI potAnAM pApothI chuTakAro pAme. 7.gA. 176 sarakhAvo ha ma I. "A duniyA rahevAnI nathI" (pR140) 8. citravicitra bhASAo - juo TippaNa gA170 "ko karelA." je loko saMyama ke sadAcAranA lakSya vinAnA kevaLa prAcIna ke arvAcIna koI paNa bhASAnA pavitratAnA AgrahamAM paDyA che ane amuka rIte thatAM uccAraNo ja svarga ke mokSane ApanArAM che tathA amuka rIte thatAM uccAraNo ja adhogatie pahoMcADanArAM che evuM mAnanArA che ane sadgaNonI tarapha dhyAna na ApI kevaLa amuka bhASA bolanAro varga uttama ane amuka bhASA bolanAra varga adhama ema mAnI manuSyonAM mAna apamAna karanArAM che temane lakSyamAM rAkhIne A padyano Azaya samajavAno che tathA saMyama sadAcaraNa vagere savRttio vinAnI kevaLa zuSkavidyAo paNa jevI ane jeTalI thavI joIe tevI ane teTalI lAbhakara thatI nathI ema paNa sUcave che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 mahAvIra vANI || 6 | bAla-suttaM (179) bhogAmisadosavisanne, hiyanisseyasabuddhivoccatthe / bAle ya mandie mUDhe, bajjhai macchiyA va khelammi // 1 // (ttarI - 8, T5) bAla-sUtra 19. kAmabhogonI moha pamADe evI pravRttimAM kheMcI gayelo tathA potAnAM hita ane kalyANanI buddhine khoI beThelo mANasa, bhale koI prakAranI potAnI caturAIne lIdhe potAnI jAtane bhAre kuzaLavA paMDita koTinI mAnato hoya, to paNa jJAnI manuSyo to ene bALajIva-ajJAnI prANI, maMda prANI ane mUDha prANI ja mAne che; ane evo ajJAnI prANI viSayavilAsomAM ja coMTI rahe che. jema kaphanA baLakhA upara mAkhI coMTI jAya che tema arthAt jema mAkhI baLakhAmAMthI chUTI thaI zakatI nathI ane tyAMne tyAM ja rAmazaraNa thAya che, tema e anADI, mojazokhomAM evo coMTI rahe che ke temAM ne temAM ja rahI mRtyune zaraNe thAya che. (18) ne jidde rAmamo, je ja chA na je hi re no, carmavRddhiA rUma pArA 180. je keTalAka mANaso kAmabhogonA lAlacu bane che teo dhIre dhIre khoTe mArge vaLe che. khoTA rastA bhaNI jatAM acakAtA nathI. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla-sUtra 119 pachI to eo ema paNa kahevA lAge che ke A je pratyakSa kAmabhogo che e ja sukharUpa che, meM punarjanma ke paraloka joyo nathI, eTaluM ja nahi paNa te potAnI bhogaparAyaNa kuTevane lIdhe potAnA jevA ja manuSyo tarapha taddana bedarakAra bane che ane potAnI lAlasA pUrI karavA jatAM bIjA manuSyo vagere prANIo duHkhI duHkhI thatA hoya tenI paNa paravA karato nathI. (181) hatthAgayA ime kAmA kAliyA je annaagyaa| ko jANai pare loe, atthi vA natthi vA puNo ? // 3 // 181. jeo kAmabhogonA lAlacu banelA che teo Ama paNa dhAre che ke A kAma bhogo to hAthamAM AvelA che - pratyakSa che ane kAmabhogono saMyama karavAthI je sArAM sArAM pariNAmo amuka vakhate AvanArAM che te badhAM ya bhaviSyanA garbhamAM che. arthAt te koNe joyAM che? vaLI, te bhogaparAyaNa loko ema paNa mAnavAne ke kahevAne acakAtA nathI ke "A loka sivAya bIjo paNa koI loka che athavA A loka sivAya bIjo paNa koI loka nathI ema paNa koNa jANI zake che?" arthAt bhogI manuSya kAmabhogonI ADe tenAM bhaviSyanAM aniSTa pariNAmonI kazI paMcAtamAM paDato ja nathI. (282) no saddhi sthAni, rUH vAne vImA vAmamo purANa, saM saMpavina pAsA 182.vaLI, te ajJAnI bhogI ema paNa kahevAne jarA paNa khacakAto nathI ke "A duniyAmAM huM ekalo ja bhogI chuM ema to nathI, bIjA paNa hajAro loko bhogaparAyaNa che eTale bhogonuM je kAMI aniSTa Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI 120 mAruM phaLa AvavAnuM haze to te badhAMne ja eka sarakhuM Avaze; mAre mATe to bhogonuM aniSTa phaLa Ave ane bIjAo mATe iSTa phaLa Ave ema to banavAnuM nathI; eTale kevaLa mAre mATe ja bhogonuM aniSTa phaLa Ave ema to thoDuM ja banavAnuM che. arthAt je saunuM thaze e ja mAruM paNa thaze.' ema dhArIne vadhu bezarama banelo te kAmabhogI kAmabhogomAM potAno vadhu vadhu rasa-rAga-anurAga batAvI vizeSa kleza pAme che ane bIjAone paNa vizeSa kleza thAya ema varte che. (18rU) to te TUMkuM samAmachuM, tamenu thAvomu ya / aTThAe ya aNaTThAe, bhUyagAmaM vihiMsaI // 5 // 183. evuM evuM naTapaNe vicArI vadhAre naphTa banelo e bhogI manuSya, hAlatA cAlatA evA trasa prANo tarapha bhAre krUratAthI vartavAnuM zarU kare che, temano ghAta sudhdhAM karI nAkhe che ane je prANIo gati vagaranAM che - sthAvara che, temano paNa ghAta kare che. potAnuM kAMI prayojana saratuM hoya ke na saratuM hoya topaNa te bhogI e rIte tamAma prANIono ghAta karyA ja kare che. (284) hiMse vAte musAvArpha, mAtte pimuLe saDhe / bhuMjamANe suraM maMsaM, seyameyaM ti mannaI || 6 || 184. Ama karato karato e ajJAnI bhogI, "bhAre hiMsaka banI jAya che; khoTuM bolavAno AdI thaI jAya che, daMbhI banI jAya che, cADiyo thAya che ane zaThatA sudhI pahoMcI jAya che, tathA te, eTale sudhI avaLe mArge caDI jAya che ke mAMsa khAto ane dArU pIto te, potAne sAru e zreyarUpa che-kalyANarUpa che-hitakara che ema mAnato Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 bAla-sUtra thaI jAya che. (186) vAyA vaya mare, vire nikke 4 sthii . duhao malaM saMciNai, sisunAgu vva maTTiyaM // 7 // 185. dhanamAM ane strIomAM tanathI ane vacanathI Asakta banelo te, aLasiyAnI peThe bahArathI ane aMdarathI ema baMne rIte melano saMcaya kare che. (jema aLasiyuM bahArathI paNa mATInA melathI kharaDAya che ane aMdara paNa mATIthI kharaDAya che tevI ja dazA bhogI manuSyanI paNa thAya che.) (286) to purI mAyaMv, tniA tappA pamIo paralogassa, kammANuppehI appaNo // 8 // 186. Ama karatAM karatAM jyAre tenA zarIramAM asAdhya rogo pedA thAya che ane cAre kora rogothI herAna herAna thaI jAya che tyAre te behada mAMdo thaI gayelo - lAcAra banI gayelo pachI pastAvAmAM paDe che - hAya, hAya, meM A zuM karyuM?' huM A bhogomAM Ama kema phasI paDyo?' "are, meM koInuM ya kazuM mAnyuM kema nahi?' A rIte te vAraMvAra pastAvo karyA kare che ane aMtakALe AvI pahoMcelo te, potAnAM kamano - potAnI duSTa pravRttiono vicAra karato karato paralokvI bIvA lAge che - hAya, maryA pachI have mAruM zuM thaze ?' e rIte paralokathI DaravA lAge che. (287) ne 6 vAsnA naviya, pAvAiM kammAI karenti ruddA / Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 mahAvIra vANI te ghorarUve tamasindhayAre, tivvAbhitAve narage paDanti // 9 // (mUtra zu?, , 302, 0 ) 187. je ajJAnI manuSyo A jagatamAM kevaLa potAnuM ja jIvana TakAvavAne sAru dUra banIne pApamaya pravRttio kare che - evI pApamaya pravRttio karatAM jarA ya pAchuM vaLIne jotA nathI, teo tIvra duHkhamaya mahAbhayaMkara evA aMdhArAthI bharelA narakamAM paDe che. (288) nA ya caya thai VM mogarA se tattha mucchie bAle, AyaiM nAvabujjhaI // 10 // ( 0 pUrti ?, To ?) 188. bhogomAM mUrNita banelo te anADI bhogI, mAtra potAnA bhogone mATe jyAre jayAre dharmano tyAga kare che - potAnA vyaktigata ke sAmAjika kartavyano vicAra karato nathI tyAre tyAre te, potAnA bhaviSyanI bhayaMkara paristhitine barAbara samajato nathI. (189) niccugviggo jahA teNo, attakammehiM dummii| tAriso maraNaM'te vi nA''rAhei saMvaraM / / 11 / / ( 0 0 , 2, 32) 189. jevI rIte roja bhayabhIta raheto cora potAnAM kukarmo vaDe duHkhI thAya che, tevI ja rIte ajJAnI manuSya potAnAM kukamone lIdhe duHkhI thAya che ane aMtakAla pAse AvatAM chatAM te saMyamanI ArAdhanA karI zakato nathI. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 bAla-sUtra (190) je kei pavvaie, niddAsIle pgaamso| bhoccA peccA suhaM suvai, pAvasamaNi tti vuccai / / 12 / / (30ma ?7, To 3) 190. je koI manuSya pravrajyA lIdhA pachI paNa pramAdamAM vakhata gumAve che - UMghaNazInI rIte varte che ane khUba khAI pIne nirAMte - nizcita bhAve - sukhe soDa tANIne UMdhyA kare che, te pApa zramaNa kahevAya che. (pApa zramaNa eTale pApamaya pravRtti karanAra sAdhu) (222) verApuM yugdha vero, to veresTiMnA pAvovagA ya AraMbhA, dukkhaphAsA ya antaso // 13 / / (sUtra zra1, 0 8, To 9) 191. je manuSya game te koInI paNa sAthe vaira rAkhe che te, vairane vadhAryA kare che ane evo te, vera bAMdhI bAMdhIne rAjI thAya che. ene e vAtanI khabara nathI ke tamAma dupravRttio pApamaya hoya che ane chevaTa temanuM pariNAma duHkhamaya Ave che. (22) mAre mAre tu govA, pusA tu muMbaI na so sakkhAyadhammassa, kalaM agghai solasiM // 14 // (32T0 ao , To 44) 12. je ajJAnI manuSya mahinA mahinA sudhI bhojanano tyAga kare ane pachI pAraNAmAM DAbhanI aNI upara jeTaluM samAya teTalAthI ja pAraNuM kare, tevo ghora tapa karanAro paNa te, saMta puruSe batAvelA saddharmane AcaranArA manuSyanI soLamI kaLAne paNa pahoMcI zakato nathI. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 mahAvIra vANI (193) iha jIviyaM aniyamettA, panbhaTThA samAhi-jogehiM / te kAmabhogarasagiddhA, uvavajanti Asure kAye // 15 / / (uttarAma 8, To 24) deg * 193. A duniyAmAM rahenAra je manuSyo potAnA jIvanavyavahArane saMyamamAM maryAdita rAkhatA nathI, arthAta jIvanavyavahArane svacchaMdI banAve che teo samAdhiyogathI bhraSTa thayelA che ane evA teo kAmabhogonA rasamAM lAlacu banelA, asuyonimAM janma dhAraNa kare che. (194) jAvanta'vijApurisA, savve te dukkhasaMbhavA / luppanti bahuso mUDhA, saMsArammi aNantae / / 16 / / (ra0ma 6, To 8). 194. jeTalA manuSyo aviveka yukta che - avidyApuruSa che - te badhA ya duHkhanA bhAgI thAya che ane evA avidyApuruSo - mUDho A anaMta saMsAramAM vAraMvAra maryA ja kare che. (195) bAlANaM akAmaM tu maraNaM asaI bhave / paMDiyANaM sakAmaM tu, uknoseNa saI bhave / / 17 / / (30 me 1, To 3) 1lpa. mUDha ajJAnI manuSyonuM akAma maraNa A saMsAramAM vAraMvAra thayA kare che ane paMDita vivekI manuSyonuM to sakAma maraNa A saMsAramAM vadhAremAM vadhAre eka vAra thAya che arthAt paMDita vivekI manuSyo vAre vAre maratA nathI. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla-sUtra (16) vAlakSa passa vAnAM, grahamAM hiniyA / ciccA dhammaM ahammiTThe, narae uvavajjaI // 18 // 196. mUrkha manuSyanI mUrkhatA to juo ke je, dharmane pheMkI daI, adharmano svIkAra karI adhArmika thAya che ane pariNAme narakamAM jAya che - naragatine pAme che. (217) dhIrastra vasya dhIratta, sa=dhammALuvattino / vivA gayAM kei, tevetu vavapnapha I?I] 197. AcaraNa dvArA satya dharmane anusaranAra dhIra manuSyanuM dhIrapaNuM paNa juo ke je adharmane pheMkI daI parama dhArmika bane che, ane pariNAme divya dazAne pAme che. (218) duniyALa vAnamAvuM, avAtaM ceva maMDir / caLa vAtamAvuM, avAnuM sevaDuM muLI rA (37T0 40 7, 0 28-30) bAlabhAva vivekI manuSya munie ajJAnIpaNuM ane abAlabhAva-jJAnIpaNuM e baMne bhAvanI tulanA karI bAlabhAvane tajI daI abAlabhAvano svIkAra karavo joIe. 125 - - - 1. bALa jIva bAramA pramAd-sthAna sUtramAM pramAdamAM eTale viSayomAM ane kaSAyomAM rasa lenAra pramAdIne 'bAla' kahyo che tathA temAM rasa nahIM lenArane eTale apramAdIne 'paMDita' kahyo che; e dRSTie A bAlasUtranA 'bAla' zabdano artha samajavAno che. gItAmAM ane dhammapadamAM paNa 'bAla' ane 'paMDita'nI AvI ja vyAkhyA che. sarakhAvo gItA a. 4 zlo, 19 : paMDita - yasya sarve samArammA: misaMpanarnitA: I jJAnAgnidagdhakarmANaM tamAhuH paNDitaM budhAH || Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 mahAvIra vANI jemanI badhI pravRttio kAmanAnA saMkalpa vinAnI che ane jemanAM karmo jJAnarUpI agnithI baLI gayelAM che temane DAhyA puruSo paMDita' kahe che. bAla - sAco pRthaT vAta: pravati phitAdA (gItA a5, zlo. 4) arthAt vAtA: eTale ajJAnIo, sAMkhya ane yogane judA judA kahe che paNa paMDito tema kahetA nathI. sarakhAvo dhammapada 6ThTho paMDita varga blo- 1: paMDita - vihiM ke viM tAvi paMDituM mane tAdisaM bhajamAnassa seyyo hoti na pApiyo / bhASA upara saMyama rAkhIne bolanArA, medhAvI evA paMDita puruSano sahavAsa-upAsanA-karavA ghaTe. evA paMDitanI upAsanA karanAranuM zreya thAya che, aya thatuM nathI. bAla - vISA gArato saMtarU yonanaM dIgho bAlAnaM saMsAro saddhamaM avijaantN| (dhammapada pAMcamo bAlavarga slo- 1) jAgatAnI rAta lAMbI nIvaDe che, thAkelAne yojana lAMbuM lAge che, e ja pramANe sadharmane nahIM jANatA bAlone - ajJAnIono saMsAra lAMbo hoya che eTale bAla jIvo jhaTa jhaTa nirvANano lAbha meLavI zakatA nathI. mahAvIravANInA bAlasUtra sAthe dhamapadano pAMcamo Akho bAlavarga sarakhAvavA jevo che. jaina AgamomAM ane bauddhapiTakomAM "bAla mATe lona ke puthujhana (pRthajhana) zabdo paNa vaparAyelA che. 2. "mAre sAru to kAmabhogono A AnaMda ja cakSudaSTa che - AMkhe dekhAya evo che -- najare joyelo che. A AnaMdanI ADe Ave evo bIjo koI loka eTale mArA sivAyano paraloka meM kadI joyelo nathI. arthAt mArA A AnaMdamAM vizna kare evAM jeo mArI najIkamAM najIka ke AsapAsa vA tethIya vadhAre dUra vasanArAM bIje manuSyo vagere je vividha prANIo che temanAM thoDAM ghaNAM paNa sukhasagavaDa bAbata meM kadI ya darakAra karelI nathI - darakAra karavAnuM yogya paNa mAnyuM nathI. UlaTuM mArI A AnaMdadAyaka Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla-sUtra 127 bhogasAmagrInI ADe AvanArAM bIjo manuSya sudhdhAnAM tamAma prANIono jAye - ajAye vinAza karatAM ya huM acakAyo nathI'. Ama A bIje artha paNa barAbara ghaTAvI zakAya. 3. "saunuM thAya te vahunuM paNa thAya' e kahevata prasiddha che. 4. bhAre hiMsaka - sarakhAvo dhammapada aDhAramo malavarga slo. 12, 13: yo pANamatipAteti musAvAdaM ca bhAsati / loke adinnaM Adiyati paradAraM ca gacchati // surAmerayapAnaM ca yo naro anuyuJjati / idhevameso lokasmiM mUlaM khaNati attno|| jIvane je mAre che, asatya bole che, corI kare che, paradAragamana kare che, madyapAna tathA madhupAnamAM lAgelo che, te A jIvanamAM ja potAnAM mULiyAM khode che. 5. tanathI Asakata thavuM eTale strIo sAthe amaryAda zarIrasaMbaMdha karavo athavA strIonAM zarIra upara atyaMta rAga rAkhavo. ane vacanathI Asakta thavuM eTale vANI paNa strImaya banI javI. 6. aLasiyAno khorAka ja mATI che, ethI te hAlatAM cAlatAM peTamAM ya mATIne ja bharyA kare che. 7. mahinA mahinA - sarakhAvo dhammapada pAMcamo bAlavarga zlo, 11: mAse mAse kusaggena bAlo bhuMjetha bhojanaM / na so saMkhAtadhammAnaM kalaM agghati soLasiM / / mahAvIravANInA 12mA padyano je artha che te ja artha A zlokano che. dhammapadano Azloka ane A 19ramuM padya; bannenA zabdo paNa yogAnuyoga barAbara maLatA Ave che. 8. bIjo pATha Ama paNa thaI zake - jAvaMta viz2jApurisA savve te'dukkhsNbhvaa| A bIjA pATha pramANe 194mI gAthAno artha A pramANe paNa karI zakAya : jeTalA manuSyo vidyApuruSo che - vivekI puruSo che teo badhA ya duHkhanA bhAgI thanArA nathI ane jeo mUDha che - avivekI che - teo A anaMta saMsAramAM vAraMvAra maryA kare che. iii Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 / / 7 / / paMDiya - suttaM (211) sami6 paMDit tamhA, pAlanApade varte / appA samesennA, metti bhUttu ppaN II?I // 17 // paMDita-sUtra (3ttara40 40 6, 0 2) 199. avivekI manuSya A saMsAranA prapaMcamAM sAI potAnuM ahita kare che, tethI paMDita` manuSye saMsAramAM phelAyelAM janmamaraNa ane du:khanA hetubhUta phAMsalA jevA aneka prapaMcone barAbara samajI laI pote jAte satya mArganI zodha karavI ane tamAma nAnA moTA jIvo sAthe maitrIbhAve vartavuM. (200) ne ya te piN mor, nRddhe vipiTTI vaDuM / sAhINe cayai bhoe, se hu cAi tti vuccaI // 2 // mahAvIra vANI 200. potAne priya priyatara lAge evA manohara bhogo maLyA hoya - manohara manohara bhogono joga thayo hoya - tema chatAM ya je manuSya te bhogo taraph vividha rIte pITha pheravIne varte che arthAt evI suMdara sAMpaDelI bhogasAmagrI tarapha najara sarakhI ya karato nathI - potAne svAdhIna evA e bhogone paNa tajI de che te ja kharekhara 'tyAgI' kahevAya che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita-sUtra 129 (202) vatthAnabhraMvAraM, sthimaja sayAjika acchAndA je na bhuMjanti, na se cAi ti vuccaI // 3 // (tA0 2 0 2, 3) 201. je paravaza paDelo manuSya vastro - sArAM sArAM kapaDAM, sArAM sArAM sugaMdhI telo ane attaro, suMdara suMdara ghareNAM, uttamottama palaMgo ane managamatI manohara strIo - e badhAne mANavAnI - bhogavavAnI - IcchA chatAM ya paravazatAne kAraNe bhogavI zakato nathI arthAt sArAM sArAM kapaDAM paheravAnuM mana to che, sArAM sArAM sugaMdho suMghavAnuM mana to che, sArAM sArAM ghareNAM paheravAnuM mana to che, sArA sArA palaMgo upara sUvAnI utsuktA ya che ane suMdara suMdara strIone bhogavavAnI tIvra lAlasA paNa che, chatAM potAnI paravazatAne lIdhe je manuSya e badhuM bhogavI zakto nathI, ane nahi bhogavI zakato hovAthI bahArathI 'tyAgI' jevo joke dekhAya che kharo, paNa tevo manuSya kharekhara tyAgI na ja kahevAya. (202) DA pAne tu ya pALe, te matta ghAsaphUsavo ! unvehaI logamiNaM mahantaM, buddho pamattesu parivvaejjA // 4 // _ (sUtra0 zru0 1 a0 12 gA0 18) 202. buddha - jJAnI - puruSe A AkhA ya lokamAM rahenArA nAnAM prANI tarapha ane moTA prANo tarapha Atmavat vartavuM joIe arthAta tamAma prANone potAnA AtmAnI jema ja jovA joIe, ane A AvaDA moTA lokanuM barAbara nirIkSaNa karavuM joIe, tathA pramatto Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 mahAvIra vANI sAthe paNa rahevAno prasaMga paDe to ya apramattapaNe rahevuM joIe athavA vRddhopamanu eTale apramatto sAthe apramattapaNe rahevuM joIe. (203) je mamAiamaiM jahAi, se jahAi mmaaiaN| se hu diTThabhae muNI, jassa natthi mmaaiaN||5|| (AcA0 zru0 1 a0 2 u0 6 sU0 99) 203. je manuSya mamatva buddhino tyAga karI zake che te ja manuSya mamatvano tyAga karI zake che. te ja muni saMsAranAM bhayasthAnone joI zakela che ke jenA cittamAM mamatA nathI. (204) jahA kumme saaMgAI, sae dehe samAhare / evaM pAvAiM mehAvI, ajjhappeNa samAhare // 6 // (tra zuM ? 1 TO 6) 204. saMkaTa AvI paDatAM kAcabo jema potAnAM tamAma aMgone potAnA dehamAM saMkocI samAvI de che, te ja rIte medhAvI - vivekI - manuSya zabdAdi viSayo tarapha jatI tamAma Indriyone adhyAtmadaSTi keLavI te dvArA saMkocI levI ghaTe. (21) no sahasaM sahasAdf, mAre mAre navaM TI tassa vi saMjamo seyo, adintassa vi kiMcaNa // 7 // (ttara 1 0 40). 205. je koI mANasa bhalene mahine mahine lAkha lAkha gAyonuM dAna kare, tenA karatAM ya je mANasa kazuM ya dAna nathI karato paNa potAnI jAtane saMyamamAM rAkhe che te ja zreya che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita-sUtra 131 (206) nAsta savaraNa pasAtha, annANamohassa vivjjnnaae| rAgassa dosassa ya saMkhaeNaM, __egantasokhaM samuvei mokkhaM // 8 // ra06. tamAma jJAna prakAzamaya - nirmaLa thAya tethI, ajJAna ane mohano tyAga karI devAmAM Ave tethI, ane rAga dveSano samULa kSaya thaI jAya tethI, manuSya evI sthitine pAme che ke je sthitimAM naryuM sukha, sukha ne sukha ja che - jarAka paNa paravazatA nathI. (207) taNe mane ku-viddhasevA, vivajjaNA bAlajaNassa duuraa| sajjhAyaegantanisevaNA ya, suttatthasaMcintaNayA dhiI ya // 9 // 207. evI sukhamaya sthitie pahoMcavAno mArga A che : sadaguru tathA anubhavI vRddhonI sevA karavI, ajJAnI - asaMyamI manuSyonI sobatathI dUra rahevuM, niraMtara svAdhyAya kya karavo ane ekAMtamAM rahI manana karyA karavuM, tathA zAstranA arthane vAre vAre vicAryA karavo ane aDaga vairya rAkhavuM. (28) dakiche niyarjAi , sahAyamicche niuNatthabuddhiM / nikeyamicchejja vivegajoggaM, samAje samaje tavALA Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 mahAvIra vANI 208. je tapasvI zramaNa, samAdhi meLavavAnI vAMchA rAkhato hoya teNe parimita ane nirdoSa AhAra icchavo - pasaMda karavo. nipuNa buddhivALo ane zAstrAbhyAsI hoya evAne ja potAno sAthI icchavo - rAkhavo tathA potAnI vivekabharI sAdhanAne yogya hoya tevuM ja sthAna rahevA mATe icchavuM - pasaMda karavuM. (209) na vA labhejjA niuNaM sahAyaM, guNAhiyaM vA guNao samaM vaa| ekko vi pAvAI vivajjayanto, viharejja kAmesu asajjamANo // 11 // (uttara) arUra To 2-1) 209 guNamAM potA karatAM caDiyAto hoya athavA guNamAM potAnI barobarano hoya evo nipuNa sAthI jo na maLe to samAdhi sAdhavAnI vRttivALo zramaNa kAmabhogomAM anAsakta raheto ane pApakarmono tyAga karato bhalene ekalo ja rahe. (210) na kammuNA kamma khaventi bAlA, akammuNA kamma khaventi dhIrA / mehAviNo lobha-bhayA vaIyA, saMtosiNo na pakarenti pAvaM // 12 // (sUtra0 zru0 1 a0 12 gA0 15) 210. ajJAnI manuSyo kusaMskAro vaDe kusaMskArono nAza karI zakatA nathI. jeo dhIra puruSo che teo saMyamamaya pravRttio dvArA kusaMskArono nAza karI zake che. jeo medhAvI manuSyo che teo lobha ane bhayathI Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMDita-sUtra dUra khasI gayA che, saMtoSI banI gayA che ane pApa karatA nathI. 1 1. paMDita - juo bAlasUtra - TippaNa 1 gA 179 paMDita prastuta paMDitasUtra sAthe dhammapadano chaThTho paMDita varga Akho sarakhAvavA jevo che. 2. kAcabo - sarakhAvo gItA a 2 zlo, 58 : yadA saMharate cAyaM kUrmo'GgAnIva sarvazaH / indriyANIndriyArthebhyastasya prajJA pratiSThitA // jema kAcabo potAnAM badhAM aMgone cAre bAjuthI saMkoDI le che tema indriyone viSayomAMthI je saMkoDI le che tenI prajJA pratiSThita - sthira che. - 133 www. 3. mahine mahine - sarakhAvo dhammapada AThamo sahasravarga zlo 7,8,9 : mAse mAse sahassena yo yajetha sataM samaM / ekaM ca bhAvitattAnaM muhuttamapi pUjaye / sA yeva pUjanA 'seyyo yaM ce vassasataM hutaM // 7 // yo ca vassasataM jaMtu aggiM paricare vane / ekaM ca bhAvitattAnaM muhuttamapi pUjaye / sAyeva pUjanA seyyo yaM ce vassasataM hutaM // 8 // yaM kiMci yiTThe va hutaM va loke saMvatsaraM yajetha puJJapekkho / savvaM pitaM na catubhAgameti abhivAdanA ujjugatesu seyyo ||9|| mahine mahine hajAronuM dhana kharacIne je manuSya so varasa sudhI yajJo karyA kare ane eka ja ghaDI koI bhAvitAtmAnI pUjA kare to pelo so varasa sudhI karelA yajJo karatAM e pUjA ja uttama che. 7. ja e ja rIte je prANI so varasa sudhI vanamAM agninI pUjA - upAsanA kare ane eka ja ghaDI koI bhAvitAtmAnI - saMtapuruSanI - pUjA kare to pelI so varasa sudhI karelI agninI pUjA karatAM - homa - karatAM e saMtanI pUjA ja uttama che. 8. - Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI koI manuSya puNyanI AzA rAkhIne eka varasa sudhI je kAMI yajana kare, homahavana kare to ya saraLa saMtapuruSonI abhivAdanAthI je phaLa thAya che tenA cothA bhAganuM paNa phaLa te yajana ke homahavanathI maLatuM nathI. 9. 4. nipuNa sarakhAvo dhammapada 23mo nAgavarga zlo 9,10,11 : sace latha nipakaM sahAyaM saddhicaraM sAdhuvihAridhIraM / abhibhUyya savvAni parissayAni careyya tenattamano satImA ||9|| no ce labhedha nipakaM sahAyaM saddhicaraM sAdhuvihAridhIraM / 134 rAjA va raTTha vijitaM pahAya eko care mAtaMgara va nAgo // 10 // ekassa caritaM seyyo natthi bAle sahAyatA / eko care na ca pApAni kayirA appossuko mAtaMgara va nAgo // 11 // sAthI, nipuNa sAdhuvihArI ane dhIra maLI zake to bIjAM tamAma jokhamone nahIM gaNakArIne ya tenI sAthe jAgRtipUrvaka rahevuM - pharavuM. evo nipuNa sAthI na maLyo hoya to jema hAreluM rAjya choDIne rAjA eklo cAlI nIkaLe che vA mAtaMgavanamAM jema ekalo nAga mAtaMga hAthI rahe che - phare che tema ekalA pharavuM arthAt sArA sAthI vinA ekalA ja rahevuM. mAtaMgavanamAM hAthI jema ekalo rahe che tema ekalA rahevuM uttama che paNa ajJAnInI - bAlanI - sobata sArI nathI. eklA rahetAM bIjA vego ochA Ave tema rahevuM ane pApone na AcaravAM. - Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 Atma-sUtra | 28 ! appa-suttaM (222) madhva vera, mA je sAmai. appA kAmaduhA gheNU, appA me nandaNaM vaNaM // 1 // || 18 che. Atma-sUtra ra11. AtmA pote vaitaraNI nadI che, mAro AtmA pote kUTa zAlmalI vRkSa che, AtmA pote kAmadudhA gAya che ane mAro AtmA pote naMdanavana che. (212) appA kattA vikattA ya, dukkhANa ya suhANa ya / appA mittamamittaM ca, duppaTThiya supaTTio // 2 // (30 ao 20, 0 26, 27) 212. AtmA pote duHkhono ane sukhono pedA karanAro che ane nAza karanAro che. suprasthita - samArgagAmI - AtmA mitrarUpa che, ane duprasthita - durmArgagAmI - AtmA zatrurUpa che. (213) appA ceva dameyavvo, appA hu khalu duddmo| appA danto suhI hoI, assiM loo parattha ya // 3 // 213. AtmAne ja damavo joIe - saMyama ane tapanI pravRtti vaDe barAbara paloTavo joIe. kharekhara, AtmA pote ja durdama che - saMyama ane tapanI pravRtti vaDe AtmAne paloTatAM to nAke dama AvI Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 mahAvIra vANI jAya che, paNa e rIte paloTAyelo AtmA A jagatamAM ane bIje paNa sukhI ja thAya che. (24) jemappA tanto, saMga teve yA. mA'haM parehiM dammanto, bandhaNehi vahehi ya // 4 // (30 30 2, To 5, 26) 214. bIjAo koI mArA AtmAne baMdhanomAM nAkhI nAkhIne mAra mArIne mArIne paloTe, e karatAM to huM jAte pote saMyama ane tapanI pravRtti vaDe mArI icchA pUrvaka AtmAne - potAne - paloTuM e ja vadhAre uttama che. (25) no sadarUM sadasAI, saMgAne duSaNa niuri egaM jiNejja appANaM, esa se paramo jao / / 5 / / 215. je koI zUravIra, raNamedAnamAM bIjA na jItI zakAya evA lAkha lAkha zatruone jIte, te karatAM to te ekamAtra potAnA AtmAne - potAnI jAtane - jIte e ja teno kharekharo uttama vijaya che. (216) appANameva jujjhAhi kiM te jujjheNa bajjhao ? / appaNAmeva appANaM, jaittA suhamehae // 6 // 216. tuM tArA AtmA sAthe ja - tArI potAnI jAta sAthe ja yuddha kara. bahAra yuddha karavAthI tAruM zuM vaLavAnuM che? sAdhaka pote jAte ja AtmA upara - potAnI jAta upara vijaya meLavIne sukha pAme che. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 Atma-sUtra (27) vaMvittiyALi hiM, mA mAryA tava nohaMsA dujayaM ceva appANaM, savvamappe jie jiyaM // 7 // (3) 0 1, Ao 34-36) 217. potAnI pAMce Idriyone jItavI, potAnI krodha, abhimAna, zaThatA ane lobhanI vRttione jItavI e bhAre kaThaNa che, paNa mahAmusIbate jItI zakAya evA AtmAne jItavA mATe A ja mArga che, ane AtmAne jItyo eTale saghaLuM ApoApa jitAI gayuM samajavuM. (228) taMga che re, jaM se kare appaNiyA durappA / se nAhii maccumuhaM tu patte, pacchANutAveNa dayAvihUNo // 8 // (32ra0, 0 48) 218. jeTaluM bhUMDuM potAno duSTa AtmA kare che, teTaluM bhUMDuM gaLuM kApanAro zatru paNa nathI karI zakato. dayA vagarano duSTa manuSya jyAre kALanA mukhamAM sapaDAze, tyAre ja te potAnI duSTatAne jANaze ane pachI pastAvo karaze. (26) narasevaM3 have nijI, caijja dehaM na hu dhammasAsaNaM / taM tArisaM no pailenti indiyA, uviMtavAyA va sudaMsaNaM giri // 9 // (90 cUti ?, ITo B7) 219. dehane bhale choDI dauM paNa dharmanA zAsanane to na ja choDuM Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 mahAvIra vANI evA daDha nizcayI AtmAne, bhayaMkara vAvAjhoDuM jema meru parvatane gAvI zakatuM nathI tema iMdriyo kadI paNa DagAvI zakatI nathI. (22) maMT nu sarva miyaLyo, savvindiehiM susamAhiehiM / arakkhio jAipahaM uvei, surakkhio savvaduhANa muccai // 10 // (za0 pUti 2, 026) 220. pAMca jJAneMdriyo ane pAMca karmendriyo te tamAma iMdriyone barAbara samAdhiyukta karIne niraMtara AtmAne pApamaya pravRttiothI bacAvyAja karavo joIe, kAraNa ke, e rIte nahi bacAvavAmAM Avelo AtmA jyAre saMsAranA cokamAM bhaTakyA kare che, tyAre e rIte barAbara bacAvavAmAM Avelo AtmA tamAma duHkhothI dUra rahe che. (222) harIramadu nAva tti, navI gurU nAvamo . saMsAro aNNavo vutto, jaM taranti mahesiNo // 11 // (30 30 22, To 72) 221. zarIrane 'nAva' kahela che, AtmAne 'nAvika kahevAmAM Avela che ane A saMsArane "samudra kahelo che, jene maharSio tarI jAya che. (22) gaja pablar3attA makavADuM, sammaM ca no phAsayaI pmaayaa| aniggahappA ya rasesu giddhe, na mUlao chindai bandhaNaM se / / 12 / / (3ttara0 me 20, ro 32) Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmasUtra 139 222. je sAdhaka pravrajyA lIdhA pachI pote pramAdamAM paDIne svIkArelAM mahAvratone zuddha rIte barAbara pALato nathI - Acarato nathI, potAnA AtmAne nigrahamAM - saMyamamAM rAkhato nathI, rasomAM lAlacu bane che tenAM baMdhano mULathI dAtAM nathI. 1. AtmA - dhammapadano bAramo Akho ya Atmavarga prastuta AtmasUtra sAthe sarakhAvavA jevo che. sarakhAvo gItA a, 3 slo, 17 tathA a, 6 zlo, 5,6 : yastu Atmaratireva syAd AtmatRptazca mAnavaH / Atmanyeva ca saMtuSTastasya kAryaM na vidyate / uddharet AtmanA''tmAnaM nAtmAnamavasAdayet / Atmaiva hyAtmano bandhurAtmaiva ripurAtmanaH / / bandhurAtmA''tmanastasya yenAtmaivA''tmanA jita: / Atmanastu zatrutve vartetAtmaiva zatruvat // bhAvArtha e che ke je manuSya potAmAM ja AnaMda anubhave che, potAnI jAtathI ja tRpta che ane potAnAmAM ja saMtuSTa che tene kazuM karavApaNuM nathI. manuSya pote ja potAno uddhAra karavo, pote bagaDI jAya evuM kazuM ya karavuM nahIM. pote ja baMdhu che ane pote ja potAno zatru che. jeNe pote jAte potAne jItI lIdho che teno AtmA teno baMdhu che. ane jeNe potAne tela nathI teno AtmA teno duzmana che. 2. AtmA - sarakhAvo dhammapada bAramo Atmavarga slo 9 : attanA va kataM pApaM attanA sNkilissti| atanA akataM pApaM attanA va vimujjhati / suddhi asuddhi paccattaM nAco acaM visodhaye // AtmAe kareluM pApa AtmAne naDe che ane teNe nahIM kareluM pApa tenI zuddhi kare che. dareka AtmAnI zuddhimAM ke azuddhimAM te pote ja nimitta hoya che. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 mahAvIra vANI bIjo koI bIjA koIne zuddha karI zakato nathI. 3. damavo - sarakhAvo dhammapada bAramo Atmavarga slo 3: attAnaM ce tathA kayirA yathaJamanusAsati / sudaMto bata dametha attA hi kira duddamo // jema ApaNe bIjAne zikSA karIe chIe tema AtmAne zikSA karavI. AtmAne evI rIte damavo - palaTavo - joIe ke jethI te sudAMta thAya - jyAre tyAre tophAna na kare, kAraNa ke AtmA kharekhara durdama che - potAnI jAtane paloTavI e mahAmusIbatanuM kAma che. 4. zUravIra - sarakhAvo ghammapada AThamo sahastravarga slo, 4, 5 : yo sahassaM sahassena saMgAme mAnuse jine / ekaM ca jeyyamattAnaM sa ve saMgAmajuttamo // attA have jitaM seyyo yA cAyaM itarA pjaa| attadaMtassa posassa niccaM saMyatacArino / je zUravIra, saMgrAmamAM lAkha lAkha mANasone jIte te karatAM eka potAnA AtmAne jItanAra zUravIra uttama saMgrAmajitu che. Ama bIjI prajAone jItavA karatAM AtmAne ja jItavo uttama che - zreya che. jeNe AtmAne potAnA kAbUmAM karyo che evA ane niraMtara saMyamI puruSanuM jItyuM saphaLa che. sarakhAvo hama, I. "baLavAna te nathI je bIjAone nIce pADI nAkhe; ApaNAmAM baLavAna te che je potAnA gussAne kAbUmAM rAkhe che;" (pR. 134) 5. AtmA sAthe ja - juo AtmasUtra - TippaNa paheluM gItAnA zloko. 6. jeTaluM bhUMDuM - sarakhAvo dhammapada trIje cittavarga zloka 10: Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma-sUtra 141 diso disaM yaM taM kayirA verI vA pana verinN| micchApaNihitaM cittaM pApiyo naM tato kare // duzmana je bhUMDuM dumananuM kare che, vairI potAnA vairInuM je vera vALe che, duSTa rIte joDeluM citta AtmAnuM tethI paNa vadhAre bhUMDuM kare che. - 7. bacAvyA ja - sarakhAvo dhammapada bAramo Atmavarga sloka 1 : attAnaM ce piyaM jaJA rakkheyya naM surakkhitaM / tiNNamaJjataraM yAmaM paDijaggeyya paMDito / / AtmAne vahAlo gaNatA ho - jANatA ho - to tene barAbara sAcavo - surakSita rAkho. traNamAMthI game te pahore paMDita puruSe AtmAne jagADatAM rahevuM joIe arthAt tene sApha karyA karavo joIe. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 mahAvIra vANI / 1 / logatatta-suttaM (rara3) tha da mArUM, rAtni putri maMtavo! esa logo tti pannatto, jiNehiM varadaMsihiM // 1 // - 19 "lokatattva-sUtra 223. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kALa, pudgalAstikAya ane jIvAstikAya - AtmA, e badhAne uttama daSTivALA jina bhagavaMtoe 'loka' nAmathI jaNAvela che. (224) jarnastha 1 thI, mada kArnivasthA bhAyaNaM savvadavvANa, nahaM ogAhalakkhaNaM // 2 // 224. dharmAstikAyanuM lakSaNa gati che, adharmAstikAyanuM lakSaNa sthiti che. tamAma dravyonuM - padArthonuM bhAna hovuM arthAt tamAma padAthona avakAza - avagAha - Apavo - samAvI devA e AkAzAstikAyanuM lakSaNa che. (225) vattaNAlakkhaNo kAlo, jIvo uvoglkkhnno| nA vaMsaja , sudde ya TuDe ra ArA 225. kALanuM lakSaNa vartanA - vartavuM - che, AtmA - jIvanuM lakSaNa upayoga che. jJAna dvArA, darzana dvArA, sukha dvArA ane duHkha dvArA upayoga lakSaNavALA AtmAne oLakhI zakAya che. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 lakatattva-sUtra (226) nANaM ca daMsaNaM ceva, carittaM ca tavo thaa| vIriyaM uvaogo ya, eyaM jIvassa lakkhaNaM // 4 // 226. jJAna, darzana, saMyama, tapa, vIrya - zakti - sAmarthya ane upayoga e badhAM jIvanAM lakSaNa che. (rara7) saDathayArano , pada chAyaData rUvA vaNNa-rasa gandha-phAsA, puggalANa tu lakkhaNaM / / 5 / / (3 ao 28, "To 7,1-2) 227. zabda, aMdhakAra, udyota - prakAza - caLakATa, prabhA - kiraNo, chAyA - chAyo - paDachAyo, tApa, varNa - raMga, rasa, gaMdha ane sparza e badhAM mUrta jaDa dravyarUpa pudgalAstikAyanAM* - lakSaNa che. (28) nIvaDaLIvA ja vanyo ja puvi pIvaDAvI tA. saMvaro nijarA mokkho, santee tahiyA nava / / 6 / / 228. jIva, ajIva, baMdha, puSya, pApa, Asava, saMvara', nirjarA ane mokSa e nava tattvo tathya - satya che - sadbhuta che. (rara) takriyaof tu mAvA, mAvAsaf I bhAveNaM saddahantassa, sammattaM taM viyAhiyaM / / 7 / / (340 30 28, 10 24,21) 229. e tathya - satya - padArthonI kharI astitAnA upadeza vize jenA cittamAM pAko vizvAsa hoya - pAkI zraddhA hoya tenAmAM samyatvano guNa pragaTe che ema kaheluM che, arthAt e upadeza vize acaLa zraddhA rAkhavI tenuM ja nAma samyakta. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 mahAvIra vANI (230) nANeNa jANai bhAve, daMsaNeNa ya sddhe| caritteNa nigiNhAi, taveNa, parisujjhai // 8 // (3rara0 0 28, To 3) 230. sAdhaka manuSya pote jJAna vaDe e tathya bhAvone jANI le che - samajI le che. pachI darzana vaDe eTale jANI lIdhelA te bhAvonuM jAtapaNuM cittamAM sthira bhAve jAmI jatAM e bhAvo vize sAdhakane pAkI zraddhA thAya che - vizvAsa jAme che. pAkI zraddhA thayA pachI e zraddhAmAM je potAne bhAsela che tene AcaraNamAM lAvavAnI ullAsamaya apUrva tAlAvelI AtmAne thAya che. A tAlAvelInuM ja nAma cAritra che. evA cAritra vaDe - AcaraNo dvArA sAdhaka potAnAM mana, vacana ane zarIrane niyamanamAM - nigrahamAM - rAkhavA tatpara thAya che ane e nigraharUpa tapa dvArA sAdhaka, pote zuddha - pavitra - bane che, vAsanA vagarano - kaSAyo vagarano sthitaprajJa thaI vItarAganI bhUmikAe pahoMce che. (23) nAdi 4 TUMavi ceva, caritta 2 to tarata __ eyaM maggamaNuppattA, jIvA gacchanti soggaiM // 9 // 231. jJAna ane darzana, cAritra ane tapa - e mArgane barAbara pAmelA jIvo, e mArganuM barAbara AcaraNa karyA pachI sArI gatine - sArI dazAne - vItarAga dazAne pAme che. (232) tattha paMcavihaM nANaM, suyaM AbhinibohiyaM / ohinANaM tu taiyaM, maNanANaM ca kevalaM // 10 // (40 340 28, 0 3,4) Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 lokatattva-sUtra 232. temAM, jJAna pAMca prakAranuM che. zrutajJAna; matijJAna - AbhinibodhikajJAna, trIjuM avadhijJAna, manajJAna ane kevalajJAna. (233-134) nA sAvarabiM , saMsAra tA veyaNijaM tahA mohaM, AukammaM taheva ya // 11 / / nAmakammaM ca gottaM ca, antarAyaM taheva ca / evameyAI kammAiM, advaiva u samAsao // 12 // (00 rU3, T02, 2) 233 - 234. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya tathA vedanIya ane moha - mohanIya, AyuSyakarma ane nAmakarma tathA gotrakarma ane aMtarAyakarma; e pramANe saMkSepathI to e ATha ja^ kamoni batAvelAM che. (26) je tava vido putta vAhimantaro tada bAhiro chavviho vutto, evamabbhantaro tavo // 13 // 235. deha ane cittane zuddha karavA mATe te nigraharUpa tapanA be prakAra kahelA che : bAhya tapa ane AMtarika tapa. nigraharUpa bAhya tapanA cha prakAra kahelA che ane evA ja AMtarika tapanA cha prakAra batAvelA che. (236) aNasaNamUNoyariyA, bhikkhAyariyA ya rspriccaao| kAyakileso saMlINayA ya, bajjho tavo hoI / / 14 / / (3ra0 0 0, 10 7,8) 236. bAhya tapanA cha prakAra Ama samajavA: 1. anazana", 2. UnodarikA, 3. bhikSucaryA', 4. rasaparityAga, 5. kAyakleza ane 6. salInatA. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 mahAvIra vANI (237) chatta viUT3, velAvavaMtadeva sAje jhANaM ca viossaggo, eso anbhintaro tavo // 15 // ( RTO ma30, . 30) 237. AMtarika tapanA cha prakAra Ama samajavA: 1. prAyazcitta', 2. vinaya, 3. vaiyAvRtya, 4. svAdhyAya, 5. dhyAna ane 6. vyutsarga. (238) viThTha nA ya vAya, tevA taheva rA. sukkalesA ya chaTThA ya, nAmAiM tu jahakkama / / 16 / / (ra0 0 24 10 2) 238. lezyA eTale cittanI vRtti - AtmAno pariNAma - adhyavasAya, vezyAo che che ane temanAM nAmo anukrame A che : kRSNa lezyA, nIla glezyA, kApota vezyA, tejolezyA, pava lezyA ane zukala legyA. (239) kiNhA nIlA kAU, tinni vi eyAo ahmmlesaao| eyAhi tihi vi jIvo, duggaiM uvavajjaI / / 17 / / 239. kRSNa lezyA, nIla vezyA ane kApota lezyA e zarU zarUnI traNa lezyA adharma lezyAo che. A traNe leNyAyukta cittavRttimAM vyakitagata svArtharUpa adharmano Azaya pradhAna - mukhya - hoya che, mATe te traNene adharma leyA kahelI che. je jIvanI cittavRttimAM taratama bhAve eTale jeTale aMze A traNa lezyA pramANe vicAradhArA hoya che, te jIva teTale teTale aMze pratyakSamAM to durgati - durdazA - duHkhamaya - dazAne ja pAme che ane bhavAMtaramAM ya te jIva durgatine pAme che. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. tattva-sUtra 147 (ra40) te suva, ti ivitha thammasa eyAhi tihi vi jIvo, suggaiM uvavajaI // 18 // (ra0ma 24 0 6,17) 240. pAchalI traNa lezyAo eTale teja lezyA, padha lezyA ane zukala lezyA e traNe dharmalezyAo che. A traNe lezyAyukta cittamAM samUhagata svArtharUpa dharmano Azaya pradhAna - mukhya - hoya che. mATe te traNene dharmalezyA kahelI che. je jIvanI cittavRttimAM taratama bhAve jeTale jeTale aMze A dharmalezyA pramANe sAmudAyika hitanI vicAradhArA hoya che te jIva teTale teTale aMze vartamAnamAM - pratyakSamAM to jarUra sadgati - sadazA - sukhamaya dazAne ja pAme che ane janmAMtaramAM ya te jIva sadgatine pAme che. (24) ka vImIyA, mitta tadeva rA. paMceva ya samiIo, tao guttIo AhiyA // 19 // 241. pravacananI mAtAo ATha che:- pravacana eTale jainazAsana. tene TakAvI rAkhanArI je je AcaraNAo che temane pravacananI mAtA kahI che, te A che: pAMca samiti ane traNa gupti, samiti eTale zarIra, vANI ane vicAranI dareka pravRttimAM sAvadhAnatA - saMgatatA - ekarUpatA. ane gupti eTale e ekarUpatA meLavavA ane meLavelI hoya to tene sAcavavA zarIra, vANI ane vicAranuM gopana - rakSaNa arthAt nigraha - saMyama - maryAdIkaraNa. tAtparya e ke saMta puruSoe potapotAnI anubhavavANImAM dharmAcaraNanI pravRttirUpe ATha pravacana mAtAone kahelI che, te samitirUpe ane guptirUpe che. temAM Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 mahAvIra vANa samitine pAMca prakAre kahelI che ane guptine traNa prakAre kahelI che A samiti ane guptino vyavahAra eka sAthe ja hoya che - sami vinA gupti na saMbhave ane gupti vinA samiti na saMbhave e dhyAnamAM rAkhavAnuM che. ekalI guptinuM AcaraNa sadAcArane TakAvavA pUratuM nathI tema ekalI samitinuM AcaraNa paNa sadAcArane TakAvI zakatuM nathI e hakIkata paNa bhUlavI joIe nahIM. (ra42) riyAmANekalA, 3trA samiyA mAguttara vayajurI, rAyapura yama paranA (Too 24, To 24ra. pAMca samitinAM nAma A che: (1) IrSA samiti bhASA samiti (3) eSaNA samiti (4) AdAna samiti ( uccAra" pragnavaNa samiti. traNa guptinAM nAma A che (2) manoSi (2) vacanagupti (3) kAyagupti. (ra43) vIjho vaMra mitro, caraNa 4 gvattA guttI niyattaNe vuttA, asubhatthesu savvaso // 21 / / 243. vyaktigata vA samUhagata sadAcAranI pravRtti karavAmAM atha vyaktine vA jUthane sadAcArI rahevA mATe A pAMca samitio khA sahAyaka che ane vyaktigata ke samUhagata asadAcAthI aTakavA paristhiti UbhI karavA mATe arthAt asadAcArathI dUra rahevA mATe ahitakara evA azubha viSayothI - azubha pravRttiothI aTaka | mATe A traNa guptio khAsa vadhAre sahAyaka che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokatattva-sUtra (244) sA pavayaLamAyA, ne samAM mAre muLI / te vidhvaM savvasaMsArA, viSpamur3a paMki ArazA 149 (3ttA0 0 24, 40 26,27) 244. je sAdhaka, muni hoya ke gRhasthI hoya te jo A samitione ane guptione eTale pravacananI mAtAone vivekapUrvaka sArI rIte AcaravA lAge to te paMDita sAdhaka jagatanAM tamAma prapaMcothI zIghra chuTakAro pAmI zake che - arthAt ATha pravacana mAtAnA khoLAmAM je raheto hoya te vyaktigata vA samUhagata du:kha UbhuM karavAmAM nimitta banato nathI ane samagra vyavahAranuM yogakSema barAbara sAcavI zake che. 1. A jagatamAM kula keTalAM tattvo - mULabhUta padArtho - che te bAbata jaina paraMparA je kaMI mAne che te vize ane sAthe e tattvonuM jJAna karIne zreyArthIe kayAM kayAM sAdhanonuM avalaMbana laIne zreyanI sAdhanA karavI joIe e vize paNa prastuta sUtramAM saMkSepamAM jaNAvela che. - - 2. dharmAstikAya - jainaparaMparAe A AkhA jagatanA 'lokajagata' ane 'alokajagata' evA be vibhAga mAnelA che. temAM alokajagatamAM kevaLa eka AkAzatattva che. e sivAya tyAM bIjuM jaDa ke cetana koI tattva nathI. je lokajagata che te A ApaNuM brahmAMDa che. temAM samagra lokajagatamAM eka akhaMDa padArtha - koI rIte jenA khaMDa karI zakAtA nathI - sarvatra sarvakALe vidyamAna che ane jenA AlaMbanathI gati karavAnI zaktivALA cetana ke jaDa puddagala - mUrta - padArthone temanI gatimAM sahAya maLatI rahe che. tenuM nAma dharmAstikAya athavA dharma. A padArtha pote jaDa che to paNa amUrta che eTale rUpa, rasa, gaMdha, sparza ke zabda vinAno che. mAchalImAM potAmAM ja gati karavAnI zakita che chatAM te pANInI sahAya vinA gati karI zakatI nathI te rIte cetanamAtramAM ane pudgalamAtramAM gati karavAnuM sAmarthya Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 mahAvIra vANI to che ja paraMtu te sAmarthyane jo A dharmAstikAyanuM AlaMbana - nimitta - na maLe to koI paNa padArtha gati karI zake nahIM eTale A dharmAstikAya gatimAtranuM nimitta kAraNa che - gatimAtramAM sahAyaka che. A rIte eka bIjo "dharma' zabda sAmAnya rIte sampravRttinA arthamAM rUDha che, tenAthI A dharmAstikAya ke dharma zabdane taddana judA arthamAM samajavAno che. ahiMsA satya vagere sampravRttinA arthamAM rUDha evA "dharma' zabdane paNa jainaparaMparA mAne che; paraMtu teno upayoga A sthAne nathI. e khyAlamAM rAkhavAnuM che. 3. adharmAstikAya - samagra lokajagatamAM eka evo akhaMDa padArtha sarvatra sarvakALe vidyamAna che ane jenA AlaMbanathI sthiti karavAnI zakitavALAM eTale gatine rokI rAkhavAnI svayaM zakitavALA cetana ke pudagala padArthomAM temanI sthitimAM sahAya maLatI rahe che, tenuM nAma adharmAstikAya athavA adharma. A padArtha pote jaDa che to paNa amUrta che. page cAlatA musApharamAM gatine rokI rAkhavAnI zakti ApoApa vidyamAna che chatAM rastAmAM jyAM vRkSano chAMyo Ave tyAM ja te Ubho rahe che, te rIte cetanamAtramAM ane pudgala - mUrta - padArthamAtramAM gatine rokI rAkhavAnuM sAmarthya to che ja, paraMtu te sAmarthyane je A adharmAstikAyanuM AlaMbana - nimitta - na maLe to koI paNa padArtha gatine rokI zakato nathI - sthitimAM AvI zakato nathI eTale A adharmAstikAya sthitimAtranuM nimitta kAraNa che - sthitimAtramAM sahAyaka che. A rIte, eka bIjo "adharma' zabda sAmAnya rIte kupravRttinA arthamAM rUDha che. tenAthI A adharmAstikAya ke adharma zabdane taddana judA arthamAM samajavAno che. hiMsA asatya vagere kupravRttinA arthamAM rUDha evA "adharma' zabdane paNa jaina paraMparA mAne che; paraMtu teno upayoga A sthAne nathI e dhyAnamAM rAkhavAnuM che. 4. AkAzAstikAya - AkAza, gagana, kha, aMtarikSa e badhA zabdo samAna arthanA che - polANamAtranuM nAma AkAza che. A padArtha lokajagata Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokatatva-sUtra 151 ane alokajagata e bannene vyApIne sarvatra sarvakALe akhaMDabhAve rahelo che. e amUrta che, jaina paraMparA uparAMta bauddha paraMparA ane vaidika paraMparA paNa AkAzanuM astitva svIkAre che. dizAonuM astitva A tattvamAM samAI jAya che. A tattvano dharma ke guNa, cetana ke jaDamAtrane potAmAM samAvI levAno che. arthAt avagAhamAM ke avakAzamAM A tattva nimitta che - sahAyaka che. jainaparaMparA ema mAne che ke rUpa, rasa, gaMdha, sparza e badhA guNo mUrtapadArthamAM hoya che. AkAza tattva amUrta che. AkAza ane zabda vacce guNaguNIno athavA dharmadhamano saMbaMdha nathI. kAraNa ke zabda svayaM mUrta padArtha che. guNo badhA rUpAdi iMdriyagrAhya che ane jemAM iMdriyagrAhya guNo hoya che te padArthamAtra paNa iMdriyagrAhya hoya che. A apekSAe AkAza, rUpa vagaranuM tattva che mATe IdriyagrAhya nathI ane je iMdriyagrAhya na hoya evA tatvamAM svabhAve karIne koI IdriyagrAhya guNa kadI saMbhavI na zake; mATe jainaparaMparA kahe che ke svabhAve karIne AkAzatatvano guNa zabda nathI. hA, e vAta kharI che ke zabda - dhvani, AkAza vinA saMbhavI zakto nathI - rahI zakato nathI. paNa eno artha ema nahIM karI zakAya ke zabda e AkAzano dharma ke guNa che. e to jema vATako ke evA koI bIjA AdhAra vinA pANI rahI zakatuM nathI teno artha ema nahIM karI zakAya ke pANI e vATako ke evA koI bIjA AdhArabhUta sAdhanono dharma ke guNa che ane e ja rIte zabda paNa AkAzanA AdhAra vinA rahI zakato nathI, vA saMbhavI zakato nathI eTale vATako ane pANInI jema ja zabda ane AkAza vacce AdhAraAdheyano saMbaMdha ghaTAvI zakAya; nahIM ke guNaguNIno athavA dharmadharmIno. AkAza AdhAra che ane zabda Adheya che. AkAza vATakAnI jagyAe che ane zabda pANInI jagyAe che. to pachI zabdanuM mULa kAraNa zuM? jainaparaMparA ema kahe che ke samagra lokarUpa AkAzamAM zabdanI vargaNAo je pudagalavargaNAno ja eka prakAra che, svata: ja bharI ghaDI che. zabdanI vargaNAo eTale zabdanA paramANuo. je saMbhaLAya che te dhvani, zabdanI vargaNAono eka pariNAma Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra mahAvIra vANI che. e vargaNAomAM rUpa, rasa, gaMdha, ane sparza e cAre guNo hovA uparAMta dhvanirUpe thavAno paNa teno svabhAva che. nimitta maLatAM e vargaNAomAMthI dhvanirUpa zabda Upaje che. jainaparaMparA zabdanI gati ane vajana paNa mAne che. ApaNA sthUla tolAMthI enuM vajana karI zakAtuM nathI. jema varALanuM vajana che, pavananuM vajana che ema zabdanuM vajana che. tathA zabdanI gati ghaNI jhaDapavALI che ema jaina paraMparA mAne che. pUrajosathI barAbara pedA thayelo dhvani loka - AkAzanA cheDA sudhI pahoMcI jAya che e hakIkata paNa jainaparaMparA kahe che. zabdamAM pavananI gati pramANe phelAvAnI paNa zakita che ane vIkharAI javAnI paNa zakita che. A rIte zabda, mUrta, jaDa, pudagala che; paNa AkAzano guNadharma ke svabhAva nathI. A jotAM vedAnusArI nyAya - vaizeSika paraMparA karatAM jainaparaMparAnI mAnyatA zabdanA svarUpa vize judA prakAranI che. nyAyavaizeSika paraMparAmAM zabdane AkAzano guNa mAnavAmAM Avela che. 5. kALa - vastumAtramAM je je vividha pariNAmo - vividha rUpAMtaro - thAya che tenuM nimitta kAraNa kALa tattva che. AtmA je vividha pariNAmone pAmyA kare che ane jaDa dravyo paNa je vividha rUpAMtarone pAmyA kare che te kALatattva vinA na saMbhave. vartanA eTale vartavuM - vartamAna bhUta ane bhaviSya rUpe vartavuM. AcArya hemacaDhe potAnA yogazAstramAM kAlatatvano vicAra batAvatAM "tI kavi:" ema kahIne kALanA aneka aNuo - paramANuo - hovAnuM jaNAvela che. vaidika paraMparA paNa A kALadravyane svIkAre che. 6. upayoga - eTale anubhava - sukha, du:kha, jJAna, ajJAna, krodha, akrodha vagereno anubhava. 7. jJAna - 'A kAMIka che' evuM taddana sAmAnya jJAna thayA pachI vizeSa jijJAsA thatAM te bAbata je vadhu mAhitI thAya tenuM nAma jJAna. jemake A kaMIka che' evo bodha thayA pachI e ja bAbata "e to mANasa che' enuM nAma zrasiMha che" "jAte kSatriya che' "bhAre bahAdura che' "mAro pADozI che ane khAsa snehI che' evA prakAranA bodhanuM nAma jJAna. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 lokatattva-sUtra 8. darzana vastumAtra vize taddana sAmAnya jJAna eTale 'A kAMIka che' evuM bhAna arthAt AvA sAmAnya jJAnamAM jAti, nAma, guNa vagerenI khabara na paDe. AvuM sAmAnya jJAna koI pravRttimAM kAraNa banavAno saMbhava ghaNo ocho che. mAtra AvuM sAmAnya jJAna jijJAsA hoya to vizeSajJAnanuM paheluM pagathiyuM bane che eTale A sAmAnya jJAna vizeSajJAnanuM kAraNa banI zake che e ja enuM mUlya che. jJAna ane darzana banne bodharUpa che chatAM temAM upara jaNAvyA pramANeno taphAvata samajavAno che. 9. jIvanAM - jJAna darzana, sukha, du:kha, krodha vagere vRttio jIva sivAya bIje kayAMya saMbhavatI nathI, phakta jIvamAM ja e saMbhave che mATe temane jIvanAM lakSaNa samajavAnAM che. arthAt e guNo jIva oLakhavAnAM nizAna - eMdhANa - rUpa che. . 10. zabda - juo lokatattvasUtra TippaNa - 4 - AkAzAstikAya. 11. aMdhakAra - jema zabda, jaDa mUrta dravya che tema aMdhakAra paNa jaDa mUrta dravya che. jagatamAM eka jaDa mUrta padArtha na hoya to aMdhakAra, chAMyo ke paDachAyo saMbhavI zakato nathI. jIvAstikAya - AtmA, dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya e badhAM svabhAve amUrta che. temano paDachAyo saMbhavI zakato nathI tema teo aMdhakAranAM nimitta thaI zakatAM nathI. Ama che mATe te amUrta tattvo sAthe paDachAyA ke aMdhakArano saMbaMdha koI paNa rIte saMbhavI zakato nathI tethI aMdhakAra ke paDachAyo temano guNa hoI zakato nathI. aMdhakAra ke paDachAyo AMkha vaDe joI zakAya che, AMkha na hoya to joI zakAto nathI mATe iMdriyagrAhya che ane iMdriyagrAhya hovAthI ja te, amUrta nathI ane amUrta nathI eTale mUrta che mATe ja te, AtmA AkAza vagere amUrtapadArthano guNadharma ke svabhAva hoI zake nahIM. jyAre jovAnI vastu sAthe iMdriyano saMyogasaMbaMdha thAya tyAre ja tene joI zakAya che. saMyogasaMbaMdha be mUrtavastuno ja saMbhave; e rIte paNa aMdhakAra ke paDachAyo mUrtarUpa che. aMdhakAra ke paDachAyo mUrta na hoya to tene IMdriya sAthe saMbaMdha kema karIne thAya ? saMbaMdha na thAya to te dekhAya paNa zI rIte ? janmathI Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 mahAvIra vANI AMdhaLo mANasa aMdhAruM ke paDachAyAne joI zakato nathI e jANItI vAta che. A uparathI tAtparya e samajavAnuM ke aMdhakAra ke paDachAyo kAMI avastu nathI. abhAvarUpa nathI kiMtu mUrta jaDavastu - pudgala - rUpa hoI ghaTAdi vagerenI peThe vasturUpa che ane bhAvarUpa che, vaidika paraMparAmAM vaizeSika darzana, aMdhakAra ane paDachAyAne abhAvarUpa mAne che, vasturUpa nathI mAnatuM. e rIte aMdhakAra ane paDachAyAnA svarUpa vize jainaparaMparA ane vaizeSikadarzana judI judI vicArasaraNI dharAve che. 12. pudagalAstikAya - eTale rUpa, rasa, gaMdha, sparza, zabda vagere jenA guNa che evuM AkAradhArI mUrti eka jaDatattva avarUpa che. 13. jIva - A gAthAmAM nava tattvone jaNAvelAM che. temAMnA amUrta jIva tattvanuM svarUpa gAthA 225 ane 226mAM batAvI dIdhuM che. ane ajIva tattvanuM svarUpa gAthA 224, 22pamAM batAvela che. 22pamI gAthAmAM batAvela kALatattva ajIva tattvarUpa che. ajIvatattva be prakAranuM che - amUrta ane mUrta. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane kALa e badhAM amUrta ajIva che. jIva ane ajIva ema be tatvamAM samasta saMsArano samAveza thaI jAya che. AkhA ya saMsAramAM jIva ane ajIva sivAya trIjuM koI paNa tattva nathI ema jaina paraMparA mAne che ane vaidika paraMparA paNa ema ja mAne che. A uparAMta A gAthAmAM puNya pApa vagere je tattvo jaNAvela che teno hetu A che: jainaparaMparAnuM mukhya dhyeya nirvANadazAne meLavavAnuM che. vItarAgadazA pAmyA pachI ja nirvANadazAne meLavI zakAya. vItarAgadazAne meLavavAmAM je je prakAranI sAdhanA karavAnI che te mATepuNya pApa vagere tattvone jANavAnI khAsa jarUra che. e puNya pApa vagere tattvonuM svarUpa jANyA vinA vItarAga dazAnI sAdhanA karavAnuM zakya nathI - saMbhavita nathI mATe ja A gAthAmAM puNya, pApa vagerene tattvarUpe jaNAvelAM che. tattvano artha "mULabhUta padArtha che. e rIte jotAM mULabhUta padArtha to AtmA dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya ane WWW.jainelibrary.org Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokatattva-sUtra mULabhUta kALa che; puNya pApa Amrava saMvara nirjarA baMdha ke mokSa e koI padArtha nathI. e puNya ke mokSa vagere to badhAM AtmAnI eka prakAranI paristhitirUpa che; tema chatAM vItarAgadazAne ane enI pachI AvatI nirvANadazAne meLavavA mATenI prakriyAmAM e puNya pApa vagerene avazya samajI levAM jarUrI che mATe temane paNa ahIM 'tattva' rUpe jaNAvelAM che ane e dRSTie A gAthAmAM nava tathyone tattvone - sUcavelAM che. - 14. Asava AmravanA be prakAra che: azubha Asrava ane zubha Amrava. azubha AmravanuM svarUpa A che: hiMsA, asatya, corI, abrahmacarya, parigraha, chaLakapaTa, lobha, dveSa, vaira, krodha vagere vividha kupravRttionuM nAma azubha Asrava che. A pravRttio AtmAnI duSTa vRttione lIdhe thAya che. ane jema jema A kupravRttio vadhu ne vadhu pramANamAM cAle che tema tema AtmAmAM duttio - duSTa vRttio - vadhatI jAya che. duvRttio majabUta banatI jAya che ane tenA saMskAro evA daDhamULa bane che ke jemane kADhavA bhAre kaThaNa paDe che. A saMskAro kADhyA vinA AtmA kharI mAnavatAne ane mAnavatAnA pUrNa vikAsarUpa vItarAgabhAvane pAmI zakato nathI. ethI kharI mAnavatAne ane vItarAgabhAvano virodhI evo A azubha Amrava pApabaMdhananuM kAraNa che mATe te sadA, sarvadA, sarvathA ane sarvatra heya, heya ne heya ja che. 155 zubha AmravanuM svarUpa A che : ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya, dAna, dayA, tyAga, saraLatA, saMtoSa, adveSa, samatA vagere vividha supravRttionuM ke zubha pravRttionuM nAma zubha Asrava che. manuSya zarU zarUmAM jyAre AvI badhI supravRttio karato hoya che tyAre e pravRttio sAthe badalAnI koI ne koI sthUla ke sUkSma AzA lAgelI hoya che: kIrti, pratiSThA, putralAbha, ilokano vaibhava, svargano vaibhava vA sAmAjika dekhAva vA dabANathI keTalIka vAra e supravRttio cAlatI hoya che tema chatAM e pravRttio thoDe ghaNe aMze pravRtti karanArane zubhakara nIvaDe che ethI enuM nAma zubha Asrava che. A zubha Asrava puNyabaMdhanuM kAraNa che ane te sAmAjika dRSTie jarUra haMmezAM Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 mahAvIra vANI AcaravA jevo che. jyAre ema kahevAmAM Ave che ke mAnavatAnA pUrNa vikAsarUpa vItarAgatA meLavavI e mAnavajIvananuM pramukha sAdhya che; to pachI jema azubha Asava vItarAgatAno virodhI che tema zubha Asrava paNa vItarAgatAno virodhI che; to pachI azubha Asavano tyAga karavAnI bhalAmaNa karavAmAM Ave che tema zubha Amravano paNa tyAga karavAnI bhalAmaNa kema karavAmAM nathI AvatI? A vize spaSTa samajUtI A pramANe che: jyAM sudhI mAnava preyalakSI hoya tyAM sudhI e, je je zubha pravRttio kare che te dvArA te, tenA preyanA lakSyane puSTa kare che. paraMtu jyAre mAnavane potAnA AtmAnI mAnavatA lakSI zubha pravRttionuM bhAna thAya che, tyAre bhogavilAsonA pariNAme baMdhano vadhe che.' teno spaSTa khyAla Ave che ane AtmAnI zuddhi arthe ja pravRtti karavAnI vRtti thAya che tyAre tenuM lakSya preya maTIne zreya bane che; Avo zreyalakSI manuSya dayA, dAna, paropakAra, brahmacarya, mAMdAnI mAvajata, satyavANI, acaurya, ahiMsA, tyAga, samatA, saMtoSa vagerene mATe je je pravRttio kare che, te badhI have tenA zreyanA lakSyane poSanArI nIvaDe che. zubha pravRttio karanAra zreyalakSI manuSya kaSAyabhAvavALo che chatAM ya tenI te pravRttio tenA kaSAya maMda karavAmAM kAraNarUpa bane che ane e rIte te have A pravRttionA badalAmAM bIjA koI sthala lAbho karatAM vizeSata: aSAyabhAvanA lAbhane ja vizeSa Icche che eTale dAna karatAM karatAM te have kIrti-pratiSThAne badale alobhavRttine keLavavA prayAsa kare che, dayA karatAM karatAM te sarva AtmasamabhAvanAne keLavavA prayatna kare che; e ja rIte mAMdAnI mAvajata, azakatone sahAya, paropakAra, tarasyAne mATe pANInI sagavaDa, bhUkhyAne mATe annanI sagavaDa, ajJAnIone mATe vidyAnAM sAdhanonI sagavaDa, navastro TADhathI tharatharatA mATe vastronI sagavaDa vagere je je sapravRttio thAya che te dvArA pravRtti karanAra koI ne koI ucca guNano lAbha meLavavA barAbara lakSya rAkhe che. ethI ja e pravRttio sAthe mohabhAva vA kaSAyabhAva rahela che, chatAM tenuM jhera e pravRtti karanArane ghaNuM ochuM hAnikara thAya che ane Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokatattva-sUtra 157 zreyanA lakSyamAM barAbara dRDhatApUrvaka sthira rahevAmAM Ave to e ja pravRttio vItarAgabhAvano lAbha meLavavAmAM paNa bhAre sahAya kare che eTale e zubha pravRttirUpa azubha Asrava sadA sarvadA sarvatra ane sarvathA AcaravA jevo che. kahevAnuM tAtparya e che ke zubha pravRttio sAthe mohabhAvano vA kaSAyabhAvano saMbaMdha hovA chatAM ya sAvadhAnatApUrvaka AtmabhAvaprAptinA lakSyathI karavAmAM AvatI te zubha pravRttio paNa vItarAga bhAvane poSanArI ane pamADanArI nIvaDe che e hakIkata sau koInA anubhavasiddha che. Ama chatAM ya A bAbata koI ema mAne ke jyAre huM mAruM svarUpa samajI lauM tyAre ja e pravRttionai karavAno adhikAra meLavI zakuM, svarUpa samajyA vinA jo e zubha pravRttione karuM to kaSAyabhAvavALo hovAthI vA mohabhAvavALo hovAthI mane e zubha pravRttio baMdhanarUpa thavAnI. mATe mAre mAruM svarUpa samajuM tyAM sudhI e zubha pravRttione azubha pravRttionI peThe ja choDI devI rahI. e vicAradhArA mAnavane mAnavatAnA guNathI vimukha karanArI che ethI khAmIvALI jaNAya che. A aMge ahIM vicAravAnuM che ke mAnavano sAdhAraNa svabhAva azubha pravRttio tarapha vaLelo hoya che. khAvuMpIvuM, ezaArAma, bhogavilAsa, bIjAnI mahenatano lAbha, pote mahenata na karavI - A badhuM mANasamAM vagara zIkhyuM ja hoya che - sahaja hoya che ane vadhAre TakA mANaso AvI AvI azubha pravRttio tarapha vaLelA hoya che. A mANaso ema samaje athavA emane ema samajAvavAmAM Ave ke mohavALA vA kaSAyabhAvavALA vA nizcaya samakita vinAnA gRhastho zubha pravRttionA adhikArI nathI. to pachI teo niraMtara azubha pravRttiomAM paDyA ja rahevAnA ane ethI temanAmAM hiMsAnA, asatyanA, corInA, abrahmacaryanA, AraMbhasamAraMbhanA, krUratAnA, dveSanA, lobhanA ane evI bIjI aneka duvRttionA ja saMskAro poSAvAnA ane majabUta banavAnA. A rIte A mANaso badatara thaI javAnA ane emano kadI paNa Aro AvavAno nahIM. kemake e gRhastho dayA, dAna, paropakAra vagere je je zubha pravRttio che teone karavAnA nathI ane tethI temanAmAMthI Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 mahAvIra zaNI priyanuM lakSya javAnuM nathI ane zreyanuM lakSya AvavAnuM nathI eTale te gRhasthomAM sa-vRttinA saMskAro paDavAno saMbhava ghaNo ja ocho che ane tethI ja temano vistAra thavo saMbhavita nathI. jo teo pUrvokta zubha pravRttio kare ane tema karatAM karatAM potAnuM premanuM lakSya tacha zreyanA lakSya bhaNI vaLe tema karatAM karatAM abhyAsathI jyAre temanuM zreyanuM lakSya daDha thAya tyAre ja temano vikAsa thAya ane saMbhava che ke tyAre temane nizcaya samakitanI nikaTanI bhUmikAnI prApti thAya; paNa temane to mULathI ja zubha pravRttio karavA mATe adhikArI gaNavAmAM AvatA na hovAthI temanI zreyalakSI pravRtti rUMdhAI jAya che. Ama chatAM ema mAnavAmAM AvatuM hoya ke je te gRhastho zramaNa dharmane - saMnyAsadharmane svIkAre to temano nitAra thavAno mArga UghaDe; paraMtu A jAtanI duSTa pravRttionA daDha saMskAravALA lokonA manamAM pavitratama ane saMyamapradhAna zramaNadharma taraphanuM valaNa ja asaMbhavita che, tema chatAM teo jevI che tevI ja paristhitimAM ya sAdhu thaI jAya to paNa temanuM kazuM zreya thavuM saMbhavita nathI. mULa duSTa saMskAra na badalAya ane mAtra kapaDAM badalAya eTalA mAtrathI koInuM zreya thayuM nathI, thavAnuM ya nathI. vaLI, jainaparibhASA pramANe A kALe A kSetramAM samoha saMyama ja zakaya hovAthI samoha anukaMpAnI peThe e (saMyama) paNa baMdhanakartA ja nIvaDavAno eTale ahiMsAne nAme dayAdAnano niSedha karanArA dIkSArUpa saMyamane paNa dhAraNa kema karI zake? A hakIktane bIjAM aneka daSTAMtothI A rIte vadhu spaSTa karI zakAya: eka bALaka ke jene cAlatAM AvaDatuM nathI tene cAlavAnuM zIkhavavA sAru cAlaNagADIno upayoga jarUrI che, paraMtu jyAre te bALaka cAlagADI mAraphata cAlavA lAge che tyAre vAraMvAra paDI jAya che ane vaLI UbhuM thaIne cAlavA lAge che chatAM te cAlavA karatAM vAraMvAra paDyA ja kare che. A joIne tenAM mAbApa ema dhAre ke A cAlaNa gADI ja bALakane pADI nAkhe che mATe jyAre bALaka eka vAra paNa paDyA vinA cAlavA zakitamAna thAya tyAre ja tene cAlatAM zIkhavavuM; to zuM e bALaka kadI paNa cAlatAM zIkhI Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakatattva-sUtra 159 zake kharuM? prastutamAM bALakane sthAne gRhastho che. calaNagADIne sthAne zubha pravRttio che ane cAlavAnA prayatnane sthAne premanuM lakSya choDI zreyanuM valaNa karavAno prayAsa che tathA mAbApane sthAne dharmaguruo che. A dharmaguruo bALakarUpa gRhastho pAsethI zubha pravRttio rUpa cAlagADI choDAvI de to koI paNa jAtano prayAsa na karanArA e bALakarUpa gRhastho potAnuM preyanuM lakSya taru zreyanA lakSya bhaNI vaLavA samartha thAya evo kadI saMbhava che kharo? mANasa kapaDAM pahere che, parasevo thatAM te melAM thAya che, temAM jUo paNa paDe che eTale mANasa ema nakakI kare ke A kapaDAM ja na paheravAM. kemake paheravAthI temAM mela thAya che ane pachI jUo paDe che, mATe jyAM sudhI zarIra upara parasevo na ja vaLe evI siddhi prApta na thAya tyAM sudhI kapaDAM na ja paheravAM. A paristhiti kadI saMbhavita che kharI ? Ano kharo upAya to kapaDAM niyamita rIte sApha karyA karavAM ane zarIrane paNa niyamita rIte cokhkhuM rAkhavuM. chatAM je jaDa loko parasevo ja na vaLe evI siddhinI rAha joIne besI rahe temane sogaMda daIne kAMI kapaDAM paherAvI zakAya? prastutamAM kapaDAMne sthAne zubha pravRttio che, melane sthAne vA jUone sthAne mohabhAva che. eTale zubha pravRttio karatAM karatAM manane vAraMvAra zodhyA karavuM e ja tene - moha melane - dUra karavAno kharo upAya che chatAM jeo ema mAnIne beThA rahe, ke mohabhAva na ja thAya evI siddhi maLyA pachI zubha pravRttio karavI paNa mohabhAvane pahelethI dUra karavA kazo prayatna na ja karavo emane kevA kahevA? chokarAne nizALe pahelavahelo besADayo, te bicAro to pATI upara ADA avaLA lITA doryA kare che ane ema roja cAlyA kare che. A sthitimAM mAbApa ema dhAre ke chokarAne nizALethI uThADI mUko, kemake e to tyAM ekaDo kADhato nathI ane naryA lITA ja doryA kare che to zuM e chokaro kadI ekaDo kADhavAno kharo? eno kharo upAya to chokarA pAse besIne chokarAnA hAthane ekaDo kADhavAno vaLAMka ApI tema karavAnI Teva pADavI, ema na karatAM tene nizALethI ja uThADI mUkavA jatAM zuM kazuM ISTa pariNAma AvavAnuM? Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI prastutamAM anantAnubaMdhI kaSAyavALo vA nizcaya samakti vinAno mohavALo gRhastha bALaka che. ADA avaLA lITA doravArUpa zubha pravRttio che. zubha pravRttio karatAM jyAM koI doSa thato hoya to te, tene batAvI tenAthI bacIne cAlavA vize vaLAMka ApavAno tene abhyAsa na karAvavo ane tene zubha pravRttiothI taddana vimukha karI devo emAM teno vinAza nathI to bIjuM zuM che ? jyAM pANInI ghaNI ja tANa che tyAM pANI mATe aneka manuSyo pazupaMkhIo valakhAM mAryA kare che ane pANI vinA taraphaDI taraphaDIne marI jAya che, te joIne eka gRhasthane vicAra Avyo ke e sthaLe eka sAro evo jaLAzaya baMdhAvavo ane e mATe pAvaDA kodALA laIne e gRhastha pote ja jamInane khodavA lAgyo. khodatAM khodatAM tenA zarIra upara dhULa jAmavA mAMDI ane pachI to gAro paNa coMTavA lAgyo. evAmAM jaDa evA bIjA koIe tene kahyuM ke are! A to tame melA thavAno dhaMdho mAMDyo, tamane jyAre evuM khodatAM AvaDe ke khodatAM khodatAM zarIra upara dhULa na jAme ane gAro paNa na coMTe tyAre ja A kAma karavuM. hamaNAM baMdha karo ane je A manuSyo ane pazupaMkhIo marI rahyAM che teo temanA karmanA bhoge marI rahyA che, emAM tame zuM karo ? ema kahIne pelA sajjanane kUvo khodatAM aTakAvI dIdho. have A aTakI janAra gRhastha khodatAM khodatAM zarIra upara dhULa na jAme ane zarIre gAro paNa na coMTe e rIte khodavAnI kaLA kadI paNa meLavI zakavAno kharo ? ane e rIte kayAre paNa kUvo khodI zakavAno kharo ? ? 160 have pelA aTakI janAra gRhasthane koI bIjA sajjane potAnI anubhavelI vAta kahIne samajAvyuM ke bhAI ! tame khodavuM baMdha na karo paNa pUrA utsAhathI vadhAre UMDuM khodavAnA prayatna karo, ema karatAM pANI nIkaLatAM ja tamArA zarIra uparanI dhULa ane A gAro badhuM ja nIkaLI jaze, tame pote sAk thazo ane ThaMDA zItaLa svastha banI jazo. eTale te khodanAre tema karyuM to teNe kharekhara pelA gRhasthe jevuM kahyuM hatuM tevuM ja anubhavyuM. prastutamAM khodanArane sthAne gRhastha che, khodavAnAM sAdhano ane khodavAnI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokatattva-sUtra 161 pravRttine sthAne zubha pravRttionAM sAdhano ane zubha pravRttio che. dhULa ane gArAne sthAne nizcaya samakita vagarano cittasthita mohabhAva che, pelA jaDagRhasthane sthAne jaDa dharmagura che. sajjanane sthAne vicAraka dhArmika sajajana che. pUrA utsAha sAthe vadhAre UMDuM khodavAne sthAne zreyanA lakSmapUrvaka aMtaranuM nirIkSaNa che ane pANIne sthAne kazA badalAnI AzA vagaranI kevaLa kartavyabhAvanA che. Ama aneka vyAvahArika udAharaNo ApIne zubha pravRttio - zubhaAsrava vize kartavyaniSThA keLavavAnuM samajI - samajAvI zakAya ema che. khetaramAM bI vAvyA pachI bI UgavA sAthe bIjuM nakAmuM ghAsa paNa UgI jAya che to zuM evo koI kheDUta A duniyAmAM che ke je ema dhAre ke bIjuM phAlatuM ghAsa UgI ja jAya che mATe khetaramAM bI ja na vAvavAM? paNa DAhyo kheDUta bI to vAve che ja ane tenI sAthe nakAmA UgatA ghAsane vAraMvAra niMdI nAkhe che ane bIthI Ugelo choDa barAbara vadhe evI vizeSa kALajI rAkhe che. e ja rIte zubha pravRttiorUpa bI vAvatAM anaMtAnubaMdhI kaSAyone lIdhe je kAMI nakAmuM ghAsa tenI sAthe UgI nIkaLe tene vAraMvAra laNyA ja karavuM ane cittavRttine zreyanA lakSyamAM daDha karI e zubha pravRttiothI UgatA kartavyaniSThAnA choDane barAbara kALajIthI sAcavavo e ja vicAraka zreyArthInuM kartavya che; nahIM ke ghAsanA bhayathI DarIne bIjene na ja vAvavAM. jainaparaMparAnA ahiMsAnA parama ucca siddhAMtane jIvanamAM utAryA vinA jeo tene kevaLa zabdathI ja sparzelA che ane mAtra zabdasparzane lIdhe jemaNe temAMthI eTale ahiMsAmAMthI ghora krUratAnA jevo viparIta artha kADhyo che tevA potAne jainaparaMparAnA mAnatA keTalAka loko gRhasthone mohabhAvano Dara batAvI A zubha pravRttio karavAno niSedha karI rahyA che ane mAnavatAnA nizAnarUpa paropakAra, dAna dayA duHkhIone jotAM thaI AvatI anukaMpA vagere jevI zubha pravRttione anarthanuM kAraNa batAvI rahyA che. mAthAmAM jUo paDe che mATe mAthAne sApha rAkhavAno prayatna na karatAM mAthuM ja kApI nAMkhavuM Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 mahAvIra vANI evI te e lokonI A mAnyatA che. A kALe vItarAga saMyama zakya nathI tethI zuM sarAga saMyamanI paNa ArAdhanA na karavI? nimaha dayA, karuNA, anukaMpA zakaya na dekhAya to samoha, dayA, karuNA paNa na karavI? kharI rIte to samoha sthitie rahIne paNa sadguNo keLavavAnI Adata pADavAthI dhari dhIre anAsakata dazA sudhI pahoMcI zakAya che. jema koI manuSyane mahela upara caDavuM hoya paNa te nisaraNI vinA caDI zake tema nathI tema vizuddha dharmanA mahela upara caDavA mATe zubha pravRttio nisaraNIrUpa che. jeo A zubhapravRttiono niSedha kare che teo nisaraNI vinA ja upara caDavAnI vAta kare che. khUbI to e che ke AvI vAta karanArA khuda, samAjanA dAna upara ja nabhe che chatAM ya Azcarya che ke teo ja dAnAdikano niSedha karavA nIkaLyA che. A carcAmAM vizeSa pAribhASikapaNuM na Ave evo khyAla to rAkhela che tema chatAM te thoDuM ghaNuM lAvavuM ja paDyuM che paNa e naDatararUpa lAgaze nahi. 15. saMvara - vividha zubha pravRttio ke sampravRttio karavA chatAM AtmA svastha rahe, prasanna rahe, bIjI koI vikRtio sAthe na bhaLatAM nirmaLa rahe arthAt jeTale aMze dUSaNo vagarano rahe te paristhitinuM nAma saMvara. saMvara eTale DhAMkavuM arthAt je pravRttithI vikRtio DhaMkAI jAya - dUra haTI jAya tenuM nAma saMvara. 16. nirjarA - ukta saMvara bhAve vAraMvAra AtmAne keLavatAM eTale jeTale aMze rAgadveSa vagere vikRtionA saMskAro AtmA uparathI kharavA mAMDe - karavA mAMDe eTale teTale aMze nirmaLa thayela AtmAnI paristhitinuM nAma nirjarA. 17. mokSa - saMpUrNa vItarAgatA, saMpUrNa samadarzitA - mAnaapamAna, sukhadu:kha, jIvanamaraNa, vA maraNAMtika kaSTa tathA jagatabharamAM mAnapUjA pratiSThA evI tamAma paristhitiomAM AtmAnuM eka rUMvADuM ya na pharake evI rAgadveSa vA harSazoka vagaranI sarva prakAre samabhAvavALI AtmadazAno saMdehAvasthAmAM Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokatattva-sUtra 163 paNa je anubhava te mokSa. 18. vItarAga dazA - sarakhAvo dhammapada sAtamo arahata varga bloka 4: yassAsavA parikhINA AhAre ca anissito| jenA Agravo sarvathA kSINa thaI gayA che ane je AhAramAM anAsakata che. 19. ATha ja karmona AtmAnA zuddha caitanya svarUpane DhAMkI denArA je je saMskAro anAdi kALathI AtmA upara paDelA che ane temAM vaLI ajJAna moha kaSAya vagerenI pravRttio dvArA rojabaroja vadhAro thayA kare che te tamAma saMskAronuM vargIkaraNa karIne temane ahIM A ATha kamamAM samAvI dIdhA che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya ane mohanIya e cAra kama AtmAnA zuddha caitanya svarUpano ghAta karanArAM hovAthI ghAtakarma' kahevAya che ane bAkInAM cAra nAmakarma, AyuSyakarma, gotrakarma ane vedanIyakarma aghAtI karma kahevAya che. ghAtakamano sarvathA nAza thaye vItarAgatAno bhAva AtmAmAM pragaTe che. 20. anazana - A chae prakAranA bAdhatapanA paricaya mATe juo dharmasUtra TippaNa 4 - tapa. pAnuM 14. 21. bhikSAcaryA - gRhastho mATenA bAhyatapamAM 'kAyakalezane trIjuM bAhyatapa gaNAvela che tyAre munio mATenA bAhyatAmAM bhikSAcaryA' ne trIjuM bAhyatapa gaNAvela che. bhikSAcaryAnuM svarUpa A che : cittazuddhinA sAdhaka muni zramaNa ke bhikSane potAnI sAdhanAmAM zarIranI madada levI paDe che. ane e ja eka kAraNe zarIrane TakAvI rAkhavAnI tene jarUra che. annajaLa vagere sAmagrI sivAya zarIra TakI zake nahIM mATe teNe bhikSAcaryA dvArA te badhI sAmagrI meLavI levAnI hoya che. sAdhaka ahiMsAne AcaranAro hoya che eTale eNe ahiMsaka paddhatie bhikSAcaryA karavAnI rahI. bhikSAcaryA, madhukarI ane gocarI e badhA zabdono bhAva ekasarakho che. bhikSAcaryAmAM ghare ghare pharavAnuM hoya che. jema bhamaro phUlomAMthI rasa meLavavA judAM judAM aneka kUlo upara bese che, te rIte muni jude jude ghera pharIne bhikSA meLave tethI tenuM nAma madhukarI (madhukara eTale bhamaro) tathA jema gAya caravA mATe judI judI jagyAe Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 mahAvIra vANI ryA ja kare che te rIte muni bhikSA mATe ryA ja kare che mATe tenuM nAma gocarI. A saMbaMdhI vizeSa jJAna mATe juo pAnuM 54 tathA 55 sAtamuM parigrahasUtra tathA gA, 6pamI ane te uparanuM TippaNa bhamaro tathA juo bAvIsamuM bhikSasUtra. bhikSAcaya mATe je niyamo jaina AgamomAM che tevA ja niyamo bauddha piTakomAM che ane tevA ja niyamo manusmRtimAM paNa che. te bAbata mahAbhArata zAMtiparva adhyAya navamAmAM je zloko ApelA che te ane manusmRti - adhyAya chaThThAmAM papa thI pa7 sudhInA je zloko ApelA che te A che: vidhUme nyastamusale vyaGgAre bhuktvjjne| atItapAtrasaMcAre kAle vigatabhikSuke / ekakAlaM caran bhaikSyaM trInatha dve ca paJca vaa| zlo, 22, 23 (mahAbhA.) ekakAlaM caret bhaikSaM na prasajjeta vistre| bhaikSe prasakto hi yatirviSayeSvapi sajjati // 55 vidhUme sannamUsale vyaGgAre bhuktvjne| vRtte zarAvasaMpAte bhikSAM nityaM yatizcaret / / 56 alAbhe na viSAdI syAt lAbhe caiva na harSayet / prANayAtrikamAtra: syAt mAtrAsaMgAt vinirgata: / / 57 bhikSA mATe eka vakhata pharavuM arthAtu eka vakhata khAvuM. bhikSAthI maLelA bhojanamAM Asakita na rAkhavI, gAmamAMthI rAMdhaNiyAno dhumADo dekhAto baMdha thaI gayo hoya, rAMdhavAne lagatAM pIsavA vATavA khAMDavA ke daLavA vagerenA kAmo baMdha paDI gayAM hoya, rAMdhavAnA khapa mATenA aMgArA bujhAI gayA hoya, gharanAM tamAma loko khAI cUkyA hoya ane vAsaNo mAM javA mATe nIkaLI gayAM hoya tyAre - trIje pahore munie bhikSA mATe nIkaLavuM. bhikSA na maLe to kheda na karavo ane maLI jAya to rAjI na thavuM ane kevaLa sAdhanA sAra Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 lokatattva-sUtra jarUrI evI prANayAtrA cAle mATe ja bhikSA levI ane bhikSue potAnAM bIja upakaraNo tuMbIpAtra daMDa vagere bAbate paNa Asakita na rAkhavI. jainAcArya haribhadrasUri kahe che ke javAbadArI mAthA upara na rakhAtI hoya ane potAnA lakSya tarapha bedarakArI hoya tyAre A bhikSAvRtti pauruSanI bane che eTale parizrama karyA vinA beThA beThA khAvAnI vRtti manuSyanA puruSArthane haNanArI thaI jAya che. 22. prAyazcitta - A chae prakAranA AMtarika tapanA paricaya mATe juo dharmasUtra TippaNa 4 - tapa. pAnuM 14. 23. kRSagalezyA - zuklalezyA - sarakhAvo gItA adhyAya AThamo : zlo, 26: zukla-kRSNe gatI hote jagata: zAzvate mte| ekayA yAti anAvRtti: anyayA''vartate punaH / / zukalagati ane kRSNagati A be gatio jagatanI zAzvatagatio che : zukalagativALo pharI pharIne janamato nathI tyAre kRSNagativALo pharI pharIne janame che. sarakhAvo dhammapada chaThTho paMDita varga lo. 12 : kaNhaM dhammaM vippahAya sukkaM bhAvetha pNddito| paMDita puruSe kRSNadharmane choDI daIne zukaladharmanI bhAvanA karavI. 24. IryAsamiti - bIjA koIne kaleza na thAya enuM prathama dhyAna rAkhIne saMyamane keLavavA sAru je koI gatipradhAna pravRtti karavI te IryAsamiti. bIjA koIne kaleza na thAya enuM prathama dhyAna rAkhIne saMyamane poSe evI vacanapradhAna pravRtti te bhASAsamiti, eSaNAsamiti mATe juo astanakasUtra TippaNa 4 nirdoSa nirdopa vastuo. AdAnasamiti bIjA koIne kaleza na thAya tenuM prathama dhyAna rAkhIne saMyamanA poSaNa mATe tenAM sAdhanone levA mUkavAnI sAvadhAnI bharI pravRtti. 25. uccAra-prasavAgasamiti - zarIrane maLo-ghUMka, bakhA, lITa, uccAra-jhADAno maLa ane prazravaNa-pezAba tathA kapaDAM dhovAnuM pANI athavA Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI 166 na evuM pheMkavAnuM bIjA koI prakAranuM meluM pANI vagerene evI jagyAe nAMkhavAM ke jyAM koI jatuM AvatuM na hoya, jyAM koI tene dekhatuM na hoya, jyAM nAMkhatAM koIne kazI takalIpha thavAnI na hoya arthAt ahiMsaka AcAra sacavAya te rIte zarIranA maLone nAkhavAnA che paNa game tyAM ane game tema nAkhavAnA nathI. tathA je jagyA khADAkhaDiyAvALI hoya tyAM na nAkhatAM samatala jagyA upara e maLone nAkhavAnA che. tathA koI polA tAnta thayelA daramAM ke tAja paDelA kANAmAM ke evI bIjI polI jagyAmAM te maLone nAkhavA nahIM, pahoLI jagyAmAM maLone nAkhavAM tathA jyAM vastIno saMcAra hoya tevAM gAma, bagIcA vagere sthaLothI dUra dUrane sthaLe maLone nAkhavAM ane je jagyAe koI prANI ke jIvajaMtu haratuM pharatuM hoya tyAM maLone na nAkhavAM. A bAbata uttarAdhyayanasUtranA covIsamA samiti adhyayananI gA 17 tathA 18mAM savizeSa jaNAvelI che. tAtparya e che ke ahiMsAnI sAdhanA karanAre vA ahiMsAne pALanAre potAnA maLone kayAM kevI rIte nAkhavAM e vize ahiMsA sacavAya te rIte vartavAnuM che, paNa jyAM tyAM gaMdakI karavAnI nathI. jyAM tyAM gaMdakI karavAthI to narI hiMsA ja thAya che ane vadhe che mATe ja e bAbata khAsa mULasUtramAM carcavAmAM AvelI che. vartamAnamAM zAstranuM nAma laIne jaina sAdhuo je makAnamAM rahe che tenI AsapAsa ja gaMdakI karI mUke che. tathA pezAba gaMduM pANI vagerene rastA upara lave che. ane zauca mATe vADAomAM jAya che te sthiti ahiMsAnA AcaraNano nAza karanArI che, ane ekadama zAstranA niyamathI viruddha che e dhyAnamAM rAkhavAnuM che. ARI Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 pUjA-sUtra | 20 || pujja-suttaM (ra4) mAyA virya pajne, sussUsamANo parigijjha vakkaM / jahovaijhaM abhikaMkhamANo, guruM tu nAsAyayaI sa pujo / / 1 / / 20 pUjya-sUtra 25. je koI sAdhaka AcAranI prApti mATe vinayano prayoga kare che tathA gurunA vAkyane dhyAnapUrvaka sAMbhaLavAnI icchA karato, te vAkayane barAbara svIkArIne gurunA upadezane anusarato rahe che ane kadI paNa gurunI AzAtanA karato nathI tene pUjya kahevo. (246) mannAyadche carDa vizuddha, javaNaTThayA samuyANaM ca niccaM / aladdhayaM no paridevaejA, navaTuM na vitya 4 pujJa pArA. 246. potAnA saMyamanA nirvAha mATe, paricaya vinAnAM judAM judAM sthaLomAM jaIne vizuddha rIte uchavRttie, je nityaprati bhikSA mATe phare che, ane ema karatAM ya jo kazuM ya na maLe to paNa kheda karato nathI ane maLe to phalAto ya nathI tene pUjya' kahevo. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI 168 (247) saMthAranA mattA, appicchayA ailAbhe vi sante / jo evamappANa'bhitosaejjA, saMtosapAhannarae sa pujjo // 3 // 27. saMthAro, zayA, Asana tathA bhAta pANI ghaNAM vadhAre maLatAM hoya to ya temane levAnI vizeSa icchA na rAkhe arthAt e bAbatanI ochI icchA rAkhe ane e bhAta pANI vagerenI sAmagrIne potAnA khapa pUratI ja le. je e rIte potAnA AtmAne saMtuSTa rAkhe tathA saMtoSapradhAna jIvanamAM masta rahe tene pUjaya' kahevo. (ra48) sa sarkamANI kaMTA, aomayA ucchahayA nareNa / aNAsae jo u saheja kaMTae, vaImae kaNNasare sa pujjo // 4 // 248. vAha vAha thaze, zarIra sukhamAM raheze, Idriyo majA mANaze evI evI AzA rAkhIne to lohamayakAMTAnI-loDhAnA bhAlAnI aNIo upara paNa sUvAnuM ke besavAnuM hoMze hoMze sahI zakAya che; paraMtu je sAdhaka koI paNa prakAranI AzA rAkhyA vinA ja kAnamAM pesatAM vacana bANone - vacananA bhAlAMone zAMta bhAve - dhIra bhAve - sahana kare tene pUjya' kahevo. (242) samavayanta vayamidhAyA, kaNNaM gayA dummaNiyaM jaNanti / Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya-sUtra dhammo tti kiccA paramaggasUre, jiindie jo sahaI sa pujjo // 5 // 249. sAmethI AvI paDatA marmabhedI vacananA ghA jyAre kAna sudhI AvI pahoMce che tyAre pIDA pedA kare che-te sAMbhaLatAM ja mana durmana thaI jAya che, evI paristhitimAM e bhayAnaka vacananA ghAne zAMtipUrvaka sahana karavAno mAro dharma che ema samajIne kSamAnA mArge cAlanAra je zUravIra jiteMdriya manuSya temane sahana kare che, tene pUjya" kahevo. (ra10) mavaUUvAthaM musa, paccakkhao paDiNIyaM ca bhAsaM / ohAriNiM appiyakAriNiM ca, bhAsaM na bhAseja sayA sa pujjo // 6 // 250. satya hita je kahevuM hoya te sadA sAme ja kahe paNa koInI pAchaLa niMdA na kare ane sAme paNa zatruvaTavALI bhASA na bole tathA A to nAlAyaka ja che" evI na game tevI kaThora bhASA paNa kadI na vApare tene pUjya' kahevo. (ra) satnonupa samA, apisuNe yAvi adiinnvittii| no bhAvae no vi ya bhAviyappA, akouhalle ya sayA sa pujo / / 7 / / 251. je khAvA pIvAnI lAlacu nathI, jAdu maMtara vagere karato nathI, lucco nathI - kapaTI nathI, cADiyo nathI ane mAyakAMgalo Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra vANI 170 nathI ke koIno oziyALo nathI arthAt tejasvI che tathA loko potAnAM vakhANa ja karyA kare evI vRttivALo nathI, tema pote jAte paNa potAnAM ja vakhANa karyA karato nathI ane nATaka-ceTaka, gAna-tamAsA, varaghoDA vagerene jovAno zokhIna nathI, tene 'pUjaya' kahevo. (202) muddehi sAduM JadhuLeDisAdU, giNhAhi sAhU guNa muJca'sAhU / viyANiyA appagamappaeNaM, jo rAgadosehiM samo sa pujjo ||8|| 252. 'guNo vaDe sAdhu thavAya che, avaguNo vaDe asAdhu thavAya che, mATe sArA guNone grahaNa kara, naThArA avaguNone tajI de' e rIte je, pote potAnI jAtane vividha rIte bodha Ape che tathA rAganA prasaMge vA dveSanA prasaMge barAbara 'sama' rahe che tene 'pUjaya' kahevo. (23) taheva DAM ca mAM vA, itthIM pumaM pavvaiyaM gihiM vA / no hIlae no viya khiMsaejjA, thaMbhaM ca kohaM ca cae sa pujjo ||9|| 253. nAno tema ja moTo bhale ne pachI strI hoya, puruSa hoya, dIkSita hoya ke gRhastha hoya temanI-koI paNa jAtanI manuSyanI niMdA na re, badaboI na kare, ahaMkArano tyAga kare tathA krodhano paNa tyAga kare tene 'pUjaya' kahevo. (24) tesiM muLa muLasAyarALa, soccANa mehAvI subhAsiyAI / : Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 pUjya-sUtra care muNI paMcarae tigutto, caukkasAyAvagae sa pujjo // 10 // (vA 1, 30 3, 2, 4-6,0-22,24) 254. guNanA sAgara evA gurujanonAM AvAM suvacano sAMbhaLIne, je buddhimAna sAdhaka muni, pAMca mahAvratone barAbara Acare; mana, vacana ane zarIrane barAbara saMyamamAM rAkhe tathA krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAre kaSAyothI dUra rahe tene pUjya" kahevo. 1. pUjya-sUtra - dhammapadano sAtamo arahatavarga, caudamo buddhavarga ane ogaNIsamo dharmasthavarga A traNe vargo pUjyasUtra sAthe sarakhAvavA jevA che. vizeSa vistAra na thAya mATe te te varganI eka eka gAthA A nIce ApelI che: yasmiMdriyAni samathaM gatAni assA yathA sArathinA sudaMtA / pahInamAnassa anAsavassa devA pi tassa pihayaMti tAdino // (aratavarga glo 5) jema sArathie paloTelA ghoDA zAMta hoya che tema jenI Idriyo zAMta banelI che, je ahaMkAra vinAno che, Ajhavo-doSa vinAno che tevA karuNAvALA arahaMtanI to devo paNa spRhA kare che. anUpavAdo anUpaghAto pAtimokkhe ca saMvaro / matta tA ca bhattasmiM paMtaM ca sayanAsanaM / adhicitte ca Ayogo etaM buddhAna sAsanaM // (buddhavarga lo-7) bIjA koI sAthe jhaghaDo na karavo, koIno ghAta na karavo, bhikSanA ApavAdika niyamomAM saMyama sAcavavo, khAvApIvAnuM mApa barAbara jANI levuM, jUnAM pAnAM Asana ane pathArI meLavavA ane ekAMtamAM rahevuM tathA cittazuddhi mATe prayatna Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 mahAvIra vANI karavo e buddhonI AjJA che. na tAvatA dhammadharo yAvatA bahu bhAsati / yo ca appaM pi sutvAna dhammaM kAyena passati / sa ve dhammadharo hoti yo dhammaM na ppamajjati / / (dharmasthavarga slo. 4) dharma vize bahu bola bola kare eTalA mAtrathI dharmadhara thavAtuM nathI, thoDuM paNa sAMbhaLIne je, dharmane zarIra vaDe AcAramAM lAve ane je, dharma bAbata pramAda karato nathI te kharekhara dharmadhara thaI zake che. 2. pArevAM jema pharatAM pharatAM dhAnyanA kaNone caNe che tema jude jude ajANyA ghare jaIne bhikSA mAgavI tenuM nAma ucha' che. 3. ghaNA sAdhuo loDhAnA bhAlAnI aNI upara Akho divasa besI rahe che, sakhata tApamAM, UnI UnI retI ke patarA upara sUI rahe che, athavA ghaNI badhI lAMghaNo ya kheMcI kADhe che. e jAtanA kAyAphlezano A nirdeza che. 4. pUjya - sarakhAvo Ikhri, pa. u. 4 "bhAIo, jyAre loko tamArI niMdA kare, tamArA upara julama gujAre, tamArI upara khoTA Aropo caDAve tyAre tame pote potAne nasIbadAra samajaje.' ityAdi. 5. sarakhAvo ha ma I. "tamArAmAMthI sauthI moTo te che je sauthI vadhAre bhalo ane saMyamI hoya' - (pR. 128) Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brAdhAma-sUtra 173 | 26 ! mAhaNa-suttaM (255) jo na sajjai AgantuM, pavvayanto na soyii| ramaI ajjavayaNammi, taM vayaM bUma mAhaNaM // 1 // _21 | bAhmaNa-sUtra 255. potAnA snehI-svajanomAM AvIne je Asakta thato nathI, tema temanAthI chUTo paDIne-dUra jaIne je zoka karato nathI, AryajanonAM vacanomAM je ruci rAkhe che tene ame brAhmaNa kahIe chIe. (ra6) navevaMgIkuM, nittama-pAvA T-Dhola-bayA, te vartha lUma mahivi rA. 256. agnimAM nAkhIne dhamelA ane zuddha karelA taddana cokhA soLavallA sonAnI peThe je tadana zuddha che, niSpApa che, tathA rAga, dveSa ane bhayathI rahita che tene ame brAhmaNa' kahIe chIe. (ra7) tayiM zisaMnta, mariyamaMtafghaM suvvayaM pattanivvANaM, taM vayaM bUma mAhaNaM / / 3 / / 257. je tapasvI che mATe ja dUbaLo che jenA zarIramAM mAMsa ane lohI ochAM thaI gayAM che tathA je Idriyone aMkuzamAM rAkhanAro che, zuddha vratavALo che, AtmazAMtine-nirvANane-pAmelo che tene ame brAhmaNa' kahIe chIe. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 mahAvIra vANI (ra18) tasapAle viyA, saMje 4 thavA ___ jo na hiMsai tiviheNaM, taM vayaM bUma mAhaNaM // 4 // 258. sthAvara ane trasa e tamAma prANone sArI rIte jANIne je potAnAM manathI, vacanathI ane zarIrathI te prANonI hiMsA karato nathI tene ame brAhmaNa' kahIe chIe. (ra) kSo vA navA dANA, noda va na vA mA " __ musaM na vayaI jo u, taM vayaM bUma mAhaNaM // 5 / / 259. dodhane lIdhe ke hasIne lIdhe ke lobhane lIdhe ke bIkane lIdhe je asatya bolato nathI-khoTuM-mithyA vacana kADhato nathI, tene ame "brAhmaNa' kahIe chIe. (260) cittamantamacittaM vA, appaM vA jai vA bahuM / na giNhAi adattaM je, taM vayaM bUma mAhaNaM / / 6 / / 260. sacetana evAM dAsa dAsI vagere manuSyo ane acetana evAM potAne khapamAM Ave tevA padArtho; emAMnuM thoDuM ke ghaNuM kazuM ja koInA ApyA sivAya je pote svIkArato nathI arthAt je corI karato nathI tene ame brAhmaNa' kahIe chIe. (262) tri -pusa-tejIM, je na seva meduor I masA vAya-vana, te vaye gUma mahiv IchI 261. devadevIo sAthe, mAnava strIpuruSo sAthe ke pazupakSIo sAthe je potAnA manathI, vacanathI ane zarIrathI maithunane-abrahmacaryane sevato nathI, tene ame brAhmaNa' kahIe chIe. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 brAhaga-sUtra (ra6ra) 1 naMga gAuM, navaniug vaUiT. evaM alittaM kAmehi, taM vayaM bUma mAhaNaM // 8 // ra62. kamaLanuM phUla pANImAM janme che chatAM ya pANIthI levAtuM nathI tema je kAmomAM-vAsanAomAM- rAga, dveSa, krodha, lobha vagere doSonA vAtAvaraNamAM-janme che chatAM ya temanAthI jarA ya levAto nathI tene ame brAhmaNa' kahIe chIe. (263) aloluyaM muhAjIviM, aNagAraM akiMcaNaM / asaMsattaM gihatthesu, taM vayaM bUma mAhaNaM // 9 // 263. je alolupa che, je anAsakta che-arthAt doSa poSaka svArtha rAkhyA vinA jIvanane nabhAve che, je anagAra che-mAlikInA ghara vagarano che, je akiMcana che ane je gRhastho sAthenA saMbaMdhamAM alipta che tene ame brAhmaNa' kahIe chIe. (ra64) dipa puvasaMgomAM, je vanyA jo na sajjai bhogesu, taM vayaM bUma mAhaNaM // 10 // 264. potAnAM strI putra vagere sagA saMbaMdhIo sAthenA pahelAMnA saMbaMdhane choDyA pachI tema ja potAnAM nAtIlAonA ane baMdhujanonA pUrva saMbaMdhane choDyA pachI je bhogomAM Asakta thato nathI tene ame brAhmaNa' kahIe chIe. (265) na muMDieNa samaNo na oMkAreNa bNbhnno| na muNI raNNavAseNaM, kusacIreNa na tAvaso / / 11 / / 265. kevaLa mAthuM muMDAvyathI kAMI zramaNa thavAtuM nathI, kevaLa Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 mahAvIra vANI "oma" "oma"no jApa karavAthI kAMI brAhmaNa thavAtuM nathI, kevaLa vanamAM vAsa karavA mAtrathI kAMI muni thavAtuM nathI ane kevaLa DAbha ke evA bIjA ghAsanAM ke chAlanAM banelAM vastro paheravA mAtrathI kAMI tApasa thavAtuM nathI. (66) samayAI samaje Dho, vaMmareja vaMmaUTI nANeNa u muNI hoI, taveNa hoi tAvaso // 12 / / 26 6. samatAno guNa keLavavAthI zramaNa thaI zakAya che, brahmacarya vratanA pAlanathI brAhmaNa thaI zakAya che, manana karavAthI arthAt potAnA jIvana vize manana-ciMtana karavAthI muni thaI zakAya che ane mana, vacana ane kAyAne jItavAnA hetupuraspara tapa karavAthI tApasa thaI zakAya che. (ra67) --UT vaMma ho, muNTdo raghattima. vaiso kammuNA hoi, sudo havai kammuNA / / 13 / / 2 67. mANasa potAnAM pratyakSa kamani lIdhe brAhmaNa bane che, mANasa potAnAM pratyakSa kamone lIdhe kSatriya bane che, mANasa potAnAM pratyakSa kone lIdhe vaizya bane che ane mANasa potAnAM pratyakSa kamone lIdhe zUdra bane che. arthAt varNano bheda janmathI hoto nathI ke varNane lIdhe mahattA ke nIcatA janmathI maLatAM nathI-je jevuM kAma kare te tevo bane che-sArAM kAma karanAro-guNavALo mANasa mahAna bane che ane naThArAM kAma karanAro-guNa vagarano mANasa halako bane che. (ra68) vaM pusa3, ne mavati 3idTI te samatthA samuddhattuM, paramappANameva ya // 14 // (3ttara jha0 ra6, T0 20-21, 22-33,36) Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brAhmaNa-sUtra 177 268. e prakAre jeo guNothI-pavitra guNothI-yukta che teo ja dvijottama che-uttama brAhmaNa che; ane jeo evA nathI teo nAmanA dvija che-kahevA pUratA ja brAhmaNa che. kharI rIte evA guNanA bhaMDAra samA brAhmaNo ja potAno ane parano paNa uddhAra karavAne samartha che tyAre kahevA pUratA nAmanA ja brAhmaNo potAne ane bIjAne paNa DubADe che. 1. brAhmaNasUtra - sarakhAvo dhammapadano chavvIsamo Akho brAhmaNavarga. prastuta brAhmaNasUtranA tamAma padyonA chellA caraNamAM 'teM vayaM vUma mArAM' evuM vAkaya Ave che tyAre dhammapadanA brAhmaNavarganA tamAma zlokonA chellA caraNamAM 'teM aThThuM tUmi brAhmana" evuM vAkaya Ave che. 2. tapasvI - joke ahIM Akho ya brAhmaNavarga sarakhAvavA jevo che to paNa namUnA tarIke ahIM tenA keTalAka zloka ApelA che: paMsukUladharaM jaMtuM kisaM dhamanisaMthataM / ekaM vanasmiMjhAyantaM tamahaM brUmi brAhmaNaM // je melAM kapaDAM paheranAro, dUbaLo pAtaLo, jenuM zarIra nasothI DhaMkAyela che arthAt jenA zarIra uparanI badhI naso dekhAya che-lohI mAMsa vagarano che ane je vanamAM ekalo rahIne dhyAna karanAra hoya tene huM brAhmaNa kahuM chuM. 3. sthAvara - nidhAya DaM mUrtasu tamenu thAvonu 6 / yo na haMti na ghAti tamahaM brUmi brAhmaNaM / / trasa ane sthAvara prANo tarapha daMDane choDI daIne koI prANIne je haNato nathI, tema koI prANIne haNAvato nathI, tene huM brAhmaNa kahuM chuM. 4. krodhane - akksa viJAni fi sattva TrIye ! yAya nAbhisaje kiMci tamahaM brUmi brAhmaNaM // akaThora, spaSTa arthavALI evI satyavANI je bole che tathA vANI vaDe je koI upara AkSepa karato nathI tene huM brAhmaNa kahuM chuM. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 5. sacetana yo'dha dIghaM va rassaM vA aNuM thUlaM subhAsubhaM / loke adinaM nAdiyati tamahaM brUmi brAhmaNaM || A jagatamAM moTI ke nAnI, sUkSma ke sthUla tathA zubha ke azubha evI koI paNa cIjane je ApyA vinA leto nathI arthAt je corI karato nathI tene huM brAhmaNa kahuM chuM. 6. kamaLanuM phUla - vAri vovavapatte va Arava sAso / yo na liMpati kAmesu tamahaM brUmi brAhmaNaM / / kamalanA pAMdaDA upara jema pANI ane AranI aNI upara jema sarasava coMTato nathI tema je kAmomAM coMTato nathI tene huM brAhmaNa kahuM chuM. 7. je alolupa - asaMsanuM daatti anAreda ghUmaruM / anokasAri appicchaM tamahaM brUmi brAhmaNaM // gharavALA gRhastho ane gharabAra vinAnA bhikSuo ema banne sAthe je rAganA saMsarga vinAno che, bhikSuonA mArgane anusaranAro che ane ochI icchAvALo che tene huM brAhmaNa kahuM chuM. yassa kAyena vAcA manasA natthi dukkataM / saMvutaM tIhi ThAnehi tamahaM brUmi brAhmaNaM // je zarIra vaDe duSTa kAmo karato nathI, vANI vaDe duSTa vacana bolato nathI ane mana vaDe duSTa saMkalpa karato nathI tathA evI rIte je mana, vacana ane zarIra ema traNe sthAne saMvaravALo che tene huM brAhmaNa kahuM chuM. yassa rAgo ca doso ca mAno makkho ca pAtito / mahAvIra vANI sAsaporiva AraggA tamahaM vUmi brAhmaNaM // jema AranI aNI uparathI sarasava paDI jAya che tema jenA rAga dveSa abhimAna ane tiraskArabhAva vagere doSo paDI gayA che arthAta jeNe e doSone pADI nAkhyA che tene huM brAhmaNa kahuM chuM. 8. mAthuM muMDAvyethI - sarakhAvo dhammapada ogaNIsamo dharmastha varga : na muMDakena samaNo abbato alikaM bhaNaM / icchAlobhasamApanno samaNo kiM bhavissati ? // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brAhmaNa-sUtra 179 kevaLa mAthe muMDo karAvyathI kAMI zramaNa thavAtuM nathI. je vrata vagarano, khoTAbolo ane IcchA tathA lobhathI gherAyelo che te kevI rIte zramaNa thaI zake? bhikSu thavAtuM nathI - na tene mikSag to roti yAvatI mitte ? | vissaM dhammaM samAdAya bhikkhu hoti na tAvatA // 11 bIjA pAse kevaLa bhIkha mAgyathI bhikSa thavAtuM nathI tema cAlu rItabhAta karatAM bIjA prakAranI viSama rItabhAto rAkhavAthI paNa bhikSu thavAtuM nathI. muni thavAtuM nathI - na monena muna doti mUhuraMpo vidpu ! 23 kevaLa mUDharUpe jaDasA jevA rahevAthI ane mauna dhAraNa karavA mAtrathI muni thavAtuM nathI. _na tena ariyo hoti yena pANAni hiMsati / 15 prANIonI hiMsA karavAthI Arya thavAtuM nathI. 9. brAhmANa thavAtuM nathI - sarakhAvo dhammapada chavvIsamo brAhmaNa varga: na jaTAhi na gottena na jaccA hoti braahmnno| 11 kevaLa jaTAo vadhAryethI, kevaLa gotrane lIdhe ke kevaLa brAhmaNane ghare janamavAne lIdhe brAhmaNa thavAtuM nathI. kiM te jaTAhi dummedha ! kiM te ajinasATiyA / abhaMtaraM te gahanaM bAhiraM parimajasi / / 12 he dubuddhi! jaTAo vadhAryuM tAruM zuM vaLavAnuM che? tema mRgachAlA paheryethI paNa tAruM zuM vaLavAnuM che? tAruM aMtara gahana-meluM che ane tuM bahAra dhoyA kare che arthAtu upalaka upalaka cokhkhAI rAkhyA kare che. na cAhaM brAhmaNaM brUmi yonijaM mattisaMbhavaM / kevaLa brAhmaNanI jAtimAM janmelAne huM brAhmaNa kaheto nathI tema kevaLa brAhmaNamAtAne peTe avatarelAne huM brAhmaNa kaheto nathI. 10. zramaNa - sarakhAvo dhammapada ogaNIsamo dharmastha varga : yo ca sameti pApAni aNuM thUlAni savvaso / samitattA hi pApAnaM samaNo ti pavuccati / / 10 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 mahAvIra vANI nAnAM moTAM sthUla sUkSma evAM tamAma pApone je zamAvI de che, e pApone zamAvI devAthI ja "zramaNa' kahevAya che. bhikSu - thoDA puSma ra pa ra vAetva brahmavayava . __saMkhAya loke carati sa ve bhikkhU ti vuccati // 12 je pote brahmacArI hoIne puNya ane pApa e bannene vahAvIne hAMkI kADhIne viveka sAthe lokamAM rahe che tethI te bhikSu kahevAya che. 11. muni - ca ra turaMta vamaviya paMDito 23 pApAni parivajeti sa muni tena so muni / ___ yo munAti ubho loke muni tena pavuccati // 14 jema koI trAjavuM jhAlIne nyAyane toLe tema je uttama tattvanuM grahaNa kare, pApone choDI de te muni che ane tema karavAthI muni thavAya che, vaLI je bane lokone mApe che-jANe che tethI te muni kahevAya che. Arya - ahiMsA savvapALAnaM riyo ti vRti je tamAma prANIo tarapha ahiMsAbhAve varte che te Arya kahevAya che. 12. brAhmAga - sarakhAvo dhammapada chavvIsamo brAhmaNavarga: yamhi saccaM ca dhammo ca so sucI so ca brAhmaNo // 11 jenA cittamAM satya che ane dharma che te zuci-pavitra che ane te brAhmaNa che. vina manAvAnaM tamae kUSi trAhmar | 24 je akiMcana che-parigrahavagarano che ane lAlaca rAkhIne levAnI vRttivALo nathI tene huM brAhmaNa kahuM chuM. prastuta brAhmaNasUtramAM ane dhammapadanA brAhmaNavargamAM brAhmaNanuM jevuM svarUpa batAveluM che tevuM tenuM svarUpa mahAbhAratanA zAMtiparvamAM AvelA mokSadharmaparvanA adhyAya 245mAM batAveluM che. tyAM dareka zlokanA cothA caraNamAM te kevA draDhiALa vivuM arthAt devo temane brAhmaNa tarIke jANe che' evuM vAkya Ave che. temAMnA thoDAka zloko A pramANe che: na krudhyet na prahapyecca mAnito'mAnitazca y:| ___ sarvabhUtepvabhayadastaM devA brAhmaNaM viduH|| 14 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brAhmaNa-sUtra nAbhinandeta maraNaM nAbhinandeta jIvitam / kAlameva pratIkSeta nidezaM bhRtako yathA / / 15 vimuktaM sarvasaMgebhyaH munimAkAzavat sthitam / asvamekacaraM zAntaM taM devA brAhmaNaM viduH // 22 nirAziSamanArambhaM nirnamaskAramastutim / nirmuktaM bandhanaiH sarvaiH taM devA brAhmaNaM viduH // 24 apamAnita thayo hoya chatAM je krodha karato nathI ane mAna pAmelo hoya chatAM je rAga karato nathI tathA tamAma bhUtone abhaya ApanAro che tene devo brAhmaNa jANe che. (14) je maraNanuM abhinaMdana karato nathI tema jIvitanuM paNa abhinaMdana karato nathI ane jema nokara potAnA zeThanA hukamanI rAha joto rahe tema kALanA hukamanI rAha joto rahe. (15) tathA je tamAma saMgothI-rAgadveSavALA saMbaMdhothI-vimukata che, muni che, AkAzanI peThe vyApakavRttivALo che, asva-nirdhana che, ekAkI che eTale kevaLa AtmAvalaMbI che ane zAMta che tene devo brAhmaNa jANe che. (22) lAlacane vaza thaIne koIne je AzIrvAda Apato nathI, yajJamAM pazuvadha rUpa evuM kazuM ja AlaMbana karato nathI, dInabhAve namaskAra karato nathI tema stuti karato nathI arthAt koInI khuzAmata karato nathI tathA tamAma baMdhanothI je mukta che tene devo brAhmaNa jANe che. (24) 13. pratyakSa karmone - sarakhAvo gItA a 4, zlo 13 : cAturvarNyaM mayA sRSTaM guNakarmavibhAgazaH / 181 guNa ane karmanA vibhAga pADIne meM cAra varNanI racanA karI che arthAt amuka guNavALo amuka karma-pravRtti-kare ane amuka guNavALo amuka karma kare. eTale varNavyavasthA kevaLa janma upara nirbhara nathI. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 mahAvIra vANI + 22 | bhikkhu-suttaM (ra6) romanAthapukhtavayo, __appasame manneja chappi kaae| paMca ya phAse mahavvayAI, paMcAsavasaMvare je sa bhikkhU // 1 // | 22 che. bhikSu-sUtra 269 jJAtaputra bhagavAna mahAvIranAM vacanomAM jene asAdhAraNa rUci che ane ene lIdhe ja je chae prakAranA jIvone paNa potAnA AtmA samAna mAne che arthAt koI paNa jIvane duHkha thAya tevI jenI pravRtti nathI tathA je pUrepUrAM pAMca mahAvratone sAvadhAnatApUrvaka sparze che - Acare che ane je pAMce AmravothI dUra rahe che tene bhikSu' kahevo. (ra70) cattara va pa vasANa, dhuvajogI ya havijja buddhvynne| ahaNe nijjAyarUva-rayae, gihijogaM parivajjae je sa bhikkhU // 2 // 270. kodha, mAna, mAyA ane lobha e cAre kaSAyono jeNe sadAne mATe tyAga karI dIdho che, jJAnI puruSanAM vacanomAM jenuM mana dhruva che, vacana ane zarIra paNa evuM ja dhruva che. arthAt jenAM mana, vacana ane zarIra jJAnI puruSanAM vacana pramANe ja, dhruva thaIne varte Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 bhimu-sUtra che; tathA je dhananI apekSA vinAno che- potAnI pAse sonuM-rUpuM ke bIju calaNI nANuM rAkhato nathI ane gRhasthanA prapaMcavALA saMbaMdhane je anusarato nathI tene bhikSu' kahevo. (ra72) sarvisiya mUDhe, atthi hu nANe tave saMjame ya / tavasA dhuNai purANapAvagaM, ma-va-mAsusaMdhuDe ne ra mikva IDrUA. ra71. je samagradarzI che-satya asatyano jANakAra che, je sadA potAnAM jJAna, tapa ane saMyamanAM kartavyo vize moha vagarano che, tathA pApano nAza karavAnA saMkalpa sAthe tapa tapIne je potAnA purANAM pApone khaMkherI nAkhe che ane mana, vacana tathA zarIrane saMyamamAM rAkhe che tene bhikSu' kahevo. (ra72) nA rUdi vaheM diggA, na ya kuppe nihuindie pasante / saMjame dhuvaM jogeNa jutte, ___uvasaMte aviheDae je sa bhikkhU // 4 // ra72. laDAI-jhaghaDo thAya evI-kathA-vAta-ja je karato nathI, koInA upara gusso karato nathI, pAMce Idriyone saMyamamAM rAkhanAra che, zAMta vRttivALo che, jenAM mana, vacana ane zarIra dhruvapaNe saMyamamAM ja joDAyelAM che, koI nimittane lIdhe je gabharAto nathI-upazAMta che ane koIno anAdara karato nathI, tene "bhikSukahevo. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 mahAvIra vANI (ra73) no sadagu pAmavA , mosa-vahAra-taLAjA maya-va-sad-padAse, samasuha-dukkhasahe a je sa bhikkhU // 5 // 273. sparza, jIbha, nAka, AMkha tathA kAna ane mana; emane aNagamatA vividha prasaMgo AvatAM je zAMta bhAve sahana kare che arthAt koI gusso kare-vaDhe, koI mAra mAre ke koI tiraskAra-apamAna kare te tamAmane zAMta bhAve je sahana kare che tathA bhayaMkaramAM bhayaMkara zabdone ane bhayAnaka aTTahAsavALA avAjone je samabhAve sahana kare che, sukhone paNa samabhAve sahe che tema ja duHkhone paNa samabhAve je sahe che tene 'bhiluM kahevo. (ra74) mULa veT parIsAvuM, samunArUpadAsa mANa viittu jAI-maraNaM mahabbhayaM, tave rae sAmaNie je sa bhikkhU // 6 / / 27. saMyamanI sAdhanAmAM vimbarUpa AvatA pariSadone zarIra vaDe samabhAve sahana kare che ane e rIte sahana karIne, e pariSadone haThAvIne A prapaMcamaya vAtAvaraNamAMthI potAne je bacAvato rahe che, ane janma-maraNanA pherAne mahAbhayarUpa samajIne zramaNadharmane daDha karanArA tapamAM je tatpara rahe che tene bhikSu kahevo. (27) hathai[ gi, vAyasaMjae sNjindie| Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 185 bhikSu-sUtra ajjhapparae susamAhiappA, suttatthaM ca viyANai je sa bhikkhU // 7 / / 275. hAthe je saMyamapUrvakanA vartanavALo che, e ja rIte page ane vacane tathA Idriyo dvArA sudhdhAM saMyamapUrvakanA vartanavALo adhyAtmabhAvamAM je tatpara che, jeno AtmA susamAhita che ane sUtranA arthane barAbara je jANe che tene bhikSu kahevo. (276) uvahimmi amucchie agiddhe, __ annAyauMchaM, pulanippulAe / kayavikkayasannihio virae, savvasaMgAvagae ya je sa bhikkhU // 8 // 276. saMyamanI sAdhanA mATe jarUrI evAM sAdhanomAM ya je Asakta na hoya, khAvApIvAmAM lAlacu na hoya, ajANyAM kuTuMbomAM pharI pharIne uchavRttithI nirdoSa bhikSA meLavato hoya, saMyamane bagADanArA doSothI dUra bhAgato hoya, kharIda karavuM, vecavuM ane bheguM karavuM e traNethI aTakelo hoya tathA rAgavALA tamAma saMbaMdhothI dUra ne dUra raheto hoya tene bhikSu kahevo. (ra77) nona silvara rasesu khi, uMchaM care jIviya naabhikNkhe| iDiMDha ca sakkAraNa-pUyaNaM ca, cae ThiyappA aNihe je sa bhikkhU // 9 // 277. bhikSu thayA pachI je acapaLa rahe che, rasono lAlacu nathI, bhikSA sAru uchavRttithI pharato rahe che, jIvavA vize mohavALI tatparatA Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 mahAvIra vANI dAkhavato nathI, potAnA dhAmadhUma, satkAra, sAmaiyAM ane pUjAno tyAga kare che, jeno AtmA sthira che ane AkAMkSA vagarano che tene kharo "bhikSu kahevo. (278) rapa var3ajJAti garva yurIne, jeNaM ca kuppeja na taM vejaa| jANiya patteyaM puNNa-pAvaM, attANaM na samukkase je sa bhikkhU / / 10 / / 278. "A kuzIla che' ema je bIjAne na kaheto hoya, sAmo mANasa jethI krodhe bharAya evAM vacana na bolato hoya, pratyeka AtmA pote karelAM mukhya ke pApanAM saMskAra pramANe ghaDAya che ema je jANato hoya ane tethI ja je potAnI jAtano garva-baDAI-na karato hoya tene bhiluM kahevo. (ra1) nIrUma vamatte , ratnamama na su kare ! mayANi savvANi vivajaittA, dhammajjhANarae je sa bhikkhU // 11 // 279. huM amuka uttama jAtano chuM ema je jAtimada na karato hoya, huM ghaNo rUpALo chuM" ema je rUpamada na karato hoya, 'mane jyAre je joIe te badhuM barAbara maLyA kare che ema je lAbhano mada na karato hoya, huM ja khubakhuba zAstrone bhaNela chuM ema je zAstrajJAnano paNa mada na karato hoya-A pramANe tamAma prakAranA madone je tajato raheto hoya ane dharmadhyAnamAM savizeSa sAvadhAna hoya tene bhikSu' kahevo. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 bhikSu-sUtra (280) veva, mana mahAmuurt, ___ dhamme Thio ThAvayaI paraM pi / nikkhamma vajjeja kusIlaliMgaM, na yAvi hAsaMkuhae je sa bhikkhU // 12 / / 280. je mahAmuni Aryapadano-AryamArgano jANakAra hoya vA upadezaka hoya ane tema karIne pote saMyamadharmamAM sthira raheto hoya ane bIjAne paNa saMyama dharmamAM sthira rAkhato hoya, ghara bahAra nIkaLyA pachI eTale saMsAranA prapaMcano tyAga karyA pachI durAcArIno veza dhAraNa na karato hoya tathA koInI hAMsI-ThaThThAmazkarI na karato hoya tene bhikSu' kahevo. (22) te veDhavANaM madhuruM pADyuM, sayA cae nicchiytttthiyppaa| chiMdittu jAImaraNassa baMdhaNaM, uvei bhikkhU apuNAgamaM gaI // 13 / / (80 50 20, 0 1,6,7,20,22,24-22) 281. je bhikSu nitya nitya potAnA AtmAnuM hita karavAmAM sthira raheto hoya tathA A dehavAsane azuci ane anitya samajIne te tarapha mamatA na rAkhI dehano sadupayoga karato hoya ane tema karatAM prasaMga AvatAM tene tajI devA mATe paNa tatpara hoya evo te bhikSu baMdhanarUpa janama-maraNanA pherAne kApI nAMkhIne; je sthitie pahoMcyA pachI pharI vAra AvAgamana nathI thatuM e sthitie pahoMcI jAya che - nirvANa pAme che. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 mahAvIra vANI 1. bhikSusUtra sAthe dhammapadano pacIsamo Akho ya bhikSavarga sarakhAvavA jevo che. 2. bhikSu - sarakhAvo dhammapada dasamo daMDavarga slo 14: alaMkato cepi samaM careyya saMto daMto niyato brhmcaarii| savvesu bhUtemu nidhAya daMDaM so brAhmaNo so samaNo sa bhikkhu // vastrathI alaMkRta hoya to paNa je samabhAve varte che, zAMta dAMta niyamavaMta ane brahmacArI che, tamAma jIvo tarapha jeNe daMDane-hiMsAne-choDI dIdho che te brAhmaNa che, te zramaNa che ane te bhikSu che. juo brAhmaNasUtra TippaNa da, bhikSu thavAtuM nathI. 3. hAthe saMyamavALo - sarakhAvo ghammapada pacIsamo bhisuvarga slo3, 4, 2, 1: hatthasaMyato pAdasaMyato vAcAya saMyato sNytuttmo| ajjhattarato mamAhito eko saMtusito tamAhu bhikkhuM / / yo mukhasaMyato bhikkhu maMtabhANI anuddhto| atthaM dhammaM ca dIpeti madhuraM tassa bhAsitaM // kAyena saMvaro sAdhu sAdhu vAcAya saMvaro / manasA saMvaro sAdhu sAdhu savvattha saMvaro / savvattha saMvuto bhikkhu savvadukkhA pamuccati / / cakkhunA saMvaro sAdhu sAdhu sotena sNvro| ghANena saMvaro sAdhu sAdhu jivhAya saMvaro / / hAthe saMyamavALo, page saMyamavALo, vANImAM saMyamavALo, uttamaprakAre saMyamI, adhyAtmamAM parAyaNa, samAdhivALo, ekalo ane saMtoSI hoya tene bhikSu kahevAmAM Ave che. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSu-sUtra 189 je mukhano saMyamavALo che, vicArIne bolanAro che, anuddhata che-capaLatA vinAno che te arthane ane dharmane dIpAve che ane tenuM bolavuM madhura hoya che. kAyAno saMvara-saMyama-sAro, vANIno saMvara sAro, manano saMvara sAro ane sarvatra sAcavavAmAM Avato saMvara sAro. ema che tethI sarvatra saMvarane sAcavanAra bhikSa tamAma duHkhathI chUTI jAya che. AMkhano saMvara sAro, kAnano saMvara sAro, nAkano saMvara sAro ane jIbhano saMvara sAro. 4. pUjAno tyAga kare che - sarakhAvo dhammapada pAMcamo bAlavarga Uo 14,15,16: asataM bhAvanamiccheyya purekkhAraM ca bhikkhusu / AvAsesu issariyaM pUjA parakulesu ca / / mameva kataM majaMtu gihI pavvajitA ubho / mamevAtivasA assu kiccAkiccesu kismici / iti bAlassa saMkappo icchA mAno ca vaDDhati / / ajJA hi lAbhUpanisA aJA nivvaangaaminii| evametaM abhijJAya bhikkhu buddhassa saavko| sakkAraM nAbhinaMdeyya vivekamanubrUhaye // 'je suMdara bhAvanA potAmAM nathI chatAM te potAmAM che ema loko mAne che" evuM je Icche, tathA bhikSuo potAno khUba puraskAra-Adara-satkAra kare evuM je Icche, jyAM pote raheto hoya tyAM potAnuM dhAryuM thAya evuM aizvarya je Icche, tathA bIja kulavALAo ya potAnI pUjA kare-mAnasamAna kare evuM je Icche che. 14 je A gRhastho che ane bhikSuo che te banne ya mAruM ja kareluM mAne eTale teo mArI ja AjJA mAne ane te badhA koI paNa prakAranAM karavAnAM Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 mahAvIra vANI vA na karavAnAM kAmakAjamAM mAre ja tAbe rahIne huM kahuM tema kare - AvuM AvuM je che to tenI A IcchAne bAlano-ajJAnIno-saMkalpa samajavo tathA AvA saMkalpathI ajJAnInAM tRSNA ane ahaMkAra paNa vadhu vadhe che. dhana, mAla, pUjA, pratiSThA, aizvarya vagerenA lAbhano rasto ya judo che ane nirvANa pAmavAno rasto ya judo che. ema samajIne buddhano zrAvaka satkAra saMmAnanuM abhinaMdana na kare ane vivekanuM gaurava kare eTale ekAMtamAM rahIne alipta bhAvanuM mahattva kare. sarakhAvo che. khri, pa, u, 7 "tame tamArI vAhavAhathI rakhe kulAtA; kAraNa ke tethI tamane sAdhutA prApta nahi thAya." sarakhAvo ha, ma, I. "allAe mane hukama Apyo che ke namIne cAla ane nAno banIne rahe, jethI karIne koI bIjAthI tuM UMco na thaI jAya, tema ja bIjA karatAM moTo hovAno ghamaMDa na kare". - (pR 138) 5. A kuzIla che - sakhAvo dhamapada dasamo daMDavarga slo. 5: mA voca pharusaM kaMci vuttA paTivadeyyu tN| kukSI hiMsAmathI paTivaM puse taM koIne kaThora vacana na kahIza, jene kahIza te, tane sAme kaThora vacana kaheze. sAmuM AveluM kaThora vacana duHkhakara hoya che. kaThora vacana bolavAthI tane sAmo AghAta thaze. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga-sutra 191 mokkhamagga-suttaM (282) vaheM ?? vike? mAre? daMg? kahaM bhuMjanto bhAsanto pAvaM kammaM na bandhaI ? // 1 // | | 23 | mokSamArga-sUtra 282. sAdhaka kevI rIte cAle che kevI rIte Ubho rahe? kevI rIte bese ? kevI rIte sUve? kevI rIte khAya? ane kevI rIte bole ? jethI tene pApakarmanuM baMdhana na thAya. (283) gaye vare gayaM vinTe mAre narva sAsa jayaM bhuMjanto bhAsanto pAvaM kammaM na bandhai / / 2 / / 283. sAdhaka vivethI cAle, vivekathI Ubho rahe, vivekathI bese, vivekathI sUve, viventhI khAya ane vivethI bole to tene pApakarmanuM baMdhana na thAya. (284) savvabhUyappabhUyassa sammaM bhUyAiM pAsao / pihiyAsavassa dantassa pAvaM kammaM na bandhai / / 3 / / 284. nAnAmoTA tamAma jIvone te potAnA AtmA samAna barAbara samajato hoya arthAt pote sarvabhUtamaya che" ema barAbara je jANato hoya, jene mArA tArAno bheda vA pArakA potAnAno bhAva muddala nathI evAne tathA IdriyanigrahI ane pharI vAra na UkhaLe e Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 mahAvIra vAgI rIte doSasthAnone DhAMkI denArA sAdhakane pApakarmanuM baMdhana thatuM nathI. (285) paDhasaM nANaM tao dayA evaM ciTThai svvsNje| annANI kiM kAhI kiMvA nAhii cheya-pAvagaM ? // 4 // 285. sAdhanAmAM prathama sthAna jJAnanuM che ane te pachInuM sthAna dayAnuM che. A rIte eTale pahelAM jANakAra thayA pachI ja ahiMsAnA vratane svIkArIne tamAma saMyamI sAdhako potAnA saMyama upara khaDA rahI zake che. ajJAnI zuM karI zake? arthAt jJAna vagarano sAdhaka dayApradhAna saMyamane zI rIte pALI zake? athavA A zreya che' ane 'A azreya che - pApa che', ema ajJAnI zI rIte jANI zake? (286) toDyA nAjhu phlAI toDyA nA rUpAvA ubhayaM pi jANai soccA, jaM cheyaM taM samAyare // 5 // 286. sAdhaka, saMta puruSonAM vacanone sAMbhaLIne zreyakara mArgane jANI zake che. e ja rIte (saMta puruSonAM vacanone) sAMbhaLIne pApakara mArgane paNa jANI zake che. e baMne mArgane sAMbhaLyA pachI ja temanuM kharuM jJAna maLI rahe che. mATe prathama zravaNa tarapha lakSya karavuM ane pachI manana tarapha sAvadhAna banavuM. Ama karyA pachI je zreyarUpa mArga che tenuM AcaraNa karavuM. (287) no nIve virAchaDuM, manISe vi ragArDa jIvA'jIve ayANaMto kahaM so nAhii saMjamaM? // 6 // 287. cetana tattvane-jIvone paNa je jANato nathI ane ajIvone paNa je jANato nathI, to pachI, Avone ane ajIvone na jANato - Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga-sUtra 193 na oLakhato evo te - saMyamanA mArgane zI rIte jANI zakvAno? (288) na nIve viviyA, manISe viviyALa jIvA'jIve viyANaMto, so hu nAhii saMjamaM / / 7 / / 288. je jIvone paNa barAbara jANe che ane ajIvone paNa barAbara jANe che, ema jIvo ane ajIvone barAbara jANato evo te kharekhara saMyamanA mArgane samajI zake che. (282) vamaLI, je viviyA TI. tayA gaI bahuvihaM, savvajIvANa jANai // 8 // 289. jyAre jIva tattva ane ajIva tatva e bannene paNa je sArI rIte samaje che tyAre te, tamAma jIvonI bahu prakAranI gatine paNa barAbara samajI zake che arthAt jIvo potapotAnA vividha saMskArone lIdhe vividha janmo dhAraNa kare che te hakIkata tenA dhyAnamAM Ave che. (290) jayA gaI bahuvihaM savvajIvANa jaanni| tayA puNNaM ca pAvaM baMdhaM mokkhaM ca jANai // 9 / / 290. jyAre tamAma jIvonI bahu prakAranI gatine je jANe che te ja, puNya ane pApanA tathA baMdha ane mokSanA svarUpane samajI zake che. (291) jayA puNNaM ca pAvaM ca baMdhaM mokkhaM ca jaanni| tayA niviMdae bhoe je divve je ya mANuse // 10 // 291. jyAre puSya ane pApanuM tathA baMdha ane mokSanuM svarUpa barAbara jANavAmAM Ave che, tyAre ja svargIya bhogo tarapha tathA mAnavI bhogo tarapha aruci thAya che - kaMTALo Ave che; arthAta te banne WWW.jainelibrary.org Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 mahAvIra vAgI jAtanA bhogo sAra vagaranA che' ema barAbara samajAya che. (292) jayA nivviMdae bhoe je divve je ya maannuse| tayA cayai saMjogaM sanbhintarabAhiraM // 11 // 292. jyAre svargIya bhogo ya sAra vagaranA che ane mAnavI bhogo ya sAra vagaranA che ema barAbara samajamAM Ave che, tyAre ja rAgapothI thato AMtara saMbaMdha ane bahArano paNa saMbaMdha ApoApa chUTI jAya che - tajI devAya che. (293) jayA cayai saMjogaM sabbhintarabAhiraM / tayA muNDe bhavittANaM pavvayai aNagAriyaM / / 12 / / 293. jyAre rAgadveSothI thato AMtara saMbaMdha ane bahArano saMkucita kauTuMbika saMbaMdha paNa ApoApa chUTI jAya che tyAre sAdhaka, mAthuM muMDAvIne - saghaLA zaNagAra choDI daIne anagara bhAvanI pravrayAne svIkAre che - anagAranI jema anAsakta thaIne rahe che. (294) jayA muNDe bhavittANaM pavvayai aNagAriyaM / tayA saMvaramukTuiM dhammaM phAse aNuttaraM // 13 / / 294. jyAre te, mAthuM muMDAvIne ane manane paNa muMDAvIne anagAra bhAvanI pravrajyAne svIkAre che tyAre ja uttamottama saMvararUpa dharmane sparzI zake che-aDakI-AcarI-zake che; arthAt tyAre ja anAsakta rahIne potAnI jIvanayAtrAne barAbara nabhAvI zake che. (295) jayA saMvaramukkiTaM dhammaM phAse aNuttaraM / tayA dhuNai kammarayaM abohikalusaM kaDaM // 14 // Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga-sUtra 195 25. jyAre anAsakta rahIne potAnI jIvanayAtrAne barAbara nabhAvI zake che tyAre ja te ajJAnane lIdhe je je ghaNA jUnA evA rAgadveSamaya je saMkucita saMskAro cittamAM paDelA hoya che te tamAmane khaMkherI kADhe che. arthAt anAsakata bhAve rahenAranA jIvanamAM ja ahiMsA vagerenA AcAro vaNAI jatAM pachI cittamAM vizvabaMdhutvano bhAva pragaTa thAya che, ane ema thayA pachI mArutAruM athavA potAnuM pArakuM evo bhAva ApoApa chUTI jAya che. (296) jayA dhuNai kammarayaM abohikalusaM kaDaM / tayA savvattagaM nANaM daMsaNaM cAbhigacchai / / 15 / / 296. jyAre ajJAnane lIdhe pedA thayelA ghaNA jUnA rAgadveSamaya evA saMkucita saMskArone cittamAMthI khaMkherI kADhe che tyAre ja te sarvavyApI jJAnane ane sarvavyApI darzanane meLavI zake che. (297) jayA savvattagaM nANaM daMsaNaM caabhigcchd| tayA logamalogaM ca jiNo jANai kevalI // 16 // 27. sarvavyApI jJAnane ane sarvavyApI darzanane jyAre meLavI zake che tyAre ja te, jina thAya che - rAgadveSo upara saMpUrNa jaya meLave che, kevaLI thAya che kevaLa AtmAmaya thAya che ane loka tathA alokanA svarUpane jANI zake che. (298) jayA logamalogaM ca jiNo jANai kevlii| tayA joge nilaMbhittA selesiM paDivajai / / 17 / / 298. jyAre jina thAya che, kevaLI thAya che ane loka tathA alokanA , Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 mahAvIra vANI svarUpane jANI le che tyAre ja te potAnA mananI, potAnA vacananI ane potAnI kAyAnI tamAma pravRttione rokI Ine zailezI dazAne eTale himAlaya parvata jevI sthira dazAne - apa dazAne pAme che. (222) 4 no nimittA menejiM ghaDivanA tayA kammaM khavittANaM siddhiM gacchai nIrao / / 18 / / 29. jyAre potAnA mananI, potAnA vacananI ane potAnI kAyAnI tamAma pravRttione rokI daIne zailezI dazAne pAme che tyAre ja potAnA tamAma malina saMskArono-saMkucita saMskArono-samULa nAza karIne pUrNa nirmaLa thayelo te siddhine pAme che. (300) jayA kammaM khavittANaM siddhiM gacchai niiro| tayA logamatthayattho siddho havai sAsao / / 19 / / 300. ane jyAre potAnA tamAma malina saMskArono samULa nAza karIne pUrNa nirmaLa thayelo sAdhaka siddhine-kRtakRtyatAne-pAme che tyAre ja te, samagra lokanA mAthA upara rahenAro evo zAzvata siddha bane che. arthAt kRtakRtyatAnA bhAvane pAmelo sAdhaka samasta lokano ziromaNi bane che ane kAyamI - jeno kadI vinAza nathI evo - siddha bane che. (301) suhasAyagassa samaNassa sAyAulagassa nigAmasAissa / uccholaNApahAvissa dullahA soggaI tArisagassa / / 20 / / - 301. je zramaNa, kevaLa potAnA zarIranAM sukhono ja svAdiyo che, te mATe ja vyAkuLa rahyA kare che ane jyAre juo tyAre khUba WWW.jainelibrary.org Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 mokSamArga-sUtra khAI pIne rAto mAto thaI pathArImAM laMbAvyA kare che tathA zarIranI ja sAsUphI mATe cAre bAju doDyA kare che, eTale hAtha sApha karavA sAruM, paga sApha karavA sAru, mukha sApha karavA sAruM, vALa sApha karavA sAru, kapaDAM sApha karavA sAru tathA suMdara dekhAvA sAru; ema vividha pravRttio mATe ja talapApaDa thayA kare che tevA zramaNane mATe jIvaajIvanuM jANapaNuM ke baMdhamokSanI samaja hovI ya bhAre durlabha che. to pachI sugatinI ke siddha thavAnI to zI vAta ? (302) tavoguNapahANassa ujjumaikhantisaMjamarayassa / parIsahe jiNantassa sulahA soggaI tArisagassa // 21 // (60 60 4, T0 7-27) 302. je zramaNanI sAdhanA tapapradhAna che, eTale je zramaNa saMkalpapUrvaka manane, vacanane ane zarIrane rAgadveSothI korAM rAkhe che ane e ja sAdhyanI siddhi mATe tamAma prakArano zrama kare che, saraLa buddhino che, kSamAvAna che ane niraMtara saMyamane keLavavAmAM ja lakSyavaMta che tathA ema sAdhanA karatAM karatAM je koI pariSaho AvI paDe, vighno AvI paDe tenA upara sadA jaya meLavato rahe che - vighnothI kadI pAcho hato nathI tevo ja zramaNa jIvaajIvano jANa kahevAya, baMdhamokSanA svarUpane samajanAro gaNAya ane evA zramaNane mATe siddha thavuM kAMI kaThaNa nathI; UlTuM bhAre sulabha che. 1. jaina paraMparAmAM eka evI kalpanA rUDha thayela che ke pravRtti mAtra baMdhananuM kAraNa che. A kalpanA je apekSAe nirAdhAra che te apekSA A sUtramAM carcela che. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 mahAvIra vANI * 2. kevI rIte cAle - sarakhAvo gItAnA adhyAya bIjAno copanamo zloka loko ema mAnI beThelA che ke sthira buddhivALA samAdhimAM rahenAra tyAgaparAyaNa manuSyo to kazI pravRtti nahIM karatA hoya, eo to mAtra paDyA rahetA haze. te vAtanuM nirAkaraNa karavA gItAmAM A rajUAta thayela che. nIcenA zlokomAM jaNAvela che ke samAdhimAM sthira rahelA sthitaprajJa puruSanI bhASA kevI hoya? te kevI rIte bole ? kevI rIte bese? ane kevI rIte cAle? sthitaprajJasya kA bhASA samAdhisthasya keshv!| sthitadhI: kiM prabhASeta kimAsIta vrajeta kim ? || te ja rIte A prastuta 28ramA padyamAM ema pUchavAmAM Avela che ke, sAdhaka manuSya kema cAle? kema Ubho rahe? kema bese ? kema sUve? kema khAya? ane kema bole? to pApakarmanuM baMdhana na thAya. AnA uttaramAM gItAnA e ja adhyAyamAM zloka paMcAvanathI botera sudhI je kAMI kahevAmAM Avela che te ja hakIkata ahIM bIjA ane trIjA padyamAM saMkSepamAM kahevAmAM Avela che. 3. AtmAsamAna - A mATe padyamAM mULa dhvamUyamU- (sarvabhUtAtmamUta athavA sarvabhUtAtmayUya) zabda che. sarakhAvo gItA a, 5, zlo, 7 : yogayukto vizuddhAtmA vijitAtmA jitendriyaH / sarvabhUtAtmabhUtAtmA kurvanapi na lipyate // yogayukta, vizuddha AtmA, jeNe AtmA upara tathA Idriyo upara vijaya meLavela che te vijita AtmA, jiteMdriya ane jeno AtmA prANI mAtranA AtmArUpa banI gayela che eTale je sarvAtmabhAvane pAmela che-abhedAnubhavI che te, pravRttine karato chatAM ya lepAto nathI tathA sarakhAvo gItA a, 6, zlo. ra9 : Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArga-sUtra sarvabhUtasthamAtmAnaM sarvabhUtAni cAtmani / IkSate yogayuktAtmA sarvatra samadarzanaH // tathA sarakhAvo 3ra : Atmaupamyena sarvatra samaM pazyati yo'rjuna ! / sukhaM vA yadi vA duHkhaM sa yogI paramo mataH / / je yogayukata AtmA che, je samadarzI che te, potAnA AtmAne tamAma prANIonA AtmAmAM rahelo jue che ane potAnA AtmAmAM tamAma prANIonA AtmAne rahelo jue che. he arjuna ! je yogI potAnA AtmAnI sAthe sarakhAmaNI karIne sarvatra ekasarakhuM jue che, pachI te sukha hoya ke du:kha hoya. Avo samadarzI yogI sauthI uttama che. 4. prathama sthAna - sarakhAvo gItA a, 4, zlo, 38,39,40: nahi jJAnena sadRzaM pavitramiha vidyate / A jagatamAM jJAnanA jevuM bIjuM koI pavitra nathI. zraddhAvAn labhate jJAnaM tatpara: sNytendriyH| jJAnaM labdhvA parAM zAntimacireNAdhigacchati // zraddhAvALo, tatpara ane jiteMdriya manuSya jJAnane pAme che, jJAna pAmIne, zIdhra parama zAMtine prApta kare che. ajJazca azraddadhAnazca saMzayAtmA vinazyati / nAyaM loko'sti na paro na sukhaM saMzayAtmanaH // je ajJAnI che, zraddhA vinAno che, je saMzayavALA manavALo che teno nAza thAya che. saMzayavALA manavALAne nathI A loka, nathI paraloka ke nathI sukha. 5. sAMbhaLIne - sarakhAvo gItA a, teramo, zlo, 25: anye tvevamajAnantaH zrutvA'nyebhya upaaste| te'pi cAtitarantyeva mRtyuM zrutiparAyaNAH // WWW.jainelibrary.org Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 mokSamArga-sUtra arthAtu je lokone A prakAranI samajaNa nathI evA ajANyA bIjA loko, evI samajaNa dharAvanArA pAsethI sAMbhaLIne AtmA vize vicAra kare che ane e rIte sAMbhaLavAmAM tatpara banelA teo paNa mRtyune tarI ja jAya che. jema mahAvIravANInA A padyamAM zravaNane kalyANanA jJAnanuM ane akalyANanA jJAnanuM kAraNa batAvyuM che tema gItAmAM paNa uparanA padyamAM zravaNanI agatya upara bhAra mUkyo che ane tene mRtyune tarI javAnuM nimitta batAvyuM che. 6. zarIranAM sukhono ja - sarakhAvo dhammapada trevIsamo nAgavarga slo : middhI yadA hoti mahAghaso ca nidAyitA sNprivttsaayii| mahAvarAho va nivApapuTTho punappunaM gabbhamupeti maMdo // je sAdhaka maMda hoIna edI hoya, khAudharo hoya, pAsAM pheravI pheravIne UMghanAro hoya, khANa khAI khAIne moTA Dukakara jevo mahApuTa thayelo hoya te vAraMvAra janamamaraNanA pherAne pAme che. 7. sarakhAvo I. khri, 5, u ra "A saMsAramAM je dIna, duHkhI, namra, svadharmanA bhUkhyA, dayAvaMta, pavitra mananA ane zAMti ane saMpane vadhAravAvALA che te ja kharekharA dhanya che; e ja mokSanA adhikArI che; e ja zAMti prApta karI zakavAnA che." sarakhAvo haka maI"huM kahuM chuM ke koI mANasa je zAMta, sadAcArI ane bIjAnA sukhe sukhI rahe che te narakamAM nathI jato." (pR-139). Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtimadanivAraNa sUtra 201 jAtimadanivAraNa-suttaM (303) egamege khalu jIve aIaddhAe asaI uccAgoe, DuM nIyA x x x x no hINe, no airitte, iti saMkhAe ke goyAvAI ? ke mANAbAI ? kaMsi vA ege gijjhe? tamhA paMDie no harise no kujjhe| bhUehiM jANa paDileha sAyaM samie eyANupassI // 1 // (mAthAmAM sUtra, di madhyayana, zag0, mUtra-2-3) che 24 jAtimadanivAraNa-sUtra 303. bhUtakALamAM A ekeeka jIva kharekhara aneka vAra UMca gotramAM janmelo che, ane kharekhara aneka vAra nIca gotramAM ya janmelo che. A vAstavika hakIkatane dhyAnamAM rAkhIe to pachI koI prANI hINo nathI - halako nathI - halakI jAtano nathI tema ja koI UMco nathI - UMcI jAtano nathI. AvuM barobara samajyA pachI koNa gotravAdI bane ? arthAt govavAdane koNa mahattva Ape ? tema ja koNa mAnavAdI bane ? arthAt gotrane lIdhe ahaMkAranI vAta koNa kare - UMcA gaNAvAnI vAta koNa kare? athavA kevaLa gotrane lIdhe koI eka prANI bIjA konAmAM mamatA rAkhe ? bIjA kayA prANImAM rAga rAkhe? mATe kharI vAta ema che ke paMDita puruSe - samaju manuSya - kevaLa govavAdane lIdhe kyAMya phulAvuM nahi, tema ja koI upara gusso karavo nahi - dhUMApUMA thavuM nahi. je mAnavo A hakIkatane svAnubhAvathI samaje che teo Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 mahAvIra vANI tamAma prANIo tarapha sukhaduHkhanI sthitimAM sahAnubhUtivALA rahe ane Ama jonArA - vartanArA - ja mAnavo samadarzI kahevAya. (304) ne mA vattiyanA vA, tahuggaputte taha lecchaI vaa| je pavvaie paradattabhoI, gotte Na je thabbhati mANabaddhe // 2 // 304. je koI manuSya, bhikSu thayelo hoya ane bIjA pAsethI bhikSA meLavIne potAnI saMyamasAdhanA karato hoya te, bhikSu thayA pahelAM bhalene brAhmaNa jAtano hoya, kSatriya jAtano hoya, ugravaMzano hoya ke koI licchavIno beTo hoya to paNa bhikSu thayA pachI potAnI jAtano, potAnA gotrano garva na kare, - potAnI jAtanA ke potAnA gotranA ahaMkAramAM baMdhAyelo na rahe. (305) je Avi appaM vasumaM ti mattA, saMkhAyavAyaM aparikkha kujjaa| taveNa vA'haM sahiu ti mattA, aNNaM jaNaM passati biMbabhUyaM // 3 // 305. "A bIjA koI saMyamavALA nathI, phakta ekalo huM ja saMyamavALo chuM ema samajIne je garva kare ane potAnI jAtane pUrI rIte oLakhyA vinA je potAne jJAnI mAne athavA pote ekalo ja tapasvI che, ane A je bIjAo che te to khetaramAM UbhA karelA ghAsanA cAyiAMnAM bIbAM che ema samaje te, 'zramaNa' nAmane bilakula lAyaka nathI. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . A caraNamAMthI soyI bacAvI atimadanivAraNa-sUtra 203 (306) na tassa jAI va kulaM va tANaM, NaNNattha vijjAcaraNaM suciNNaM / Nikkhamma se sevaiggArikamma, Na se pArae hoi vimoyaNAe // 4 // 306. vidyA eTale jJAnasaMpatti ane AcaraNasaMpatti eTale sArI rIte AcarelA AcAronI saMpatti. A be sivAya bIjuM koI evuM trIjuM nathI je bhikSane durAcaraNathI bacAvI zake arthAt abhimAnI bhikSune tenA durAcaraNamAMthI tenI jAta ke tenuM kula, muddala bacAvI zakatuM nathI. AvuM kharuM samajyA pachI paNa je bhikSu jAtanuM ke gotranuM ke vaMzanuM ke kuLanuM abhimAna kare ane ema karIne bIjA mAnavone halakA mAnavAnuM paNa na bhUle te bhikSu, bhikSu nathI paNa gRhastha che - saMsAranA prapaMcamAM paDelo saMsArI che, eTaluM ja nahi paNa te (bhikSu), potAnI jAtane rAgadveSanAM baMdhanomAMthI mukAvavAne ca samartha thaI zakato nathI. (27) hiMDyA mirdU suhanavI, je gAravaM hoi salogagAmI / AjIvameyaM tu abujjhamANe, puNo puNo vippariyAsuveti // 5 / / 307. je bhikSu azcina che, lUkhuM - sUkuM khAIne potAnI sAdhanA karato rahe che chatAM ya jo te, gRhasthone tyAM bhikSA mAgavA chatAM potAnI sukha sagavaDa mATe potAnA UMcA gaNAtA kuLano, vaMzano ke gotrano ke jAtano gaurava kare che arthAt pote amuka uttama kuLano che vA amuka uttama vaMzano che vA amuka uttama gotrano che vA amuka uttama jAtano che evuM kaheto pharI potAnI baDAI batAvI khAvApIvA vagerenI sagavaDa meLavavA prayAsa kare che to te saMyamamaya AjIvikAne barAbara samajyo ja nathI ane ema abhimAna karato te vAraMvAra bhulAvAmAM paDe che. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 arthAt peTabharo banI dhyeyane bhUlI jAya che. (308) pannAmayaM ceva tavomayaM ca, NinAmae goyamayaM ca bhikkhU | AjIvagaM ceva cautthamAhu, se paMDie uttamapoggale se || 6 || 308. je saMyamaparAyaNa bhikSu prajJAmadane namAve che arthAt taddana tajI de che tathA tapamadane namAve che, gotramane namAve che ane cothA AjIvikAnA madane namAve che te bhikSu, paMDita che ane uttama koTino AtmA che. (301) vADuM mArUM viviMca dhIrA ! Na tANi sevaMti sudhIradhammA / te savvagottAvagayA mahesI, ucca agottaM ca gatiM vayaMti // 7 // - (sUtra thru o, 60 23, 40 20,8,11,12,?,26) 309. he dhIra sAdhaka, tuM e tamAma madone kApI nAkha - samULagA dUra kara. sudhIratAnA dharmane varelA sAdhako e madone rAkhatA nathI. tamAma gotrothI dUra thayelA te maharSio gotra vagaranI uttama gatine pAme che. mahAvIra vANI 1. koI jAti, kuLa ke vaMzane lIdhe koI paNa manuSyanI uttamatA athavA anuttamatA vA spRzyatA vA aspRzyatA jainaparaMparAmAM mULathI ja nahIM paNa brAhmaNonA saMsargathI ane kAMIka tejasvitAnA abhAve thoDA samayathI te pesI gaI che. bhagavAna mahAvIra to evuM kAMI ja mAnatA ja nahotA. e hakIkata AdhAra sahita spaSTa karavA A sUtranI yojanA che. vizeSa spaSTatA mATe juo 21muM brAhmaNa sUtra. || Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmaNA-sUtra 265 khAmaNA - suttaM ( 310) savvassa jIvarAsissa bhAvao dhammanihiani acitto / savve khamAvaittA khamAmi savvassa ahayaM pi // 1 // 5 25 5 - kSAmaNA - sUtra 310, dharmapravRttimAM aMta:karaNapUrvaka sthira thayelo huM, meM karelA aparAdhonI tamAma jIvo pAse pahelAM ja kSamA mAMguM chuM ane pachI temaNe karelA aparAdhonI temane kSamA ApuM chuM. ( 311) savvassa samaNasaMghassa bhagavao aMjaliM karia sIse / savve khamAvaittA khamAmi savvassa ahayaM pi // 2 // 311, mAthA upara hAtha joDIne namratApUrvaka samasta zramaNa saMghanI pAse pahelAM ja mArA aparAdhonI kSamA mAguM chuM ane pachI temaNe karelA aparAdhonI nata mastake temane kSamA ApuM chuM. (322) Ayari savannA sIte sAmmid bha~ALe ya / je me kei kasAyA savve tiviheNa khAmemi ||3|| 205 ( Avazyaka sUtra AyariasU0 gA0 3,2, 1 ) 312. AcArya bhagavaMta, upAdhyAya bhagavaMta, ziSyagaNa, sAdharmika baMdhuo, zramaNonuM kuLa tathA zramaNono gaNa e badhA taraph meM je koI prakAranA kyAyabhAvo dekhADyA hoya - kodha karyo hoya, abhimAna batAvyuM hoya, lobha karyo hoya ane mAyA kapaTa karyuM hoya to huM te tamAma Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 mahAvIra vANI kapAyone mana, vacana ane kAyAe ema trividhe trividhe khamAvuM chuM. ( 313) khAmemi savve jIve savve jIvA khamaMtu me / mittI me savvabhUsu veraM majjhaM na keAi // 4 // (avazya sUtra saMvittumU. T0 46) 313. huM tamAma vo pAse mArA aparAdhonI kSamA mAguM chuM ane e tamAma jIvo mane paNa temanA taraphanA mArA aparAdhonI kSamA Apo. tamAma jIvo tarapha mAro maitrIbhAva che ane mAre koI paNa jIvanI sAthe verajhera nathI. . (314) jaM jaM maNeNa baddhaM jaM jaM vAyAe bhAsiaM pAvaM ! jaM jaM kAraNa kayaM micchA mi dukkaDaM tassa ||5|| (Avazyaka sUtra saMthArAsU0 aMtima gAthA) 314. je je pApapravRttione meM manamAM saMkalpelI hoya, je je pApapravRttione meM vANIthI kahI batAvI hoya ane je je pApapravRttione meM zarIra dvArA AcarI batAvI hoya te mArI tamAma pravRttio arthAt te mArAM tamAma pApo - pApamaya AcaraNo viphaLa banI jAo - mAruM duSkRta mithyA thAo - mithyA me duSkRtam - 1. kSAmaNA eTale kSamA ApavI khamAvavuM arthAt prANI mAtra sAthe saMbaMdhamAM AvatAM potAnI je je bhUlo thaI hoya - manathI, vacanathI ke zarIrathI je potAnA aparAdho thayA hoya tenI kSamA mAgI levI ane kSamA ApavI. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAmA-sUtra 207 A paddhati vaidika paraMparAmAM ane pArasI dharmanI paraMparAmAM paNa che. sarakhAvo. karacaraNakRtaM vAkkAyajaM karmajaM vA zravaNanayanajaM vA mAnasaM vA'parAdham / vihitam avihitaM vA sarvam etat kSamasva gaya naya rupALe ! zrImahAdeva zarama ! | 1 . (Azrama bhajanAvali - savAranI prArthanA) he karuNAsAgara kalyANakArI mahAdeva ! je aparAdha hAthe thayo hoya, page thayo hoya, bolavAthI thayo hoya, zarIrathI thayo hoya, kAma karavAthI thayo hoya, kAna vaDe thayo hoya, AMkha vaDe thayo hoya, mana vaDe thayo hoya, vidhi karatAM thayo hoya vA avidhine kAraNe thayo hoya te tamAma jAtanA aparAdha mATe mane kSamA karo, tAro jaya jayakAra thAo. khoradeha avestA nAmanA pArasI dharmagranthamAM pR 108 upara pateta pazemAnI' nAmanuM eka prakaraNa che. temAM sarva prakAranA duSTa vicAro (harvatInuM kumati-sarva sumaMta) duSTa vacano (kunta-duru) tathA duSTa vartana (kujhuvA-yuvRtta) je mana saMbaMdhI hoya - (mana) vacana saMbaMdhI hoya - (varanI) ane karma - kArya - pravRtti - saMbaMdhI hoya - (kunarnI) tathA je aparAdho zArIrika hoya - (tanI) AtmAne lagatA hoya - (ravInI) A jagata saMbaMdhI hoya - (f) ke paraloka saMbaMdhI hoya - (vInomAM) te tamAmanI paramezvara pAse manathI, vacanathI ane zarIrathI kSamA mAgIne pavitra thavAnI hakIkata noMdhelI che. 2. maitrIbhAva - sarakhAvo bauddhaparaMparAnA laghupAThamAM Avela mesUtranA zloka: mAtA tathA niyaM puttaM sAyusA ekputtmnurkkhe| evaM pi savvabhUtesu mAnasaM bhAvaye aparimANaM // Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 mahAvIra vAgI mettaM ca savvalokasmiM mAnasaM bhAvaye aparimANaM / uddhaM adho ca tiriyaM ya asaMbAdhaM averaM asapattaM / / jema mAtA potAnA putrane - ekanA eka putrane potAnuM AyuSya ApIne paNa bacAve e ja pramANe vizALa mana rAkhIne tamAma jIvonA kalyANanI bhAvanA karavI joIe. upara - UMce nIce ane tirache ema AkhA ya lokamAM bAdhA vagaranAM - vairavagaranA asAdhAraNa mitratAyukta vizALa cittanI bhAvanA rAkhavI joIe. | mAvatara-vALa samApta . Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama pariziSTa mahAvIra - vANInAM padyonI akSarAnukramaNikA padyanuM AdivAkya padyano aMka padyanuM AdivAkya accei kAlo ajjhatthaM savvao aTTha pavayaNa aNasaNa aNAikAlaatthaMgayammi adaMsaNaM ceva adhuvaM jIviyaM annAyauMchaM appaNaTThA appA kattA appA ceva appANameva appA naI appA khalu appaM ca ahi abaMbhacariyaM abhikkhaNaM abhibhUya araI gaNDaM 241 alola bhikkhU 236 alolue akkuhae 142 aloluyaM 66 avaujjhiya 43 avaNNavAyaM 162 246 22 212 213 216 aha paMcahiM 211 ahINapaMcendiyattaM 220 ahe vayaMti 79 ahiMsa saccaM ca aMgapaccaMgasaMThANaM 39 83 | ANA'niddesakare 161 16 avi pAvapari asAsae sarIrammi asaMkhayaM jIviya aha aTThahiM aha pannarasahiM - padyano aMka 274 124 277 251 263 127 250 84 174 101 75 78 74 120 149 2 46 82 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 padyano aMka 140 312 / 268 117 244 193 93 padyanu AdivAkya ANAniddesakare Ayarie uvajjhAe AyAramaTThA Ahacca AhAramicche ii ittariyammi imaM sarIraM iriyAbhAsesaNAiha jIviyaM uDDhaM ahe ya udaullaM bIyauvalevo hoi uvasameNa haNe uvahimmi egayA khattiyo egamege khalu emeva rUvammi eyAI mayAI eyAo paMca eyaM khu nANiNo eyaM ca dosaM evamAvaTTajoNIsu padyano aMka / padyanu AdivAkya 77 | evindiyatthA ya evaM guNasamAuttA 245 evaM dhammassa 95 evaM dhamma 208 evaM bhavasaMsAre 115 esa dhamme dhuve 168 esA pavayaNa242 kammasaMgehiM kammANaM tu kammuNA 68 kalahaDamara158 kasiNaM pi 146 kahaM care ? kAmANugiddhi kAyasA 303 | kiNhA nIlA 138 kusagge 309 kUiyaM ruiyaM kohA vA jai vA koho pII 69 | koho ya mANo ya 91 'kohaM ca mANaM ca 267 81 147 282. 55 276 90 185 238, 239 114 238, 47 259 145 143 152 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padyanuM AdivAkya kohaM mANaM ca khaNamettasokkhA khAmi savve khippaM na sakne gailakkhaNo guNehi sAhU cauraMgaM caDavvihe vi cattAri parama cattAri vame care payAI ciccAdupayaM ciccANaM dhaNaM cittacatamacittaM cIrAjiNaM chandaMniroheNa jaganissiehiM jaNeNa saddhiM jammaM dukkhaM jamiNaM jagaI jayA kamma jayA gaI bahuvihaM 211 padyano aMka / padyanuM AdivAkya 144 155 313 109 224 252 100 jayA cayai jayA jIva 70 89 jayA dhuNai jayA nivviMdae jayA puNNaM ca jayA muMDe jayA cayai jayA ya cayai jayA loga 270 jayA loge 107 jayA savvattagaM 170 jayA saMvara 126 jayaM care 33, 260 jarA jAva 159 jarA-maraNa 108 jassaMtie 14 jassevamappA 181 167 173 300 290 jahA kiMpAga jahA kumme jahA davaggI jahA pommaM jahA ya aMDa padyano aMka 293 289 296 292 291 294 293 188 298 299 297 295 283 9 4 86 219 156 204 51 262 132 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padyanuM AdivAkya jahA ya kiMpAga jahA lAho jahAM sAgaDio jahittA puvva jaheha sIho jA jA vaccai jAyarUvaM jAvantavijjA jAvanti loe jIvA - sjIvA ya jIviyaM ceva je Avi appaM je kei pavva je kei bAlA je kei sarIre je giddhe je pAva - je mamAiamaI je mAhaNe 'je ya kaMte je saMkhayA jo jIve 212 padyano aMka / padyanuM AdivAkya jo na sajjai jo pavvaittANa jo sahai jo sahassaM jaM jamaNeNa jaM pi vatthaM ca Dahare ya pANe NikkiMcaNe 157 148 5 264 172 7, 8 256 194 12 tao puTTho tao se 228 176 305 190 187 160 180 102 203 304 200 taheva pharusA 112 taheva sAvajja 287, 288 tiNNo hu si tattha paJcavihaM tatthimaM tavassiyaM tavoguNa tasapANe tassesa maggo tahiyANaM tu taheva kANaM taheva DaharaM padyano aMka 255 222 273 205, 215 314 61 202 307 186 183 232 11 257 302 258 207 229 30 253 32 25 129 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 254 178 padyanuM AdivAkya tivvaM tase tuliyANa teu-pamhAteNe jahA tesiM gurUNaM taM appaNA taM dehavArsa thaMbhA va kohA daMtasohaNadArANi suyA diTTa miyaM divva-mANusadukkhaM hayaM dujae duppariccayA dumapattae dullahe khalu deva-dANavadhaNa-dhannadhammaladdhaM dhammo ahammo dhammo maGgala 213 padyano aMka | padyanu AdivAkya padyano aMka 36 | dhammaM pi hu 122 198 dhIrassa passa 197 240 na kammuNA 210 104 na kAmabhogA na cittA na jAimatte 279 na tassa jAI 306 na tassa dukkhaM 177 na taM arI 218 na paraM vaijAsi 278 na ya pAvaparikkhevI na ya vuggahiyaM 272 134 na rUvalAvaNNa na laveja 165 na vA labhejA na vi muMDieNa 116 | na so pariggaho | nANassa savvassa 206 nANassAvaraNijja 233 50 | nANeNaM jANai 230 223 | nANaM ca daMsaNaM 226, 231 1 nAmakamma 234 26 261 209 265 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 110 0 padyanuM AdivAkya nAsIle niccakAlaniccugviggo paiNNavAdI paDhamaM nANaM pannAmayaM paNIyaM bhattapamAyaM kammaparijUrai paveyae ajapayaM pANivaha-musAvayApANe ya nAipAyacchitta puDhavI sAlI purisorama paMciMdiyabAlassa passa bAlANaM akAmaM biDamunbheimaM buddhassa nisamma bhAsAe dose ya bhogAmisadosa padyano aMka | padyanuM AdivAkya padyano aMka 74 | maNapalhAyajaNaNI 44 21 mandA ya phAsA . 110 189 marihisi rAyaM ! | mANusattammi mANusatte 175 108 mANussaM viggahaM 49 mAse mAse 192 musAvAo ya 23 123 muhaM muhaM mAha mUlameyamahammassa mUlAo khaMdhapparasA pagAmaM na 135 237 rAgo ya doso 151 / rUvANurattassa 137 163 rUve viratto | rUvesu jo 196 roianAyaputta195 labhrUNa vi 118, 119, 222 lohassesa vattaNAlakkhaNo 225 27 vatthagandha 201 179 / varaM me 214 72 133 139 217 136 269 60 130 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 padyanu AdivAkya vigiMca vitahaM pi vitteNa tANaM vittaM pasavo vibhUsA itthisaM 153 29 vibhUsaM padyano aMka | padyanuM AdivAkya . padyano aMka 99 sayaM samecca sarIramAhu 221 103 | sallaM kAmA 166 | savakkasuddhiM savvatthuvahiNA savvabhUyappabhUyassa 284 38 savvassa jIva88 savvassa samaNa170 savvAhiM aNuju191 savve jIvA 125 savvaM vilaviyaM 154 248 | suiMca larbu 106 227 suvaNNaruppassa 150 suhasAyagassa 301 266 soccA jANai 286 20 so tavo sohI ujuya 98 249 saMthArasejA 247 199 | saMbujjhamANe saMbujjhaha kiM na 164 13 / saMsAramAvanna viraI abaMbhavivattI aviNIveyA ahIyA na verAiM kuvvai vocchinda sakkA saherDa sadde rUve ya saIdhayArasantime samayAe samayA savvasammadiThThI samAvayaMtA samikkha samaM ca sayaM tivAyae suttesu 65 235 271 45 | Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padyano aMka padyanu AdivAkya hatthasaMjae hatthAgayA 216 padyano aMka | padyanu AdivAkya 275 | hAsaM kiDDa 181 / hiMse bAle 48 184 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya pariziSTa chaMda ane alaMkAra A mahAvIra-vANI koI mahAkAvya nathI tema varNanAtmaka vA caritrAtmaka koI kAvya paNa nathI, ethI AmAM vividha chaMdo ke vividha alaMkAro vaparAvAno saMbhava nathI. jainadharmanA prAcIna sUtragraMthomAMthI cUMTI kADhelAM judAM judAM suMdara subhASitarUpa dharmabodhaka padyonuM A eka akhaMDa racanArUpa nAnuM pustaka che. AmAM AvelAM padho Azare be hajAra varasa jeTalAM jUnAM che, tethI A padyo vizeSa karIne prAcIna chaMdomAM gUMthAyelAM che. AryA, vaitAlIya, anuSTupa, triSTupa ane jagatI; ATalA chaMdo A padyomAM vaparAyela che. AryA, gIti ane upagIti e traNe mAtrAmeLArUpa AryA chaMdanI koTinA chaMdo che. anuSTupa, triSTupa ane jagatI e traNe varNameLarUpa chaMdo che. jaM chaMdanA dareka pAdamAM pradhAnapaNe mAtrAonI saMkhyA gaNAtI hoya tenuM nAma mAtrAmeLa chaMda ane je chaMdanA dareka pAdamAM pradhAnapaNe hastra ane guru varNonI - akSaronI - saMkhyA gaNAtI hoya tenuM nAma varNameLa chaMda. ka, ca, ta, bha vagere akSaro hrasva ke laghu gaNAya che. kA, cA, tA, bhA vagere akSaro dIrgha gaNAya che tathA je hrasva akSara upara anusvAra hoya te akSarano svara guru gaNAya che. kaM, caM, taM, bhaM vagere akSaromAM 'a' hrasva svara che te, tenI uparanA anusvArane Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 lIdhe guru gaNAya che ane AvA guru akSaranI mAtrA manAya che tathA evo anusvAravALo hrasva akSara paNa dIrgha akSarane sthAne chaMdamAM kAmamAM Ave che. tathA je akSaranI pachI visarga Avato hoya tevo hrasva akSara paNa chaMdamAM guru gaNAya che, ka:, ca:, ta:, bha: AmAM ka vagere akSarone guru samajavA ane tenI darekanI be mAtrA samajavI. e ja rIte je akSaranI pachI koI joDiyo akSara Avato hoya tevo hasva akSara paNa chaMdamAM guru manAya che. karka, cakra, tarka, bhagna AmAM ka, ca, ta ane bha akSarone chaMdamAM guru samajavA ane te darekanI be mAtrA gaNavI. vaLI je hrasva akSara zlokanA pAdane cheDe Avato hoya te guru paNa manAya che ane tenI be mAtrA samajavAnI che. mAtrAmeLa chaMdamAM ke varNameLa chaMdamAM tenA mApanI gaNatarI karatAM A laghu ane gurunI paribhASA dhyAnamAM rAkhIne cAlavAnuM che. - AryA - dareka chaMdamAM cAra caraNa athavA pAda hoya che. jenA pahelA pAdamAM ane trIjA pAdamAM bAra mAtrA hoya tathA jenA bIjA pAdamAM aDhAra mAtrA hoya ane cothA pAdamAM paMdara mAtrA hoya tenuM nAma AryA chaMda. bIjI rIte kahIe to jenA pUrvArdhamAM 12+18 ema trIsa mAtrA hoya ane jenA uttarArdhamAM 12+15 ema sattAvIsa mAtrA hoya tenuM nAma AryA. juo padya 71muM, 165muM, 179muM. - gIti - jenA pUrvArdhamAM trIsa mAtrA hoya ane uttarArdhamAM ya trIsa mAtrA hoya tenuM nAma gIti AryA. juo : 112 1 22 222 112 2 1 2 122 1 jaganissiehiM bhUehiM tasanAmehi thAvarehiM ca | Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219. 2 21212 22 112 112 212 21 no tesimArame daMDaM maNasA vayasA kAyasA caiva // (akSara upara ApelA AMkaDA mAtrAone sUcave che : eka che te eka mAtrA sUcave che ane be che te be mAtrAne sUcave che.) upagIti - jenA pUrvArdhamAM 12+15 ema sattAvIsa mAtrA hoya ane jenA uttarArdhamAM ya 12+15 ema sattAvIsa mAtrA hoya tenuM nAma upagIti. A pustakamAM A traNe chaMdo ghaNA ochA vaparAyA che. AryA vagere traNe mAtrAmeLa chaMdonuM je mApa-mAtrA-saMkhyA jaNAvela che. temAM A pustakanAM padyomAM kayAMya mAtrA saMkhyA ochI vadhatI jaNAya to te doSapAtra nathI. kema ke A badhAM padyo prAcIna bhASAnA Arya chaMdomAM che. vaitAlIya - prathama ane tRtIya caraNamAM cauda cauda mAtrA hoya ane dvitIya tathA caturtha pAdamAM soLa soLa mAtrA hoya tathA dareka pAdamAM chelle ragaNa Avavo joIe. ragaNa eTale jeno Adi akSara ane antya akSara guru hoya ane madhya akSara laghu hoya. (jemake 'kAyasA' e zabda ragaNa kahevAya.) ane te ragaNa pachI eka akSara laghu Avavo joIe tathA e ladhu pachI vaLI eka akSara guru Avavo joIe. AkhuM apramAdasUtra(11-2) vaitAlIya chaMdamAM che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 caudamAtrA soLamAtrA 11211 2111 12 1 111 2 112 1 212 dumapattae paMDuyae jahA nivaDai rAigaNANa acce| caudamAtrA soLamAtrA 22 112 1 2 12 112 2 11 2 12 12 evaM maNuyANa jIviyaM samayaM goyama ! mA pamAyae / AmAM "yAna e ragaNa che ane pachI "vi' laghu akSara che ane "ra" guru akSara che. e ja rIte mApamAM e cothA pAdamAM ragaNa che ane tenI pachI "je laghu akSara che ane " guru akSara che. A chaMdanA pUrvArdhamAM mAtra prathama pAdamAM ja paMDuyeno 'Du' hasva hovAthI ragaNanI vyavasthA ghaTatI nathI tathA prathama pAdamAM "ene hasva hovAthI hRsva mAnavAno che. prAkRta bhASAmAM "e" ane "onuM hrasva uccAraNa paNa saMmata che. A rIte chaMdamAM ya koI pAdamAM akSaranI vadhaghaTa Ave athavA bIjI koI nyUnatA Ave te vAMdhArUpa gaNAtI nathI. anurupa - A chaMdanA dareka pAThamAM ATha ATha akSara hoya che. AnA pahelA ane trIjI yAdamAM sAtamo akSara guru hoya, bIjA ane cothA pAdamAM sAtamo akSara laghu hoya tathA cAre pAdomAM pAMcamo akSara laghu hoya ane chaThTho akSara guru hoya tenuM nAma anuSupa chaMda. AnuM bIjuM nAma zloka paNa che. A eka AkhA chaMdanA batrIsa akSara thAya. juo : Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . laghu guru guru laghu guru laghu eso paMca na mukAro savvapAvappa NA snno| laghu guru guru laghu guru laghu maMgalANaM ca savvesiM paDhamaM hava i maMgalaM // upara ApelA A zlokamAM cothA pAdamAM ruvannA ne guru samajavAno che. A padyomAM A chaMda ghaNo vadhAre vaparAyela che. A chaMdamAM kayAMya kayAMya akSaranI vadhaghaTa hoya athavA je mApa batAvela che tenA karatAM kayAMya phera hoya topaNa doSapAtra na gaNavuM. kayAMka A chaMdanuM pAda nava akSaranuM Ave che ane kayAMka sAta akSaranuM paNa Ave che chatAM te ArSa hovAne lIdhe vAMdhAbharyuM manAtuM nathI. triTupa - jenA dareka caraNamAM agiyAra agiyAra akSara Ave te chaMdanuM nAma tripupa. jagatI - jenA dareka caraNamAM bAra bAra akSara Ave te chaMdanuM nAma jagatI. A bane chaMdo ghaNA prAcIna che. vedamAM e chaMdo vaparAyela che. prastuta mahAvIra vANInAM ghaNAM padho trichupa chaMdamAM che ane jagatI chaMdamAM paNa che. padya 43muM, 84muM ane 87muM padya trichupa chaMdamAM che. padya ra9muM, 51muM ane 150muM padya jagatI chaMdamAM che. A banne chaMdomAM paNa kayAMka akSaranI vadhaghaTa jaNAya to te doSapAtra nathI. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 arvAcIna saMskRta sAhityamAM jemane IMdravajA, upendravajA ane upajAti chaMda kahevAmAM Ave che teo prAcIna trichupa chaMdanA ja judA nAmavALA prakAra che. IdravajAnA dareka caraNamAM agiyAra agiyAra akSaro Ave che. temAM trIje, chaThTho, sAtamo ane navamo akSara hRsva hoya che. upendravajA ane upajAtinA dareka caraNamAM agiyAra agiyAra akSaro Ave che. phakata upendravajAmAM dareka pAdano Adi akSara laghu hoya che ane bIjI yojanA IMdravajAnI jevI hoya che tyAre upajAti chaMdamAM prathama ane tRtIya pAda IMdravajA jevuM ane dvitIya ane caturthapAda upendravajA jevuM hoya che. arthAt IMdravajA ane upendravajAnA mizraNanuM nAma upajAti chaMda. arvAcIna saMskRta sAhityamAM vaMzastha ane iMdravaMzA chaMdo bAra bAra akSaranA hoya che. A banne chaMdo prAcIna jagatI chaMdanA eka judA prakArarUpa che. vaMzasthamAM dareka caraNamAM bAra bAra akSara hoya che. upendravajA chaMdanA cAre caraNomAM dasamA ane agiyAramA akSara vacce eka laghu akSara umerAyo hoya tyAre tenuM nAma vaMzasthavRtta ane dareka pAdamAM bAra bAra akSaravALA vaMzastha chaMdamAM jyAre Adi akSara guru hoya tyAre tenuM nAma iMdravaMzA da. alaMkAra - A AkhAya saMgrahamAM upamA ane rUpaka e be alaMkAra vaparAyelA che. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 jevo' ke 'peThe evA sarakhAmaNIdarzaka zabdo mUkIne jyAre be vastunI sarakhAmaNI karavAmAM Ave che tyAM upamA alaMkAra samajavAno. jemake ; naET sADi nA ItyAdi. dharma-sUtranA pAMcamA padyamAM sAgaDio eTale gADAvALo. AmAM ajJAnI mANasa ane unmArge jainAro gADAvALo e be vacce sarakhAmaNI karI batAvI che. ajJAnI mANasa upameya che ane gADAvALo e upamA che. jyAM be vastunI sarakhAmaNI karatAM sarakhAmaNI sUcaka jevo ke "paThe vagere zabdo vAparyA vinA ja sarakhAmaNI karavAmAM AvI hoya tyAM rUpaka alaMkAra samajavAno. jemake ; sarIramAhu nAva tti jIvo vuccai naavio| saMsAro aNNavo vutto jaM taraMti mahesiNo / Atma-sUtra, padya 221 A padyamAM zarIra ane nAva, jIva ane nAvika, saMsAra ane arNava vacce sarakhAmaNI karI batAvavA sAthe e banneno abheda batAvela che. sarakhAmaNI sUcaka "jema ke peThe evo koI zabda vAparyo nathI mATe rUpaka alaMkAra samajavAno. e ja rIte Atma-sUtra padya 221 muM. A padyamAM AtmA ane vaitaraNI nadI, AtmA ane phUTa zAlmalI vRkSa, AtmA ane kAmadudhAdhenu tathA AtmA ne naMdanavana vacce ekarUpatA hoya evI sarakhAmaNI karI batAvela che ane peThe ke jevo koI paNa zabda vAparyo nathI, mATe rUpaka alaMkAra samajavAno. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammo maMgalamukTuiM ahiMsA saMjamo tavo / devA vi taM namaMsanti jassa dhamme sayA mnno|| dharma utkRSTa maMgala che. ahiMsA, saMyama ane tapae dharma che. jemanuM mana sadA dharmamAM che, temane devo paNa namana kare che. khAmemi savve jIve savve jIvA khamaMtu me| mittI me savvabhUesu ve majjhaM na kenni| huM tamAma jIvo pAse mArA aparAdhonI kSamA mAguM chuM ane e tamAma jIvo mane paNa temanA taraphanA mArA aparAdhonI kSamA Apo. tamAma jIvo tarapha mAro maitrIbhAva che ane mAre koI paNa jIvanI sAthe verajhera nathI.