________________
અપરિગ્રહ-સૂત્ર
પપ મહાભારતમાં જ્યાં દુર્યોધન અને વિદુર વચ્ચે વાતચીત ચાલે છે ત્યાં પણ આવી જ હકીક્ત છે.
यथा मधु समादत्ते रक्षन् पुप्पाणि षट्पदः ।
तद्वदर्थान् मनुष्येभ्य: आदद्यात् अविहिंसया ॥ આ બને પદ્યોનો ભાવાર્થ આ છે : જેમ ભમરો ક્લોને બચાવતો બચાવતો-સાચવી સાચવીને-તેમાંથી રસ-મધ-લે છે તે પ્રમાણે મનુષ્પો પાસેથી ધન, અહિંસાપૂર્વક મેળવવું જોઈએ.
શ્રેયાથી મનુષ્ય બીજા કોઈ પાસેથી ઘન વગેરેને મેળવવા જતાં વા તેના શ્રમનો લાભ લેવા જતાં કેવી રીતે વર્તે? એની સૂચના આ પદ્યોમાં આપેલી છે. આખાય સંસારમાં સ્વાર્થ વિશેષ ભાગે પ્રધાન છે. સ્વાર્થને સાધવા જતાં મનુષ્ય પોતાના સહાયકોના જીવન તરફ એવો બેદરકાર બની જાય છે કે તે તરફ ભાગ્યે જ નજર સરખી પણ કરે છે. વળી, મનુષ્યમાત્રમાં સ્વાર્થ લોભ સત્તામદ વગેરે દૂષણો વ્યાપેલાં છે એને લીધે પણ તેને ઉપરની વાત સૂઝતી નથી, તેમ છતાં સ્વ અને પર બન્નેનો બચાવ થાય એવો માર્ગ શ્રેયાર્થીએ આમાંથી કાઢવો જ રહ્યો. જે માર્ગ નીકળી શકે એમ છે અને જે રીતે નીકળી શકે એમ છે તે વાત મહાવીરવાણીનું મૂળ પદ્ય અને ધમ્મપદ તથા મહાભારતનું આ પદ્ય સ્પષ્ટપણે સૂચવે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
