Mahavira Vani

SR No.: 004697
Original Sutra Author: N/A
Author: Bechardas Doshi
Publisher: USA Jain Institute of North America
Publication Year: 1997
Total Pages: 272
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Religion
File Size: 8 MB

Page 202

લોકતત્ત્વ-સૂત્ર
મૂળભૂત
કાળ છે; પુણ્ય પાપ આમ્રવ સંવર નિર્જરા બંધ કે મોક્ષ એ કોઈ પદાર્થ નથી. એ પુણ્ય કે મોક્ષ વગેરે તો બધાં આત્માની એક પ્રકારની પરિસ્થિતિરૂપ છે; તેમ છતાં વીતરાગદશાને અને એની પછી આવતી નિર્વાણદશાને મેળવવા માટેની પ્રક્રિયામાં એ પુણ્ય પાપ વગેરેને અવશ્ય સમજી લેવાં જરૂરી છે માટે તેમને પણ અહીં ‘તત્ત્વ’ રૂપે જણાવેલાં છે અને એ દૃષ્ટિએ આ ગાથામાં નવ તથ્યોને તત્ત્વોને - સૂચવેલાં છે.
-
૧૪. આસવ આમ્રવના બે પ્રકાર છે: અશુભ આસ્રવ અને શુભ આમ્રવ. અશુભ આમ્રવનું સ્વરૂપ આ છે: હિંસા, અસત્ય, ચોરી, અબ્રહ્મચર્ય, પરિગ્રહ, છળકપટ, લોભ, દ્વેષ, વૈર, ક્રોધ વગેરે વિવિધ કુપ્રવૃત્તિઓનું નામ અશુભ આસ્રવ છે. આ પ્રવૃત્તિઓ આત્માની દુષ્ટ વૃત્તિઓને લીધે થાય છે. અને જેમ જેમ આ કુપ્રવૃત્તિઓ વધુ ને વધુ પ્રમાણમાં ચાલે છે તેમ તેમ આત્મામાં દુત્તિઓ - દુષ્ટ વૃત્તિઓ - વધતી જાય છે. દુવૃત્તિઓ મજબૂત બનતી જાય છે અને તેના સંસ્કારો એવા દઢમૂળ બને છે કે જેમને કાઢવા ભારે કઠણ પડે છે. આ સંસ્કારો કાઢ્યા વિના આત્મા ખરી માનવતાને અને માનવતાના પૂર્ણ વિકાસરૂપ વીતરાગભાવને પામી શકતો નથી. એથી ખરી માનવતાને અને વીતરાગભાવનો વિરોધી એવો આ અશુભ આમ્રવ પાપબંધનનું કારણ છે માટે તે સદા, સર્વદા, સર્વથા અને સર્વત્ર હેય, હેય ને હેય જ છે.
૧૫૫
શુભ આમ્રવનું સ્વરૂપ આ છે : અહિંસા, સત્ય, અચૌર્ય, બ્રહ્મચર્ય, દાન, દયા, ત્યાગ, સરળતા, સંતોષ, અદ્વેષ, સમતા વગેરે વિવિધ સુપ્રવૃત્તિઓનું કે શુભ પ્રવૃત્તિઓનું નામ શુભ આસ્રવ છે. મનુષ્ય શરૂ શરૂમાં જ્યારે આવી બધી સુપ્રવૃત્તિઓ કરતો હોય છે ત્યારે એ પ્રવૃત્તિઓ સાથે બદલાની કોઈ ને કોઈ સ્થૂલ કે સૂક્ષ્મ આશા લાગેલી હોય છે: કીર્તિ, પ્રતિષ્ઠા, પુત્રલાભ, ઇલોકનો વૈભવ, સ્વર્ગનો વૈભવ વા સામાજિક દેખાવ વા દબાણથી કેટલીક વાર એ સુપ્રવૃત્તિઓ ચાલતી હોય છે તેમ છતાં એ પ્રવૃત્તિઓ થોડે ઘણે અંશે પ્રવૃત્તિ કરનારને શુભકર નીવડે છે એથી એનું નામ શુભ આસ્રવ છે. આ શુભ આસ્રવ પુણ્યબંધનું કારણ છે અને તે સામાજિક દૃષ્ટિએ જરૂર હંમેશાં