________________
મહાવીર વાણી
દ
ગયો. ત્યાં આવતાં સખત ટાઢને લીધે બકરાં થીજી ગયાં, તેમની આંખો ઉઘાડી નાંખવામાં આવી.
પછી તો જેમના ઉપર સવારી કરીને અહીં સુધી પહોંચ્યા તે બકરાંઓને મારી નાંખીને તેમનાં ચામડાંની મોટી મોટી મસકો બનાવવામાં આવે છે અને આ પર્વતથી રત્નદ્વીપ જવા માટે પ્રવાસીઓ છરી સાથે ચામડાની એ મોટી મોટી મસકોમાં બેસી જાય છે. મસકને અંદરથી બંધ કરી દેવામાં આવે છે.
આ પર્વતમાં ચરવા માટે રત્નદ્વીપમાંથી ભાચુંડ પક્ષીઓ આવે છે અને તેઓ આ મસકને માંસનો મોટો પિંડ-લોચો સમજીને ઉપાડીને રત્નદ્વીપ લઈ જાય છે. ભારુંડ પક્ષી મસકને જેવી નીચે મૂકે કે તરત જ અંદર બેઠેલો કે માણસ છરી વડે મસકને કાપી નાખીને બહાર નીકળી પડે છે. પછી રત્નદ્વીપમાંથી રત્નોનો સંગ્રહ કરી ફરી પાછો મસકમાં ભરાઈ જાય છે અને એ જ રીતે ભારુંડ પક્ષીઓ વળી પ્રવાસીને પાછા તે પર્વત પાસે લાવે છે. કલ્પસૂત્રની કિરણાવલી ટીકામાં ભારુંડપક્ષીનું જે વર્ણન આપેલ છે તે આ પ્રમાણે છે :
भारुण्डपक्षिणोः किल एकं कलेवरम् पृथग्रीवम् त्रिपादं च स्यात् । यदुक्तम्भारुण्डपक्षिणः ख्याताः त्रिपदा मर्त्यभाषिणः । द्विजिह्वा द्विमुखाश्चैकोदरा भिन्नफलैषिणः ॥
તથા ઉત્તરાધ્યયનસૂત્ર ચોથા અધ્યયન, ગા૰ ૬ની ટીકામાં ભારુડ પક્ષી વિશે જે નોંધ છે તે આ પ્રમાણે છે :
एकोदरा: पृथग्ग्रीवा: अन्योन्यफलभक्षिणः । प्रमत्ता हि विनश्यन्ति भारुण्डा इव पक्षिणः !!
અર્થાત્ એક બીજાં સાથે જોડાયેલાં ભાડ નામનાં બે એવાં પક્ષી છે કે જેમને પેટ એક હોય છે, માથાં જુદાં જુદાં હોય છે. ત્રણ પગ હોય છે. બે જીભ હોય છે, બે મોઢાં હોય છે, વાણી મનુષ્યની હોય છે અને તેઓ પરસ્પર ફળ ખાનારાં છે. એટલે એક પેટ હોવાથી એક મુખ ફળ ખાય એટલે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
