________________
મહાવીર વાણી
વાણિયાએ પાલિતને પોતાની પુત્રી પરણાવી. પાલિત પોતાની પત્નીને લઈને ચંપા તરફ પાછો ફરતો હતો તેવામાં વચમાં જ વહાણમાં તેની પત્નીએ પુત્રને જન્મ આપ્યો તેથી તેનું નામ ‘સમુદ્રપાલિત' પાડ્યું. આ નામમાં પિતાનું નામ જોડાયેલ છે. એ ઉપરથી જણાય છે કે, પુત્રનાં નામો સાથે પિતાનું નામ જોડવાનો જૂનો રિવાજ હતો. સમુદ્રપાલિત યોગ્ય ઉમરમાં આવતાં તેને કલાચાર્ય પાસે ગણિત, લેખન, નૃત્ય, સંગીત, શસ્ત્રવિદ્યા વગેરે બોતેર કળાઓ શીખવા મોકલ્યો. પછી તો તે બોતેર કળાઓને શીખી યુવાન થયો ત્યારે સંગીત, નૃત્ય, રાંધણ, કાવ્ય વગેરે ચોસઠ કળાઓને શીખેલી એવી રૂપિણી નામની કન્યાને પિતાએ તેને પરણાવી. પાસે અઢળક સંપત્તિ હોવાથી તે બન્ને વરવધૂ સંસારના કામવિલાસનાં સુખોને અનુભવવા લાગ્યાં. દેવભવન જેવાં રહેવાનાં ઋતુઋતુનાં જુદાં જુદાં ભવનો, આજુબાજુ દાસદાસીઓનો મોટો પરિવાર, વિપુલ ભોગસામગ્રી તથા ખીલતું બન્નેનું યૌવન પછી મોજમા માણવામાં શી કમી રહે? એવામાં એક વાર સમુદ્રપાલિત પોતાની પત્ની સાથે ભવનના ગોખમાં બેઠો હતો ત્યાંથી તેણે શૂળીએ ચડાવવા લઈ જવાતો એક ચોર જોયો. ચોરને જોઈને તરત જ તેને વિચાર આવ્યો કે જે કર્મ-કામ-ચોરે કર્યું છે તેનું ફળ-મરણ તેને અહીં જ ભોગવવાનું આવ્યું અર્થાત્ જે જેવાં કામ કરે છે તેને તેવાં ફળો અવશ્ય ભોગવવાં પડે છે. આ વિચાર સાથે તેને તેની પોતાની અમર્યાદ વિલાસપ્રવૃત્તિ વિશે અને તેનાં દુષ્પરિણામો વિશે પણ તીવ્ર વિચાર આવ્યો, તેથી તેનું મન એ વિલાસોથી ઉદાસ થઈ ગયું અને તે, એ બધા વિલાસો તથા અનર્ગળ સંપત્તિવૈભવ છોડી દઈને ભગવાન મહાવીરને શરણે આવ્યો અને તેમની પાસે શ્રમણદીક્ષા લઈ તેમના શ્રમણસંઘમાં રહી પાંચ મહાવ્રતોને આચરવા લાગ્યો. તે મુનિ થયેલ સમુદ્રપાલિત આ બીજા પદ્યને બોલે છે.
૧૮
૭. જિન- આ શબ્દ નિ નયે ધાતુ ઉપરથી આવેલ છે. જે રાગદ્વેષ વગેરે આંતર શત્રુઓને જિતનાર છે તે જિન કહેવાય છે. જૈન એટલે જિનનો અનુયાયી. આ શબ્દ જૈન તીર્થંકરો માટે વપરાય છે. તેમ બૌદ્ધ તીર્થંકરો માટે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org