Page Text
________________
૧૫૦
મહાવીર વાણી તો છે જ પરંતુ તે સામર્થ્યને જો આ ધર્માસ્તિકાયનું આલંબન - નિમિત્ત - ન મળે તો કોઈ પણ પદાર્થ ગતિ કરી શકે નહીં એટલે આ ધર્માસ્તિકાય ગતિમાત્રનું નિમિત્ત કારણ છે – ગતિમાત્રમાં સહાયક છે.
આ રીતે એક બીજો “ધર્મ' શબ્દ સામાન્ય રીતે સમ્પ્રવૃત્તિના અર્થમાં રૂઢ છે, તેનાથી આ ધર્માસ્તિકાય કે ધર્મ શબ્દને તદ્દન જુદા અર્થમાં સમજવાનો છે. અહિંસા સત્ય વગેરે સમ્પ્રવૃત્તિના અર્થમાં રૂઢ એવા “ધર્મ' શબ્દને પણ જૈનપરંપરા માને છે; પરંતુ તેનો ઉપયોગ આ સ્થાને નથી. એ ખ્યાલમાં રાખવાનું છે.
૩. અધર્માસ્તિકાય - સમગ્ર લોકજગતમાં એક એવો અખંડ પદાર્થ સર્વત્ર સર્વકાળે વિદ્યમાન છે અને જેના આલંબનથી સ્થિતિ કરવાની શકિતવાળાં એટલે ગતિને રોકી રાખવાની સ્વયં શકિતવાળા ચેતન કે પુદગલ પદાર્થોમાં તેમની સ્થિતિમાં સહાય મળતી રહે છે, તેનું નામ અધર્માસ્તિકાય અથવા અધર્મ. આ પદાર્થ પોતે જડ છે તો પણ અમૂર્ત છે. પગે ચાલતા મુસાફરમાં ગતિને રોકી રાખવાની શક્તિ આપોઆપ વિદ્યમાન છે છતાં રસ્તામાં જ્યાં વૃક્ષનો છાંયો આવે ત્યાં જ તે ઊભો રહે છે, તે રીતે ચેતનમાત્રમાં અને પુદ્ગલ – મૂર્ત – પદાર્થમાત્રમાં ગતિને રોકી રાખવાનું સામર્થ્ય તો છે જ, પરંતુ તે સામર્થ્યને જે આ અધર્માસ્તિકાયનું આલંબન – નિમિત્ત – ન મળે તો કોઈ પણ પદાર્થ ગતિને રોકી શકતો નથી - સ્થિતિમાં આવી શકતો નથી એટલે આ અધર્માસ્તિકાય સ્થિતિમાત્રનું નિમિત્ત કારણ છે - સ્થિતિમાત્રમાં સહાયક છે.
આ રીતે, એક બીજો “અધર્મ' શબ્દ સામાન્ય રીતે કુપ્રવૃત્તિના અર્થમાં રૂઢ છે. તેનાથી આ અધર્માસ્તિકાય કે અધર્મ શબ્દને તદ્દન જુદા અર્થમાં સમજવાનો છે. હિંસા અસત્ય વગેરે કુપ્રવૃત્તિના અર્થમાં રૂઢ એવા “અધર્મ' શબ્દને પણ જૈન પરંપરા માને છે; પરંતુ તેનો ઉપયોગ આ સ્થાને નથી એ ધ્યાનમાં રાખવાનું છે.
૪. આકાશાસ્તિકાય - આકાશ, ગગન, ખ, અંતરિક્ષ એ બધા શબ્દો સમાન અર્થના છે – પોલાણમાત્રનું નામ આકાશ છે. આ પદાર્થ લોકજગત
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004697 |
| Book Title | Mahavira Vani |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bechardas Doshi |
| Publisher | USA Jain Institute of North America |
| Publication Year | 1997 |
| Total Pages | 272 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 8 MB |