________________
પરિછેદ ]
પડતીના કારણે ઊલટે પ્રૌઢ વયમાં પણ સારી રીતે આગળ વધી યહ બહુત હાનિકારક હો જાતા હૈ. યદિ રાજ્યગયો હત;૩૫ છતાં ઉપર વર્ણવાયેલી પરિસ્થિતિને શક્તિ કિસી વિશેષ ધર્મક પક્ષ લે, તબ તે લીધે જ, તેનામાં જે કે સજજન માબાપના પુત્ર અનર્થકી કોઈ સીમા હી નહીં રહેતી. અશોક તરીકે ભલે દુર્ગણોએ વાસ નહ કર્યો, પણ રાજ્યશક્તિસે બૌદ્ધધર્મકા ( પ્રિયદર્શિને જૈનધર્મ સગુણોનો અભાવ તે રહી જવા પામ્યું હતું, કા-એમ શબ્દ વાંચવા જોઈએ) પ્રચાર નહીં જેથી કરીને રાજધુરાની પ્રાપ્તિ થયા બાદ તરત જ કરના ચહાતા થા છે વહ પાસે સબ ધર્મો કે તેણે મનસ્વીપણે પોતાની પ્રજાને સત્તાના દરથી સામાન્ય ઉચ્ચ તકા ગ્રહણ કરતા થા, પર ધર્મ પ્રત્યેક દેરવવાના ઉપાય જવા માંડ્યા ઇસ ઉચ્ચ ભાવકે પિછલે સમ્રાટ સ્થિર ન રખ હતા. તેના મનમાં એમજ ફુરી આવ્યું હતું કે શકે. ઉન્હને વિશેષ ધર્મોકા પક્ષપાત કરના તેના પિતા મહારાજા પ્રિયદર્શિને જે યશ અને શરૂ કર દિયા છે તે વિદ્વાન લેખકના શબ્દોનું કીર્તિ મેળવી છે તેને પણ જે પિતે ટપી જાય અવતરણ, મેં ઉપર પ્રમાણે જે સ્થિતિ વર્ણવી તો સારું, અને તેથી તેના ચિલે જ ચાલ્યા જાઉં; બતાવી છે તેને બહુ સત્ય ઠરાવે છે. તેમ આપણને પણ સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનના હાથતાળે તાલીમ નહીં પણું ભારતવર્ષના ઇતિહાસમાં ઔરંગઝેબના અને લીધેલી હેવાથી તથા તેની રાજનીતિથી બીન- રોમના ઇતિહાસના રાજા કોન્સન્ટાઇનના ધર્માધવાકેફ હેવાથી, આંખ મીંચીને ધર્માધાણાનો પણના દષ્ટાંતથી તેની સાબિતી મળે છે. તેમજ કેયડો વીંઝવા માંડ્યો હત, but having been તેથી ઊલટું વર્તન કરવાથી, એટલે કે પ્રજાના neither trained under Priyadarshin ધર્મની વચ્ચે બીલકુલ હસ્તક્ષેપ ન કરવાથી nor being aware of his intentions રાજ્યસત્તા કેટલે દરજે પ્રકારંજનને યશ and policy he had ruthlessly follow- ખાટી જાય છે તેનો પુરાવો પણ ભારતીય ed religious terrorism, એટલે તેની ઇતિહાસમાં મહારાણી વિકટોરીયાના ઈ. સ. અને તેના પિતાની રાજનીતિમાં “દવા એક, પણ ૧૮૫૮ ના યાદગાર સંદેશામાંથી અને સમ્રાટ પથ્ય જુદું” તેના જેવી સ્થિતિ હોવાથી, પરિ- અકબરના જીવનચરિત્રમાંથી આપણને મળી ણામ ભિન્ન જ આવ્યું અને તેની સઘળી પ્રજા આવે છે. પણ બિચારા સુભાગસેનના નશીબમાં અસંતુષ્ટ બની ગઈ. ઉપરના જ ગ્રંથકાર લખે તેના નામ પ્રમાણે રાજ્યપ્રાપ્તિનું સૌભાગ્ય જો છે કે “યદિ ધર્મકા દુરૂપયોગ કિયા જાય ૮તો કે લખ્યું હતું ખરું, પણ તેને પચાવી જાણવાનું
(૩૫) જુઓ. પુ. ૨ ચિત્રપટ નં. ૫ માં નં. ૯૩ ને સિકો તથા પૃ. ૧૨૮ માં તેનું વર્ણન. તે ઉપરથી તે ઊલટું એમ પણ સમનય છે કે તેની ઉમર લગભગ સાઠ વર્ષની હદે પહોંચી હશે.
(૩૬) જુઓ ઓગળ ઉપર, (૩૭) મે. સા. ઈ. પૃ. ૬૭૧.
(૩૮) વર્તમાન કાળે સમસ્ત હિંદમાં કેમી ભાવનાનાં જે મૂળ પાતાં જાય છે તે પણ આવા
ધમભેદ ઉપર જ રચાયાં છે અને તેથી તેને કેમીભેદનું નામ આપે કે ધમભેદનું નામ આપો પણ તે બને સરખાં જ છે. આવા ધમભેદનું પરિણામ કેવું આવી શકે, તે આ ટેકાણે વવાતી પરિસ્થિતિ સાથે સરખાવે. તેનું બીજું દૃષ્ટાંત આપણા ભારતીય ઇતિહાસમાં એગલ સમ્રાટ ઔરંગઝેબને સમયનો રાજ્યકાળ પૂરું પાડે છે. ( સરખા ઉપરની ટીક નં. ૧૭).
(૩૯) આ સૂત્ર દરેક રાજકર્તા કામ ધડો લેવા વેવ્ય ગણાશે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
