________________
પરિછેદ ] ઓળખ વિગેરે
૧૮૫ અનુક્રમે જમાઈ અને પુત્રી થતાં હતાં. આ (૨) ભૂમકના સિક્કાની જે સવળી બાજૂ છે તે ઉપરથી વળી એમ પણ સિદ્ધ થઈ જાય છે કે નહપાણની અવળી બાજુ છે. (૩) ભૂમક ભૂમક અને નહપાણ પણ એક બીજાના ખાસ પ્રથમ થયો છે અને નહપાણ તેની પાછળ થયે નિકટના સંબંધી થતા લેવા જોઈએ.
છે. (૪) તે બેની વચ્ચે કાંઈ સગપણ હતું કે વળી તે જ વિદ્વાન મિ. રેપ્સન આગળ કેમ તે જાણવામાં આવ્યું નથી. તેમ તે સંબંધી જતાં ભૂમકના સિક્કાનું વિવેચન કરતાં જણાવે કાંઈ પુરાવો મળી આવતા નથી. ઉપર પ્રમાણેની
PV: _" Their types are Arrow- આ ચાર તારવણીમાંથી પ્રથમની ત્રણ તે Discus and Thunderbolt, lion-capital. સ્પષ્ટ જ છે એટલે તેને તે સિદ્ધ થયેલી બીના The obverse type of Bhumak is તરીકે જ સ્વીકારી લઈએ. બાકી ચોથી બાબતને continued by Nabapana as the reverse જવાબ મેળવવા માટે વિચાર કર રહે છે. type... Considerations of the type and ઉપર પૃ. ૧૮૪ માંની દલીલ પાંચમીમાં fabric of the Coins and the nature જોઈ ગયા છીએ કે ભૂમક અને નહપાણ બને of the coin-legends leave no room એક બીજાના ખાસ સંબંધમાં હતા જ. વળી for doubting that Bhumak pre ઉપરમાં દર્શાવેલી હકીકતને તથા બીજી તારceeded Nahapan; but there is no વણીને ઉકેલ, સિકકાના અભ્યાસથી કરીશું તે evidence to show relationship be. કહી શકાય તેમ છે કે, કોઈ વ્યક્તિના સિક્કાની tween themeતેની (ભૂમકના સિક્કાની) સવળી બાજુ જે બીજી વ્યક્તિના સિક્કાની ઓળખમાં, તીર, વજ અને ગદા તથા ઉપર અવળી બાજુ હોય તે, સવળી બાજુવાળી સિંહાકૃતિ છે. ભૂમકના સિક્કાની જે સવળી વ્યક્તિ પ્રથમ થઈ ગણાય અને અવળી બાજુ બાજૂ છે તે નહપાસે અવળી તરીકે ચાલુ રાખી વાળી વ્યક્તિ તેની પાછળ થઈ ગણાય. છે. .. સિક્કાની કટિ તથા ભાતને તેમજ તેના એટલું જ નહીં, પણ તુરત જ પાછળ થયેલી ઉપર લખેલ શબ્દોના અર્થને વિચાર કરતાં હતી એમ પણ કહી શકાય; એટલે આટલું હવે નહપાની પહેલાં ભૂમક થયે છે તેમાં શંકા સિદ્ધ થયેલ માની લેવું રહે છે કે, પ્રથમ ભૂમક રાખવાને જરા પણ અવકાશ રહેતો નથી; પણ થયો, તેની પાછળ તુરત જ નહપાણુ થયો અને તે બે વચ્ચે શું સગપણ હતું તે દર્શાવવા માટે નહપાના સમકાલીનપણુએ તેને જમાઈ કાંઈ જ પ્રમાણ દેખાતું નથી.” આટલા લખાણ રૂષભદત્ત થયો હતે. આટલી સ્થિતિ પ્રાપ્ત થયા ઉપરથી એટલું જણાયું કહેવાય કે, (૧) ભૂમક પછી ભૂમક અને નહપાણ વચ્ચેના સગપણઅને નહપાણના સિકકા એક જ કેટીના છે. સંબંધવાળી ચોથી દલીલને ઉત્તર જલદી (ર૭) કે, આ, ૨. પારિગ્રાફ ૮૭.
તે પ્રશ્ન અત્ર વિચારો રહેતું નથી. (૨૮) અથવા સવળી બાજૂમાંની વ્યક્તિ ઉચ્ચ [જેમ જૂમક મહાક્ષત્રપ હતો તેમ નહપાણુ પદાધિકારી પણ હોય, પરંતુ ભૂમક અને નહપાણમાં પણ મહાક્ષત્રપ થયું છે, એટલે કે બંનેના ૫૬ સમઉચ્ચ-નીચ પદે કોઈ હેવાનું જણાયું નથી એટલે દરજજના હતા. ]
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
