________________
૨૦૨ છેતાળીસ
[ ચતુર્થ તે હકીકતને અન્ય સાધનોથી ટેકો મળતા ન સાથે રહેતા થઈ ગયા હોવાથી તથા સહધર્મી હેવાથી માન્ય રાખી શકાય તેવી લાગતી નથી. હવાથી તદન હળીમળી ગયા હતા. વળી જાતિ
જ્યારે આપણે તે નહપાણને લગતા સર્વ (Birth ) શબ્દની મહત્ત્વતા પણ દિવસાન વૃત્તાંત, જે અવંતિ દેશ ઉપર તેણે રાજ્ય કર્યું છે દિવસ ઘટી જતી હતી. આ પ્રમાણે આ ક્ષહતેના રાજકર્તાઓના વંશની ક્રમવાર અને અત્રુટિત રાટ અને શક પ્રજા વચ્ચેનું લોહીથી જોડાણ સળંગ નામાવળી રજૂ કરવા ઉપરાંત, બન્યું ત્યાં જે થયું હતું તેમાં કાંઈ વિસ્મય પામવા જેવું શિલાલેખોથી અને સિક્કાઓના પુરાવાથી સાબિત નહતું જ. કરી આપતા ગયા છીએ. એટલે તે સ્થિતિને નહપાણના રાજ્ય તેના મહામંત્રી અમયે ઐતિહાસિક ઘટના તરીકે વિશેષતઃ કબૂલ જે શિલાલેખ સંવત ૪૬ માં કોતરાવ્યાનું અને રાખવી પડશે.
તેમાં મહાક્ષત્રપ નામથી તેને નહપાણને ક્ષહરાટ જાતિને જણાવ્યું છે; બેંતાળીસ સંબો હેવાનું ઉપરમાં એટલે કે તે પ્રજાનું મૂળ સ્થાન જ દેશમાં કે છોતેર જણાવી ગયા છીએ. તેને ઠરાવાશે; જ્યારે તેના જમાઈ રૂષભદત્તને શક
બદલે તે આંક ૭૬ ને હેવાનું જાતિને વર્ણવ્યા છે. આ શક પ્રજાને સિથિયનના કેટલાએ માન્યું છે, પણ તે બહુમાન્ય રહે સામાન્ય નામથી અને તેમને જે ભાગ તેવું નથી લાગતું. છતાં દલીલ ખાતર માની લ્યો હિંદમાં આવી તો તેને Indo-Scythians= કે તે આંક ૭૬ ને છે તે તે સંવત ક્ષહરાટને હિંદી શકના નામથી ઓળખાવવામાં આવે છે, હેવાથી અને નહપાણુ ક્ષહરાટનું રાજ્ય સં. ૪ પણ ઇન્ડે સિથિઅનનાં આવાં ટોળાં તે અનેક થી ૮ સુધી ચાલેલું હોવાથી, તે ૭૬ ના વખત હિંદમાં ઉતરી આવ્યાં છે તેમાંથી ક્યા વર્ષનો સમાવેશ પણ નહપાણના સમયમાં થઈ સમયે આ રૂષભદત્તનું અથવા તેના વડવાઓનું જતે ગણાય; જેથી તે સ્થિતિ તેટલે દરજે માન્ય ટોળું હિંદમાં આવી પહોંચ્યું હતું તે અત્રે રહી શકે તેમ છે; પણ બીજી કેટલીયે પરિસ્થિતિ વિચારવા કરતાં, જ્યારે શકપ્રજાને ઇતિહાસ તેની વિરૂદ્ધ જાય છે. જેમકે, જે ૭૬ ની સાલ લખીશું ત્યારે જ વિચારીશું; પણ અત્રે એટલું સ્વીકારાય તે, નહપાના રાજ્યને અંત ૮૬ જણાવવું તે યોગ્ય જ છે કે બને સસરા જમા માં હેવાથી, તે પહેલાં દશ વર્ષે, અથવા ઈ. સ. ઈની જાતિઓ તદન ભિન્ન ભિન્ન હોવા છતાં પૂ. ૮૪ માં તે બનાવ બન્યો કહેવાય; અને તે સગપણ-સંબંધથી તેઓ જોડાયેલ છે. અને સમયે તે તે મહાક્ષત્રપને બદલે અવંતિપતિ તેનાં કારણમાં એમ દેખાય છે કે, આ બધા બની “રાજા' પદ ધારિત ભૂપતિ હતું, જે તેના પરદેશી આક્રમણ લઈ આવનારાઓ એક બીજા
સિક્કા ઉપરથી સ્પષ્ટ થાય છે. ૧૮ જ્યારે અમે છે, કેમકે આ સમય બાદ સવાસો વર્ષ (વેતાંબર હતો એમ કહી ન જ શકાય. મતલબ કે, નરવાહનને મત પ્રમાણે વિ. સં. ૩૦ માં વજસ્વામી નામના પુત્ર નહતો તેટલી જ વાત સાચી છે બાકી બીજી. આચાર્યનું ગમન થયું ત્યાં સુધી) વજસ્વામિને જ વાતને કઈ નતને ટેકો મળતો નથી.] દશપૂર્વનું જ્ઞાન હતું અને તે હકીક્ત અનેક રીતે (૧૮) જુએ ઉપરની ટી. નં. ૧૪ તથા ટી. માન્ય રખાઈ છે. તે પછી extinct=વિધ્વંસ થયો નં. ૧૨.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
